No. 8669
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
HET OFFENSIEF TEGEN MADRID
Nederlandsch schip in de Spaansche
wateren aangehouden
28ste Jaargang
WOENSDAG 10 MAART 1937
S)e £eidóeli£(Boii/fca/nt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week - 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en ver koon: 0.50
V Nieuwe ontwikkeling
der S.D.A.P.
De S. D. A. P. heeft twee leden uit
gezonderd gisteren in de Tweede Ka
mer haar stem gegeven aan een wetsont
werp tot wijziging van de Dienstplichtwet,
welk wetsontwerp een 'Utbreiding van den
dienstplicht beteekent.
Een opmerkelijke en een aanmerkelijke
koerswijziging in de S. D. A. P.
MaarWij willen even citeeren uit
een Haagschen brief in de T ij d van gis
teravond; de daarin voorkomende op
merkingen staan, natuurlijk, los van het
gisteren gevallen Kamer-votum, dat toen
nog niet bekend was.
De briefschrijver is aan 't woord:
„Ik verheug mij intusschen in de nieuwe
ontwikkeling (der S. D. A. P.). Al heb ik
niet, gelijk Minister de Wilde, burgemees
ters te benoemen, ik ben het met dezen
Minister volkomen eens, dat moet worden
afgewacht, of de bekeering werkelijk een
bekeering des harten en niet een puur op
portunistische is. Maar met die restric
tie dan wie kan ontkennen, dat de S. D.
A. P. op het oogenblik heel anders in onze
nationale samenleving staat dan vier, vijf
jaar geleden?
Met alle erkenning van hetgeen in de
houding der Partij ten aanzien van het ge
zag, den eigendom, de landsverdediging,
de nationale gedachte veranderd is, blijft
er intusschen nog veel, dat naar Christe
lijk inzicht broodnodig herziening behoeft.
Nog altijd staan in principieele kwesties
de sociaal-democraten aan den overkant.
Men denke maar aan het oplaaien van het
revolutionnair sentiment voor Spanje. De
V. A. R. A. gedoogt verdedigers van kunst
matige gezinsbeperking voor haar micro
foon. In de Eerste Kamer verdedigde dr.
Polak verleden week nog het recht der vrij
denkerij op radiio-uitzendingen in ons
Christelijk land. Op het gebied van het
onderwijs, van de, publieke moraliteit, van
de huwelijkswetgeving huldigt de S. D A.
P. nog steeds opvattingen, die voor ons volk
funest zijn."
M.a.w. wij mogen verheugd zijn over een
koerswijziging in de S. D. A. P., maar....
die verheugenis verblinde ons niet voor
de volle werkelijkheid!
Uitbreiding Dienstplicht
De Tweede Kamer heeft gisteren een
door de Regeering voorgestelde wijziging
van den Dienstplichtwet aangenomen.
Wat deze wijziging inhoudt?
Het is nog niet de aangekondigde wet
tot uitbreiding van het contingent. Deze
moet nog komen.
Met het oog op die wet had de regee
ring nu alvast voorgesteld, aan de vrij
stellingen wegens broederdienst, reeds
verleend voor de lichting 1938 en alsnog
te verleenen voor de lichting 1939, in af
wachting van een nadere wettelijke rege
ling een slechts voorloopig karakter
te geven. De Kamer heeft zich hiermede
vereenigd. Maar bij de regeering is er op
aangedrongen, om in een definitief wets
ontwerp uitbreiding van het contingent
niet te zoeken in afschaffing van vrij
stelling wegens broederdienst, doch in
invoering van lagere keuring s-
e isc h e n.
De rest van het regeeringsvoorstel zou
volgens minister Colijn ook zijn volle
-waarde behouden, als het definitieve wets
ontwerp nimmer werd ingediend. Het
gaat hierbij om a. de verlenging van den
eersten oefeningstijd voor de dienstplich
tigen der zeemacht (21 in stede van 15
maanden, met uitzondering van de kust
wachters, die van 9 op 11 maanden ge
bracht worden); b. de uitbreiding van het
aantal herhalingsoefeningen van 2 tot 3
(met behoud van den gezamenlijken maxi
mum duur van 40 dagen voorzoover de
gewone manschappen betreft); c. de mo
gelijkheid, bij de formaties, voor grens-
dekking aangewezen, de derde herhalings
oefening van 13 dagen door verschillende
herhalingsoefeningen van telkens een
paar dagen te vervangen. De Kamer
heeft zich ook met deze gedeelten van het
regeeringsvoorstel vereenigd.
