DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
OOK VOOR DE INDUSTRIE
EEN VESTIGINGSWET
Stadsgehoorzaal, Leiden
28ste Jaargang
DINSDAG 23 FEBRUARI 1937
No. 8656
3)e£etd^eHeGoti/fccwt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
tfoor Leiden U> cent pej week 2-aU per awartaal
Bij onze Agenten 20.cent pel week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonnè's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentlën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, buur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
V Nieuwe Instellingen in het
gemeentebestuur.
In den Leidschen Gemeenteraad is an
dermaal gepleit, om advise erend in
het gemeentebestuur op te nemen: commis
sies van deskundigen op verschillend ter
rein. Deskundigen, die veeltijds ook belang
hebbenden zullen zijn. Maar op hun des
kundigheid moet een beroep worden
De instelling van dergelijke com-
is in grootere gemeenten oi. zeer
gewenscht.
Met de uitbreiding der gemeentelijke be
moeiingen, zoowel in omvang als in betee-
kenis, is het organiseeren van het bestuur
der groote gemeenten meer en meer ge
worden tot een probleem.
Dit probleem dringt te meer om oplos
sing, nu de economische omstandigheden
het besturen nog moeilijker maken.
Vaste inschakeling van het zich steeds
meer organiseerend maatschappelijke leven
in de behartiging der gemeentelijke huis
houding zal aan een kostbaren schat van
kunde en energie de gelegenheid bieden,
zich met grootere intensiteit aan de ge
meenschap, de gemeentenaren, dienstbaar
te maken; dat vaste contact zal bovendien
een bron zijn van voortdurend nieuwe
energie en vermeerdering van kunde.
Als voorbeelden willen wij noemen een
permanente samenwerking tusschen het
stedelijke bestuur en de groepen uit de
burgerij, wier maatschappelijke taak meer
m het bijzonder ligt op het terrein der
werkloosheidsvoorziening; een geordend
contact tusschen de gemeentelijke over*
heid en de kringen dergenen, die in het
maatschappelijke leven de gezondheidsbe
langen dienen; een geregelde verbinding
vooral tusschen het bestuur der stad en
heel de groepeering van hen, die maat
schappelijk nauw betrokken zijn bij de
voornaamste welvaartsbronnen der ge
meente, bij de voornaamste takken van
handel en industrie.
Er moet een nauwe en geregelde verbin
ding tot stand gebracht worden tusschen
de stedelijke bestuursorganisatie en de rijk
gevarieerde groepen van- het maatschappe
lijke leven op de voor ieder ondaerdeel
meest geëigende wijze.
Met een voorbeeld mogen wij duidelijk
maken, hoe wij in de praktijk der Leidsche
gemeente-politiek wijziging willen bren
gen.
Wanneer men thans in Leiden een wijzi
ging van Bou.w- en Woon verorden in g noo-
dig acht, wordt een wijziging ontworpen,
die de verschillende instanties van het ge
meentelijke bestuur doorloopt, ten slotte
wordt gepubliceerd en een week na de pu
blicatie in den Raad wordt behandeld. In
deze eene week hebben de organisaties van
deskundigen op dit gebied de gelegenheid
zich met adressen tot den Raad te wenden.
Men zou echter met veel meer vrucht
werken, indien men in dit geval begon met
het plegen van overleg met de maatschap
pelijke organisaties, welker werkzaamheid
in het bijzonder op het terrein van den
woningbouw ligt en die een ontwerp zou
den kunnen samenstellen. Het is daarna de
taak van het gemeentebestuur, om te beoor-
deelen, of niet een bepaald onderdeel van
het algemeen belang te eenzijdig is behar
tigd en of geen groepsbelang boven het al
gemeen belang heeft gedomineerd.
Met dit enkele voorbeeld hebben wij
aangetoond, dat, zonder dat daarvoor de
wet behoeft te worden veranderd, het be
stuur van de gemeente anders zou kunnen
zijn, waardoor men met meer vrucht zou
werken en de gang van zaken beter en ge
makkelijker zou zijn.
