STADS NIEUWS DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN 28ste Jaargang ZATERDAG 10 APRIL 1937 No. 8695 DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij Toormtbetalmg: Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal Bü onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal Franco per post 2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent. TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone Advertentiën 30 cent per regel Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend. TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be- betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur, koop en verkoon: 0.50 V Hoe men de katholieken bejegent Het is de taak van de pers voor te lich ten. Doch de vervulling van deze taak houdt niet in, dat wij aandacht schenken aan ieder geschrift, dat onder het volk wordt verspreid meer in 't bijzonder aan ieder geschrift van de N.S.B. Dat zou eentonig kunnen worden. Maar vandaag willen wij toch weer 'ns iets over zulk een geschrift zeggen, 'n Paar woorden maar! Gisteren wezen wij er op, hoe in het dagblad van de N.S.B. lasterlijk een artikel van de „Maasbode" werd saamge- vat waarin zou hebben gestaan, dat mr. Pont van Hillegom „slechts" een be keerling is! terwijl de schrijver van dien laster in de N.S.B.-pers op 't eind 't had over.den plicht van naasten liefde! Nu komt ons weer onder oogen een cir culaire van Kring 13 (Leiden) der N.S.B., welke circulaire is gericht aan de inwo ners van Zoeterwoude en Leiderdorp. De inwoners van deze gemeenten worden daarin zeer ernstig beleedigd doordat men klaarblijkelijk meent, dat zij zich zullen laten wijs maken, dat „een goed-e k a- tholiek" niet.... mag stemmèn op de R. K. Staatspartij, terwijl ten bewijze daarvan een beroep wordt gedaan op.... „Z. H. den Paus"! Als 't niet zulk een treurige wijze van propaganda-voeren was, zouden wij er alleen om kunnen lachen. Is er geen enkele katholiek, bekend met de leidende personen in de N.S.B., die hen er voor waarschuwt, om niet aldus met de katholieken een loopje te willen nemen? FRANSCHE FRANC DAALT. Onrust op de wisselmarkt. Het evenwicht, dat op de internationale valutamarkt verkregen scheen, is tamelijk onverwacht verstoord door een daling van den Franschen franc tot 8.17^. De herhaaldelijk opduikende en even zoo vaak tegengesproken geruchten, dat de Vereenigde Staten van Amerika den goudprijs verlagen, ten einde op deze wijze een verdere stijging van de goede- renprijzen tegen te gaan, hebben een ze kere onrust teweeg gebracht, resulteeren- de in vraag naar dollars. De aandacht van de situatie van den dollar is thans echter voor een groot ge deelte afgeleid door de sensationeele ge beurtenissen op de wisselmarkt in Parijs. Het is niet moeilijk de oorzaken van deze daling na te gaan. Toen de eerste in druk der nieuwe Fransche leening gun stig was, steeg de franc op de internatio nale wisselmarkten. De snelle opeenvol ging der gebeurtenissen, culmineerende in de ongeregeldheden te Clichy en de vèrgaknde sociale maatregelen, deden het vertrouwen even spoedig verdwijnen als het was weergekeerd en dit had opnieuw vraag naar ponden en dollars ten gevolge. Aanvankelijk heeft de Fransche con trole aan deze vraag voldaan vermoe delijk uit de valuta's, die ter beschikking kwamen uit de Engelsche en Amerikaan- sche inschrijvingen op de Fransche lee ning, doch reeds spoedig zette de Fransche controle de verkoopen van ponden en dol lars stop. Eenerzijds was de vraag naar ponden en dollars overstelpend groot, anderzijds deden de, nog steeds niet officieel tegen gesproken geruchten de ronde, die hierop neerkwamen, dat de Fransche franc tot het laagst toelaatbare peil zou devaluee- ren. De franc kan wettelijk