STADS
NIEUWS
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
28ste Jaargang
ZATERDAG 10 APRIL 1937
No. 8695
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij Toormtbetalmg:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bü onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoon: 0.50
V Hoe men de katholieken
bejegent
Het is de taak van de pers voor te lich
ten. Doch de vervulling van deze taak
houdt niet in, dat wij aandacht schenken
aan ieder geschrift, dat onder het volk
wordt verspreid meer in 't bijzonder
aan ieder geschrift van de N.S.B. Dat zou
eentonig kunnen worden. Maar vandaag
willen wij toch weer 'ns iets over zulk een
geschrift zeggen, 'n Paar woorden maar!
Gisteren wezen wij er op, hoe in het
dagblad van de N.S.B. lasterlijk een
artikel van de „Maasbode" werd saamge-
vat waarin zou hebben gestaan, dat
mr. Pont van Hillegom „slechts" een be
keerling is! terwijl de schrijver van
dien laster in de N.S.B.-pers op 't eind
't had over.den plicht van naasten
liefde!
Nu komt ons weer onder oogen een cir
culaire van Kring 13 (Leiden) der N.S.B.,
welke circulaire is gericht aan de inwo
ners van Zoeterwoude en Leiderdorp. De
inwoners van deze gemeenten worden
daarin zeer ernstig beleedigd doordat men
klaarblijkelijk meent, dat zij zich zullen
laten wijs maken, dat „een goed-e k a-
tholiek" niet.... mag stemmèn op de
R. K. Staatspartij, terwijl ten bewijze
daarvan een beroep wordt gedaan op....
„Z. H. den Paus"!
Als 't niet zulk een treurige wijze van
propaganda-voeren was, zouden wij er
alleen om kunnen lachen.
Is er geen enkele katholiek, bekend met
de leidende personen in de N.S.B., die hen
er voor waarschuwt, om niet aldus met
de katholieken een loopje te willen
nemen?
FRANSCHE FRANC DAALT.
Onrust op de wisselmarkt.
Het evenwicht, dat op de internationale
valutamarkt verkregen scheen, is tamelijk
onverwacht verstoord door een daling van
den Franschen franc tot 8.17^.
De herhaaldelijk opduikende en even
zoo vaak tegengesproken geruchten,
dat de Vereenigde Staten van Amerika
den goudprijs verlagen, ten einde op deze
wijze een verdere stijging van de goede-
renprijzen tegen te gaan, hebben een ze
kere onrust teweeg gebracht, resulteeren-
de in vraag naar dollars.
De aandacht van de situatie van den
dollar is thans echter voor een groot ge
deelte afgeleid door de sensationeele ge
beurtenissen op de wisselmarkt in Parijs.
Het is niet moeilijk de oorzaken van
deze daling na te gaan. Toen de eerste in
druk der nieuwe Fransche leening gun
stig was, steeg de franc op de internatio
nale wisselmarkten. De snelle opeenvol
ging der gebeurtenissen, culmineerende
in de ongeregeldheden te Clichy en de
vèrgaknde sociale maatregelen, deden het
vertrouwen even spoedig verdwijnen als
het was weergekeerd en dit had opnieuw
vraag naar ponden en dollars ten gevolge.
Aanvankelijk heeft de Fransche con
trole aan deze vraag voldaan vermoe
delijk uit de valuta's, die ter beschikking
kwamen uit de Engelsche en Amerikaan-
sche inschrijvingen op de Fransche lee
ning, doch reeds spoedig zette de Fransche
controle de verkoopen van ponden en dol
lars stop.
Eenerzijds was de vraag naar ponden
en dollars overstelpend groot, anderzijds
deden de, nog steeds niet officieel tegen
gesproken geruchten de ronde, die hierop
neerkwamen, dat de Fransche franc tot
het laagst toelaatbare peil zou devaluee-
ren.
De franc kan wettelijk devalueeren tot
7.94 (berekend in Hollandsche gedevalu
eerde guldens). Hedenmorgen had de
koers van de franc zich weer iets her
steld.
Geen toeristenfranc.
Vincent Auriol heeft tegenover een
verslaggever van Havas ten stelligste ont
kend, dat er voornemens bij de regeering
bestaan zouden, een soort touristenfranc
tegen lageren koers in te' stellen om bui
tenlanders naar de tentoonstelling te lok
ken.
