Ste- £ekJóefie(3oii/Y<wit A A M 1523 DINSDAG 29 DECEMBER 1936 DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN Het Belgisch Episcopaat over het Gommunisme en den autoritaire staat. BRECHCOKES N00RDEINDE34 28ste Jaargang No. 8609 W* ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling: Voor Leiden 19 cent pei week 2.50 per kwartaal Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal Franco per post 2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, by vooruitbetaling. - Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent. TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone Advertentiën 30 cent per regel Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend. TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be- betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur, koop en verkoop: OSO VOOR EEN REGIME VAN VRIJHEID. In alle kerken van België is Zondag een op Kerstdag door het Belgisch episcopaat opgesteld herderlijk Schrijven voorgelezen, dat betrekking heeft op het communis tisch gevaar en ook handelt over den auto- xitairen Staat. Aan de „Maasbode", die dit Schrijven publiceert, ontleenen wij de volgende pas sages. HET BOLSJEWISTISCH COMMUNISME. Thans, iedereen weet het, wordt de Ka tholieke beschaving door een zeer groot ge vaar bedreigd: het bolsjewistisch commu nisme, het commuisme zonder God, dat het verlossingswerk wil teniet doen en uit het hart vamde menschheid tot zelfs de Gods gedachte wil uitrukken. In de ongelukkige landen, waar het com munisme over de -politieke macht be schikt, namelijk in Rusland en in Mexico, is de afschaffing, tenminste uiterlijk, van den godsdienst een voldongen feit. Men weet met behulp van welke vervolgingen dit werd bereikt. Sedert het communisme in Spanje de re geering van Madrid in handen heeft, gaat de op zich reeds zoo rampzalige burgeroor log gepaard met een verschrikkelijken godsdienstoorlog. Overal, waar het commu nisme meester is, heersch een duivelsche orgie, worden kloosters en kerken ver brand, bisschoppen, priesters en andere kloosterlingen vermoord. "Wij buigen, aldus vervolgt het herderlijk Schrijven, eerbiedig het hoofd voor deze edele slachtoffers van den duivélschen haat tegen alles, wat christen is, want wij mee- Tien met recht, dat zij de kroon van het martelaarschap, in de werkelijke en verhe ven beteekenis van dit woord, hebben ver worven. Deze oorlog heeft intusschen de gedaante aangenomen van een conflict op leven en dood, tusschen het materialistisch en god loochenend communisme en de christelijke beschaving van onze oude Westersche lan den. De zaak van de democratie en de vrijheid. Het is een naieve dwaling het te doen voorkomen, alsof de overwinning van het bolsjewisme in Spanje, de zaak van de de mocratie en de vrijheid zou dienen. Het staat vast, dat integendeel deze triomf het brutale regime zou inluiden van een dicta tuur zonder geloof of wet, zooals in Rus land bestaat, met het gevolg dat al de bur gers, dus ook de arbeiders, er dezelfde sla vernij van zouden ondervinden en dezelfde ellende zouden lijden. België is niet vrij van dit gevaar, doch wij willen het ook niet overdrijven. Wij wyzen het met den vinger aan, niet om de menschen bang te maken, maar om de ern stige en algemeene aandacht te vestigen op de noodzakelijkheid van de verplichting, het te bestrijden met vastberadenheid, met kracht en met volharding, overal waar het tot uiting komt. Hoe moeten wij dat gevaar bestrijden? Niet met geweld, maar op vredelievende en geordende wijze. Niet alleen de Katho lieken moeten hieraan mededoen, maar al degenen, wien de bloei van 't land en het heil van het volk ter harte gaat. Priesters er. leeken, die met het volk in vortdurende betrekking staan, moeten onafgebroken de valsche voorspiegelingen weerleggen, die door de propagandisten van Moskou