DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
28ste Jaargang
MAANDAG 15 FEBRUARI 1937
No. 864»
Sh Ccidóeh^Soti/fccmt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent pei week 2.b0 per Kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE IS II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbsle van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
Kweekelingen met akte
In het Voorloopig Verslag der Tweede
Kamer over het wetsontwerp tot wijziging
van de Lager Onderwijswet 1920 lezen
we o.m.:
Verscheidene leden brachten ter
sprake den zoogenaamden kweekeling
met akte. Zij meenden, dat duidelijk
gebleken is, tot welke ongewenschte
verhoudingen in de school heeft geleid
de bepaling, dat voor kweekelingen
met akte niet meer de eisch geldt, dat
zij onder toezicht en leiding van een
onderwijzer werken.. Deze bepaling be
dreigt de salarispositie van den onder
wijzer en maakt ongezonde concurren
tie mogelijk.
De leden, hier aan het woord, dron
gen aan op herstel van de vroegere be
paling, voordat het misbruik van on
derwijzers zonder salaris nog verder
zal zijn doorgewoekerd.
Dat het stelsel van den zoogeriaamden
kweekeling met akte tot ongewenschte ver
houdingen voert is overduidelijk.
Het staat ongeveer op eenzelfde lijn als
de practijken van werkgevers uitsteken
de propagandisten voor het communisme!
die het loon hoofdzakelijk of zelfs al
leen en uitsluitend regelen naar vraag en
aanbod.
Wij hebben nog nooit een bevredigende
verdediging gehoord van dat stelsel. Tenzij
dat er geen geld is. Op dezen grond zou
men ook tenslotte een toestand kunnen
rechtvaardigen, waarbij men onderwijzers
naar burgerlijk armbestuur of maatschap
pelijk hulpbetoon verwees.
Men voert wel 'ns ter verdediging aan,
dat die kweekelingen met akte allen zeer
jong zijn. Maar: eerstens, is dat niet heele-
maal waar, want er zijn ook kweekelingen
met akte, die al verscheidene jaren aldus
rondloopen; en, vervolgens, ook voor jon
ge menschen geldt de eisch van een recht
vaardig loon. Wij erkennen volmondig, dat
een jonge onderwijskracht minder, véél
minder verdienen mag en zelfs moet, dan
een, die b.v. een twintigtal jaren ervaring
en routine heeft. Maar in vele gevallen is
er bij de kweekelingen met akte geen of
nauwelijks sprake van verdienen!
Bedoelde critiseerende Kamerleden wen-
schen kweekelingen met akte te laten wer
ken alleen onder toezicht en leiding van
een onderwijzer, De bedoeling is, dat dan
het getal aanstellingen zal verminderen,
omdat men dan geen kweekeling met akte
zal kunnen plaatsen, zelfstandig voor een
afzonderlijke klasse. Die bedoeling is goed
en beoogt een beteren toestand te scheppen
dan de bestaande. Beter, veel beter zou het
echter zijn het malle instituut van kwee
kelingen met akte op te heffen.
NA HET EUCHARISTISCH CONGRES TE
MANILLA.
Aankomst van deelnemers te Batavia.
BATAVIA, 15 Februari. (A.N.P.). Onder
het gejuich van de vele, op het perron aan
wezige Katholieken, stoomde de nachttrein
uit Soerabaja binnen, die de vele deelne
mers uit Batavia, die het Eucharistische
congres te Manilla hadden bijgewoond, te
rugbracht.
Onder hen waren mgr. Willekens, pater
Van der Linden, en een jeugd-groep onder
leiding van pater Awick.
De congressisten werden welkom gehee-
ten door de pastoors Janssen en Schlatt-
mann en het bestuur van den Katholiek
Socialen Bond.
De deelnemers verklaarden, dat de thuis
reis onder veel betere weersomstandighe
den was gemaakt dan de heenreis.
ONTZETTENDE
BIOSCOOP-BRAND
Meer dan 700 menschen-
levens verbrand
In brandend theater ingesloten
Volgens berichten uit de Mandsjoerijsche
stad Antoeng heeft aaar Zaterdagavond in
een bioscooptheater een brand gewoed, die
ontzettende gevolgen heeft gehad.