Verspreiding van een illegaal
pamflet te Berlijn
Merkwaardig is, dat men in Duitschland
iets meer gaat durven doen tegen de dic
tatoriale macht.
Wat in de laatste jaren niet gebeurd is,
is gisteren te Berlijn geschied.
Aldaar is volgens de N.R.Crt." een
op geel papier gedrukt pamflet verspreid,
dat'onderteekend is door de „Duitsche vrij
heidspartij".
Het pamflet luidt als volgt:
De Duitsche vrijheidspartij is een broe
derlijk verbond van mannen en vrouwen,
die Duitschland willen dienen en de vrij
heid willen laten overwinnen. De Duitsche
vrijheidspartij vereenigt mannen en vrou
wen van alle klassen, alle beroepen en alle
groepen in zich. In haar gelederen strijden
katholieken en protestanten, oud-Duitsch
nationalen en oud-socialisten, democraten
en leden van de nationaal-socialistische
partij. Hun trots is de jeugd, die zich wil
ontwikkelen op de universiteiten om de
Duitsche wetenschap en haar roep te ont
wikkelen. Deze jeugd wil Duitschland zijn
plaats in de wereld teruggeven, welke
plaats het land iederen dag meer heeft ver
loren en nog verliest.
De binnenlandsche doelstellingen van de
partij zijn de volgende:
Strijd tegen de politieke overdrijving en
de autarchie, die den Duitschen handel ver
nietigt, die het volk berooft van boter en
die het brood duurder maakt.
De partij strijdt tegen de groote in-
dustrieele concerns, die hun winsten roo-
ven van de Duitsche industrie en de Duit
sche volkshuishouding, zij eischt de noodige
ruimte voor de kleine werkgevers en koop
lieden.
Andere doelstellingen van de partij zijn
volgens het pamflet: sociale rechtvaardig
heid, bescherming van de religieuze over
tuiging, onafhankelijkheid van de recht
spraak en vrijheid van gedachte en mee-
ningsuiting.
Zij vraagt in overeenstemming met het
oude Duitsche recht, leiders die rekenschap
van hun daden moeten afleggen tegenover
het volk en die gekozen moeten worden en
afgezet kunnen worden. Zij eischt ontbin
ding van den Rijksdag, die is samengesteld
uit „ondergeschikte knechten" en verkie
zingen, opdat vrije vertegenwoordigers van
een vrij volk benoemd zullen kunnen wor
den.
Deze verkiezingen moeten tot stand
komen onder vrijheid van vergaderen en
vrijheid van drukpers.
Wat de buitenlandsche politiek betreft
vraagt de partij een politiek van vrede en
toenadering met alle volkeren in het bij
zonder met Frankrijk, Polen en Tsjechoslo-
wakije.
Zij eischt, dat men een einde maakt aan
de hulp voor de meineedige Spaansche ge
neraals en aan den menschenhandel, welke
de zonen van Duitschland zendt naar de
woestijnen van Noord-Afrika.
Het vlugschrift gaat dan voort: „Terwijl
wij dit eischen, voelen wij ons geheel eens
gezind met vice-admiraal Foerster, met
generaal von Fritsch, met duizenden Duit
sche officieren en met de millioenen Duit
sche mannen en vrouwen, die met aandrang
verzoeken, dat men onmiddellijk ophoudt
met het Spaansche avontuur. Wij willen
geen nieuwen oorlog; wij willen geen
nieuwe beleediging van ons vaderland; wij
wenschen geen enkel avontuur en geen en
kele van die ontploffingen, welke Schacht
met nadruk naar voren heeft gebracht.
Het geschrift eindigt dan: Vrienden han
delt vastbesloten maai verstandig. Laat
ieder op zijn plaats blijven en handelen in
zijn omgeving. De sterke wapens van den
vijand zijn leugen, vervalsching en verraad.
Handelt en maakt propaganda met voor
zichtigheid. Op djt oogenblik zijn weinigen
in deze stad met ons. Weldra zullen het er
honderden zijn en later millioenen. Heil
Duitschland.