aan de arbeiders worden voorgehouden. Zij moeten de arbeiders wijzen op de ver schrikkelijke werkelijkheid, welke achter de bolsjewistische theorieën en beloften verborgen ligt. Niet een enkele politieke groep heeft het monopolie van de bestrijding van het commu nisme. Wij nemen aan, dat naast alle Katholie ken veel andere personen bereid zijn, aan deze niet langer uit te stellen actie deel te nemen. Daarom kunnen wij niet goed vinden, dat één enkele politieke groep be weert het monopolie van deze actie te be zitten en zich als eenig redder op te wer pen. Er zijn voldoende anti-communisti sche machten in België voorhanden, om de communistische bedreiging denkbeeldig te maken, op voorwaarde evenwel, dat zjj op houden elkaar in nuttelooze discussies te verscheuren. In de eerste plaats, is het noo- dig, dat onze zoo verscheidene en bloeien de katholieke werken blijven bestaan, en zich nog meer uitbreiden. Wij doelen hier meer in het bijzonder op de maatschappe lijke werken. Deze zijn een sterke waar borg voor de toekomst van België. Wij we ten, dat zij nog niet perfect zijn, maar het staat eveneens vast, dat zij een groot deel van de arbeidersklasse en om zoo te zeg gen de geheele landbouw-bevolking, bui ten de dwaalleer van het communisme heb ben gehouden. Het is te betreuren en in strijd met de belangen der zielen en van het welzijn van de Kerk, dat sommige katholieken ageeren om deze werken te vernielen of hun karak ter te veranderen, om aldus een uitsluitend politiea doel na te streven. Zij, die zóó handelen, doen dit tegen den formeelen wil in van de kerkelijke overheid en belasten hiermede bijgevolg hun eigen geweten. De taak der openbare instellingen. Wij- hopen, dat de openbare instellingen van haar kant, met alle macht en midde len zullen medewerken aan het openbare welzijn. Zij zullen dit op afdoende wyze kunnen doen door gegronde grieven af te schaffen en aan wettige aanspraken vol doening te schenken. Hierdoor zullen zy aan degenen, die wanorde willen scheppen, him voornaamste middelen van succes uit de hand slaan. Dezelfde instellingen zullen alle maatregelen moeten treffen, om mis leidende propaganda tegen te gaan, zoo wel openlijke als bedekte. Alle ordelieven de elementen van welke richting ook, wa gen een sterke regeering, die blijk geeft van krachdadigheid. „WIJ WILLEN DE HANDHAVING VAN EEN GEZOND REGIEM VAN VRIJHEID". Men spreekt tegenwoordig veel van „staatshervorming". Het is niet onze taak, hervormingen aan te duiden, die in de re geer ingsorganisateis van het land zouden moeten aangebracht worden. Doch onze bisschoppelijke plicht legt ons op, de ka tholieke gewetens te beschermer tegen her vormingen of omwentelingen in het open baar leven, die, naar onze meening, in strijd zyn met het heil der zielen en de ac tie van de Kerk in concrete omstandighe den, waarin wij in België leven. Zoo spre ken wij ons formeel uit tegen de tenden- zen van een of anderen vorm van totali tair of dictatoriaal regime. Wij verwach ten niets goeds voor de Katholieke Kerk in België van een „autoritairen Staat"', die onze grondwettelijke rechten zou afschaf fen, zelfs als hy zou beginnen met gods dienst-vrijheid te beloven. Wij willen de handhaving van een gezond „regime van vryheid", dat aan de katholieken hun vrij heden en hun essentieele rechten verzekert, met de mogelijkheid deze te verdedigen en ze met wettige middelen te heroveren, in dien ze mochtenbedreigd of geschonden worden. Een regime van vryheid veronderstelt het recht voor de burgers, zich in poli tieke partijen te groepeeren, want een staat zonder partijen kan niets anders zijn dan een autoritaire staat. De vorming: van de jeugd. Dan is er nog de kwestie van de jeugd- formatie in het „autoritair regime", dat sommigen onder de oogen zien en waar door de jeugd zonder onderscheid, van het