Vijftienhonderd menschen aanschouw
den een film over het Chineesche nieuw
jaar, toen op het tooneel een brand uit
brak, die zich snel uitbreidde over het ge-
heele theater.
Er ontstond een onbeschrijfelijke paniek.
Gillend en schreeuwend trachtte de me
nigte zich een weg naar den uitgang te
banen, waarbij gevochten werd op leven
en dood. Plotseling bezweek de gallerij,
even later stortte het dak in, waardoor
velen het gebouw niet meer konden ver
laten.
In vijftig minuten was het theater tot
den grond toe afgebrand, de bestrijders
van het vuur stonden volkomen machte
loos. Japansche troepen, die te hulp waren
geroepen, vormden een cordon en namen
deel aan de reddingspogingen.
Meer dan 700 menschen, voor het mee-
rendeel vrouwen en kinderen, zijn om het
leven gekomen.
Reeds is het stoffelijk overschot van een
650-tal slachtoffers onder de puinhoopen
vandaan gehaald, 28 personen werden ern
stig gewond naar het ziekenhuis gebracht.
De brand tastte 30 huizen in de omge
ving aan.
De wereld
in vogelvlucht
Zooals wij verleden week na den val van
Malaga veronderstelden, heerscht er na
deze krachtsinspanning in het Zuiden voor
loopig eenige rust. De opmarsch der na
tionale troepen in *de richting van Almeria
is volgens mededeelingen van generaal
Queipo de Llano voorloopig gestaakt. Deze
rust is natuurlijk slechts betrekkelijk; bom
bardementen en schermutselingen zullen
er wel dagelijks plaats hebben, maar voor
dat een nieuwe grootsch opgezette actie
wordt ingezet, zullen nog wel enkele dagen
verstrijken.
Bij Madrid wordt eveneens wel gevoch
ten, maar de vorderingen zijn met het
bloote oog niet waar te nemen.
In Duitschland blijft de strijd tusschen
Kerk en Staat aanhouden. Gisteren heeft
kardinaal Faulhaber op den preekstoel den
nationaal-socialisten weer openlijk be
schuldigd van schending van het Concor
daat. Het wordt meer en meer duidelijk,
dat de nationalisten niet alleen geen eer
bied hebben voor plechtig gesloten verdin
gen onder het vorige regiem, maar ook niet
voor verdragen, welke zij zelf hebben ge
sloten. Dergelijke verdragsschendingen
kunnen niet geschieden de kardinaal
constateert dat terecht zonder een groot
eer-verlies.
Uit Mandsjoekwo komt het ontstellende
bericht, dat in de Mandsjoerijsche stad An
toeng meer dan 700 personen levend ver
brand zijn in een stampvolle bioscoop. De
toestanden zijn daar natuurlijk van dien
aard, dat een dergelijke ramp mogelijk is.
Alles is van hout en van licht materiaal.
Zbodra daar een brandje uitbreekt, wordt
het direct een groote ramp. Het balcon zak
te in en het dak kwam brandend neer op
degenen, die wanhopig vochten om uit de
vuurpoel te geraken.
Er komen in dat hoekje der aarde wel
meer groote rampen voor, maar een derge
lijke helsche massa-dood grijpt iemand zelfs
in het Westen, aan de andere zijde der
aarde, toch even aan.
Felle aanklacht van den
Bisschop van Regensburg
MASSALE GELOOFSAFVAL
IN HET DERDE RIJK
Het beslissende uur nadert
BERLIJN, (K.W.P.), 15 Febr. 1937.
De Bisschop van het Zuid-Duit-
sche Bisdom Regensburg Mgr. Dr.
Michael Buchberger heeft Zondag
14 Februari een Herderlijk Schrij
ven vanaf den kansel laten voor
lezen, dat werkelijk verpletterend
is. Wij laten hieronder een korte
samenvatting volgen.
Het zwaarwichtige uur der beslissing
komt steeds meer nabij. Ieder moet kiezen
tusschen een van beide wegen, waarvan
de een naar God en het eeuwige leven
leidt, terwijl de andere afwijkt van God
en ten eeuwige verderve voert. Christus
wil belijders, die zich niet schamen en die
Hem niet verloochenen wanneer het ernst
wordt.