devalueeren tot 7.94 (berekend in Hollandsche gedevalu eerde guldens). Hedenmorgen had de koers van de franc zich weer iets her steld. Geen toeristenfranc. Vincent Auriol heeft tegenover een verslaggever van Havas ten stelligste ont kend, dat er voornemens bij de regeering bestaan zouden, een soort touristenfranc tegen lageren koers in te' stellen om bui tenlanders naar de tentoonstelling te lok ken. Verspreiding van een illegaal pamflet te Berlijn Merkwaardig is, dat men in Duitschland iets meer gaat durven doen tegen de dic tatoriale macht. Wat in de laatste jaren niet gebeurd is, is gisteren te Berlijn geschied. Aldaar is volgens de N.R.Crt." een op geel papier gedrukt pamflet verspreid, dat'onderteekend is door de „Duitsche vrij heidspartij". Het pamflet luidt als volgt: De Duitsche vrijheidspartij is een broe derlijk verbond van mannen en vrouwen, die Duitschland willen dienen en de vrij heid willen laten overwinnen. De Duitsche vrijheidspartij vereenigt mannen en vrou wen van alle klassen, alle beroepen en alle groepen in zich. In haar gelederen strijden katholieken en protestanten, oud-Duitsch nationalen en oud-socialisten, democraten en leden van de nationaal-socialistische partij. Hun trots is de jeugd, die zich wil ontwikkelen op de universiteiten om de Duitsche wetenschap en haar roep te ont wikkelen. Deze jeugd wil Duitschland zijn plaats in de wereld teruggeven, welke plaats het land iederen dag meer heeft ver loren en nog verliest. De binnenlandsche doelstellingen van de partij zijn de volgende: Strijd tegen de politieke overdrijving en de autarchie, die den Duitschen handel ver nietigt, die het volk berooft van boter en die het brood duurder maakt. De partij strijdt tegen de groote in- dustrieele concerns, die hun winsten roo- ven van de Duitsche industrie en de Duit sche volkshuishouding, zij eischt de noodige ruimte voor de kleine werkgevers en koop lieden. Andere doelstellingen van de partij zijn volgens het pamflet: sociale rechtvaardig heid, bescherming van de religieuze over tuiging, onafhankelijkheid van de recht spraak en vrijheid van gedachte en mee- ningsuiting. Zij vraagt in overeenstemming met het oude Duitsche recht, leiders die rekenschap van hun daden moeten afleggen tegenover het volk en die gekozen moeten worden en afgezet kunnen worden. Zij eischt ontbin ding van den Rijksdag, die is samengesteld uit „ondergeschikte knechten" en verkie zingen, opdat vrije vertegenwoordigers van een vrij volk benoemd zullen kunnen wor den. Deze verkiezingen moeten tot stand komen onder vrijheid van vergaderen en vrijheid van drukpers. Wat de buitenlandsche politiek betreft vraagt de partij een politiek van vrede en toenadering met alle volkeren in het bij zonder met Frankrijk, Polen en Tsjechoslo- wakije. Zij eischt, dat men een einde maakt aan de hulp voor de meineedige Spaansche ge neraals en aan den menschenhandel, welke de zonen van Duitschland zendt naar de woestijnen van Noord-Afrika. Het vlugschrift gaat dan voort: „Terwijl wij dit eischen, voelen wij ons geheel eens gezind met vice-admiraal Foerster, met generaal von Fritsch, met duizenden Duit sche officieren en met de millioenen Duit sche mannen en vrouwen, die met aandrang verzoeken, dat men onmiddellijk ophoudt met het Spaansche avontuur. Wij willen geen nieuwen oorlog; wij willen geen nieuwe beleediging van ons vaderland; wij wenschen geen enkel avontuur en geen en kele van die ontploffingen, welke Schacht met nadruk naar voren heeft gebracht. Het geschrift eindigt dan: Vrienden han delt vastbesloten maai verstandig. Laat ieder op zijn plaats blijven en handelen in zijn omgeving. De sterke wapens van den vijand zijn leugen, vervalsching en verraad. Handelt en maakt propaganda met voor