oogenblik af, dat zij de school verlaat, tot dat zij haar militairen dienst heeft gepres teerd, in de handen zou zijn van den staat, onder voorwendsel aan de jeugd een na tionale opvoeding te geven, doch in wer kelijkheid om haar aan het regime onder geschikt te maken. Wij waarschuwen dan ook de katholieken tegen een innovatie, die zoo in strijd is met onze tradities en waar van het gevaar dadelijk in het oog valt. Het herderlijk Schrijven eindigt met op te merken, dat het niet aangaat, den wel- doenden invloed van de Kerk af te bake nen, onder voorwendsel, dat zij zich alleen maar met de heiligmaking der zielen heeft bezig te houden en het besluit met een oproep tot de geloovigen, hun priesters en de katholieke pers, om zich door hooger aangegeven gedragslijnen van het episco paat te laten leiden, terwijl van de perso nen of de groepen, die andersluidende ideeën hebben verkondigd, wordt ver wacht dat zij deze zullen herzien en hun programma en hun meeningen parallel zul len maken aan de richtlijnen, doo^ het Epis copaat vastgesteld, om de actie en den in vloed van de Kerk te waarborgen. Het plan van Sir Henry Deterding De „Tel." vermeldt nog eenige bijzon derheden over het plan van Sir Henry Deterding om middelen beschikbaar te stellen voor den aankoop van Nederland- sche landbouwproducten, welke naar Duitschland zullen worden geëxporteerd. Het is hoofdzakelijk voorloopig de be doeling van Sir Henry Deterding, aldus het blad, door middel van de instanties, welke hij voor de uitvoering van zijn plan nen gekozen heeft, de groote overschotten in Nederland, welke er aan producten van land- en utinbouw en veeteelt bestaan, uit de markt te nemen, met andere woorden al de onverkoopbare producten, die anders vernietigd zouden moeten worden, over te némen. De groote hoeveelheden groente, welke op de veilingen „doorgedraaid" worden, komen voor deze aankoopen in aanmerking, alsmede het vee, dat afgeslacht zou moe ten worden of in het algemeen niet in het normale handelsverkeer gebracht kan wor den. De te koopen overschotten aan land- en tuinbouwproducten en vee zullen in Ne derland betaald worden en in markten door de Duitsche' regeering worden over genomen. Voor de uitvoering van. de transactie heeft Sir Henry Deterding gekozen de on langs opgerichte stichting De Waag te Haarlem, waarvan voorzitter is ir. B. Wi- gersma, aldaar. Bestuursleden zijn prof. J. Hessing, te 's Gravenhage, mr. J. A. P. C. ten Bokkel, te Haarlem en de heer A. Kar- seboom te Aerdenhout. Deze stichting is feitelijk geboren uit den arbeid en de doelstellingen van de VêrëèriTgihg tót studie"van den Staat, van welke vereenigng ir. Wigersma onder voorzitter is. Tot. de stichting De Waag, welke zich o.a. voorstelt samenwerking te bevorderen tusschen de Westersche Staten buiten alle politiek en politieke partijen om, heeft Sir Henry Deterding zich thans voor de uitvoering van zijn plannen aange trokken gevoeld. Hij beschouwt deze plannen, naar gezegd werd, als een begin. De stichting De Waag zal half Januari ook een orgaan doen uit geven van gelijken naam, waarin het oe- conomische gedeelte zal komen te staan onder leiding van dr. ir. D. M. Dijt, die dr. Deterdings adviseur is voor het beheer van diens goederen in Mecklenburg. Voorts zal redacteur worden drs. W. F. Hoyer te Haarlem. Sir Henry Deterding vertoeft thans in Duitschland in een tijdelijk verblijf, door hem gehuurd aan den Kleinen Wannsee nabij Berlijn. Zonder vooruit te loopen op hetgeen nader door dr. Deterding over zijn plannen binnenkort gepubliceerd zal wor den, verzocht men ons den nadruk er op te leggen, dat deze voornemens met geen enkele politieke gestie iets uitstaande heb ben, maar slechts beschouwd moeten wor den als daden van menschelijkheid. Heden zijn te 's Gravenhage nog met dr. Hirsch- feld nadere besprekingen