DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
DE BOUW VAN EEN TUNNEL ONDER
DE MAAS TE ROTTERDAM
Problemen ven
beton
28ste Jaargang
DONDERDAG 25 FEBRUARI 1937
No. 8658
Gcld6cfvc(Sou^cmt
OE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruirt-eto'ing;
v^oor Leidvin U- cent pei week J 2.aU per «.wartaal
Bij onze Agenten 20 cent pet veek 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0J>0
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
VAN HET VATICAAN
DE GEZONDHEIDSTOESTAND VAN
DEN H. VADER.
(Van onzen Romeinschen Correspondent).
ROME, 24 Februari 1937.
Gewoonlijk wordt ieder jaar in de maand
Maart, in den H. Vastentijd, een Consisto
rie gehouden. Tot nog toe heeft het Vati-,
caan geen enkele officieele mededeeling ge
daan, of ook dit jaar een Consistorie zal
plaats hebben, maar onwaarschijnlijk is het
niet.
Alleen de H. Vader beslist er over, of er
al of niet een Consistorie wordt bijeenge
roepen, en het is niet de gewoonte, om een
dergelijke gebeurtenis heel lang tevoren
aan te kondigen; vaak geschiedt het slechts
op het allerlaatste oogenblik.
Op het oogenblik zijn er in het H. College
van Kardinalen slechts vier vacante zetels,
doch nog zelden heeft het bezetten van deze
belangrijke posten meer de belangstelling
opgewekt van de kringen, die er bij be
trokken zijn, dan thans het geval is.
De gezondheidstoestand van den H. Va
der is op het oogenblik vrijwel stationair
en zelfs zeer bevredigend doch er moet toch
in de naaste toekomst ernstig rekening m «e
gehouden worden, gezien de hooge leeftijd
van den Paus en de aderverkalking waar
aan Z.H. lijdende is, dat hierin plotseling
wijziging zou kunnen komen.
Deze langzame beterschap is te wijten
aan de omstandigheid dat de H. Vader
meer dan twee maanden bedlegerig was en
de verstijving dér spieren op diens hoogen
leeftijd slechts langzaam ophoudt. Niette
min, is de Vader persoonlijk vol optimis
me ten opzichte van zijn gezondheidstoe
stand en, zooals hij dezer dagen nog aan
den voorzitter van de R. K. Persten toon
stelling Cbnte dalla Torre mededeelde,
hoopt Z.H. persoonlijk de tentoonstelling
in Mei van dit jaar te sluiten. De datum is
thans definitief vastgesteld op 13 Mei, de
dag waarop een jaar geleden de tentoon
stelling geopend werd.
Het H. College bestaat op het oogenblik
uit 66 Kardinalen, terwijl het, wanneer het
voltallig is, 70 leden telt. Van de 66 Kardi
nalen zijn er 37 van Italiaansche nationa
liteit en 29 buitenlanders. Een voornaam
vraagstuk is thans wel: wie de vacante
zetels zullen 'bezetten. Het is niet onwaar
schijnlijk, dat er twee Kardinalen van Fran-
sche nationaliteit zullen worden gekozen,
want op het oogenblik zijn er slechts 5
Fransche Kardinalen, terwijl dit aantal
voor korten tijd 8 bedroeg. In Engeland
verwacht men dat de Aartsbisschop van
Westminster den Kardinaalshoed zai ont
vangen, daar 'na het. overlijden van Kar-
d.inaal Francis Bourne geen Engelsche Kar
dinaal meer werd benoemd. Er zijn echter
ook nog andere mogelijkheden, want Mgr
Pizzardo, die reeds aan hét hoofd staat van
een zeer voornaam Pauselijk Departement
n.J. de Congregatie voor Buitengewone Ker
kelijke Aangelegenheden, wordt ook ge
noemd.
Ernstige ontploffing in België
IN HET LEGERKAMP VAN
BRASSCHAET.
Vele dooden en gewonden te
betreuren.
Woensdagmiddag te omstreeks drie uur
heeft zich in het legerkamp te Brasschaet-
Polygoon een ontzettende ontploffing voor
gedaan, waarbij vijf adspirant-officieren op
slag werden gedood en veertien andere
militairen zoo ernstig werden gekwetst,
dat twee tijdens het transport naar het
zièkenhuis reeds zijn overleden.
Men vreest voor het leven van verschil
lende zwaargetroffenen. Een groep adspi
rant-officieren van de cavalerie volgde
onder leiding van instructeurs der genie
een cursus over ontploffingsmiddelen.
