Rex lijdt een nederlaag
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Van Zeeland overwinnaar
met driekwart der stemmen
Een gevoelige achteruitgang in
stemmental voor Rex sinds 1936
28ste Jaargang
MAANDAG 12 APRIL 1937
No. 8696
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoon: 0.50
Dit nummer bestaat uit
drie bladen.
De N.S.B. en de verkiezing
in Brussel
Gisteren is in Brussel gestemd over de
vraag: al dan niet een fascistisch bewind.
Deze vraag is voorgelegd aan de kiezers
van Brussel alléén. Wij wijzen hierop, om
dat 't vanzelf sprekend is, dat voor een be
weging, die verwant is met de N. S. B. ten
onzent, procentsgewijze meer aanhang in
een groote stad moet worden verwacht,
dan in kleinere plaatsen en op het platte
land.
Het percentage, dat de fascistische can-
didaat gisteren in Brussel heeft behaald,
is daar geenszins een graadmeter voor de
fascistische aanhang in héél België. Voor
héél België zou vanzelfsprekend het per
centage geringer zijn.
Wat de stemming van gisteren te Brus
sel betreft de uitslag is een teleurstel
ling en een echec geworden voor de fas
cistische partij.
Dat is geconstateerd door het, de Belgi
sche Rex-beweging vriendschappelijk ge
zinde „Nationale Dagblad" der N. S. B. ten
onzent. Dit blad schreef op Dinsdag 6
April 1937:
„Wat zijn de kansen van Van Zee
land en Degrelle? Van Zeeland rekent
op de steun van katholieken, liberalen,
sociaal-democraten, communisten. Hij
moet het bewijs leveren, dat het ge
loof van de kiezers in het partijen-sys
teem onverzwakt is gebleven. Hij moet
dus behalen 254.000 stemmen.
Degrelle rekent alleen op Rex en V.
N. V. Hij moet het bewijs leveren, dat
het geloof in de autoritaire bewegin
gen gegroeid is. Hij moet behalen
75.000 stemmen.
Alles wat Van Zeeland minder be
haalt dan 254.000 stemmen is verlies
voor de partij-politieke, opvatting. Al
les wat Degrelle meer heeft dan 75.000
stemmen is winst voor de idee van de
partij looze staat. Behaalt Degrelle
100.000 stemmen, dan beteekent dit een
groote moreele overwinning, waarvan
men op dit oogenblik de gevolgen niet
kan overzien."
Degrelle heeft niet meer behaald dan
75.000 stemmen, maar.minder.
Zijn aanhang is niet voor-, doch achter
uitgegaan.
De conclusie is dus, -dat Degrelle niet
heeft behaald „een groote moreele over
winning", maar een groote moreele neder
laag.
Wij willen op dit feit geen te ver
gaande beschouwing bouwen; geenszins.
Maar bij deze verkiezing in Brussel is g e-
bleken, dat de voorstanders van een fas
cistische dictatuur aldaar geringer in aan
tal zijn geweest, dan zij waren bij de vori
ge verkiezing. Dat geeft toch een ieder ob
jectieven toeschouwer en belangstellende
wel wèt te denken!
De wereld
in vogelvlucht
De tusschentijdsche verkiezing in Brus
sel, door den Rexistenleider Degrelle zelf
uitgelokt om te demonstreeren welk een
vooruitgang de Rex zou hebben geboekt
sinds de vorige verkiezing in 1936, is op
een gevoelige nederlaag voor Rex uitge-
loopen. De tegencandidaat Van Zeeland
behaalde ruim driekwart der uitgebrachte
stemmen, terwijl Degrelle nog geen 20
pet. behaalde. Vergeleken met het vorige
jaar, toen de Rexisten en Fronters 73.721
stempien wisten te behalen, beteekent het
cijfer van gisteren (69.242) een achteruit
gang van een kleine 4500 stemmen. Deze
klap is voor Dégrelle een ernstige mo
reele nederlaag. Hij had er een kracht
proef van willen maken en hij heeft ten
aanschouwe van de heele wereld gefaald.