Maar is de druk die thans op de Duit-
sche Katholieken wordt uitgeoefend vaak
niet te zwaar en zijn de gevolgen van een
openlijke belijdenis voor menigeen niet te
bitter? Is het althans onder dergelijke
omstandigheden niet geoorloofd om zijn
geloof behoedzaam te ver-heimelijken,
zich misschien voor het uiterlijke van de
Kerk af te scheiden, als men inwendig
maar katholiek blijft? Geliefde Diocesa-
nen! Ik ken dezen noodtoestand en betreur
dien ten zeerste. Maar desondanks moet ik
toch verklaren, dat iedere uiterlijke af
scheiding van de Kerk ongeoorloofd is,
omdat zij met een verzaking van het ge
loof gelijkstaat. Overigens kunt en moet
•gij iedere dwang en pressie op stuk van
geloofszaken afwijzen met beroep op ar
tikel 1 van het Rijksconcordaat, dat luidt:
„Het Duitsche Rijk waarborgt de vrijheid
der geloofsbelijdenis en de openbare uit
oefening van den katholieken eeredienst".
Zonder schending van het Concordaat kan
niemand tot het uittreden uit de Kerk ge
dwongen worden, noch schade lijden we
gens zijn geloofsovertuiging.
Het is wel heel merkwaardig! Juist de
huidige vijanden der Kerk hebben zich
altijd zoo beijverd tegen inquisitie en ge
loofsdwang, zij hebben de Kerk knechting
van den geest en van het geweten verwe
ten, en zij hebben godsdienst- en gewe
tensvrijheid geprezen als een eisch en een
behaald resultaat van den modernen tijd.
En nu willen ze zelf de menschen dwin
gen tegen hun geweten en tegen hun ge
loofsovertuiging te handelen.
De belijdenis van ons geloof is altijd,
doch vooral in onzen tijd een heiligen
plicht, want we staan midden in zoo'n
zwaren strijd om het geloof, dat wij ons
allen ernstig moeten afvragen: „Hoe lang
zal ons vaderland nog Christelijk blijven?"
Wij staan voor een algemeene aanval op
Christendom en Kerk, zooals Kardinaal
Bertram met droefheid heeft moeten con-
stateeren. Velen zijn reeds afgevallen,
velen werden reeds rijp gemaakt en wor
den nog dagelijks rijp gemaakt voor ge
loofsafval; anderen zijn door voortdurende
antigodsdienstige invloeden wankelmoedig
en zwak geworden; zij zijn aan een waar
achtig trommelvuur tegen het geloof
blootgesteld en ze weten niet precies meer
wat waarheid is. Velen bekommeren zich
niet meer in het minste om Gods geboden
noch om de Christelijke zedenwetten. In
een program van vormingscursussen wordt
uitdrukkelijk gezegd (zooals Nietsche
reeds leerde): „Er is maar eene zonde, en
dat is lafheid!"
Men vraagt zich hierbij af: zijn moord,
diefstal, leugen, meineed en onzedelijk
heid geen zonden meer? En een dergelijke
opleiding is bestemd voor de jongeren!
Wat moet er van hen geworden? Bij een
gedeelte van onze jeugd kan het geloof
geen wortel meer schieten; de jeugd heeft
het geloof reeds verloren vooraleer zij het
goed heeft leeren kennen, en zij verliest
het geloof des te gemakkelijker naarmate
haar kennis van het geloof geringer is.
Een zeer groot gedeelte van onze jeugd
legt op godsdienstig gebied, een totale
onverschilligheid aan den dag.
Als men de geest en inhoud der kran
ten en geschriften kent, die iederen dag
of wekelijks in vele honderdduizenden
exemplaren de strijd tegen den godsdienst
en de twijfel in geloofszaken uitdragen
onder alle standen, beroep en leeftijd, dan
moet men met angst en zorg constateeren
dat bijna al deze bladen volledig met
Kerk en Christendom gebroken hebben.