Tijdens de instructie stonden 35 adspi-
rant-cfficieren met eenige onderofficieren
rond een hoeveelheid van 20 kg. ontplof
bare stoffen.
Plotseling deed zich een explosie voor,
welke zoo hevig was, dat de militairen in
de lucht werden geslingerd, of tegen den
grond geslagen, met het bovengemelde ge
volg.
De minister van oorlog, generaal Denis,
wordt ter plaatse verwacht.
Voor de beton vereen iging heeft heden
middag in de bovenzaal van restaurant
„Tivoli" te Rotterdam ir. J. P. van Brug
gen, ingenieur bij de gemeentewerken te
dezer stede, een voordracht met lichtbeel
den gehouden over: „Betontechnische
vraagstukken in verband met de Maas
tunnelplannen".
Tunnelbouw is in zijn probleemstelling
zoo veelzijdig, dat spreker zich bij zijn on
derwerp heeft moeten beperken tot die
onderdeelen, welke betontechnisch belang
wekkend zijn, terwijl voorts het- behan
delde alleen betrekking had op het door
den gemeentelijken technischen dienst
vervaardigde ontwerp en derhalve niet
zonder meer toepasselijk is op ontwer
pen, die uit andere overwegingen ont
stonden.
Van de voor tunnelbouw in lossen, wa
tervoerenden bodem in gebruik zijnde uit
voeringsmethoden vinden zoowel de zink-
methode als de pneumatische methode en
de constructie in open bouwput toepas
sing bij den Maastunnel. Bij al deze bouw
wijzen speelt het beton als constructief
element een belangrijke rol en wel in drie
hoofdfuncties: opnemen der uitwendige
krachten, bevorderen van de waterdicht
heid en ballasting tegen opdrijven..
Nadat voor uitvoering van het
riviergedeelte tie zinkmethode (d.
i. het zinken van tunnelbuizen in
een tevoren gebaggerde sleuf
dwars door de rivier) was verko
zen, was het eerste werk het -vast
stellen van de dwarsdoorsnede.
De keuze viel op een profiel, be
staande uit .twee ronde buizen,
welke in een vast of drijvend
droogdok ter plaatse zouden kun
nen worden gemaakt en een ge
lijkmatige ondersteuning op. den
geulbodem mogelijk maakten. Een
stalen dichtingsmantel, in het be
ton der buizen ingebed, werd
daarbij noodzakelijk geacht.
Zorgvuldig is overwogen, hoe deze
dichtingsmantel met de buiten- en bin-
nenbetonlagen constructief zou samen
werken. Teneinde de spanningsverdeeling
zoo overzichtelijk mogelijk te houden, is
getracht zoo weinig mogelijk kunstmatig
verband tusschen stalen mantel en binnen-
betonlaag het eigenlijke dragende con-
strüctiedeel te leggen.
Bij de spanningsberekening bleek, dat
in het bijzonder spanningen door onge
lijkmatige ondersteuning der huizen, in
lengterichting gevaarlijk zouden kunnen
wore en. In verband daarmede is een uit
voeringswijze ontworpen, die deze gelijk
matige ondersteuning door middel van
ondergespoten zand zoo goed mogelijk
verzekert.
Ook gedurende den opbouw der buizen
moesten de spanningen worden nagegaan.
In verband met hun groot gewicht kunnen
de buizen niet in hun geheel in een droog
dok worden afgebouwd, doch moet eén
deel van het beton in drijvenden toestand
de buizen daarbij voorzien van hunne
einden afsluitende schotten worden
aangebracht. Aangezien de gereedgeko
men buizen nauwelijks meer drijven, en
eenige onzekerheid bestaat ten aanzien
van het soortelijk gewicht van het ge
storte beton, zijn de buizen voorzien van
opboeiingen, welke tevens het voordeel
bieden, dat na onderdompeling de buizen
al dadelijk een zeker overwicht bezitten.
Na het stellen der buizen worden de
voegen tusschen de opvolgénde deelen ge
dicht met behulp van volgens de contrac-
tor-methode gestort onderwaterbeton.
Vervolgens kunnen, na het betreden der
buizen, de afsluitende schotten worden
weggenomen en de voegen verder van
binnen worden afgewerkt. Ook de ver
dere binnenafwerking der buizen kan dan
plaats vinden.
