Een koning zegt zijn
volk vaarwel
Afscheidsrede van ex-koning Edward
voor den microfoon
BUITENLAND
NED. OOST-INDIE
ZATERDAG 12 DECEMBER 1936
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PPG. 5
Met onbekende bestemming vertrokken
„Prins" Edward's laatste
woorden
VANUIT WINDSOR CASTLE.
„God save the King".
Ex-koning Edward VIII heeft gisteravond
een afscheidswoord gesproken tot zijn volk.
De omroeper deelde mede, dat hij het
woord wenschte te geven aan Z. K. H. prins
Edward.
De afgetreden koning, die zich op Windsor
Castle bevond, zeide:
„Eindelijk kan ik eenige woorden spre
ken. Ik heb niets, wat dan ook willen ver
bergen, maar tot nu toe was het voor mij,
in overeenstemming met de grondwet, niet
mogelijk te spreken.
Eenige uren geleden heb ik mijn laat-
sten regeeringsplicht als koning en keizer
vervuld en nu mijn broeder, de hertog van
York, mij is opgevolgd, moet ik in mijn eer
ste woorden mijn waardeering jegens hem
tot uitdrukking brengen. Ik doe dat van
ganscher harte.
Gij kent allen de redenen, die mij ertoe
gebracht hebben van den troon af te zien,
doch ik wensch, dat gij begrijpt, dat i*. bij
het nemen dezer beslissing niet het land
en het rijk heb vergeten, dat ik als prins
van Wales en laatstelijk als koning gedu
rende vijf en twintig jaren heb getracht te
dienen.
Gij moet mij gelooven, wanneer ik u zeg,
dat ik het onmogelijk vond zonder hulp en
steun van de vrouw, die ik bemin, den zwa-
ren last der verantwoordelijkheid te dragen
en mijn plichten als koning te vervullen,
zooals ik zou hebben willen doen.
Ik wil, dat gij weet, dat de beslissing,
welke ik genomen heb, mijn eigen beslis
sing en alleen mijn beslissing was. Het was
een zaak, waarover ik alleen te oordeelen
had.
Een ander persoon, die er nauw bij be
trokken was, probeerde mij tot het laatste
toe te overreden een anderen weg te vol
gen.
Ik heb deze ernstigste beslissing van mijn
leven genomen, daar bij slechts uitgaande
van de gedachten, dat deze tenslotte het
best voor allen zou zijn.
Dit besluit werd mij minder moeilijk ge
maakt door de zekerheid, dat mijn broer
door zijn langdurige ondervinding in de
staatszaken van dit land en met zijn schoo-
ne hoedanigheden direct mijn plaats zou
kunnen innemen zonder onderbreking of
schade voor het leven en de ontwikkeling
van het rijk.
Hij is daarbij zonder weerga gezegend
mot iets, dat mij niet beschoren was, te
weten een huiselijke haard met vrouw en
kinderen. Gedurende de moeilijke dagen
werd ik gesterkt door H. M. mijn moeder
en door mijn familie en de ministers van de
kroon, in het bijzonder Baldwin, die mij
steeds met inschikkelijkheid hebben behan
deld. Er bestond geen grondwettelijk ver
schil van opvatting tusschen mij en hem,
tusschen mij en het parlement.
Door mijn vader opgevped in grondwet
telijke tradities zou ik nimmer eenige
vraag van dezen aard, welke zich zou
voordoen, hebben veroorloofd.
Steeds werd ik, in de jaren dat ik prins
van Wales was en later toen ik den troon
bezette, met zeer groote welwillendheid be
handeld door alle klassen der bevolking,
en door alle personen, overal, waar ik leef
de en reisde in het geheele rijk.
Ik ben nu, dat ik geheel uit de staats
zaken terugtreed en ik mijn last neerleg,
daarvoor zeer erkentelijk.
Er kan eenigen tijd voorbijgaan aleer ik
in mijn geboorteland terugkeer, maar :k zal
steeds het wel en wee van het Britsohe ras
en het Britsche rijk met innige belangstel
ling volgen en indien ik, om het even op
welk oogenblik in de toekomst van eenig
nut zal kunnen zijn, zal ik dat niet nalaten.
En nu hebben wij allen een nieuwen ko
ning. Ik wensch van ganscher harte hem en
u, zijn volk, geluk en welvaart.
Dat God u allen zegene.
God save the king.
Na deze afscheidswoorden van prins Ed
ward deelde de omroeper, na een onder
breking van een minuut, mede, dat alle
Britsche zenders werden gesloten.
EEN BOODSCHAP VAN KONINGIN
MARY.
Het woord eener moeder.