gehouden over de uitvoering van het aankoopplan. TSJANG. KAI SJEK VERZOEKT ONTHEFFING UIT ZIJN FUNCTIE. Deze wordt niet verleend. NANKING, 29 Dec. (A.N.P.) Tsjang Kai Sjek heeft bij de permanente commissie van de centrale commissie der Kwo min Tang ontslag uit al zijn functies verzocht. Dit verzoek werd evenwel geweigerd. Tsjang Kai Sjek werd veeleer als pre sident der militaire commissie en als pre sident van het centrale uitvoerende comité bevestigd, evenals dat in zijn andere func ties is geschied. De centrale politieke raad der Kwo Min Tang heeft op voorstel van Tsjang Kai Sjek besloten de beslissing over de af af ire met Tsjang Sjoe Liang voor te leggen aan een militaire commissie en verder de mili taire operaties tegen Sianfoe te staken. GROOTE BRAND TE HOSCHIRO. TOKIO, 29 Dec. (A.N.P.). De Japansche havenstad Hoschiro in het Noordwesten van Japan is door een feilen brand geteisterd. 150 huizen werden docr het vuur vernield. Het blusschingswerk werd bemoeilijkt door den hevigen storm. In de laatste 25 jaar is dit de tiende groote brand welke Hoschiro teistert. HET GEDICHT VOOR DE SCHOOLJEUGD Niet gelukkig Aan de Nederlandsche schooljeugd wordt van Regeeringswege een Rijmprent aan geboden ter herinnering aan het huwelijk van Prinses Juliana. Het is een zonder ling geval met deze prent. Het gedicht, dat erop staat is van niemand minder dan dr. P. C. Boutens, een meester van de taal, die onze Nederlandsche literatuur on getwijfeld met veel schoons heeft verrijkt. Ook dit gedicht heeft zijn kwaliteiten maar. Er is zooveel als alles tegen, dat het wordt aangewend tot het doel, waartoe het werd bestemd. Zooveel als alles. Vooreerst reikt het veel en veel te hoog voor ieder Nederlandsch schoolkind. De „Avondpost" noemt het rondweg belachelijk, dit vers aan de leerlingen onzer lagere scholen (van het 6e jaar af!) uit te deelen. Wij zijn vast overtuigd, schrijft het blad, dat zelfs bij het middelonderwijs vele leerlin gen dit gedicht niet zullen kunnen be vatten en dat er een grondige exegese voor noodig zal zijn, om het tegen deel te bereiken. Men heeft er dan ook de toelichting bij moeten geven, dat de kinderen het later wel zullen begrijpen! Schrale troost! En hoeveel vaders en moeders zullen het gedicht aan hun kinderen kunnen verklaren? Een tweede zeer reëel bezwaar, door een inzender in de „Msbd." naar voren ge bracht, ligt in het feit, dat het gedicht, in oude spelling geschreven, aan de kinde ren worden aangeboden door dezelfde re geering, die hen verplicht geen andere dan de nieuwe te leeren. Een tenslotte vraagt men zich af, of de levensbeschouwing, die aan het gedicht ten grondslag ligt, wel van dien aard is, dat een christelijke regeering nu juist d i t vers als herinnering aan een prinselijk hu welijk moet aanbieden aan de kinderen van 'n land, welks Grondwet voorschrijft, dat de jeugd in christelijke deugden moet worden groot gebracht. In dien geest schrijft de „Limb. Koe- Uit het zeven couplteten lange vers is met zorg het woordje God verwij derd gehouden. Iedere verwijzing naar het goddelijk element in het huwelijk ontbreekt. Het gedicht is, in geestelijk opzicht, zoo kleurloos en neutraal als mogelijk, terwijl de opdracht uitging van een, in meerderheid christelijke re geering en het geschenk bestemd is voor de schooljeugd van een in meer derheid christelijk volk. Alle school kinderen zullen het vers ontvangen. Verreweg de meesten van die kinderen behooren tot het bijzonder onderwijs. Was het noodig voor de betrekke lijk kleine minderheid, die het openbaar onderwijs volgt, de welwillendheid zóó ver te drijven, dat dit neutrale gees tesproduct werd uitgekozen, om de herinnering aan het huwelijk van onze Prinses bij Jong Nederland levendig te houden? Welke opvoedende kracht gaat eruit van een neutraliteit, die met opzet den naam van God