De vorenbesproken buizen eindigen op
eiken oever in een pneumatisch gefun
deerd ventilatiegebouw. Deze fundatiën
zijn geheel van gewapend beton en voor
zien van een bitumineuze afdichting. Een
moeilijkheid bood het ontwerp van deze
afdichting, omdat deze bij voorkeur aan
den buitenkant aan te brengen laag, ge
durende het naar beneden brengen van
de caissons niet mocht afscheuren en
voorts, voor zoover als bodemafslüiting
dienende, onder bijna 2H atmosfèren
luchtoverdruk zou moeten worden aange
bracht. Een bevredigende oplossing is
verkregen met behulp van een met alu
miniumfolie gewapende bitumineuze laag,
by de zijwanden voorzien van bescher-
mingsbeton.
Ter landzijde sluiten aan de ventilatie
gebouwen tunnelgedeelten aan, welke in
open bouwput tusschen damwanden wor
den vervaardigd. Als profiel werd een
rechthoekig gesloten raam verkozen, voor
de. hpogste gedeelten overgaand in' een
open trogvorm. Het gesloten profiel is te
gen grondwater gedicht met behulp van
bitumineuze geplakte- lagen van dezelfde
constructie als o.a. bij tunnelspoorwegen
mët succes zijn toegepast.
Bij het open trogprofiel is van een bij
zondere dichting afgezien. Slechts de ex-
pansievoegen behoeven afdichting. Ge
zocht is naar een constructie, die alzijdig
beweging toelaat en toch nog tegen een
waterdruk van eenige beteekenis bestand
is; het ideaal is weliswaar niet bereikt,
doch een bevredigende constructie werd
ontworpen.
Spreker besloot zijn voordracht met
eenige mededeelingen over materiaalkeuze
en toegelaten spanningen, waaromtrent
opgemerkt wordt, dat men zich. in. conser
vatieve banen bewogen heeft en voor dit
zoo belangrijke waterbouwkundige werk
afgezien heeft van experimenten.
TWEEDE KAMER
Regeling Middelbaar en
en Hooger Onderwijs
De Geldschieterswet
De Tweede Kamer heeft gisteren de be
handeling van de wetsontwerpen tot wij
ziging en aanvulling der Middelbaar On
derwijswet en der Hooger Onderwijswet
voortgezet. Na de Dinsdag erin aange
brachte wijziging betreffende het handels
onderwijs, waarvan sommige van min of
meer ingrijpenden aard, werden gisteren
nog verschillende amendementen behan
deld van meer technischen aard en voor
een deel voortspruitende uit <je gisteren
aanvaarde wijziging. De Minister van
Onderwijs nam enkele amendementen
over, een aantal werd ondanks zijn afwij
zend advies aangenomen, en verschillen
de amendementen werden weer ingetrok
ken. Beide wetsontwerpen werden z. h.
st.. goedgekeurd, dat betreffende het M.
O. aan het einde der vergadering in
tweede lezing.
De Kamer keurde éveneens z. h. st. de
voorgestelde grenswijziging tusschen de
gemeenten Hengelo (O.) en Enschede in
tweede lezing goed.
De rest van de vergadering" was gewijd
aan de voorgestelde wijziging van de
geldschieterswet. Hierbij liep de strijd
vraag voornamelijk over de kwestie, of
de spaar- en betaalzegelkassen in deze
wet thuis hooren en als geldschietbanken
behandeld moeten worden. De beide af
gevaardigden de heeren DROP (S. D.) en
DONKER (S. D.), namen hieromtrent een
tegenovergesteld standpunt in. De heer
DROP wees op de goede werking der be
doelde kassen, die de menschen uit de
handen van woekerbankeu houden, ter
wijl de heer Donkei' jiet standpunt der re
geering deelde, dat ook de spaar- en be
taalzegelkassen een vorm van credietver-
leening vertegenwoordigden, die door de
wet geregeld behoorde te zijn en onder
overheidstoezicht moet staan. Het stand
punt van den heer Drop werd min of
meer gedeeld door dé heeren IJSSELMUI-
DEN (R. K.) en VOS (Lib.), terwijl ver
schillende anderen en natuurlijk ook Mi
nister DE WILDE het bestreden. Ook hier
waren tal van amendementen, waarvan
vele met de strekking de bepalingen voor
de bona fide betaalzegelkassen niet al te
streng te maken, ingediend. De Minister
nam er enkele van over, en van de overige
werden verschillende goedgekeurd, an
dere verworpen.
Nadat verschillende hamerstukken wa
ren afgedaan, werd het- wetsontwerp tot
wijziging van art. 28 van het wetboek van
strafvordering van; de agenda afgevoerd
en geplaatst op de- agenda., van de eerst
volgende vergadering,: die pas op Dinsdag
9Maart zal worden ..gehouden, te worden
geplaatst.