Zij doen werkelijk een massale
aanval op het Christelijk geloof
en vooral op de Katholieke Kerk
en wij kunnen het niet uit ons
hoofd zetten dat het resultaat van
deze massale aanval zal zijn een
uitgebreide ondermijning en ver
woesting van het Christelijk ge
loof en haar grondslagen.
De uitwerking ervan treedt trouwens
steeds duidelijker naar voren in een haat
tegen Christus, Zijn Kerk en Zijn Pries
ters, zooals men vroeger hoogstens in
kringen van Vrijdenkers en Communisten
kon aantreffen. Wanneer deze haat zich
eenmaal absoluut vrij kan botvieren, wat
zal er dan van ons vaderland terecht ko
men? Vervuld van de allergrootste zor
gen, roep ik onzen tegenstanders toe:
„Brengt toch ons vaderland niet in gevaar,
dat het een tweede Spanje wordt".
Wanneer wij ons niet meer eensgezind
voelen op den gemeenschappelijken bo
dem, van het geloof laat ons dan toch nog
samen op den bodem van vaderlandsliefde
staan.
Er kan een tijd aanbreken
waarop gij de geesten die ge wak
ker geroepen hebt niet meer kunt
tegenhouden.
De vervreemding van het ge
loof en de vijandschap tegenover
het geloof treden in de laatste
jaren meer en meer aan den dag
in de gevallen van uittreden uit
de kerk, die thans niet minder
ijverig en talloos gesignaleerd
worden als destijds toen Vrijden
kerij, Vrijmetselarij en Commu
nisme den toon aangaven.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Hitier en onze neutraliteit
Verklaring van Minister
De Graeff.
DE ONAANTASTBAARHEID VOOR ONS
EEN AXIOMA.
De minister van Buitenlandsche Zaken
heeft thans de nadere vragen van het Eer
ste Kamerlid den heer Van Vessem beant
woord. Op de vraag, of de Minister bereid
is, mede te deelen op welke vroegere open
bare verklaringen van de zijde van den
Duitschen Leider en Rijkskanselier de
zinsnede in diens op 30 Januari j.l. uitge
sproken rede, luidende: „De Duitsche re
geering heeft voorts aan België en Neder
land verzekerd, dat zij bereid is deze Sta
ten te allen tijde als onaantastbare neu
trale gebieden te erkennen en te garandee
ren", naar het inzicht van den Minister
blijkbaar terug sloeg, zegt de Minister, dat
hij veronderstelde, dat de aangehaalde
zinsnede terugsloeg op de mededeeling,
door den Duitsche Rijkskanselier op 7
Maart 1936 in het openbaar gedaan, vol
gens welke de Duitsche Regeering bereid
was om een niet-aanvalsverdrag tusschen
België, Duitschland en Frankrijk te slui
ten, onder waarborg van Groot-Brittannië
en Italië, en ook Nederland als partij tot
zulk een verdrag toe te laten, indien dit
onzerzijds mocht worden gewenscht en de
andere betrokken staten daarmede moch
ten instemmen.
Kon de Minister den bewusten passus in
de rede van den Rijkskanselier van 30 Ja
nuari op geen andere wijze verklaren,
daarbij werd door hem niet voorbijgezien,
dat de mededeeling van 7 Maart 1936 en de
inhoud van de meer bedoelde zinsnede
van ongelijke strekking zijn.
Van de zijde der Duitsche regeering ver
kregen inlichtingen hebben de juistheid
van de bovengenoemde veronderstelling be
vestigd. Verder is gebleken, dat de uiting
in kwestie van den Rijkskanselier moet
worden opgevat als een aanbod, dat geldt
zoowel voor het geval, dat een nieuw
„Westpact" tót stand mocht komen en in
dat verdrag een regeling wordt getroffen,
als voor een verdragsregeling in anderen
vorm, indien geen „Westpact" wordt ge
sloten. Daarop is van Nederlandsche zijde
aan de Duitsche regeering medegedeeld,
dat de Nederlandsche regeering, met alle
waardeering voor de uit het aanbod spre
kende goede bedoelingen, niet bereid zou
zijn nopens de onaantastbaarheid van ons
grondgebied met eenig lid een verdrag te
sluiten.
Die onaantastbaarheid zegt de minis
ter is voor ons een axioma, dat zich niet
leent als onderwerp voor een door Neder
land te sluiten verdrag.
