DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
28ste Jaargang
DONDERDAG 11 FEBRUARI 1937
No. 8646
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruit!* eh'ing:
Voor Leiden li» cent pej week J 2.5Ü per ^wartaal
Bij onze Agenten 20 cent pel week 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent» met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
Dit nummer bestaat uit
drie bladen.
Geen gelukkig verdediger
van minister Gelissen
„De Eindh. en Meijer. Crt." weet, waar
om minister Gelissen de ordenings-pogin-
gen in de baksteenindustrie en in het bak
kersbedrijf te Amsterdam en Rotterdam
heeft afgewezen.
Uit de afwijzing van de ordeningspogin-
gen in het bakkers- en steenbakkersbe
drijf mag niet de conclusie getrokken wor
den aldus genoemd blad dat de ka
tholieke ministers anti-ordeningsgezind
zouden zijn, omdat zij ook rekening moe
ten houden met de vraag, of er onder de
bedrijfsgenooten zelve voldoende solidair
willen aanwezig is.
Wij willen hiermee alleen maai* be-
toogen, dat een minister, die een be
paalde Ordeningspoging afwijst, daar
mee nog geenszins te kennen geeft te
gen Ordening te zijn en ongeschikt,
om hetzij als Kamerlid, hetzij als Mi
nister in het Pailement een politieke
partij te vertegenwoordigen, die in
haar program de ordenings-wensche-
lijkheid geschreven heeft.
Wie werkelijk voor Ordening is
haast zich echter niet, omdat de erva
ring heeft geleerd, dat bij afwezig
heid der bovengenoemde „conditio
sine qua non" de Ordening noodzake
lijk tot mislukking is gedoemd.
Het .welslagen der Ordening is ge
bonden aan ethische en sociale voor
waarden, die nu nog niet aanwezig
zijn.
Weliswaar is er ten dezen mentali-
teits-kentering die de voorwaarden
wekt en stimuleert, merkbaar; echter
nog slechts dermate, dat wij ons in
onzen Ordeningsijver voorshands zul
len hebben te beheerschen.
Laat intusschen hopen, dat die ken
tering zóó vlot wil groeien, dat in een
niet al te ver verschiet Ordening met
een gerust gemoed kan worden in- en
doorgevoerd.
Nu is 't een geluk, dat juist minister
Gelissen zelf uitvoerig heeft uiteengezet,
waarom hij heeft afgewezen de verbin
dendverklaring van de ondernemers-over
eenkomsten in het bakkersbedrijf te Am
sterdam en Rotterdam en in de baksteen
industrie.
Dat is een geluk: omdat nu onmiddellijk
kan worden om hals gebracht de veron
derstelling, dat minister Gelissen zijn be
sluit heeft genomen, omdat de „ethische
en sociale voorwaarden" nog niet aanwe
zig zijn, omdat „wij ons in onzen Orde
ningsijver voorshands zullen hebben te
beheerschen", omdat wij Ordening moe
ten uitstellen naar „een niet al te ver ver
schiet"
Gelukkig is het duidelijk, dat minister
Gelissen op zulke motieven zijn afwijzing
niet heeft gefundeerd. En, als de Ka
tholieken moeten ijveren naar Ordening
op de wijze, zooals genoemd dagblad het
voorstelt: heel kalmpjes en heel langzaam,
dat moeten*wij de Ordening ook niet op
nemen in het program van de R. K. Staats
partij, want dan kunnen we er eerst nog
wel minstens een tiental jaren over pra
ten meieren, zouden we haast zeggen.
Neen minister Gelissen heeft zijn afwij
zing terecht of tenonrechte; daar blij
ven wij nu buiten gebaseerd op de over
weging, dat de voorgelegde overeenkom
sten geen saneerenden invloed op het be
drijf zouden hebben; dat daarvoor althans
geen voldoende zekerheid bestond.
Natuurlijk moet er ook een zekere soli
dariteit ondei de bedrijfsgenooten aanwe
zig zijn een zekere solidariteit.
Maar er is uit niets gebleken, dat de mi
nister Gelissen aan die solidariteit onder
de bedrijfsgenooten hooge eischen van
reeds vergevorderde perfectie zou stellen.
Hij heeft zijn afwijzing gegrond op
redenen, die geheel daarbuiten
gelegen zijn.
