STADS
NIEUWS
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Tentoonstelling van het Gravensteen
28ste Jaargang
DINSDAG 13 APRIL 1937
No. 8697
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetalmg:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoon: 0.50
Een „sollicitatie-rondgang"
Er zijn kantoren met name bank
kantoren, maar ook andere waar het
personeel heel veel overwerk moet ver
richten.
't Is verklaarbaar, als werkgevers, die
zoo langen tijd van malaise hebben moeten
doorworstelen, eerst wat op adem willen
komen financieel alvorens zij tot uit
breiding van personeel overgaan, terwijl
het bestaande personeel, blij dat het geen
ontslag meer boven het hoofd hangt van
wege de slechte zaken, er ook geen bezwaar
tegen heeft, om wat harder te werken, zelfs
al zou 't niet betaald worden.
Maar het is nog meer verklaarbaar, als
werkloozen bij dien toestand niet kalm en
gelaten blijven toezien. De toestand voor
de werkloozen is inzooverre verbeterd, dat
voor velen hunner het perspectief, om weer
aan 't werk te komen, wat lichtender is ge
worden. Maar, zoolang zij nog zonder werk
zijn, is him toestand van lederen dag erger
dan voorheen, omdat de levensstandaard
ook voor hen is gestegen en de ondersteu
ning over het algemeen eer lager dan hoo-
ger is geworden.
Het is dan ook volkomen te begrijpen,
dat verleden week een aantal werklooze
kantoorbedienden in Amsterdam en in Rot
terdam een sollicitatie-rondgang" hebben
gemaakt langs verschillende groote bedrij
ven in hun stad.
Een aantal demonstranten uit Rotterdam
was 's middags naar Schiedam gegaan om
bij de werf Wilton-Feyenoord te gaan „sol-
liciteeren". En zoo verhaalt de „Tijd":
„Alles verliep rustig en de deputatie
werd door den secretaris der directie vrien
delijk ontvangen. Maar toen de commissa
ris van politie van deze demonstratie de
lucht kreeg, heeft hij terstond een overval
wagen laten uitrukken, de demonstranten
gesommeerd uiteen te gaan en toen hieraan
niet snel genoeg voldaan werd, de politie
met blanke sabel en gummistok tegen de
menschen laten optreden. Het moet er vrij
Spaansch zijn toegegaan. Kantoorbedien
den er waren ook bejaarde mannen
onder zijn in het algemeen niet bijster
vlug ter been en wanneer de politie er na
drie haastig gegeven sommaties op los gaat
knuppelen, zijn er allicht nog heel wat rug
gen binnen het bereik der gummiknuppels.
Veel eer valt daar echter niet aan te be
halen.
Was het noodig, een rustige demonstra
tie van ongelukkige werkloozen op deze
manier uiteen te ranselen? Wij zouden deze
vraag ernstig onderzocht willen zien. De
Schiedamsche commissaris schijnt zich er
op te beroepen, dat voor de demonstratie
geen vergunning was gevraagd, dat zij vrij
veel belangstelling van het publiek trok en
dat de fabriek weldra zou uitgaan. En men
vreesde voor ongeregeldheden wanneer de
duizenden arbeiders met de werklooze kan
toorbedienden in contact zouden komen.
Maar of dit nu voldoende reden was om
maar ineens met ongeregeldheden te be
ginnen, wagen wy te betwijfelen.
Wy hopen, dat een nader onderzoek op
dit politioneel optreden het volle licht zal
werpen".
Tot zoover de „Tijd".
Wij sluiten ons by den wensch, in de laat
ste regels neergelegd, volkomen aan.
Een politie-autoriteit, die zich kan inden
ken in de tragische omstandigheden, waar
in die werkloozen verkeerden, en die tra
giek meevoelt en dat mag van ieder
weldenkend mensch worden verwacht
mag op zulke menschen niet dan in de al
leruiterste noodzaak van algemeen belang
of zelfverdediging de gummistok loslaten.
Of die alleruiterste noodzaak aanwezig
was? Voorzoover ons uit de pers de fei
ten bekend zijn, meenen wij, deze vraag
ontkennend te moeten beantwoorden. Wij
kunnen ons echter vergissen; die mogelijk
heid is niet uitgesloten. Een nader onder
zoek achten ook wij in ieder geval zeer ge-
wenscht.