Duitsch commentaar op deze
verklaring.
Het Duitsche Nieuwsbureau verneemt in
welingelichte kringen te Berlijn, ten aan
zien van de verklaring van den Neder-
landschen minister van buitenlandsche za
ken, De Graeff, inzake dat deel van de
BUITENLAND.
De Taus heeft gisteren voor het eerst
eenige stappen mogen loopen. (2de blad).
Kardinaal Faulhaber beschuldigt de nat.
soc. van schending van het Concordaat.
(2de blad).
Een Zwitser benoemd tot Hoogen Com
missaris van Danzig. (2de blad).
Rede van Schuschnigg. (2de blad).
De actie der Mexicaansche Katholieken
tot heropening der kerken. (2de blad).
Bij een bioscoopbrand in een Mandsjoe
rijsche stad zijn meer dan 700 personen
verbrand. (1ste blad).
BINNENLAND.
Minister Colijn heeft medegedeeld, dat
de verkiezingen voor de Tweede Kamer in
Mei plaats hebben (4de blad).
Benoeming inspecteur buitengewoon la
ger onderwijs. (4de blad).
Ingediend is een wetsontwerp tot ffege-
ling van de electriciteits-voorziening (4de
blad).
Prijzen van varkens boven het zoutge-
wicht. (4de blad).
Te Axel zijn twee traras tegen elkaar
gebotst, waardoor vier personen werden
gewond. (Gem. Ber., 3de blad).
Vannacht reed een auto uit Heerenveen
tegen een boom, waardoor zes personen
werden gewond. (1ste blad).
Een der slachtoffers van het Vrijdag te
Den Haag plaats gehad hebbende motor
ongeluk overleden. (1ste blad).
Zwakzinnige jongen te Wehl op erger
lijke wijze door zijn ouders verwaarloosd.
(Gem: Ber., 2de blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
VOETBAL: De kampioenen vallen: in
den I. V. C. B. werd H. B. C. kampioen
van West n, in den D. H. V. B. legde D.
E. K. beslag op het kampioenschap van de
2e klasse B. In den K. N. V. B. werden
Go Ahead, P. S. V. en Gouda kampioen
(2de blad).
ZWEMMEN: Ragnild Hveger ontneemt
ook Nida Senff een wereldrecord, nl. op de
200 M. rugslag. (2de blad).
SCHAATSENRIJDEN: De Noor Straks-
rud ook wereldkampioen op de schaatsen,
de Nederlandsche Jan Langedijk op de
tiende plaats. (2e blad).
rede van den Fuehrer van 30 Januari,
waarin deze verklaarde dat Duitschland
bereid was, Nederland en België te erken
nen als onaantastbare en neutrale gebie
den en als zoodanig te garandeeren, dat de
opvatting van Nederland geenszins in te
genstelling is met de opvatting van
Duitschland over het recht van an
dere staten, een vrije beslissing te
nemen. De Fuehrer heeft in zijn rede,
waarop de verklaring van Minister De
Graeff betrekking heeft, ook nadrukkelijk
te kennen gegeven dat het tot stand ko
men van een dergelijke overeenkomst af
hankelijk is van den wensch van Neder
land; de Duitsche bereidwilligheid, de on
aantastbaarheid van Nederland evenzoo te
garandeeren als die van België houdt na
tuurlijk cp, waar Nederland van mee
ning is, dat het overeenkomstig zijn inter
nationale positie geen we'nsch te kennen
moet geven in de richting van het Duitsche
aanbod.
Men begrijpt in Duitschland dit stand
punt van Nederland volkomen. De Fuehrer
heeft in dezelfde rede in een ander ver
band ook gezegd, dat iedere staat zelf moet
beslissen over zijn eigen veiligheid en over
den vorm en mate hiervan.
Voor Duitschland is slechts één ding van
belang: in alle openbaarheid te hebben
duidelijk gemaakt, dat het op iedere wijze
bereid is, de onschendbaarheid van Neder
land te garandeeren en hierdoor grondig
een eind te hebben gemaakt aan alle ge
praat over een andere opvatting van
Duitschland.