Waarom Minister Gelissen de ondernemers-overeen
komsten in de baksteenindustrie niet
bindend wilde verklaren
De minister van Handel, Nijverheid en
Scheepvaart heeft naar aanleiding van de
vraag van den heer Smeenk betreffende
de afwijzing van een tweetal verzoeken
van organisaties tot algemeene verbin
dendverklaring van de ondernemersover
eenkomsten in de baksteen-industrie en in
de bakkerijen te Amsterdam en te Rotter
dam een uitvoerige uiteenzetting van zijn
standpunt gegeven.
De motiveering van de laatst-bedoelde
afwijzing (bakkerijen) hebben wij giste
ren gegeven.
Wat betreft het verzoek om algemeen
verbindendverklaring van het bindend
besluit van den Nederlandschen Baksteen-
bond, deelt de minister het volgende mede.
Voor een juiste beoordeeling van het
bindend besluit van den Nederlandschen
Baksteenbond is het allereerst noodzake
lijk zich goed rekenschap te geven van de
moeilijkheden, waarvoor deze bedrijfstak
zich ziet gepllaatst.
De kern van de moeilijkheden moet wor
den gezocht in een blijvende onevenwich
tigheid tusschen productiecapaciteit en af
zetmogelijkheden. De gevolgen van deze
blijvende overcapaciteit doen zich sedert
jaren in ernstige mate gevoelen.
Een deel der bedrijfsgenooten, veree-
nigd in den Nederlandschen Baksteenbond
heeft den ondergeteekende een bindend
besluit ter algemeene verbindendverkla
ring voorgelegd, waarvan de hoofdinhoud
als volgt is samen te vatten:
a. een eveu*edige-beperking der produc
tie over alle fabrieken op basis van de
product'ecapaciteit, aangevuld met de mo
gelijkheid productierecht over te dragen;
b. normaliseering der voorraden, rege
ling van verzending en de distributie.
Wat aan de overeenkomst
ontbrak.
Indien men nu voor oogen houdt, dat bij
een blijvende overcapaciteit alleen een
snelle uitschakeling en vernietiging van
het overtollige gedeelte \et behoud van
het gerationaliseerde productie-apparaat
dat in overeenstemming met de behoeften
dient te zijn, kan leiden tot een gezonden
toestand, dan behoeft het geen nader be
toog, dat een ondernemersovereenkomst,
die zich bepaalt tot een evenredige pro
ductiebeperking over alle fabrieken, waar
bij bovendien oneconomisch werkende be
drijven op één lijn worden gesteld met
goed ingerichte ondernemingen, niet vol
doet aan de minimum-eischen, welke ten
aanzien van oe saneerende werking in dit
geval dienen te worden gesteld.
Op grond hiervan ko. de minister niet
tot algemeen verbindendverklaring van
deze ondernemersovereenkomst overgaan.
Met het oog op de groote belangen, welke
bij een werkelijke saneering in de bak
steenindustrie zijn betrokken, heeft de
minister zich niet bepaald tot afwijzing
van <teze ondernemersovereenkomst zon
der meer, doch heef4 hij zich bereid ver
klaard algemeen verbindendverklaring
van het bindend besluit van den Neder
landschen Baksteenbond in overweging te
zullen nemen, nadat hierin op bepaalde,
door hem aangewezen punten wijzigingen
zouden zijn aangebracht.
Alhoewel hij er zich van bewust was,
dat ook na aanbrenging van de voor te
stellen wijzigingen de ondernemersover
eenkomst niet alle saneerende elementen,
die voor een blijvende saneering der bak
steenindustrie noodig zijn, zou bevatten,
achtte hij het niettemin niet geheel uitge
sloten, dat algemeen verbindend verkla
ring van het gewijzigde oindend besluit
den weg naar gezondmaking zou kunnen
banen, indien gedurende het tijdvak,
waarvoor de algemeen verbindendverkla
ring zou gelden, een meer duurzame rege
ling zou worden voorbereid en daarna in
practijk gebracht.