De buitenlandsche reizen
van Minister Gelissen
In de Memorie van Antwoord aan de
Eerste Kamer over de begrooting van Han
del, N. en S., verklaart Minister Gelissen
het ten zeerste te betreuren, dat hij slechts
driemaal gelegenheid heeft kunnen vinden,
om aan uitnoodigingen een buitenlandschen
collega te bezoeken, gevolg te kunnen
geven.
De economische en commercieele relaties
met het buitenland kunnen op verschillen
de manieren verbeterd en versterkt wor
den. Door het zenden en ontvangen van
handelsmissies en onderhandelingsdelega-
ties, maar ook door het opnemen van per
soonlijk contact tusschen de ambtgenooten
in de verschillende landen, een methode
reeds vele jaren met succes door meerdere
buitenlandsche ministers gevolgd. Intus-
schen is, zoo als bij de meeste nieuwe aan
gelegenheden, ook bij het reizen van mi
nisters hier te lande een zekere psycholo
gische weerstand te overwinnen. Nieuwe
verhoudingen eischen echter nieuwe metho
den.
lIn vroegere functies heeft de minister,
zoo zegt hij, de groote waarde van vriend
schappelijke besprekingen met buitenland
sche collega's bij herhaling leeren kennen.
Ten einde „zijn" verantwoordelijkheid naar
behooren te kunnen dragen, moge hij, in
dien daartegen uit anderen hoofde geen be
zwaren bestaan, verzoeken hem in staat te
stellen, die methoden toe tepassen, waarvan
h'ij in bijna twintigjarige industrieele erva
ring de zekerheid heeft gekregen, dat zij
juist zijn.
Ook nu heeft hij weer dezelfde ervaring
opgedaan. 'Zijn reizen naar Polen en Fin
land hebben zeker bijgedragen tot verbete
ring der economische verhoudingen, resp.
vergrooting van het handelsvolume tus
schen Nederland en. deze landen. Over de
resultaten van zijn reis naar de. Scandinar
vische landen Zweden en Noorwegen kan de
minister thans nóg géén definitief oordeél
uitspreken; hij- heeft eenter aanleiding om
ook van deze reis concrete resultaten te
verwachten.
Alleen acht de minister het niet juist, dat
de, ministers zelf onderhandelen.
Contingenteering.
Bij de overwegingen ter zake van de ver
mindering der invoerbelemmeringen houdt
de regeering de belangen van den Nèder-
landschen uitvoer gestadig in het oog.
Verdere vermindering van den invoer
behoeft, indien geen zeer bijzondere om
standigheden daarom vragen, door maat
regelen van overheidswege onder de hui
dige omstandigheden niet te worden ver
wacht.
Omtrent de in uitzicht gestelde wettelijke
maatregelen tot uitbreiding van'de handels
politieke bevoegdheden van de regeering,
deelt de minister mede, dat een ontwerp
van wet tot wijziging van de Crisisinvoer-
wet 1931 zijn departement binnenkort zal
kunnen verlaten. Of het mogelijk zal zijn,
dat dit wetsontwerp nog vóór de aanstaan
de verkiezingen het Staatsblad zal bereiken,
laat" zich voorshands niet met zekerheid
bepalen.
Met de maatregelen wordt niet beoogd
een principieele afwijking van de tot dus
ver door de regeering gevolgde politiek, in
zake de wettelijke beperking van den in
voer, doch de mogelijkheid zal worden ge
opend, in bijzondere gevallen nog méér dan
voorheen van deze bevoegdheden gebruik
te maken in het belang van den uitvoer van
Nederland en Je Overzeesche gewesten.
De regeering stelt zicht op het standpunt,
dat het niet tot de taak der overheid be
hoort het geheele bedrijfsleven onder haar
toezicht te stellen. Regeling der concurren
tieverhoudingen door de bedrijfsgenooten
zelf, acht zij het 'meest aanbevelenswaardig.
Van het ter hand nemen van ordehingspo-
gingen voor het bedrijfsleven op eigén ini
tiatief en de doorvoering daarvan, zoo noo-
dig met behulp van dwingende maatrege
len, vermag de regeering op dit oogenblik
de noodzakelijkheid niet in te zien en
bovendien verwacht zij daarvan vooralsnog
geen heil.