Het lot van de bemanning der „Mar Cantabrico"
DE STRIJD AAN HET GUADALJARA- I
FRONT.
De regeeringstroepen, die zich in het
Noorden der provincie Guadalajara ver
schanst hebben, hebben den rechtschen
aanval doorstaan. In het begin van den
middag hernieuwden de nationalisten voor
de zesde maal hun aanval. De 'strijd, die
buitengewoon hevig is, duurt nog steeds
voort.
In den sector van de Jarama hebben de
nationalisten gisteren de onlangs door de
regeeringstroepen veroverde stellingen
heftig bestookt, doch de verdediging de
zer strategische punten blijkt volkomen
aan het doel te beantwoorden.
De bladen van Burgos melden, dat het
offensief, dat Maandag in het tusschen Si-
guenza en Guadalajara gelegen gebied is
ontketend, geleid heeft tot de bezetting
van vier belangrijke dorpen en verschei
dene strategische stellingen en tot ver
overing van een aanzienlijke hoeveelheid
materiaal. De correspondent van het blad
„El Norte" schrijft:
„De regeeringstroepen zagen zich de
laatste gelegenheid ontgaan om hun vol
komen nederlaag, die zeer snel nadert, uit
te stellen. De meest ongeloovigen zullen
weldra tot de overtuiging komen, dat
slechts de vlucht hen kan redden."
Snoeverij van Generaal Miaja.
Ter beantwoording van de door de
rechtsche zenders gevoerde campagne
heeft generaal Miaja een rede uitgespro
ken voor den radiozender van Madrid. Hij
verklaarde o. m.: „Het vijfde offensief van
den vijand is begonnen. Volgens de verkla
ring van vier gevangen genomen Italianen,
hebben de opstandelingen hen te hulp ge
roepen, die wanhopig tegen de Abessijnen
hebben gestreden. Eerst deden zij een be
roep op de Mooren. vervolgens kwamen
de Duitschers de blanke Mooren en
thans komen de slaven van Mussolini Wij
zullen hen hetzelfde lot doen ondergaan
als de anderen.
Wordt het oorlogsmateriaal reeds in
veiligheid gesteld?
De radioclub van Teneriffe, deelt mede,
dat in den afgeloopen nacht talrijke
vrachtwagens, geladen met oorlogsmate
riaal, gezien zijn op den weg van Aragon
in de richting van Valencia. De radioclub
voegt hieraan toe, dat de Maarileensche
raad van verdediging, gezien den op-
marsch der rechtschen naar de hoofdstad,
zich alleen maar bezig houdt met een snel
terugtrekken van het oorlogsmateriaal.
DE ITALIAANSCHE TROEPENMACHT.
Volgens de verklaringen van vier krijgs
gevangen gemaakte Italianen, die aan
het front van Guadalajara in handen der
regeeringstroepen waren gevallen, zou
den de Italiaansche troepen, die in dezen
sector opereeren, bestaan uit volledige di
visies onder bevel van generaal Pozzi.
Hun troepenaantal zou ongeveer 15.000
man bedragen. Onder de documenten, die
op de gevangenen gevonden zijn, bevindt
zich een bevel tot aflevering van munitie,
dat opgesteld is in het Ttaliaansch en het
stempel draagt van de divisies 3 en 4.
FRANCO „REGENT VAN SPANJE"?
Antonio Goicoechea, de leider van de
partij „Hernieuw Spanje" heeft generaal
Franco voorgesteld den titel „Regent van
Spanje" aan te nemen, nadat Madrid zal
zijn ingenomen.
De monarchisten hopen, dat de benoe
ming van Franco tot regent een voorbe
reiding zou zijn tot de restauratie. Inzake
de benoeming van Franco zijn de Carlis-
ten het met de partij „Hernieuwd Spanje"
eens en ook de Spaansche phalanx heeft
geen ernstige opwerpingen gemaakt.
De partij „Hernieuwd Spanje" is trouw
gebleven aan koning Alfonso VIH en zijn
zoon prins Jan.
DE ONDERGANG VAN DE „MAR
CANTABRICO."
De Spaansche opvarenden neergeschoten.