Werkloosheid blijft afnemen
Lager dan in 1933
De directeur van den rijksdienst der
werkloosheidsverzekering en arbeidsbemid
deling deelt mede, dat in de week 22 t/m
27 Maart 1937 het aantal leden van inge
volge het werkloosheidsbesluit 1917 gesub
sidieerde vereenigingen bedroeg 533.800
(waarvan 74.500 landarbeiders).
Van de verzekerden, niet behoorende tot
de landarbeiders, waren de geheele week
werkloos: in de week van 22 t/m 27 Maart
1937, 27,7 procent; in de vorige verslag-
weèk (8 t/m 13 Maart 1937) 29,5 pet.; in de
overeenkomstige week van 1936 31,2 pet.;
in de overeenkomstige week van 1935 28,7
procent.
Een vergelijking met vroegere jaren, van
1930 af, leert, dat de lichte verbetering in
den algemeenen toestand, die van Augustus
1936 j.l. (toen de zomer werkloosheid een
ongekende hoogte had bereikt) valt te con-
stateeren, in het laatste gedeelte van 1936
tot gevolg had, dat de werkloosheid van
October af minder was dan in het vooraf
gegane jaar.
In het eerste kwartaal 1937 was zij niet al
leen minder dan in het eerste kwartaal van
de twee voorafgegane jaren, doch ook klei
ner dan in het eerste kwartaal 1933. Zij
daalde evenwel nog niet beneden het peil
van 1934, toen een tijdelijke geringe ople
ving werd geconstateerd.
Bij 1054 organen der openbare arbeids
bemiddeling stonden op 27 Maart 1937 in
totaal 424.970 werkzoekenden ingeschreven,
onder wie 402.804 mannen. Van deze werk
zoekenden waren er 409.098 werkloos, on
der wie 392.037 mannen.
Twee spoorweg-
monteurs door
trein gegrepen
Een hunner gedood, de ander
in overspannen toestand
opgenomen
Gisteravond om half zeven waren de
monteurs van het seinwezen der Neder-
landsche Spoorwegen, W. Reyntjes en Plan-
tinga, beiden uit Utrecht, bezig met het
verrichten van werkzaamheden op de spoor
lijn UtrechtArnhem nabij het station
Maarsbergen. Toen een Dieseltrein uit de
richting Arnhem naderde begaven de man
nen zich naar een spoor, waar zij dachten
veilig te zijn, doch dit was niet het geval,
want de trein kwam op dit spoor terecht,
zoodat beiden werden gegrepen. Reyntjes
werd onmiddellijk gedood. Zijn lijk was
zwaar verminkt. Plantinga kon nog juist
bijtijds wegspringen, doch kreeg door het
gebeurde een shock. In ernstigen toestand
is hij met den trein, welke dadelijk na het
ongeluk stopte, naar Utrecht vervoerd,
waar hij in de neurologische kliniek is op
genomen. Reyntjes was ongeveer veertig
jaar oud en gehuwd. Dokter Th. C. Lobel
uit Maarn verleende de eerste hulp.
Negen dooden bij een
Vliegtuig-botsing
Naar pas thans gemeld wordt, zijn Vrij
dag jl. twee Italiaansche bombardements
vliegtuigen van de vlieghaven Forli, tijdens
een oefenvlucht met elkaar in botsing ge
komen en neergestort. De negen inzitten
den der beide toestellen, die niet tydig ge
noeg van hun valscherm gebruik konden
maken, zijn om het leven gekomen.
De wereld
in vogelvlucht
De ontwikkeling van den burgeroorlog
in Spanje heeft haar nawerking in het
anders zoo rustige Britsche parlement. De
Britsche regeering heeft n.l. een belang
rijke beslissing genomen: er zal geen be
scherming worden verleend aan koopvaar
dijschepen, die zich naar Bilbao begeven
en zich in de territoriale wateren dier zone
bevinden.
De Britsche regeering erkent daarmede
practisch (niet theoretisch) Franco's blok-
kaderecht en wenscht zich daartegen niet
te verzetten.
Schijnbaar moge deze beslissing thans
ten gunste van Franco zijn. Maar het valt
geenszins te zeggen of dit ook op den
duur zoo zal blijven. In alle geval zal een
uitbreiding van dit principe er toe bijdra
gen den strijd op een zuiverder basis te stel-
De Leidsche Hortus
bestaat heden 350 jaar.
De stichting heden door
prof. Baas Becking herdacht.
Grootsche herdenking in 1938.
De Leidsche Hortus bestaat vandaag
350 jaar. Een feit, dat ongetwijfeld een
herdenking waard is, omdat de Botanische
tuin van de Leidsche Alma Mater de
eeuwen door zijn naam gedragen heeft
gezien door tal van beroemde mannen,
die daar hebben gewerkt en geëxperimen
teerd op een wijze, welke bewondering
afdwingt.