Wat de ordening in de baksteenindustrie
betreft, gaarne hoopt de minister, dat hem
alsnog een verbeterd ontwerp tot verbin
dendverklaring zal bereiken. Beter een
goede saneerende overeenkomst, zij het dan
ook iets later, dan een ontwerp, dat, indien
het verbindend zou wórden verklaard voor
een goede ordening een belemmering is.
Omtrent de pogingen tot saneering van
den handel in huisbrandkolen, is reeds eeni-
gen tijd geleden een beslissing genomen.
Aan de Kolencónventie in Nederland is be
richt, dat thans geèn aanleiding meer be
staat om de maatrègelën, welke door mr.
Verschuur als steun aan de saneeringspo-
gingen waren voorgesteld, alsnog te tref
fen.
Dit- impliceert echter geenszins dat de
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Z.H. de Paus is nog steeds zeer zwak.
(lste blad).
Wisselende successen in Spanje. (2de
blad).
Noodlottige ontploffing in een Belgische
artillerie-kazerne, (lste blad).
BINNENLAND.
De Beersche Overlaat is hedenmorgen
gaan werken. (Gem. Berichten, 3de blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Het voorloopig Ned. elftal speelde gis
termiddag gelijk tegen Crystal Palace;
geen onverdienstelijk debuut van den
Leidschen midhalf Wallaart. (3de blad).
Nog slechts acht koppels orer op de Ro-t
terdamsche Zesdaagsche. (3de blad).
De wereld
in vogelvlucht
Wij hebben er gisteren reeds de aan
dacht op gevestigd, dat de strijd om Ovie-
do in het Noorden van Spanje een bijzon-
der bloedig karakter heeft gehad. Van
daag wordt bevestigd, dat de aanvallen
der regeeringsmilitie op deze stad, welke
zichnog altijd in handen der rechtschè*
troepen bevindt, meer dan 10.000 dooden
heeft gekost. Op het oogenblik heeft zich
de belangstelling weer verplaatst naar het
centrum. De toestand aan het Japama-
front is weliswaar ongewijzigd gebleven,
maar ten Westen van Madrid vallen de re-
geeringstroepen weer aan.
Het bezoek van den Duitschen rijksmi
nister van buitenlandsche zaken von Neu-
rath aan Weenen blijkt thans tot resultaat
te hebben gehad, dat er vandaag reeds een
Duitsch-Oostenrijksche commissie wordt
geinstalleerd tot bevordering van de cul-
tureele betrekkingen. Dat is een -vrij ma
ger resultaat bezien in het licht ven de
Duitsclje comipentaren in de pers, die over
het algemeen slecht te spreken is, over het
verloop van de ontvangst te Weenen. Ér
was wel veel officieele hartelijkheid, magr
deze was duidelijk geforceerd. In Duitscjr-
land wórdt de reis van von Neurath dan
ook opgevat als een groote desillusie.
Overigens valt er van de Europeesche
politiek niet veel te melden.
Bij Antwerpen, in de artilleriekazerne
te Br^sschaet, heeft gisteren een ernstige
ontploffing plaats gehad, welke aan 7 Bel
gische officieren het leven heeft gekoot.
Men was aan het oefenen met springstof
fen en er haperde wat aan. Toen eenige
officieren gingen kijken, wat daarvan de
oorzaak was, volgdeeen ontploffing met
het gemelde droevige gevolg.
regeering zich met bedoelde saneeringspo-
gingen in geenen deele zal bezighouden. In
hét bijzonder is de minister niet voorne
méns te dulden, da.t van de contingentee-
ring van dén invoer van steenkolen mis
bruik zou worden gemaakt.
Den enkelen leden, die er op aandrongen,
dat als onderhandelaren niet zouden mogen
worden aangewezen personen, van wie de
regeering kan weten, dat de wederpartij
hen minder waardeert, antwoordt de" mi
nister, dat de regeering zich bij de keuze
van de onderhandelaren uitsluitend laat
leiden door het Nederlandsche belang. Ove
rigens is het der regeering bekend, dat de
gemaakte opmerking beslist onjuist is
De in den autohandel vrij algemeen ge
volgde gewoonte, om door het bieden van
een hoogen prijs voor in te ruilen auto's,
practisch een deel van den catalogusprijs
van nieuwe automobielen te laten vallen,
acht de minister geen gelukkig verschijn
sel. In de kringen der belangstellenden is
reeds geruimen tijd geleden een vorm van
overleg tot stand gekomen, dat beoogt, tot
gezondere toestanden te geraken. De minis
ter wil voorshands afwachten, of ér aanlei
ding bestaat maatregelen van overheids
wege in overweging te nemen.