De koningin-moeder, Mary, heeft de vol
gende boodschap gericht tot het volk van
Groot-Brittannië en het Britsche rijk:
„Ik ben zoozeer geroerd door het mede
gevoel, waarmede ik in deze oogenblikken
van bezorgdheid ben omringd, dat ik uit
den grond van mijn hart eenige woorden
tot u moet richten. De sympathie en de
genegenheid, die mij gesteund hebben bij
mijn groot verdriet dat nog geen jaar oud
is, ontbreken mij ook thans niet en zijn
mijn kracht en steun. Ik behoef u niet te
spreken van de smart, die het moederhart
vervult bij de gedachte, dat mijn geliefde
zoon het zijn plicht heeft geacht, zijn taak
neer te leggen en dat een regeering, die zoo
vol hoop en belofte aanving, zoo plotseling
haar einde heeft gevonden. Ik weet, dat gij
beseft, welke opoffering hij zich voor dit
besluit heeft moeten getroosten en dat gij
u herinnerende de jaren, waarin hij zijn
land en het rijk zoo trouw heeft trachten
te dienen en te helpen, altijd een erkente
lijke herinnering aan hem in uw hart zult
bewaren.
Ik beveel u zijn broeder aan, die op zoo
onvoorziene wijze en in zoo moeilijke om
standigheden geroepen is zijn plaats in te
nemen. Ik vraag u, dat gij hem dezelfde
volheid van edelmoedige loyauteit wilt ge
ven, die gij mijn geliefden echtgenoot hebt
toegedragen en die gij zoo gaarne aan zijn
broeder had willen blijven schenken".
Na de hoop uitgesproken te hebben, dat
de nieuwe koningin dezelfde genegenheid
en hetzelfde vertrouwen zou ontmoeten, die
zijzelf gedurende 26 jaar genoten had, be
sloot de koningin-moeder met de woorden:
„Ik bid oprecht, dat ondanks en zelfs we
gens de moeilijkheden van het oogenblik
de loyauteit en de eenheid in ons land en
het rijk door de genade van God bewaard
blijven en versterkt worden. God zegene u,
God behoede u, God leide u immer".
DE PERS WENSCHT PRINS EDWARD
VAARWEL.
De Britsche pers wenscht hedenochtend
prins Edward vaarwel en voegt hieraa*. toe,
dat de rede, welke hij gisteravond heeft
gehouden misschien door meer personen is
gehoord, dan ooit eenige andere redevoe
ring.
PRINS EDWARD UIT ENGELAND
VERTROKKEN
Bestemming onbekend
Hedenochtend vroeg is de afgetreden
koning uit Engeland vertrokken. Gister
avond om half elf was hij van Windsor
Castle vertrokken en omstreeks midder
nacht kwam hij per auto te Portsmouth
aan, Teneinde geen aandacht te trekken,
reed de auto door een afgelegen poort het
marine-emplacement op en niet door de
poort, welke bestemd is voor de officie
ren. De ex-koning begaf zich onmiddellijk
naar het bureau van den commandant,
admiraal sir William Fisher. De ex-ko
ning was vergezeld van zijn stalmeester,
kolonel Megh, den inspecteur van politie,
welké hem persoonlijk was toegevoegd -tij
dens zijn regeering en een van zijn be
dienden.
Om 10 minuten over één ging het gezel
schap scheep. Het was evenwel niet te
zien, aan boord van welk schip, de ex-ko
ning zich begaf. Te kwart voor twee stoom
den drie schepen de haven uit, het admi-
raliteits-jacht „Enchantress" en de torpe
dojagers „Fury" en „Wolfhound".
Nader wordt vernomen, dat ex-koning
Edward zich aan boord van den torpedo
jager „Fury" bevindt. Het schip wordt
niet geëscorteerd.
Waarheen de prins zich begeeft is nog
niet bekend, waarschijnlijk gaat hij naar
Zwitserland of naar Ravello nabij Amalfi
Prins Edward gaat niet naar Cannes
Lord Brownlow heeft de journalisten I
nogmaals ontboden en hun herhaald, dat
prins Edward niet naar Cannes zal komen,
daar hiertoe geen enkele reden is. Even
min bestaat grond voor het gerucht, dat
voor Monte Carlo een jacht onder stoom
zou liggen om den vroegeren koning en
mevrouw Simpson aan boord te nemen.
Lord Brownlow herhaalde, dat mevr.
Simpson langen tijd te Cannes zal blijven,
hij noemde een tijd van drie of vier we
ken.
Voor de naaste toekomst ligt geen en
kele ontmoeting in het voornemen.
De nieuwe koning
HET PARLEMENT LEGT VANDAAG
DEN EED VAN TROUW AF
In het Lagerhuis deelde minister-presi
dent Baldwin mede, dat de raad van ac-
cessie vandaag bijeen zal komen om het
uitroepen van den nieuwen koning goed
te keuren.
Vervolgens zal de Raad bijeenko
men om den eed van trouw aan den nieu
wen koning af te leggen, dit zal te 19 uur
plaats hebben.
Vervolgens wordt het Huis tot Maandag
verdaagd, wanneer Baldwin te 18 uur een
boodschap van den nieuwen koning zal
voorlezen en een adres van antwoord zal
voorstellen.
Baldwin deelde mede, dat indien de loo-
pende zaken afgewikkeld zullen zijn, het
Huis dan te 18.12 uur op Kerstreces zal
gaan.
DE PROCLAMATIE VAN DEN
NIEUWEN KONING
De proclamatie van den nieuwen koning
zal hedenmiddag om vier alleréerst wor
den voorgelezen bij het St. James Palace,
vervolgens in Temple Bar en tenslotte op
den Royal Exchange. De ceremonie zal
met de gebruikelijke plechtigheden afge
handeld worden.