Een speciale correspondent van de
„Journal" bericht, dat de kruiser „Cana-
rias" aan de schepen, welke de brandende
„Mar Cantabrico" te hulp snelden, heeft
medegedeeld: „wij zijn in oorlog, we zijn
Spanjaarden onder elkaar en uw plaats is
ver van ons."
Toen de opvarenden van de „Mar Canta
brico" voet op de „Canarias" zetten, hoor
de men revolvers knallen. De Spaansche
opvarenden werden neergeschoten en al
leen de Amerikanen en Italianen werden
in leven gelaten. Over hun lot zal later
worden beslist. Een Italiaan en een Span
jaard trachtten te ontvluchten, alleen de
Italiaan slaagde er in aa boord van het
schip „Comeleyre" te komen. Hij ver
telde, hoe de passagiers onmiddellijk na
dat zij ontdekt waren, ter dood werden
gebracht.
Een der opvarenden vertelt.
Na het zeegevecht dat zich in de Golf
van Biscaje heeft afgespeeld, heeft een
matroos van de „Mar pantabrico", die door
een Fransch stoomschip is opgepikt, het
volgendes verhaal gedaan:
„Het schip, aan boord waarvan ik mij
bevond, was het 6000 ton groote motor
schip „Mar Cantabrico", thuis behoorende
te Bilbao. Aan boord bevonden zich een
uit 150 personen bestaande bemanning en
17 passagiers.
Het schip verliet de Vereenigde Staten
met een lading van acht vliegtuigen, juist
toen het Congres het embargo op de uit
voer van wapentuig naar Spanje afkon
digde. De „Mar Cantabrico" deed daarop
Vera Cruz aan om daar nog meer oorlogs
materiaal te laden en toen het schip een
maal naar Spanje in zee gegaan was ver
wisselde het zijn naamvoor die van de
„Adda" uit Newcastle, waarvan de tonna
ge vrijwel overeenkwam met die van de
„Mar Cantabrico". Helaas liet de kruiser
„Canarias" zich niet beet nemen en begon
het oorlogschip ons te bombardeeren. Een
bom deed brand ontstaan in ruim 2. Wij
zonden daarop S. O. S. seinen uit met
gebruikmaking van de roepletters van het
schip, waarvan wij ons den naam hadden
toegeëigend. 'Tenslotte werd onze beman
ning door de „Canarias" aan boord geno
men. Wat mij betreft, ik viel in zee en
werd door uw schip opgepikt. Overigens
ben ik daar blij om, want ik vrees dat#mijn
kameraden aan boord van de „Canarias"
gefusilleerd zijn."
NAAR DE OMSINGELING VAN
MADRID?
Uit het rechtsche kamp.
AVILA, 10 Maart (A. N. P.). Een der
speciale correspondenten van Havas
meldt:
Na een korte, maar hevige geschutvoor-
bereiding zijn de rechtschen gistermorgen
opgerukt van de hellingen ten Zuiden van
Arganda. Zij wisten de militietroepen te
verrassen, zoodat dezen zich moesten te
rugtrekken, op hun tweede stelling aan
den weg van Arganda, naar Morata en
Tajuna. In den loop van den morgen be
zetten de rechtschen ook deze tweede stel
ling, benevens het gehucht Casas del Por
tal, waarmede zij een toenaderingsbewe
ging naar de uit het Noorden oprukkende
colonnes volbrachten. De regeeringstroe
pen lieten twintig dooden achter in een
loopgraaf der tweede stelling, evenals
zware mitrailleurs van Russisch model en
een hoeveelheid munitie. Deze kleine ope
ratie wijst er op, dat de rechtschen hun
stellingen versterken met het oog op een
operatie, die ten doel zou moeten hebben
de verbinding met de colonne, die den weg
van Aragon afkomt. De omsingeling van
Madrid zou dan onverbiddellijk gesloten
zijn.
RABAT, 10 Maart. (A. N. P.). Het ra
diostation van Sevilla heeft vanmorgen
medegedeeld, dat het hoofdkwartier van
Franco in zijn legerbericht van gisteren
avond den nadruk legt op de beteekenis
van den rechtschen opmarsch in den sec
tor Siguenza, waar de troepen van gene
raal Moscardo Brihuega zouden hebben
bereikt, en nog verder zouden zijn opge
rukt. Het station verzekert, dat de opmarsch
naar Guadalajara zal worden voortgezet en
dat de stad voor het einde der week bezet
zal zijn.