Als resultaat van de besprekingen over
dit onderwerp bij de behandeling der be
grooting, zullen B. en W. van Leiden door
den Gemeenteraad worden uitgenoodxgd
de eerste stappen in bedoelde rich
ting te doen, een begin te maken
met deze nieuwe instellingen: contact
commissies. Wij onderstrepen hier met op
zet enkele woorden. Onze bedoeling is, dat
geleidelijk wordt opgebouwd; dat de op
komst en groei dier instellingen niet door
de Overheid wordt geforceerd, maar wèl
wordt geleid.
Vergunningsstelsel voor oprichting
van nieuwe en uitbreiding van
bestaande bedrijven.
De regeering heeft een wetsont
werp bij de Tweede Kamer inge
diend, dat de mogelijkheid opent
de vestiging van bedrijven, waarin
eenige tak van industrie wordt uit
geoefend, alsmede de uitbreiding
van de capaciteit van zulke bedrij
ven, te beperken.
tBij de voorgestelde regeling
wordt aan de Kroon de bevoegd
heid verleend, om na ontvangst
van een daartoe strekkend ver
zoek, bij algemeenen maatregel
van bestuur bepaalde takken van
nijverheid of onderdeelen daarvan
aan te wijzen, waarin voor vesti
ging of uitbreiding een vergunning
van de overheid voorgeschreven
wordt.
fa het ontwerp is een bepaling
opgenomen, welke met „vestiging"
gelijkstelt het opnieuw in werking
brengen ven een te voren stilgelegd
bedrijf.
Het ontwerp heeft niet betrek
king op land- en tuinbouw, vee
teelt, visscherij, mijnbouw, handel,
baaik- en assurantiewezen, scheep
vaart en verkeerswezen te land.
„SLUITSTUK OP ORDENINGSMAAT
REGELEN."
Reeds meermalen is gebleken, zoo zegt
minister Gelissen in de toelichting, dat
het voor de regeering noodzakelijk is, bij
haar streven naar bevordering van de in-
dustrieele ontwikkeling naar behooren lei
ding te kunnen geven. In de practijk deed
zich bij herhaling de behoefte gevoelen
aan een bevoegheid, om de vestiging van
bedrijven, welke uitbreiding geeft' aan het
productie-apparaat in bedrijfstakken, waar
in de aanwezige productie-capaciteit al
groot genoeg moet worden geacht of waar
in zelfs een overcapaciteit aanwezig is, te
gen te gaan.
De minister acht een dergelijke bevoegd
heid te meer noodzakelijk, omdat het meer
en meer kapitaal-intensieve karakter van
de industrie maakt, dat in steeds sterhc"e
mate 'het verschijnsel valt waar te nemen,
dat, ten einde de aanwezige productieca
paciteit zooveel mogelijk te benutten en de
hooge algemeene kosten althans ten deele
te dekken, de verkoopprijzen worden ver
laagd, dikwijls tot ver beneden het niveau
'der productiekosten. Dit streven naar ver
grooting van den afzet, desnoods tegen ver
liesgevende prijzen, heeft een steeds scher
pere concurrentie ten gevolge. Een teveel
aan bedrijven bevordert dit en is daarom
voor het economisch leven, nu meer dan
vroeger, nadeelig.
Van niet minder belang kunnen de ge
volgen zijn van een nieuwe vestiging in
bedrijfstakken, waarin daaraan geen be
hoefte bestaat, op sociaal gebied, omdat de
positie der in die bedrijfstakken werkza
me arbeiders er door' in gevaar gebracht
wordt.
Bij een bewuste stimuleering van verde
re industralisatie heeft men ook in toene-
nemende mate rekening te houden met de
internationale industrieele verhoudingen,
zooals deze in het bijzonder sedert den we
reldoorlog zijn 'gegroeid. Daarbij zal het
toch in verscheidene gevallen gaan om ob
jecten waarbij de Nederlandsche markt
wordt' beheerscht door buitenlandsche
kartels of concerns, die, op de markt in
het eigen land een krachtige bescherming
genieten, met alle ten dienste staande mid
delen zullen trachten het jonge Nederland
sche bedrijf te gronde te richten. Voor de
totstandkoming en instandhouding van
dergelijke objecten zal steun van de over
heid in den vofti van handelspolitieke
maatregelen alsdan vaak niet kunnen wor
den gemist.