Want deze tusschentijdsche verkiezing, op
zichzelf van weinig belang, heeft door de
omstandigheden de aandacht van de we-
VAN ZEELAND KRIJGT
275.000 STEMMEN, DEGRELLE 69.000.
De officieele uitslag.
De uitslag der verkiezing te Brussel is
officieel als volgt: Minister-president van
Zeeland heeft 275.840 stemmen verworven,
Dégrelle 69.242. Het aantal blanco uitge
brachte stemmen en stemmen van onwaar
de bedraagt 18.358. Van Zeeland is dus ge
kozen met een meerderheid van meer dan
driekwart.
In procenten uitgedrukt heeft van Zee
land 75,89 procent der stemmen op zich
vereenigd tegenover Dégrelle 19,05 procent.
Van onwaarde en blanco waren 5,05 pro
cent.
Vergelijkende cijfers van 1936.
Ter vergelijking tusschen de cijfers van
thans en die van de verkiezingen in 1936
diene het volgende:
In 1936 verwierven de Katholieken, Li
beralen en Socialisten, die thans van Zee
land hebben gesteund, in het betreffende
kiesdistrict 254.214 stemmen. De Rexisten
en Fronters, die gisteren op Degrelle heb
ben gestemd, verwierven toen 73.721 stem
men. Het aantal blanco stemmen en stem
men van onwaarde bedroeg in 1936 28.795.
DE STEMMING TE BRUSSEL
VRIJ KALM.
De verkiezing is gistermiddag te één uur
gesloten zonder dat zich incidenten van be-
teekenis hadden voorgedaan. De deuren
der bureelen werden toen gesloten, de bus
sen vergezeld en overgebracht naar de cen
trale bureaux, waar zij geopend werden.
Tegen den middag kwamen vele stemge
rechtigden hun onthouding demonstreeren
door hun biljetten oningevuld in de bus te
werpen. Op straat bleef het rustig: slechts
hier en daar uitten studenten en andere
jongelieden hun verkiezingsleuzen.
Sedert den morgen hadden zich groepjes
verzameld voor het Rexhuis, die van tijd
tot tijd een verkiezingsleuze uitriepen. In
den namiddag werden de samenscholingen
echter talrijker en er ontstond een vecht
partij, waarbij twee Rexisten licht gewond
werden. De politie heeft toen de toegangen
tot het Rexhuis doen ontruimen.
Socialisten hebben gisteravond gepro
beerd een optocht te vormen. Ongeveer dui
zend personen, voor het meerendeel jonge
lieden, trokken onder het zingen van de
Internationale door de voornaamste straten
der stad. Zij riepen zoo nu en dan: Dé
grelle naar de gevangenis.
De politie heeft verhinderd, dat de be-
toogers het clubgebouw der Rexisten zou
den bereiken. De regen heeft een einde ge
maakt aan deze betooging.
PROCLAMATIE VAN MINISTER
PRESIDENT VAN ZEELAND.
Aan de Brusselsche kiezers.
In een proclamatie aan de Brusselsche
kiezers zegt minister-president van Zee
land met name:
Gij hebt me zoo juist een schitterend be
wijs van uw vertrouwen geschonken. Door
al mijn daden zal ik er naar streven dit
niet te beschamen.
Voortaan zal niemand bij ons te lande,
noch daarbuiten, een oogenblik den wil
van België, getrouw aan zich zelf te blij
ven, in twijfel kunnen trekken. België is
zijn heroiek verleden waardig evenals de
groote verwachtingen, welke tal yan man
nen in het land hebben gesteld.
De regeering zal gesterkt door dit be
wustzijn en dezen vasten wil het werk van
het nationale belang, dat het ter hand heeft
genomen, voortzetten.
Allen moeten thans aan het werk gaan
(en dit met een toespeling op de laatste
woorden van de Brabangonne) voor den
koning, de wetgeving en de vrijheid. (Le
roi, la loi, la liberté).
Het oordeel van minister Spaak
over de verkiezingen.