De strijd in het Noorden.
MADRID, 10 Maart. (A. N. P.). Uit
Gijon wordt gemeld, dat de nationalisten
die Oviedo te hulp zijn gekomen, gisteren
een hevigen aanval hebben ondernomen
op de stellingen der regeeringstroepen van
Buena Vista, het machinedepot El Fresno,
Villa Euzcadi en de huizen in de nabij
heid van het nonnenklooster der aanbid
ding. Het geschut der rechtschen vuurde
ruim 3000 granaten af, doch de regeerings
troepen hielden ondanks dezen vuurregen
stand. De rechtschen drongen door tot
het machinedepot, maar werden daar ge
stuit door de loyalen, die de hoogten van
het stadion van Buena Vista lagen. Na
zware verliezen te hebben geleden waren
de aanvallers gedwongen terug te trekken
en zich verderop te verschansen. Uit hun
stellingen bestoken zij de regeeringstroe
pen, die de wijk moesten nemen in de
loopgraven.
Terwijl deze strijd aan den gang was,
trachtten drie colonnes nationalisten door
te dringen in de stad Oviedo, waarbij zij
gebruik wilden maken van wegen, die in
handen der regeeringstroepen zijn. Een
colonne ondernam een operatie in de rich
ting van de straat Gonzales Besada, een
tweede wilde langs een kleine straat bij
Quanta de los Catalanes oprukken, terwijl
de derdk uit een groep boomen te voor
schijn kwam achter het klooster der aan
bidding. Door een verrassend optreden
wisten de colonnes tot aan de loyale linies
door te dringen, maar op dat oogenblik
barstte een hevig geweervuur los.
Nederl. schip aangehouden.
DE „TRITON" MOEST ZIJN SINAAS
APPELEN AFGEVEN.
Lading in beslag genomen.
Naar wij vernemen is het s.s. „Triton"
van de Kon. Ned. Stoomboot-Maatschappij,
van Barcelona, via Valencia, op weg naar
Nederland, door een gewapenden treiler
van de witte strijdkrachten in de Straat
van Gibraltar aangehouden en overge
bracht naar Ceuta.
Het schip was geladen met 200 ton stuk
goederen en 30.000 kisten sinaasappelen,
bestemd voor Nederland.
Naar de gezagvoerder aan de K.N.S.M.
berichtte, zal te Ceuta de geheele lading
moeten worden gelost; deze zal in beslag
genomen worden.
De directie van genoemde Maatschappij
heeft onmiddellijk den Minister van Bui-
tenlandsche Zaken van deze aanhouding
in kennis gesteld.
Op de vraag of ook het schip in beslag
is genomen, antwoordde de directie, dat
het schip zal worden vrijgegeven.
Naar het oordeel van de directie betreft
de in beslagneming alleen de aan het Ne-
derlandsche schip toevertrouwde lading.
DE „JAVA" NAAR DE STRAAT VAN
GIBRALTAR GEDIRIGEERD.
Naar aanleiding van deze gebeurtenis
heeft de Minister van Defensie a.i„ dr. Co-
lijn, naar hij gisternamiddag in de Tweede
Kamer mededeelde, telegrafisch opdracht
gegeven aan den op weg naar Nederland
zijnden kruiser „Java" om zich naar de
Straat van Gibraltar te begeven, om zoo
noodig de Nederlandsche koopvaardijsche
pen te convoyeeren en te patrouilleeren.
In verband met het feit, dat de „Java"
naar de Spaansche wateren gedirigeerd zal
worden ter bescherming der Nederland
sche belangen, vernemen wij nog, dat het
reisplan van den kruiser, welke naar
men weet op weg naar Colombo is, zoo
veel mogelijk bespoedigd zal worden. Het
ligt in de bedoeling, dat de „Java"' tegen
het einde der maand in de Spaansche wate
ren zal aankomen.
DE „HERTOG HENDRIK" NAAR DE
SPAANSCHE WATEREN.
In afwachting van de komst van Hr. Ms.
kruiser „Java", waarvan de reis uit Indië
versneld wordt, is Hr. Ms. pantserschip
„Hertog Hendrik" van Dubrovnik onder
weg naar de Straat Gibraltar om aldaar
bescherming te verleenen aan de Neder
landsche koopvaardij.