De minister achtte het echter noodza
kelijk, dat de Nederlandsche Baksteenbond
zich op dit punt duidelijk zou uitspreken
en wees er op, dat hij eerst, wanneer met
vrij groote zekerheid zou kunnen worden
verwacht, dat de belanghebbenden in de
baksteen-industrie inderdaad in de toe
komst een werkelijk saneerende overeen
komst zouden sluiten en ter algemeen ver
bindendverklaring voorgedrage.ernstig
zou overwegen zijn steun aan een gewij
zigd bindend besluit te schenken.
Het gewijzigde besluit.
In het gewijzigde bindend besluit, dat
door den Nederlaiidschen Baksteenbond
werd ingediend, werd aan het meerendeel
der minder belangrijke voorwaarden, wel
ke waren gesteld, voldaan. Op het belang
rijkste punt, en wel ten aanzien van de
voorwaarde, dat met vrij groote zekerheid
moest kunnen worden verwacht, dat de
belanghebbenden in de baksteen-industrie
inderdaad een blijvend saneerende rege
ling zouden sluiten en ter algemeen ver
bindend ver Idaring voorgedragen, bevre
digen de voorstellen van den Nederland
schen Baksteenbond dpn minister echter
niet. Wel verklaarde de Nederlandsche
Baksteenbond zich bereid alle pogingen
m het werk te stellen om een blijvende
saneering tot stand te doen komen, waarbij
men dacht aan een regeling in de richting
van uitkoop van fabrieken, aangevuld met
een regeling, waarbij de uitkoop zou wor
den vervangen door het vestigen van een
servituut op de fabrieksterreinen, doch
voor den minister bleef, het de groote
vraag, in hoeverre de individueele onder
nemingen te zijner tijd bereid zouden zijn
een dergelijk beslub te volgen.
Zooals de minister echter zeer duidelijk
reeds aan. bedrijfsgenooten had medege
deeld, kon algemeen verbindendverklaring
van het bindend besluit, welk besluit ook
na aanbrenging van de vereischte wijzi
gingen toch geheel het karakter van een
voorloopigen maatregel bleef behoiïden,
eerst dan in overweging worden genomen,
indien met vrij groote zekerheid de tot
standkoming van een werkelijk saneerende
overeenkomst kon worden verwacht.
De Minister aiiet bevredigd.
Geheel afgezien van de meerderheid,
welke zich voor het gewijzigde bindend
besluit uitsprak en welke meerderheid niet
meer dan 56 pet. der productiecapaciteit
bedroeg, meende de minister, nu op het
kardinale punt van de totstandkoming
eener werkelijk saneerende overeenkomst
geen voldoende zekerheid bestond, alge
meen verbindendverklaring van de betref
fende ondernemersov.ereenkomsL niet te
kunnen bevorderen, tenzij de Nederland
sche Baksteenbond er. alsnog in zou slagen
andere voorstellen te ontwerpen, die aan
het hier bedoelde bezwaar in voldoende
mate zouden tegemoet komen.
Het is den minister niet duidelijk, dat
men dezen eisch, met beroep op de om
standigheid, dat een vestigingswet voor de
industrie thans nog ontbreekt, als onrede
lijk en onvervulbaar kan terugwijzen. Zou
het wellicht mogelijk zijn een dergelijk
standpunt in te nemen, indien de minister
den eisch van een onmiddellijke inwerking
treding van een werkelijk saneerende
overeenkomst had gesteld, onmogelijk is
het hem dezen gedachfcengang te volgen
nu hij zich bereid heeft verklaard genoe
gen te nemen met de inwerkingtreding
van een werkelijk saneerende overeen
komst na afloop van den termijn, waar
voor het ingediende bindend besluit zou
gelden, namelijk 1 Mei 1938.
De minister merkt, nog op, dat hij juist
de aandacht heeft gevestigd op een vesti
gingswet als noodzakelijk complement op
de wet op de ondernemersovereenkomsten.
Een ordening, waarin alle fouten, in het
verleden gemaakt, afgewenteld worden op
den consument, acht de minister in strijd
met het algemeen belang, terwijl de wet
juist als voorwaarde vod- een algemeen
verbindend-verklaring vereischt. Intus
schen is hij alsnog bereid een onderne
mersovereenkomst, die:met zijn vroeger
gestelde eischen rekening houdt, goed te
keuren.
LEIDEN.
NOORSCHE REGEERING AANVAARDT
NEDERLANDSCHE UITNOODIGING.