Het dagblad „Le Peuple" publiceert de
volgende verklaring van minister van bui-
tenlandsche zaken Spaak, naar aanleiding
van de overwinning van van Zeeland:
„De elfde April is een goede dag voor de
democratie, een goede dag voor het land.
Hij beteekent een ontroerende bevestiging
van het geheele volk ten gunste van de
vrijheid."
Dégrelle wijt zijn nederlaag aan den
aartsbisschop.
Dégrelle verklaarde na het bekend
worden van zijn nederlaag:
„De interventie van den kardinaal
aartsbisschop van Mchelen heeft vele
katholieken op bevel doen stemmen. Het
parool van den aartsbisschop werd merk
baar streng opgevolgd. Terwijl er 10%
a 15% blanco stemmen werden verwacht,
waren er niet meer dan 5%. Er werd aldus
op het geweten der katholieken gewerkt.
Aangenomen kan ook worden, dat zelfs vele
niet-katholieken onder de welgestelde bur
gers onder den indruk van de interventie
van den kardinaal zijn gekomen".
Uit de buitenlandsche pers.
De buitenlandsche niet-fascistische pers
is zeer ingenomen met de glansrijke over
winning van van Zeeland op den Rexisten
leider, terwijl de Duitsche „Völkische Beo-
bachter" na den fascistischen nederlaag
niet beter weet te doen, dan de schuld te
werpen op den kardinaal-aartsbisschop, die
onder gewetensdwang de Katholieken tegen
Dégrelle heeft opgezet.
reld getrokken en Dégrelle's echec wordt
dan ook alom besproken.
Dégrelle zelf wijt zijn nederlaag aan
het ingrijpen van kardinaal van Roey en
ook de Duitsche nationaal-socialistische
pers grijpt deze interventie aan als een
welkome gelegenheid om de aandacht af
te leiden van het feit, dat de fascistische
vloed begint te ebben, om daartegenover
de schuld te werpen op het z.g. „politieke"
Katholicisme, dat zijn „trouwste zonen"
verwerpt om politieke redenen. Jawel, wij
kennen de heeren nu,wel zoo langzamer
hand. De niet-fascistische pers in het bui
tenland begroet de overwinning van Van
Zeeland algemeen als het bewijs, dat het
gezonde verstand begint terug te keeren.
Toen de crisis allerwegen op z'n ergst
was, grepen de menschen in vertwijfeling
naar elk middel, dat verbetering van den
toestand beloofde en velen probeerden het
daarom maar eens met het fascisme. Je
kon nooit weten, redeneerde men, en slech
ter kon het toch niet worden. De bestaan
de democratische regeeringen kregen de
schuld van den slechten toestand (een ver
schijnsel, dat algemeen voorkomt) en de
extremistische partijen wonnen aan stem
men.
Nu de economische toestand echter zich
begint te verbeteren, luistert men niet
meer naar de holle en vage beloften van
de demagogen. De nuchtere kijk op de za
ken keert terug.
Ongetwijfeld zal Dégrelle's nederlaag
zijn terugslag vinden in het buitenland,
ook in Nederland, waar sLaks de stem
bus-uitslag zal aantoonen, of de les van
Brussel
Bouw van 4 onderzeeërs
Opdrachten van de regeering
De Minister van Staat, Minister van De
fensie a.i., heeft opdracht gegeven voor den
bouw van vier onderzeeërs, type „O 16",
waarvan twee stuks zullen worden ge
bouwd door de koninklijke maatschappij
„De Schelde" te Vlissingen en twee stuks
door de Rotterdamsche Droogdok Maat
schappij.
De machines voor deze booten werden
reeds in Maart j.l. besteld bij de Konink
lijke Maatschappij „De Schelde".
De torpedobuizen en het geschut zullen
worden vervaardigd door Wilton-Feyen-
oord.
Nadere bijzonderheden.