Een ander vlugschrift, gedrukt op wit
papier eischt ten slotte een onmiddellijke
volksstemming over de Spaansche kwestie,
verslagen zijn en dat zij nog kracht ge-
De wereld
in vogelvlucht
De strijd bij Madrid schijnt weer opge
leefd te zijn. Gemeld wordt althans, dat
de Madrilenen een heftigen uitval uit de
stad hebben ondernomen aan de kant van
de universiteitswijk en Casa del Campo
en dat zij daar een gedeelte van het in
handen van de rechtschen zijnde terrein
volkomen omsingeld hebben. Of dit suc
ces eenig practisch nut zal hebben, moet
worden afgewacht. Maar het bewijst in
elk geval, dat de linkschen nog allerminst
PROCESSIE NAAR SCHIEDAM.
MAANDAG A.S.
De St. Liduina-vereering is een devotie,
die zoo bijzonder sympathiek is, omdat
zij betreft een heilige uit onze eigen va-
derlandschen stam.
Pastoor Beukers is in onze stad de pro
motor van deze devotie weer organiseert
hij een processie naar Schiedam.
A.S. Maandag.
Pastoor Beukers mag vertrouwen, dat uit
den Kring zijner parochianen zoowel als
uit die van. de andere katholieken in stad
en omgeving velen mèt hem tér beevaart
zullen trekken!
De kosten voor dezen dag zijn in totaal
slechts ƒ2.50 (reiskosten, koffietafel enz.).
Kaarten verkrijgbaar bij de firma: Hui-
bers, Zandvliet, Geyer en v. Kesteren.
Laat de Lidwientjes naar Lidwina gaan.
Maandag a.s. wij herinneren er hier
boven aan gaat de Leidsche processie
naar Schiedam en menigeen, die de voor
spraak van de H. Lidwina wil inroepen,
gaat mee. De meisjes echter, die zich heel
bijzonder de kinderen van St. Lidwina voe
len, de meisjes van het St. Lidwina-huis aan
den Zoeterwoudschen Singel kunnen niet
mee! Tenzij u helpt. Als u een spoorkaartje
voor hen koopt en dat aan het Lidwina-
huis aanbiedt, kunnen ze mee. Zij zouden
u zoo dankbaar zijn.
Kaarten zijn Zondag ook nog te verkrij
gen aan de pastorie Lorentzkade
16 en bij den koster van de St. Petruskerk.
HALFWEG.
We zijn met onze propaganda-actie voor
de a.s. Kamerverkiezingen nu ongeveer
halfweg.
Tenminste wat de openbare vergaderin
gen betreft.
U zult zich herinneren, het waren er
5 IN TOTAAL.
En met zeer bevredigend resultaat.
De derde zal, eveneens in de groote zaal
van de Stadsgehoorzaal, gehouden wor
den op
23 APRIL A.S.
Het is een eereplicht van de Katholieken
van Leiden en omgeving ervoor te zorgen,
dat de zaal dan kan worden aangeduid als
EEN UITVERKOCHT HUIS.
Immers dan komt, voor de eerste keer te
Leiden, spreken niemand minder dan de
voorzitter van de R.K. Staatspartij, de lei
der van de Katholieke Kamerfractie in de
Tweede Kamer
noeg hebben om op verschillende fronten
tot den aanval over te gaan.
In Duitschland begint zoowaar een op
positie tot uiting te komen. Dat er aller
wegen ontevredenheid heerscht en dat
men binnenskamers moppert over den
dwang, die het volk wordt opgelegd, om
met de wolven in het bosch mee te huilen,
is bekend. Maar iets nieuws is nu, dat de
ondergrondsche oppositie tot uiting durft
te komen, zooals blijkt uit de versprei
ding van een vlugschrift te Berlijn, waar
in een z.g. „Duitsche partij voor de vrij
heid" allerlei eischen stelt. Men wil over
't algemeen meer vrijheid; vrijheid van
meeningsuiting, vrijheid van handel, vrij
heid van godsdienst, en ook vrijheid om
den Führer aan den dijk te zetten. Den
Rijksdag wil men afschaffen, omdat hij
bestaat uit „gecommandeerde knechten",
wat inderdaad juist is. Of het deze „par
tij" ooit lukken zal, zich als partij te for-
meeren en te handhaven, staat nog te
bezien, maar het vlugschrift is een aan
wijzing, dat men een volk op den duur
niet knechten kan zonder dat het in ver
zet komt.
Morgen heeft in Brussel de stemming
plaats voor de tusséhentijdsche verkiezing
waarbij als candidaten tegenover elkan
der staan: van Zeeland en de Rexist Dé-
grelle. Vlak voor de verkiezing heeft het
Belgische episcopaat zich nog eens uit
drukkelijk tegen het Rexisme uitgespro
ken, wat van belang kan zijn voor de
houding der Katholieken aan de stembus.