De Noorsche regeering heeft de uitnoo-
diging der Nederlandsche regeering tot het
deelnemen aan een conferentie te 's-Gra-
venhage van de staten der conventie van
Oslo aanvaard.
OOK DENEMARKEN AANVAARDT DE
NEDERLANDSCHE UITNOODIGING.
Ook Denemarken.zal zich doen verte
genwoordigen op de conferentie van de
staten der conventie van Oslo, te "s Gra-
venhage.
Het nieu w-be-
noemde Raads
lid dr. M. Key
(Vrijz. Democr.)
De wereld
in vogelvlucht
Na de val van Malaga moet de toestand
in de stad en het omringende land gesa
neerd worden en gezuiverd van vijandige
elementen. Dat gaat gepaard met arresta
ties in grooten getale en met executies. Een
gevolg van de uiterste felheid, waarmede
de partijen elkander bestrijden. Generaal
Queipo de Llano, die dagelijks een toe
spraak door de radio houdt, heeft gister
avond verklaard, dat nu ook Valencia, de
zetel der regeering zal worden aangevallen
en wel binnen een week Wanneer die
aanval bestaat uit een paar vliegtuigen,
die bommen gooien, dan kan het mogelijk
zijn, maar anders lijkt dat verdacht veel
op bluf. Wij meenen, dat het ook dezelfde
generaal was, die dezer dagen gezegd heeft
dat Madrid spoediger ingenomen zal. zijn
dan de grootste optimisten durven hopen.
Hier is tenminste geen termijn gesteld,
maar zelfs na het afsnijden van den weg
naar Valencia zal de hoofdstad zich nog
wel even staande kunnen houden. Intus
schen rekken de mogendheden, die gene
raal Franco aan zijn successen heioen, de
non-interventie-bepalingen te Londen.
Men wil wel meedoen, maar dan moet er
een goede controle komen. Men kent het
restje wel. Daarop heeft de non-interven
tie-commissie een controle-plan opgesteld,
maar Portugal heeft dat afgewezen. De
Engelsche bladen zijn da3»* niet erg over
te spreken.
De „Times" schrijft; „De zitting van gis
teren (van de non-interventie-commissie
n.l.) heeft den indruk versterkt, dat zeke
re mogendheden slechts trachten tijd te
winnen in de hoop, dat voor het besluit
valt, de gewapende macht een einde zal
hebben gemaakt in hun voordeel aan den
oorlog. De vertegenwoordigers van Frank
rijk en Engeland hebben de aandacht van
de commissie gevestigd op den ernst van
de obstructie, die door Portugal gevoerd
wordt tegen de controle te land."
De „Daily Herald" schrijft: „Men kreeg
den indruk, dat Duitschland, Italië en
Portugal sabotage pleegden."
Hoe het zij, het is in elk geval duidelijk,
dat er van de niet-inmenging niets terecht
komt. Men handhaaft de fictie en dat is
voldoende om den Europeeschen vrede te
bewaren!
Uit Amerika komt vandaag het verheu
gende bericht, dat er een aocoord is be
reikt in het conflict bij de General Motors.
Het gevaar van een botsing tusschen de
stakers en de gerequireerde troepen is
daarmede verdwenen. Een vreedzame op
lossing is beter.
VOORNAAMSTE NIEUWS
KATHOLIEKE HOOGLEERAREN.
Enkele leden van de Eerste Kamer heb
ben, blijkens het Voorloopig Verslag be
treffende Hoofdstuk VI (Onderwijs, Kun
sten en Wetenschappen) de aandacht van
den minister gevraagd voor de wanver
houding, bestaande tusschen het aantal
hoogleeraren aan de rijksuniversiteit en
-hoogescholen en het aantal roomsch-ka-
tholieken onder hen. Naar hun gevoelen
bewijzen cijfers, als: Leiden 70 (4), Utrecht
74 (7), Groningen 47 (1), Wageningen 30
(0), Delft 67 (5), d.i. op een totaal van 283
hoogleeraren 17 roomsch-katholieken, dui
delijk, dat hier de rechtvaardigheid niet is
betracht.