In verband met de belangrijke opdracht
aan de maatschappij „De Schelde" verne
men wij, dat de twee nieuwe onderzeeboo
ten, welke te Vlissingen gebouwd zullen
worden, een waterverplaatsing zullen heb
ben van 950 ton boven water en van 1200
ton onder water. De capaciteit der moto
ren van de nieuwe onderzeeërs zal belang
rijk grooter zijn dan van die van de „O
16". Laatstgenoemde boot had twee moto
ren van 1600 P.K., de nieuwe onderzeeërs
zullen voorzien zijn van twee motoren van
2500 P.K. Deze grootere capaciteit is van
belang voor de te ontwikkelen snelheid. De
„O. 16" kon 18 knoopen loopen, de nieuw
te bouwen schepen zullen 191/2 knoopen
kunnen halen. De lengte over alles is 77.525
M. Het ligt in het voornemen van „De
Schelde" twee nieuwe hellingen te bouwen.
De leveringstermijn is 2 a 2 1/2 jaar.
EEN HUMAAN WERKGEVER.
„De mentaliteit van Gilze-Rijen".
Wij lezen in de „Tijd":
De diepste zin van de pauselijke socia
le encyclieken is deze, dat de verhoudin
gen tusschen werkgever en werknemer,
evenals alle andere menschelijke betrek
kingen, beheerscht moeten worden door de
naastenliefde. Liefde heerscht in onze
maatschappij nog zoo weinig, en wanneer
iemand haar in practijk zou willen bren
gen, staan er altijd tientallen onrechtvaar-
digen gereed om er misbruik van te ma
ken. Daarom zegt men vaak, dat onze tijd
(nog) niet rijp is voor sociale hervormin
gen in Christelijken zin, en dat zij, die iets
willen doen, moeten beginnen met eerst
de mentaliteit, het innerlijk der menschen
te hervormen. Dat schijnt een hopeloos
werk en de menschelijke zwakheid is hier
welhaast geheel op Gods genade aangewe
zen.
Gods genade werkt in het verborgene,
en wij kunnen niet nagaan of in het inner
lijk der menschen de Christelijke gedachte
nu vorderingen maakt dan wel wordt te
ruggedrongen. Soms is men tot het ergste
pessimisme geneigd. Maar aan den anderen
kant worden soms verschijnselen bekend,
die ons hoopvol stemmen, omdat eruit blijkt
dat er werkelijk werkgevers zijn die verder
zien dan de letter van het arbeidscontract
en voor wie de naastenliefde geen looze
klank is.
Voor de rechtbank te Breda stond
Donderdag een 35-jarige magazijn
knecht terecht, die jarenlang schoenen
had ontvreemd ten nadeele van zijn
werkgever, een schoenfabrikant te
Gilze. Het waren, in vijf jaar tijds, maar
liefst 1100 paar geweest, die verdachte
had wegggenomen 3n verkocht. Als ge
tuige werd de bestolen schoenfabri
kant gehoord. Deze deed echter zijn
best, het vergrijp van zijn magazijn
knecht zooveel mogelijk te vergoelij
ken en het goede in den verdachte naar
voren te brengen. Getuige verklaarde,
aldus het „Volk", dat verdachte een
buitengewoon flink vakman was, dien
hij altijd vertrouwde.
„Maar u zoudt hem toch niet weer in
dienst willen nemen?" zoo vroeg de
rechter.
„Waarachtig wel, als ik hem daarme
de vrij kan krijgen! De man heeft een
vrouw en vier kinderen", antwoordde
de schoenfabrikant.
„Maar toch niet meer als magazijn
knecht?" wierp de president tusschen-
beide.
„Wel, waarom niet, een tweede maal
zal hij toch niet meer stelen!"
„Maar wat ziet u toch in dien man?"
aldus de president.
„Een flinken kerel", was het prompte
antwoord, „en vrouw en kinderen mo
gen aan niets te kort komen".
Het was voor het openbaar ministerie en
de rechtbank die eerst later uitspraak
zal doen een moeilijk geval. Ook al wil
len zij graag den werkgever ter wille zijn,
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Z. H. de Paus heeft gisteren voor het
eerst een autotochtje gemaakt. (3de blad).
Twee herderlijke brieven van den Bis
schop van Berlijn. (3de blad).