MR. GOSELING.
Naar die vergadering moeten wij gedre
ven worden niet alleen uit belangstelling,
maar ook om tegenover onzen leider ge
tuigenis af te leggen van onze trouw aan
de partij.
Mr. Goseling heeft daar niet alleen recht
op, maar wij van onzen kant moeten er
prijs op stellen, dat hij van de politieke
activiteit van de Katholieken van Leiden
en omgeving de allerbeste gedachten mee
neemt.
Indien een ieder daarvan
DOORDRONGEN EN BEWUST
is dan zal deze derde vergadering een on
gekende manifestatie worden binnen de
muren van de oude Sleutelstad.
Laat mr. Goseling op zijn verdere cam
pagne alom
I
LEIDEN TOT VOORBEELD
kunnen stellen.
Zóó moet het worden.
Zóó kan het worden.
Zóó zal het worden.
Als allen meedoen.
Propagandaclub
„Dr. Schaepman".
R.-K. STAATSPARTIJ JONGEREN-
AFDEELING.
De heer St. Menken spreekt over
„Schaepman de Bouwer".
Voor de jongeren der R.-K. Staatspartij
hield de heer St. Menken gisteravond een
lezing over den grooten staatsman dr.
Schaepman. De opkomst was, gezien het
feit, dat de afdeeling de hqnderd leden
reeds gepasseerd is, slechts matig te noe
men. Jammer is dit, temeer daar het be
handelde onderwerp zeer zeker aller inte
resse ruimschoots verdient. Degenen, die
aanwezig waren, hebben kunnen genieten
van een onderwerp, dat, hoewel dikwerf
besproken, toch steeds nieuw blijft.
Nadat de voorzitter, de heer W. v. Noort,
een openingswoord had gesproken gaf hij
dadelijk het woord aan den heer Menken
voor het uitspreken van zijn rede.
Na een korte inleiding wees spr. op het
feit, dat onze tijd is een geweldige tijd.
Het is ook een tijd van strijden en lijden.
Men zou kunnen spreken van er op of er
onder.
De lauwheid moet weggeranseld worden
uit zoo vele jongere menschenlevens en
dat is in den hedendaagschen tijd met zijn
vele genoegens en pleiziertjes een gewel
dige opgave voor vele jonge menschen.
Om iets te bereiken in de politiek wilde
spr. iets groots belichten en wel de figuur
van Herman Schaepman, den vuurvreter
en voorvechter van onze vrijheid. Geboren
in den Gelderschen Achterhoek was Schaep
man in zijn jeugd weinig bekend. In 1853,
op negenjarigen leeftijd verhuisden zijn
ouders naar Arnhem. Op dien leeftijd was
zijn grootste wensch zee-officier te wor
den. Hij werd echter afgekeurd voor de
zen dienst. Toch wilde hij iets grootsch. En
zoo zien wij in 1858 Schaepman naar het
klein-seminarie gaan om voor priester te
studeeren, en in 1867 werd hij na een ern
stige studie gewijd. Na een jaar als kape
laan in de kathedrale kerk in Utrecht ge
staan te hebben wercf hij in 1868 naar Rome
gestuurd voor verdere studie.
'Sinds 1796 was er in de Kamer geen
priester geweest, alleen predikanten uit het
prot. Nederland. Dat was iets voor Schaep
man. Na een verzoek aan zijn heeroom werd
hem na rijpelijk overleg toestemming ge
geven, te trachten een zetel te verwerven.
Het was toen 1880.
In Breda werd hij candidaat gesteld en
na veel tegenwerking van de zijde der li
beralen en prot. werd hij ten slotte toege
laten met 55 tegen 14 stemmen, waarbij
zich het opmerkelijke feit voordeed, dat de
Katholieken zich van stemming onthielden.
Toen kwam er een nieuwe periode in poli
tiek Nederland. Veel pennen kwamen in
beweging. Dominee Bronsgeest schreef veel
fraais aan het adres van Schaepman, maar
werd afdoende beantwoord.