zichtigheid. Op djt oogenblik zijn weinigen in deze stad met ons. Weldra zullen het er honderden zijn en later millioenen. Heil Duitschland. Een ander vlugschrift, gedrukt op wit papier eischt ten slotte een onmiddellijke volksstemming over de Spaansche kwestie, verslagen zijn en dat zij nog kracht ge- De wereld in vogelvlucht De strijd bij Madrid schijnt weer opge leefd te zijn. Gemeld wordt althans, dat de Madrilenen een heftigen uitval uit de stad hebben ondernomen aan de kant van de universiteitswijk en Casa del Campo en dat zij daar een gedeelte van het in handen van de rechtschen zijnde terrein volkomen omsingeld hebben. Of dit suc ces eenig practisch nut zal hebben, moet worden afgewacht. Maar het bewijst in elk geval, dat de linkschen nog allerminst PROCESSIE NAAR SCHIEDAM. MAANDAG A.S. De St. Liduina-vereering is een devotie, die zoo bijzonder sympathiek is, omdat zij betreft een heilige uit onze eigen va- derlandschen stam. Pastoor Beukers is in onze stad de pro motor van deze devotie weer organiseert hij een processie naar Schiedam. A.S. Maandag. Pastoor Beukers mag vertrouwen, dat uit den Kring zijner parochianen zoowel als uit die van. de andere katholieken in stad en omgeving velen mèt hem tér beevaart zullen trekken! De kosten voor dezen dag zijn in totaal slechts ƒ2.50 (reiskosten, koffietafel enz.). Kaarten verkrijgbaar bij de firma: Hui- bers, Zandvliet, Geyer en v. Kesteren. Laat de Lidwientjes naar Lidwina gaan. Maandag a.s. wij herinneren er hier boven aan gaat de Leidsche processie naar Schiedam en menigeen, die de voor spraak van de H. Lidwina wil inroepen, gaat mee. De meisjes echter, die zich heel bijzonder de kinderen van St. Lidwina voe len, de meisjes van het St. Lidwina-huis aan den Zoeterwoudschen Singel kunnen niet mee! Tenzij u helpt. Als u een spoorkaartje voor hen koopt en dat aan het Lidwina- huis aanbiedt, kunnen ze mee. Zij zouden u zoo dankbaar zijn. Kaarten zijn Zondag ook nog te verkrij gen aan de pastorie Lorentzkade 16 en bij den koster van de St. Petruskerk. HALFWEG. We zijn met onze propaganda-actie voor de a.s. Kamerverkiezingen nu ongeveer halfweg. Tenminste wat de openbare vergaderin gen betreft. U zult zich herinneren, het waren er 5 IN TOTAAL. En met zeer bevredigend resultaat. De derde zal, eveneens in de groote zaal van de Stadsgehoorzaal, gehouden wor den op 23 APRIL A.S. Het is een eereplicht van de Katholieken van Leiden en omgeving ervoor te zorgen, dat de zaal dan kan worden aangeduid als EEN UITVERKOCHT HUIS. Immers dan komt, voor de eerste keer te Leiden, spreken niemand minder dan de voorzitter van de R.K. Staatspartij, de lei der van de Katholieke Kamerfractie in de Tweede Kamer noeg hebben om op verschillende fronten tot den aanval over te gaan. In Duitschland begint zoowaar een op positie tot uiting te komen. Dat er aller wegen ontevredenheid heerscht en dat men binnenskamers moppert over den dwang, die het volk wordt opgelegd, om met de wolven in het bosch mee te huilen, is bekend. Maar iets nieuws is nu, dat de ondergrondsche oppositie tot uiting durft te komen, zooals blijkt uit de versprei ding van een vlugschrift te Berlijn, waar in een z.g. „Duitsche partij voor de vrij heid" allerlei eischen stelt. Men wil over 't algemeen meer vrijheid; vrijheid van meeningsuiting, vrijheid van handel, vrij heid van godsdienst, en ook vrijheid om den Führer aan den dijk te zetten. Den Rijksdag wil men afschaffen, omdat hij bestaat uit „gecommandeerde knechten", wat inderdaad juist is. Of het deze „par tij" ooit lukken zal, zich als partij te for- meeren en te handhaven, staat nog te bezien, maar het vlugschrift is een aan wijzing, dat men een volk op den duur niet knechten kan zonder dat het in ver zet komt. Morgen heeft