verzwijgt? En niet alleen verawygt het den naam van God, maar het noemt aller, lei dingen, die schoolkinderen ófwel hee- lemaal niet begrijpen ófwel wanneer zij er iets van snappen heelemaal niet als iets schoons zien. Een inzender in de „Tel." schrijft hier over, met volle instemming van de redac tie: In Brabant woonachtig heb ik af en toe wel eens contact met schoolkinde ren uit dorpjes als Oirschot, Nuenen, Budel, Meerveldhoven, enz. Dit gedicht in handen van deze kinderen, is een voudig.... ridicuul. Wat weten kinde ren, die nog aan den ooievaar gelooven, van „nachten van beloften zwoel", van „de onrust van het blinde bloed", dat „tast naar ongeweten doel", van „oogen, waar verlangen sliep"? Dit zou men zeer beschaafde, fijngevoelde erotiek kunnen noemen. Het kan zyn, dat de kinderen, welke „boven den Moerdijk" wonen, iets op hun broer tjes en zusjes „beneden den Moerdijk" vooruit zijn, doch dan nog geloof ik, dat ook daar er niet veel van begre pen zal worden. Zoodat wij maar willen zeggen, dat het weer eens aan alle kanten een blunder was. Een blunder niet van dr. Boutens. Deze heeft als kunsténaar het volste recht voor Centrale Verwarming Dit nummer bestaat uit drie bladen. VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. De gezondheidstoestand van don Paus gaat niet vooruit (2de blad). Het offensief van Zondag op Madrid is op niets uitgeloopen (2de blad). In Californië is een verkeersvliegtuig verongelukt. Twaalf dooden (Luchtv., 2e blad). Zeven dooden bij een gasontploffing te Varese (Buitenl. Ber., 2de blad). BINNENLAND. Samenvoeging van E. H. B. O. en Wit- Gele Kruis. (2de blad). Verhooging van den benzine-prijs. (2de blad). Genoodigde gasten bij het prinselijk hu welijk. (1ste blad). LEIDEN. Plechtig afscheid van pater Minder broeders, die naar de Missie vertrekken. (lste blad). De wereld in vogelvlucht Het offensief, dat de Spaansche nationa listen Zondag op Madrid hebben ingezet, is op niets uitgeloopen. Er moet wel vrij stevig gevochten zijn, maar de verdediging van Madrid heeft den stoot weten op te vangen en daarna door een tegenaanval de opgedrongen witte troepen teruggedreven. Gisteren was de toestand weer rustig. Intusschen werkt de tijd ten gunste van Franco, want uit het bericht omtrent de' verhuizing van de Engelsche legatie van Madrid naar Valencia blijkt, dat het pro bleem van de voedselvoorziening hoe lan ger hoe moeilijker wordt. Van tijd tot tyd probeert Franco hoe het staat met het weer standvermogen van de roode troepen. Dit is evenwel nog stevig genoeg. Het gevaar, ontstaan door het opbrengen van het Duit sche schip „Palos" schijnt af te drijven, want ontkend wordt dat er oorlogschepen gezonden zijn en de geheele indruk van het geval is, dat het incident met een sisser zal afloopen. Hoe de toestand zich in China ontwikkelt, is nog niet duidelijk. De geheele comedie is voor onze Westersche begrippen min of meer raadselachtig, maar in Japan schijnt men den ernst van den toestand te begrij pen. Men maakt zich ongerust over de mo gelijkheid van een nieuwe anti-Japansche golf en de leiding van het Kwantoeng-leger (Japansch) heeft reeds te kennen gegeven, dat zij niet zou dulden, dat een nieuwe anti- Japansche stemming zich baan zou breken. In hoeverre Rusland daarbij heimelijk steun verleent, is onbekend, maar men kan wel vermoeden, dat Rusland, dat in deze rand gebieden evenals in Mongolië voortdurend aan 't stoken is, ook thans er wel meer van weet. zijn eigen dichterlijk gevoel te laten gaan, zijn levensbeschouwing te volgen en zijn spelling te gebruiken. Doch een blunder van ambtenaren, die zich met opvoeding bemoeien, en de practici van het onder wijs eenvoudig niet willen hooren al dus de „Tijd" waaraan wy bovenstaande bloemlezing ontleenen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1936 | | pagina 1