Toch heeft de herdenking van dit 350-
jarig bestaan een bescheiden karakter in
den vorm van een herdenkingsrede, door
den directeur, prof. L. G. M. Baas Bec
king hedenmiddag in de collegezaal van
het Botanisch Laboratorium gehouden en
een tentoonstelling, op bescheiden schaal
ingericht in het Academisch Historische
Museum op de bovenverdieping van de
Leidsche Universiteit.
Tenslotte zal de Leidsche Biologenclub
hedenavond in de Oranjerie van den Hor
tus een avondfeest houden ofn dit 350-
jarig bestaan op feestelijke wijze te her
denken.
Deze bescheiden herdenking vloeit al
lerminst voort uit geringschatting voor
den Leidschen Hortus. Zulks zou men
van degenen, die hier dagelijks werken,
ook niet verwachten.
De eigenlijke herdenking zal eerst in
1938 plaats hebben, zulks in verband met
de reorganisatie, welke op het oogenblik
in wording is.
De Leidsche Hortus werd op 13 April
1587 onder leiding van den beroemden
Clusius ingericht. De stad Leiden stond
in dat jaar een stuk grond van het voor
malige Witte-Nonnenklooster nabij de
Academie af, om hier een kruidtuin in te
richten voor de studenten. Het duurde
evenwel tot 1594 alvorens deze tuin be
plant was. De Delftsche apotheker Kluyt
werkte hier aan de hand van het Rruydt-
boeck van Clusius.
De tentoonstelling, die ter gelegenheid
van deze herdenking is georganiseerd, be
vat tal van boekwerken van beroemde
kruidkundigen, in de eerste plaats van
Clusius, registers van de aanwezige plan
ten, plattegronden van den tuin, die in
17361737 voor het eerst, in 1818 opnieuw
en in 1857 voor de derde maal vergroot
werd. De laatste uitbreiding echter werd
weer teniet gedaan, toen dit gedeelte be
stemd werd voor de Leidsche Sterre-
wacht.
De tentoonstelling is voor belangheb
benden zeker de moeite van een bezich
tiging waard, doch ook de leek op dit ge
bied kan door een bezoek zijn kennis om
trent de geschiedenis van den tuin en
velen, die er werkten verrijken.
Voor zoover in bezit zijn mede tentoon
gesteld de portretten van alle directeuren,
hoogleeraren en hortulani.
Een merkwaardigheid van den Hortus
is wel de Gouden regen, die dateert uit
1601 en de eenige boom is uit den tijd
van Clusius.
Bij de herdenking, welke hedenmiddag
werd gehouden, en waarop we morgen
nader terugkomen, werd behalve door prof.
Baas Becking het woord gevoerd door den
rector magnificus, prof. dr. J. v. d. Hoe
ven en prof. dr. J. H. Lam.
len. Want wil men den strijd in Spanje
isoleeren, dan is op den duur maar een op
lossing mogelijk, de volledige blokkade van
het geheele schiereiland.
De Britsche Labourpartij wil zich echter
bij deze beslissing der regeering niet neer
leggen en heeft een motie van afkeuring
ingediend.
Voorts is in Amerika ook een belangrijke
beslissing genomen en wel door het Hoog
gerechtshof te Washington, dat de z.g.
Wagner-act grondwettig heeft verklaard.
Deze wet erkent n.l. het recht der ar
beiders om zich te vereenigen in vakver-
eenigingen, die bij eventueele conflicten
de bevoegdheid hebben om voor de
arbeiders te onderhandelen. Deze wet werd
door de groote maatschappijen niet erkend
en by de recente stakingen in de auto
mobiel-industrie was dit vraagstuk een
belangrijk geschilpunt.
De arbeidspolitiek van de bondsregee-
ring heeft met deze beslissing van het op
perste bondsgerecht een groote overwin
ning bevochten.
DE NIEUWE AVONDRETOURKAARTEN.
Zooals bekend gemaakt is, zullen de
nieuwe avondretourkaarten, die in enkele
gevallen ook overdag worden uitgegeven
en daarom den naam zullen dragen van
„Bizondere retourkaarten", vanaf 18 April
worden uitgegeven.