in Brussel de stemming plaats voor de tusséhentijdsche verkiezing waarbij als candidaten tegenover elkan der staan: van Zeeland en de Rexist Dé- grelle. Vlak voor de verkiezing heeft het Belgische episcopaat zich nog eens uit drukkelijk tegen het Rexisme uitgespro ken, wat van belang kan zijn voor de houding der Katholieken aan de stembus. MR. GOSELING. Naar die vergadering moeten wij gedre ven worden niet alleen uit belangstelling, maar ook om tegenover onzen leider ge tuigenis af te leggen van onze trouw aan de partij. Mr. Goseling heeft daar niet alleen recht op, maar wij van onzen kant moeten er prijs op stellen, dat hij van de politieke activiteit van de Katholieken van Leiden en omgeving de allerbeste gedachten mee neemt. Indien een ieder daarvan DOORDRONGEN EN BEWUST is dan zal deze derde vergadering een on gekende manifestatie worden binnen de muren van de oude Sleutelstad. Laat mr. Goseling op zijn verdere cam pagne alom I LEIDEN TOT VOORBEELD kunnen stellen. Zóó moet het worden. Zóó kan het worden. Zóó zal het worden. Als allen meedoen. Propagandaclub „Dr. Schaepman". R.-K. STAATSPARTIJ JONGEREN- AFDEELING. De heer St. Menken spreekt over „Schaepman de Bouwer". Voor de jongeren der R.-K. Staatspartij hield de heer St. Menken gisteravond een lezing over den grooten staatsman dr. Schaepman. De opkomst was, gezien het feit, dat de afdeeling de hqnderd leden reeds gepasseerd is, slechts matig te noe men. Jammer is dit, temeer daar het be handelde onderwerp zeer zeker aller inte resse ruimschoots verdient. Degenen, die aanwezig waren, hebben kunnen genieten van een onderwerp, dat, hoewel dikwerf besproken, toch steeds nieuw blijft. Nadat de voorzitter, de heer W. v. Noort, een openingswoord had gesproken gaf hij dadelijk het woord aan den heer Menken voor het uitspreken van zijn rede. Na een korte inleiding wees spr. op het feit, dat onze tijd is een geweldige tijd. Het is ook een tijd van strijden en lijden. Men zou kunnen spreken van er op of er onder. De lauwheid moet weggeranseld worden uit zoo vele jongere menschenlevens en dat is in den hedendaagschen tijd met zijn vele genoegens en pleiziertjes een gewel dige opgave voor vele jonge menschen. Om iets te bereiken in de politiek wilde spr. iets groots belichten en wel de figuur van Herman Schaepman, den vuurvreter en voorvechter van onze vrijheid. Geboren in den Gelderschen Achterhoek was Schaep man in zijn jeugd weinig bekend. In 1853, op negenjarigen leeftijd verhuisden zijn ouders naar Arnhem. Op dien leeftijd was zijn grootste wensch zee-officier te wor den. Hij werd echter afgekeurd voor de zen dienst. Toch wilde hij iets grootsch. En zoo zien wij in 1858 Schaepman naar het klein-seminarie gaan om voor priester te studeeren, en in 1867 werd hij na een ern stige studie gewijd. Na een jaar als kape laan in de kathedrale kerk in Utrecht ge staan te hebben wercf hij in 1868 naar Rome gestuurd voor verdere studie. 'Sinds 1796 was er in de Kamer geen priester geweest, alleen predikanten uit het prot. Nederland. Dat was iets voor Schaep man. Na een verzoek aan zijn heeroom werd hem na rijpelijk overleg toestemming ge geven, te trachten een zetel te verwerven. Het was toen 1880. In Breda werd hij candidaat gesteld en na veel tegenwerking van de zijde der li beralen en prot. werd hij ten slotte toege laten met 55 tegen 14 stemmen, waarbij zich het opmerkelijke feit voordeed, dat de Katholieken zich van stemming onthielden. Toen kwam er een nieuwe periode in poli tiek Nederland. Veel pennen kwamen in beweging. Dominee Bronsgeest schreef veel fraais aan het adres van Schaepman, maar werd afdoende beantwoord. Spr. behandelde daarna uitvoerig de te genslagen die Schaepman te verduren kreeg. In 1888 werd J. m slotte