Spr. behandelde daarna uitvoerig de te
genslagen die Schaepman te verduren
kreeg. In 1888 werd J. m slotte de macht
der liberalen gebroken en kon Schaepman
zich bezig houden met pogingen om een po
litieke partij te stichten. Weer was de
tegenwerking groot. Zelfs de Katholieke
Dit nummer bestaat uit
vijf bladen, w.o. geïllustreerd
Zondagsblad.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Het Belgisch episcopaat heeft het Rexis
me veroordeeld. (2de blad).
Een uiting van oppositie in Duitschland.
Vrijheid van meeningsuiting en afzet
baarheid van den Führer geëischt. (2de
blad).
Volgens bericht uit Madrid is de univer
siteitswijk na een regeeringsaanval om
singeld en zijn de rechtsche troepen af
gesneden. (2de blad).
BINNENLAND.
Uit het Landbouwcrisisfonds is een be
drag van ƒ500.000 beschikbaar gesteld als
tuinbouw-steun. (2de blad).
De Luchtvaartraad heeft in eerste zitting
behandeld het vliegongeluk te Stompwijk.
(lste blad).
De taxi-staking te Amsterdam is opge
heven. (2de blad).
hoogere kringen waren er op tegen. Weer
zette de noeste werker echter door want,
zoo zeide hij,- alleen door staatkundige een
dracht kunnen wij komen tot een politieke
macht.
In 1883 zette hij een proeve van een par
tij-program in elkaar. Spr. zette eenige
punten van dit eerste prgoram nader uit
een. Weer waren de Kath. er tegen, want
pas jaren later werd zijn ideaal verwe
zenlijkt.
Ook het openbaar en het bijzonder on
derwijs had zijn volle aandacht. Grond
wetsherziening moest er komen. Het be
ruchte artikel 194 moest gewipt worden. In
dezen strijd werd hij bijgestaan door jhr.
v. Nispen tot Sevenaer. Deze twee begon
nen den strijd om de ziel van het kind.
Ook dit gedeelte werd door spreker
behandeld.
In 1890 ten slotte werd de kroon op zijn
vele werk gezet en werd besloten tot op
richting of stichting van een partij. Alle
kath. Kamerleden (toen 25 in getal) wa
ren het met elkaar volkomen eens. Kies-
vereenigingen werden overal opgericht en
Schaepman, die eerst door iedereen werd
tegengewerkt, werd de eerste fractieleider.
Toen was zijn titanenstrijd gestreden: een
groote sterke politieke partij „Eendracht
maakt Macht", was zijn devies.
Voor Schaepman kwam toen de tijd van
rust. Na 1902 kwam hij niet meer in de
Kamer en, na nog op dokters advies het
milde klimaat van Italië geprobeerd te
hebben, overleed hij na een leven van har
den strijd den 21sten Januari 1903 te Rome.
Schaepman de Bouwer was niet meer; en
zelfs de liberalen, van wie hij altijd ge
zegd had, dat zij de gevaarlijkste vijanden
van de Kath. waren, en de prot. moesten
bekennen, dat een groot Nederlander was
heengegaan.
Op zijn grafsteen te Rome staat gebei
teld: „Ik geloof en ik strijd".
Laten wij, jongere Kath., aldus spr., deze
woorden aanvaarden als een erfenis. Alles
wat wij nu bezitten hebben wij gekregen
door hem. Hij bouwde door, miskend en
veracht door zijn eigen Kath. medemen-
schen. Fier staat Schaepmans werk ook nog
in onzen tijd. Wij kunnen roemen op veel
wat het buitenland ons benijdt.
Vooral de jongere Kath. moeten het als
een ernstige plicht beschouwen zijn werk
te behouden en uit te bouwen. En laten wij
dan zeggen met den grooten Schaepman:
„Volk van Nederland, blijf vrij, blijf waar,
en ondanks alles blijf eensgezind."
De voorzitter was de tolk van allen toen
hij den heer Menken dank bracht voor zijn
mooie en leerzame rede, daarbij de hoop
uitsprekend, dat bij een volgende lezing
ook te geven door den heer Menken de op
komst grooter zal zijn. Daarna volgde slui
ting op de gebruikelijke wijze.
MEISJESCONGREGATIE PAROCHIE
O. L. VR. HEMELVAART EN ST. JOZEF.
Zondagmorgen, algemeene H. Communie
voor de beide afdeelingen van de meisjes
congregatie, met luide voorbereiding en
dankzegging. Aanvang kwart vóór zeven.
Komt allen en op tijd!