Juist die overheidssteun echter
zal er toe kunnen leiden, dat een
bedrijfstak, waar slechts plaats is
voor een beperkt aantal bedrijven,
voor anderen dermate aantrekke
lijk wordt, dat het aantal nieuwe
vestigingen, wanneer men deze on
gestoord zou toelaten, het gepro
jecteerde aantal verre zou over
treffen.
Evenzeer laat het zich denken, dat het
betrokken buitenlandsche kartel of con
cern voor zijn bestrijding van het Neder
landsche bedrijf dén weg zou kiezen van
de oprichting van een tegenbedrijf hier te
lande, met de bedoeling om door afbraak-
prijzen het Nederlandsche bedrijf als con
current uit te schakelen en zoodoende zijn
monopolistischepositie te herwinnen,
waarna het desgewenscht zijn hier te lande
gevestigd bedrijf kan sluiten, om zijn pro
ductie weder in het buitenland te concen-
treeren. In beide gevallen zal een bevoegd
heid tot beperking van de vestigingsmoge
lijkheid niet kunnen worden gemist.
Het onderhavige wetsontwerp zou men
ook kunnen beschouwen als sluitstuk op
het samenstel van maatregelen, welke in
den loop der laatste jaren in het belang van
het bedrijfsleven zijn getroffen, o.a. op het
gebied van het goederen- en betalingsver
keer, de credietverstrekking en subsidiee-
ring en de ordening.
Verschillende van deze maatregelen, in
het bijzonder die, welke een verruiming
van den afzet op dé binnenlandsehe markt
beoogen, sluiten de mogelijkheid in zich
van een ongewenschte uitzètting van de
capactteit in dien bedrijfstak. Bij meerde
re invoerbeperkingen heeft dit euvel zich
ook daadwerkelijk
Zoo werd bijv^na de inwerking
treding van de contingenteeringen
tricotgoederen, wollen stoffen, con
fectie en enkele ander textielgoe-
deren, een uitbreiding van het pro
ductieapparaat geconstateerd, die,
geenszins door de mate van invoer
beperking gerechtvaardigd, als eco
nomisch ongewenscht moet worden
beschouwd en daarenboven, spe
ciaal waar het de.vestiging van be
drijfjes aan de landgrens betreft,
ook tot het sociaal minder ge-
wenschte consequenties leidt.
Voorzoover zulks mogelijk -was, bijv.
door het" niet-verleenen van gevraagde fa
ciliteiten, werden dergelijke vestigingen
tegengegaan, doch de practijk heeft uitge
wezen, dat met de bestaande bevoegdhe
den niet afdoende daartegen kan worden
opgetreden.
Voorts heeft de regeering bij de
aanwezigheid van bepaalde inter
nationale concurrentieverhoudin
gen, waarbij een vestiging hier te
lande door de buitenlandsche con
currenten een ernstig gevaar zou
hebben opgeleverd voor de be
staande bedrijven, zelfs moeten af
zien van een verscherpte toepas
sing der contingenteering hoezeer
deze ook overigens in het belang
van onze industrie gewenscht was.
Het behoeft wel geen betoog, zegt de mi
nister, dat het in hooge mate ongewenscht
zou zijn, indien om ongewilde en onge
wenschte neveneffecten te vermijden, de
toepassing van een steunmaatregel achter
wege zou moeten blijven.
Ten slotte wordt nog gewezen op die ge
vallen, dat aan bepaalde, hoewel noodlij
dende bedrijven, noch door invoerbeper
king noch door tariefsteunmaatregelen
hulp kon worden verschaft; men denkt
aan producten, welke zich om technische
redenen niet voldoende uit te splitsen
artikelen of bepaalde handelsgebruiken,
mogelijkheid van verschuiving op eenvou
dige wijze naar het verbruik van andere
producten daartoe niet leenen. Bij de
bedrijven waar het hier ona gaat, zal een
eventueele saneering in eigen kring, wel
ke tot een lichte verbetering der bedrijfs-
inkomsten leidt, steeds bloot staan aan de
dreiging van het optreden van nieuwe con
currenten, waardoor het in verhouding tot
de behoefte reeds overmatige productie
apparaat de hoofdoorzaak van den
slechten gang van zaken nog verdér
wordt opgevoerd met alle daaraan ver
bonden ernstige consequenties.