Dit laatste oorlogsschip kan ongeveer 17
Maart as. in de nabijheid van de Straat
Gibraltar verwacht worden.
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Nederlandsch schip in de Spaansche wa
teren aangehouden. (2de blad).
Een uitdaging van Dégrelle door van
Zeeland aangenomen. (2de blad).
Frankrijks defensieleening in de Kamer
aangenomen. (2de blad).
De agitatie te Boedapest nog niet opge
helderd. (2de blad).
Roosevelt houdt een radio-praatje bij
het haardvuur. (2de blad).
BINNENLAND.
Te Schardam is gisteren een auto
vijf Volendammers te water gereden. Drie
hunner konden zich niet redden en ver
dronken. (1ste blad).
Er bestaat ongerustheid omtrent het Ned.
motorschip „Baltic"' uit Alblasserdam; men
vreest, dat het op zee is vergaan. (Gem.
Ber. 3de blad).
VERKIEZING TE BRUSSEL OP 11 APRIL.
BRUSSEL. 10 Maart. (A.N.P.) De ver
kiezingen in he arrondissement-Brussel,
die noodig zijn geworden door het ontslag
nemen van Rexist Olivier, en waarvoor van
Zeeland een candidatuur heeft aanvaard,
zullen gehouden worden op 11 April.
De wereld
in vogelvlucht
Het jongste offensief der nationalisten
tegen Madrid schijnt nog niet afgeloopen
te zijn, hoewel de kracht ervan toch ge
broken schijnt. De resultaten zijn twijfel
achtig. Er zal wel eenige terreinwinst ge
maakt zijn maar de beteekenis daarvan
lijkt, van hieruit gezien, niet bepaald
overweldigend of in overeenstemming met
de ten toon gespreide krachtsinspanning.
Berichten, zooals radio-Teneriffe ver
spreidt, als zouden in den nacht groote
transporten zijn waargenomen naar Va
lencia, teneinde het oorlogsmateriaal tij
dig uit Madrid in veiligheid te brengen,
kunnen verwezen worden naar de rubriek:
propaganda.
Er is ook een Nederlandsch schip, de
„Triton", in de Spaansche wateren aange
houden, dat zijn lading moest afgeven.
Dergelijke incidenten komen herhaaldelijk
voor en kunnen op het oogenblik althans
moeilijk langs den gewonen diplomatie-
ken weg geregeld worden, daar de Ne
derlandsche regeering niet officieel ver
tegenwoordigd is bij de Franco-regeering.
Er is echter aan den kruiser „Java", die
uit Indië op weg is naar huis, opgedragen
om in de Spaansche wateren te patrouil
leeren en eventueele Hollandsche schepen
bij te staan.
In België komt het binnenkort tot een
eigenaardig politiek duel, n.l. tusschen den
premier van Zeeland en den Rexisten-lei-
der Dégrelle. Deze laatste heeft een soort
referendum uitgelokt in Brussel, door den
Rex-afgevaardigde voor Brussel in de Ka
mer te doen aftreden, waardoor een tus-
schentijdsche verkiezing moet worden ge
houden. Deze verkiezing wordt van de
zijde van Rex gehouden onder het motto:
„Vóór Rex. tegen de regeering-van Zee
land". Het is dus een rechtstreeksche uit
daging aan het adres van van Zeeland en
deze heeft de handschoen opgeraapt. Hij
heeft vooreerst een wetsontwerp ingediend
om dergelijke grappen voortaan onmoge
lijk te maken en de Belgische Kamer heeft
deze wet aanvaard. De regeering had ook
kunnen voorstellen om deze wet van te
rugwerkende kracht te verklaren, doch
dat heeft zij niet gewild. Van Zeeland
heeft zich persoonlijk candidaat laten stel
len tegenover Dégrelle, zoodat het over
vier weken een interessante strijd zal
worden in de Belgische hoofdstad, wie
het winnen zal.
Het is nog altijd niet duidelijk wat er
precies aan de hand geweest is te Boeda
pest. Men heeft van officieele zijde ver
klaard, dat er eigenlijk niets aan de hand
geweest is en dat er geen enkele arresta
tie is verricht. Maar de openbare mee
ning is daarmede niet tevreden en eischt
klare wijn. Misschien zal vandaag in het
Parlement een nadere uiteenzetting wor
den gegeven.