Erkennend, dat het voor den verantwoor
delijken minister in den regel zeer moeilijk
is zich een zelfstandig oordeel over candi-
daten te vormen, wezen deze leden bij
voorbeeld op de „vereeniging tot het be
vorderen van de beoefening der weten
schap onder de katholieken in Nederland",
als zeer geschikt om den minister inlich
tingen te verschaffen, indien hij deze
naast de hem toegekomen adviezen der of-
ficieele instanties mocht verlangen.
BUITENLAND.
Arrestaties en executies te Malaga. De
omsingeling van Madrid. Portugal wei
gert internationale controle aan zijn gren
zen. (2de blad).
Het verweer van Huysmans op zijn
Spaansche reis. (2de blad).
De financieele positie van den Engelschen
ex-Koning. (2de blad).
Nieuwe arrestaties in Rusland gemeld.
(2de blad).
De staking bij de General Motors ten
einde. Een accoord bereikt. (2de blad).
BINNENLAND.
Stemming in de Tweede Kamer over de
verschillende wetsontwerpen tot herzie
ning der Grondwet (1ste blad).
Noorsche en Deensche Regeering aan
vaarden uitnoodiging van Nederland voor
een conferentie te 's Gravenhage. (1ste
blad).
Hollandsche haring naar Engeland. (1st
blad).
De behandeling van de Indische begroo
ting en eenige andere wetsontwerpen be
treffende Indië in de Tweede Kamer. (2de
blad).
Bij een ongeluk met een roeiredding-
boot te Zandvoort zijn schipper en een der
opvarenden overleden. (Gem. Ber., 2de
blad).
Te Almelo heeft gisteravond een zware
brand gewoed, waarbij drie panden
een fabriek en twee woonhuizen in de
asch zijn gelegd. (Gem. Bericht, 2de blad.).
VERJAARDAG VAN DE BISSCHOPS
CONSECRATIE VAN
MGR. J. P. HUIBERS
PROSYNODALE VERGADERING
Heden, op den feestdag van de verschij
ning van O.L. Vrouw, was het juist één
jaar geleden, dat Z. H. Exc. Mgr. J. P.
Huibers door den Pauselijken Internun
tius in zijn kathedraal tot bisschop werd
geconsacreerd.
Ter eere van dezen verjaardag is he
denmorgen in de kathedrale kark te
Haarlem een plechtige H. Mis gecelebreerd
met bisschoppelijke assistentie en in te
genwoordigheid van het Hoogwaardig
Kapittel (de z.g. Missa coram Episcopo pa-
rato). Tevens waren in het priesterkoor
aanwezig vele seculiere en reguliere gees-
teljiken, die uitgenoodigd waren om deel
te nemen aan de prosynodale vergadering,
welke vandaag aan het Bisschopshuis aan
de Nieuwe Gracht wordt gehouden.
Toen Monsegneur om half elf aan den
hoofdingang van de kathedrale kerk ar
riveerde, werd hij daar opgewacht door
een vlaggenwacht van Graalleden, die op
deze wijze den bisschop cp den verjaar
dag van zijn bisschopsconsecratie een fees
telijke ontvangst wilden bereiden.
De H. Mis werd opgedragen door den
vicaris-generaal van het bisdom mgr. Th.
W. Pichot, die werd geassisteerd door de
weleerw. heeren A. Th. L. Hendriks en
H. Th. H. Heyink, kapelaans der kathe
draal. Bij den troon assisteerden de hoog-
eerw. heeren J. C. Aalberse en J. H. Nie-
kel, leden van het kathedraal kapittel. Als
cantores fungeerden de kapelaans G. A.
Alkemade en A. v. d. Hoeven.
De plechtige H. Mis- werd door een
groot aantal geloovigen bijgewoond, ter
wijl een aanzienlijk gedeelte van de ban
ken werd ingenomen door de meisjes van
de Graal.
Afwisselend met het volk zong het jon
genskoor de 8e Gregoriaansche Mis.
Na de H. Mis verliet mgr. de kathedraal
weer door de hoofdingang. Begeleid door
de fleurige vlaggen der Graalmeisjes be
gaf mgr. zich naar de plebanie, waar de
aanwezige geestelijken gelegenheid kre
gen mgr. geluk te wenschen. Na hét mid
daguur begaven allen, die hiertoe waren
uitgenoodig, zich naar het Bisschopshuis,
waar de prosynodale vergadering werd
gehouden.