Rex heeft in Brussel een gevoelige ne
derlaag geleden tegen Van Zeeland. De
premier behaalde meer dan driekwart van
de stemmen. (1ste blad).
Volgens het grootehoofdkwartier te Sa
lamanca hebben de regeeringstroepen bij
Madrid een bloedige nederlaag geleden.
(3de blad).
BINNENLAND.
Benoemingen in het Bisdom Haarlem.
(Kerkn., 3de blad).
Overleden is de zeereerw. pater Augus
tijn A. Claesen (Kerkn., 3de blad).
Haagsch Notaris wegens verduistering
van tienduizenden guldens gearresteerd.
(Gem. Ber., 3de blad).
Berucht Duitscher te Groningen aange
houden. (Gem. Ber., 3de blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
VOETBAL: De finale van den Missie
wedstrijd BredaUtrecht door de Utrech
tenaren gewonnen. Hoe de wedstrijd
West-Centraal Europa tot stand kwam.
Aftreden van den heer Lotsy uit de F. I.
F. A.? Overwinningen voor Feijenoord
en Go Ahead in de kampioenscompetitie
K. N. V. B. De strijd om den Engelschen
voetbalbeker. (2de blad).
HOCKEY: Overwinningen van de da-
mes- en heerenploegen op België. (2de
blad).
RUGBY: België wint met 119 van Ne
derland (2de blad).
ZWEMMEN: Een fraaie prestatie van
Jopie Waalberg: Eur. record 200 M. school
slag verbeterd. Smitshuyzen verbetert
zijn Ned. record 200 M. schoolslag. (2de
blad).
BILJARTEN: C. van Vliet Ned. Kam
pioen cadres 71/2. (2de blad).
SCHERMEN: Mej. v. d. Sluis (R'dam)
nationaal floretkampioene. (2de blad).
zij moeten zich een eigen, onafhankelijk
oordeel vormen over het berouw van den
verdachte en over de v$aag of hij niet ten
tweeden male het in hem gestelde vertrou
wen zal beschamen. Ook moeten zij reke
ning houden met den indruk, dien een mild
vonnis op buitenstaanders zou maken. Zou
den dezen er geen aansporing tot misdrijf
in zien?
De officier van justitie wees er reeds op,
dat de laatste maanden in Gilze hertiaal-
delijk diefstallen voorkomen bij schoenfa
brikanten. En telkens bereikt hem dan het
verzoek, toch alsjeblieft niet tot vervolging
over te gaan. Dit verzoek gaat zoowel uit
van de fabrikanten als van de bonden der
werknemers. Verschillende malen heeft het
O. M. aan dit verzoek voldaan en een ver
dachte buiten vervolging gesteld, maar in
dit geval ging de „mentaliteit van Gilze
Rijen" te ver en moest een vervolging wor
den ingesteld.
Wij zullen ons dus wel wachten, een mee
ning uit te spreken over het vonnis, dat o.i.
in deze zaak zou moeten volgen. Maar wel
achten wij dit geval belangrijk genoeg om
waardeering te uiten voor den bestolen
werkgever, die boven zijn eigen belang en
zijn eigen recht ook het welzijn van zijn
werknemer en diens gezin liet gelden. Te
recht haastte, na de behandeling der zaak,
het publiek van de openbare tribune zich
naar buiten, om den humanen schoenfabri
kant buiten het gerechtsgebouw een ovatie
te brengen.
Indien deze werkgever nu ook de voor
zichtigheid toepast, waarmee b.v. de reclas-
seeringsvereeniging haar beschermelingen
blijft omringen mede om hun eigen zwak
heden te ondervangen en recidive te voor
komen, dan zal men moeten toegeven, dat
hij een ovatie verdient.
Want het is zijn geest, die eens het fun
dament moet vormen van een betere en
stabiele sociale orde, beheerscht door lief
de in plaats van klassehaat, en door ver
zoeningsgezindheid volgens het „vergaef
ons gelijk wij vergeven onze sch'i1 ^ureV".