Geen „gesloten" bedrijfstakken.
De regeering beoogt geenszins te komen
tot een meer algemeen-stelsel van gesloten
bedrijven. De daaraan verbonden gevaren,
in het bijzonder die, welke het gevolg kun
nen zijn van een monopolistische positie
van een bepaalde onderneming of van een
complex van nauw verbonden onderemin-
gen in eenzelfden bedrijfstak, ziet de re
geering geenszins voorbij.
De regeering wil geenszins zoover gaan.
dat in den aangewezen tak van nijverheid
elke nieuwe vestiging of uitbreiding bij
voorbaat volledig wordt uitgesloten, doch
wil volstaan met deze van een vergunning
afhankelijk te stellen. Een volledige af
sluiting toch zou tot ongewenschte ver
starring van den betrokken bedrijfstak
leiden.
De wereld
in vogelvlucht
Uit Spanje melden de. regeer in gstroepen
successen. Weliswaar blijken deze succes-
sen bij nader inzien niet zoo heel veel om
het lijf te hebben, maar dat de regeering
op verschillende fronten opnieuw in den
aanval is, is geen gunstig teeken voor de
kracht van Franco. Overigens is het niet
gemakkelijk om een juist overzicht te
krijgen van de krijgsoperaties, daar de be
richten sterk gekleurd zijn en elkander
tegenspreken. Om het bezit van Oviedo
wordt thans hevig gestreden; dat de re-
geeringstroepen, die deze stad belegeren,
erin geslaagd zouden zijn, haar te bezet
ten, is evenwel onjuist gebleken.
Omtrent het bezoek van den Duitschen
rijksminister van buitenlandsche zaken von
Neurath aan de Oostenrijksche hoofdstad
valt nog niets mede te deelen. Zijn aan
komst te Weenen is aanleiding geworden
tot demonstraties van Nazi's, die ontaard
zijn in een kloppartij. De Oostenrijksche
en Duitsche staatslieden hebben zich er
echter niets van aangetrokken en zijn met
elkander gaan aanzitten aan een gala
diner, waar zij nietszeggende maar vrien
delijke speeches hebben afgestoken en ge
zegd, dat een een nauwere toehaling der
vriendschapsbanden mogelijk moet zijn,
als er maar goede wil is. Inderdaad, dat
is zoo, maar laten wij eerst maar eens
afwachten, wat het zakelijk resultaat zal
zijn van de besprekingen.
In Amerika is de stakingsbeweging nog
lang niet afgeloopen. Integendeel, het ziet
er naar uit, dat het nu pas goed gaat be
ginnen. De inzet van den strijd schijnt
behalve loonsverhooging ook te zijn er
kenning van het recht der vakbeweging
om de stakers bij de onderhandelingen te
vertegenwoordigen. Daar deze vakbewe
ging een zeer groote macht dreigt te krij
gen, verzetten de werkgevers zich daarte
gen. Bij de General Motors is de vakbe
weging slechts gedeeltelijk geslaagd, doch
de strijd wordt voortgezet. Thans komt de
Chrysler Corporation aan dé beurt. Men
zie onder Telegrammen.
Een defensief
vier-mogendhedenverdrag
VON NEURATH ZOU HET
VOORGESTELD HEBBEN.
In ruil voor de Habsburgers.
WEENEN, 23 Febr. (A.N.P.) De Duitsche
minister van buitenlandsche zaken, von
Neurath, zou bondskanselier Schuschnigg
vanmorgen een defensief viermogendhe-
denverdrag hebben voorgesteld. Partijen
bij dit verdrag zouden Duitschland, Oosten-
rij, Italië en Hongarije zijn. Men meet te
weten, dat von Neurath dit aanbod gedaan
heeft op voorwaarde, dat Oostenrijk be
looft de Habsburgers niet weder op den
troon te brengen.
DE STRIJD OM MADRID.