De prijzen bedragen per retour-kilo-
meter, voor de eerste klasse 4.7 cent, voor
de tweede klasse 3.6 cent en voor de derde
klasse 2.5 cent. Zij zijn ook geldig in D-
treinen, doch tegen betaling der D-trein-
toeslag. In de nachtposttreinen zijn ze on
voorwaardelijk geldig. Teneinde een juist
beeld te kunnen vormen van de reductie,
volgen hieronder eenige voorbeelden.
Kortheidshalve allen 2e en 3e klas.
De tusschen geplaatste prijzen zijn
die van de gewone retour.
Van LeidenAmsterdam 2e kl. 2.60
(3.40), 3e kl. 1.80 (2.35).
Van Leiden—Delft 2e kl. f 0.90 (1.15),
3e kl. 0.60 (0.80).
Van LeidenDordrecht 2e kL 2.15 (2.80)
3e kl. 1.50 (1.95).
Van Leiden—Gouda 2e kl. 1.30 (1.65),
3e kl. 0.90 (1.15).
Van Leidenden Haag 2e kl. 0.60 (0.80)
3e kl. 0.45 (0.55).
Van LeidenHaarlem 2e kl. 1.05 (1.40),
3e kl. 0.75 (0.95).
Van LeidenSchiedam 2e kl. 1.30 (1.65)
3e kl. 0.90 (1.15).
Van LeidenRotterdam 2e kl. 1.45
(1.85), 3e kl. 0.95 (1.30).
Van LeidenUtrecht 2e kl. 1.90 (2.45),
3e kl. 1.30 (1.70).
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
I =3
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
In Spanje zijn wederom dertig paters
Dominicanen vermoord door de roode mi
litie. (2de blad).
Engelands houding ln het Spaansche
vraagstuk. (2de blad).
Dr. Schacht te Brussel aangekomen. (2de
blad).
Een succes voor Roosevelt. Het hoogge
rechtshof verklaart de z.g. Wagner-act
voor grondwettig. (2de blad).
Vliegtuigramp ln Italië; negen dooden.
(lste blad).
BINNENLAND.
Dalende werkloosheid, (lste blad).
Gisteravond werd een monteur van het
seinwezen bij Maarsbergen door een Die
seltrein gegrepen en gedood; een andere
monteur kreeg een zenuwschok, (lste blad)
In het Stedelijk Museum de Lakenhil
wordt tot en met Zondag a.s. een tentoon
stelling gehouden van platen en plattegron
den van het oude gebouw Gravensteen.
Den laatsten tijd is de belangstelling
voor dit merkwaardige, oud Leidsche ge
bouw veel grooter geworden dan zij in de
laatste tientallen jaren was. Bij de begroo-
tingsdebatten heeft de burgemeester te
dien aanzien o.m. medegedeeld, dat het in
de bedoeling lag het aanzien van Graven
steen en de omgeving van het gebouw,
vooral het Pieterskerkhof te verfraaien,
indien daarvoor gelden beschikbaar zijn.
De Leidsche architect, de heer ir. Hugo
van Oerle, die zich zeer voor dit gebouw
interesseert, de geschiedenis ervan heeft
nagegaan en opmetingen ter plaatse heeft
gedaan, houdt nu hedenavond op uitnoo-
diging van de Vereeniging „Oud-Leiden"
in de Lakenhal een lezing over dit on
derwerp.
In verband daarmede is in de tentoon
stellingszalen een expositie gearrangeerd
van alles wat op Gravensteen betrekking
heeft en wat uit het Gem. Archief, de uni
versiteitsbibliotheek en particuliere verza
melingen ter beschikking stond.
De vorige stadsarchivaris, mr. dr. Over-
voorde, heeft alle oude platen en ontwerp-
teekeningen van de oude stad, in de Laken
hal aanwezig, gecatalogiseerd en in het ar
chief ondergebracht. Aldus kon thans een
uitgebreide tentoonstelling worden inge
richt.
Men ziet er o.m. een ontwerpteekening
van het Gravensteen van Willem v. d.
Helm, een teekening van den gevel van het
Tuchthuis door Aart van 's Gravesande en
in vitrinen zijn tentoongesteld de resulta
ten van de opmetingen gedaan door den
landmeter Dulmenhorst onder leiding van
Jan v. Hout.
Foto's van Rijksmonumentenzorg, platen
van den heer Dee, directeur van Tem plum
Salomonis, teekeningen en platen uit de
collectie Bodel Nijenhuis enz. zijn hier
thans aanwezig om de door den heer v.
Oerle te houden voordracht op eenigszins
aanschouwelijke wijze toe te lichten.
De tentoonstelling is tot en met Zondag
geopend tegen betaling van den gewonen
museum entr eeprijs.