de macht der liberalen gebroken en kon Schaepman zich bezig houden met pogingen om een po litieke partij te stichten. Weer was de tegenwerking groot. Zelfs de Katholieke Dit nummer bestaat uit vijf bladen, w.o. geïllustreerd Zondagsblad. VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. Het Belgisch episcopaat heeft het Rexis me veroordeeld. (2de blad). Een uiting van oppositie in Duitschland. Vrijheid van meeningsuiting en afzet baarheid van den Führer geëischt. (2de blad). Volgens bericht uit Madrid is de univer siteitswijk na een regeeringsaanval om singeld en zijn de rechtsche troepen af gesneden. (2de blad). BINNENLAND. Uit het Landbouwcrisisfonds is een be drag van ƒ500.000 beschikbaar gesteld als tuinbouw-steun. (2de blad). De Luchtvaartraad heeft in eerste zitting behandeld het vliegongeluk te Stompwijk. (lste blad). De taxi-staking te Amsterdam is opge heven. (2de blad). hoogere kringen waren er op tegen. Weer zette de noeste werker echter door want, zoo zeide hij,- alleen door staatkundige een dracht kunnen wij komen tot een politieke macht. In 1883 zette hij een proeve van een par tij-program in elkaar. Spr. zette eenige punten van dit eerste prgoram nader uit een. Weer waren de Kath. er tegen, want pas jaren later werd zijn ideaal verwe zenlijkt. Ook het openbaar en het bijzonder on derwijs had zijn volle aandacht. Grond wetsherziening moest er komen. Het be ruchte artikel 194 moest gewipt worden. In dezen strijd werd hij bijgestaan door jhr. v. Nispen tot Sevenaer. Deze twee begon nen den strijd om de ziel van het kind. Ook dit gedeelte werd door spreker behandeld. In 1890 ten slotte werd de kroon op zijn vele werk gezet en werd besloten tot op richting of stichting van een partij. Alle kath. Kamerleden (toen 25 in getal) wa ren het met elkaar volkomen eens. Kies- vereenigingen werden overal opgericht en Schaepman, die eerst door iedereen werd tegengewerkt, werd de eerste fractieleider. Toen was zijn titanenstrijd gestreden: een groote sterke politieke partij „Eendracht maakt Macht", was zijn devies. Voor Schaepman kwam toen de tijd van rust. Na 1902 kwam hij niet meer in de Kamer en, na nog op dokters advies het milde klimaat van Italië geprobeerd te hebben, overleed hij na een leven van har den strijd den 21sten Januari 1903 te Rome. Schaepman de Bouwer was niet meer; en zelfs de liberalen, van wie hij altijd ge zegd had, dat zij de gevaarlijkste vijanden van de Kath. waren, en de prot. moesten bekennen, dat een groot Nederlander was heengegaan. Op zijn grafsteen te Rome staat gebei teld: „Ik geloof en ik strijd". Laten wij, jongere Kath., aldus spr., deze woorden aanvaarden als een erfenis. Alles wat wij nu bezitten hebben wij gekregen door hem. Hij bouwde door, miskend en veracht door zijn eigen Kath. medemen- schen. Fier staat Schaepmans werk ook nog in onzen tijd. Wij kunnen roemen op veel wat het buitenland ons benijdt. Vooral de jongere Kath. moeten het als een ernstige plicht beschouwen zijn werk te behouden en uit te bouwen. En laten wij dan zeggen met den grooten Schaepman: „Volk van Nederland, blijf vrij, blijf waar, en ondanks alles blijf eensgezind." De voorzitter was de tolk van allen toen hij den heer Menken dank bracht voor zijn mooie en leerzame rede, daarbij de hoop uitsprekend, dat bij een volgende lezing ook te geven door den heer Menken de op komst grooter zal zijn. Daarna volgde slui ting op de gebruikelijke wijze. MEISJESCONGREGATIE PAROCHIE O. L. VR. HEMELVAART EN ST. JOZEF. Zondagmorgen, algemeene H. Communie voor de beide afdeelingen van de meisjes congregatie, met luide voorbereiding en dankzegging. Aanvang kwart vóór zeven. Komt allen en op tijd!

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1937 | | pagina 1