MADRID, 23 Febr. (A.N.P.) Vanmorgen
hebben zich gevechten ontsponnen in een
sector nabij de hoofdstad, waarschijnlijk in
de universiteitswijk of het Casa de Campo.
De kanonschoten volgen elkander snel op
evenals het geknetter der mitrailleurs en
geweren en de ontploffingen van vlieg
tuigbommen. De strijd heeft bijna $h"ie uur
geduurd. Over het verloop zijn nog geen
berichten beschikbaar.
DE VUILNISBAK ALS BRANDKAST.
Hoe een groenteboer zijn geld kwijt
raakte.
Een groenteboer te Deventer heeft, toen
hij zijn huis voor eenigen tijd verliet, een
geldkistje, waarin zich vijf honderd gulden
aan contanten, alsmede een spaarbank
boekje, waarop 2000.gulden was bijge
schreven. bevonden, zoolang in den
vuilnisbak opgeborgen en het verzuimd
er uit te halen. De gemeente-reiniging le
digde den bak en het kistje verdween.
Thans is uitgekomen, dat een der werk
lieden van de gemeentereiniging het kistje
had gevonden. Hij had het met het spaar
bankboekje in het water gesmeten. De con
tanten had hij grootendeels reeds opge-
maak. De man is in arrest gesteld.
Dit nummer bestaat uit
drie bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Met Portugal is overeenstemming bereikt
over de grenscontrole. (2de blad).
Het bezoek van von Neurath aan Wee
nen. (2de blad).
BINNENLAND,
Terugkomst van H. M. de Koningin.
(2de blad).
Een wetsontwerp is ingediend tot ver
hooging van een crediet voor werkver
ruiming tot 100 millioen gulden. (1ste blad)
Ingediend is thans het wetsontwerp, hou
dende regeling betreffende het beperken
van de vestiging van bedrijven, waarin
eenige tak van nijverheid wordt uitge
oefend en van de uitbreiding van de capa
citeit van zoodanige bedrijven. (1ste blad).
Een eerste indruk van het nieuwe elec-
trische materiaal der Spoorwegen. (1ste
blad.).
Bij een schietpartij te Best werd een
vrouw gewond, terwijl de dader ook zich
zelf verwondde. (Gem. Ber., 3de blad).
Morgen (Woensdag)avond
te 8.15 uur precies
allen present,
Entrée 10 cent
Verhooging crediet
werkverruiming
Tot 100 millioen gulden
Ingediend is een wetsontwerp tot verhoo
ging van het crediet voor werkverruiming.
Bij de wet van 2 Juli 1934 werd voor
werkverruiming een crediet toegestaan van
60 millioen, welk bedrag bij de wet van
1 Augustus 1936 werd verhoogd met
6.300.000 en alzoo werd gebracht op
66.300.000.
1 Januari 1937 was dit crediet ten volle
geblokkeerd.
Wijl nog verschillende plannen in onder
zoek zijn, die wellicht voor financiering
ten laste van het Werkfonds in aanmerking
zullen kómen en de regeering voortzetting
van de werkzaamheid van het Werkfonds
wenschelijk acht, wordt voorgesteld het toe
gestaan crediet andermaal te verboogen en
wel met een som van 33.700.000, als ge
volg waarvan voor het Werkfonds derhalve
in totaal een som van 100 millioen gulden
beschikbaar komt.
Aan het aangevraagd bedrag ligt niet een
bepaald plan van besteding ten grondslag.
Het is derhalve niet mogelijk reeds bij voor
baat aan te geven voor hoe langen tijd dat
nieuwe crediet zal kunnen strekken. Van
belang is in tusschen, dat op het Werkfonds
nog slechts bij uitzondering beroep zal be
hoeven te worden gedaan voor de finan
ciering van wegenbouw, nu voor dit doel
ten laste van den kapitaaldienst van de
begrooting van het Verkeersfonds voor 1937
een extra post van 10 millioen is uitge
trokken. Het thans aangevraagde crediet
zal dus in hoofdzaak worden bestemd tot
bestrijding van de kosten van andere rijks
werken en van werken van andere publiek
rechtelijke lichamen.