HERTOG VAN YORK WORDT
KONING GEORGE VI
Officieel wordt medegedeeld, dat de
nieuwe koning den naam George VI zal
dragen.
DE HOUDING VAN IERLAND
Grondwets-wijziging aangenomen
De Iersche Dail heeft met 79 tegen 54
stemmen een wetsontwerp aangenomen
tot wijziging van de grondwet, waarbij de
functie van gouverneur-generaal wordt
opgeheven en het „in naam des konings"
bij alle binnenl. aangelegenheden van
den Vrijstaat voortaan wordt weggelaten.
De nieuwe koning van Engeland wordt
dus wel erkend als souverein van het Ge-
meenebest der Britsche landen. Een in
grijpen van de kroon in de binnenland-
sche kwesties van den Vrijstaat wordt ech
ter niet erkend.
De burgeroorlog in Spanje
De eeiste toto van Geoige VI, den nieuwen Koning van Enge'and na den
troonsafstand van zijn broer. De Koning in zijn auto bij aankomst Donderdag
avond laat aan zijn woning te Londen
GEEN LOONSVERMINDERING MET
1 JANUARI.
Desbetreffende regelingen opgeschort.
Aneta seint uit Batavia:
De Indische regeering besloot de uitvoe
ring van die maatregelen, welke directe
vermindering van inkomsten voor lands
dienaren met 1 Januari 1937 tengevolge
zouden hebben, en welke in diverse rege
lingen zijn vastgesteld, dan wel zijn aan
gekondigd, voorshands op te schorten.
Derhalve ondergaan noch de regionale
overgangsbezoldigingen, noch de over
gangsbezoldigingen volgens het H. B. B. L.
noch de overgangsloonen van maandlooners
en werklieden, met 1 Januari 1937 een di
recte vermindering.
Ook de overbrenging van een aantal be
trekkingen uit het H. B. B. I. naar de re
gionale bezoldigingsregelingen is opge
schort. De overgangskorting is met 1 Ja
nuari geheel vervallen.
Het ligt in het voornemen der regee
ring in de a.s. zitting van den Volksraad
een uiteenzetting te geven van de richt
lijnen, welke bij een verdere afwerking
van het salaris-stelsel zullen worden ge
volgd.
DE NON-INTERVENTIE.
Maandag bijeenkomst van de subcommissie
Maandagmiddag 5 uur zal de subcommis
sie der non-interventie-commissie te Lon
den bijeenkomen ter behandeling van de
maatregelen tot controle van de toegangs
wegen in Spanje te water en te land.
Verder verlangt de Britsche regeering,
dat de controle in de lucht strenger wordt
dan op het oogenblik.
De kwestie der vrijwilligers zal niet be
handeld worden, aangezien dit vraagstuk
op het oogenblik door de verschillende re
geeringen wordt bestudeerd.
Poolsche non-interventiemataregelen.
In navolging van het Engelsche voor
beeld heeft Polen een verbod uitgevaar- 1
digd voor iederen uitvoer of heruitvoer
van wapens naar Spanje of de Spaansche
bezittingen. In een gisteren dienaangaan-
de verschenen decreet wordt bepaald, dat
Poolsche schepen en vliegtuigen iedere
bescherming van Poolsche oorlogsschepen
of diplomatieke vertegenwoordigingen ver
liezen, wanneer zij wapens naar genoem
de streken vervoeren. Bovendien wordt
bepaald, dat Poolsche onderdanen, die in
Spanje in het eene of het andere kamp
strijden hun Poolsche nationaliteit zullen
verliezen.
België en de non-interventie.
De Belgische minister van buitenland-
sche zaken heeft den kabinetsraad op de
hoogte gesteld van de besprekingen in de
non-interventie-commissie te Londen met
betrekking tot de recruteering van vrij
willigers voor Spanje. Besloten werd, dat
de minister van buitenlandsche zaken on
middellijk zou laten weten, dat de regee
ring bereid is, alle maatregelen te nemen,
die ten doel hebben de politiek van niet-
inmenging doelmatig te maken, met name
die maatregelen, welke het beletten van
recruteering van vrijwilligers tengevolge
zullen hebben. De minister van justitie
heeft verslag uitgebracht aangaande het
onderzoek dat door de justitie in het land
werd ingesteld met betrekking tot de re
cruteering van manschappen voor vreem
de troepen. Daar gebleken is, dat de acti
viteit op dat gebied toeneemt, heeft de mi
nister van justitie den ministerraad in ken
nis gesteld van een desbetreffend wets
ontwerp, dat door een commissie zal wor
den onderzocht en waaromtrent in den
aanstaanden ministerraad, die Maandag
zal worden gehouden, verslag zal worden
uitgebracht.
COMMUNIQUé DER REGEERING.
De gedelegeerde raad van defensie der
hoofdstad heeft gistermiddag om 12 uur
het volgende communiqué verspreid:
Een nieuwe poging der opstandelingen
den weg naar La Coruna te bereiken is
mislukt na drie heftige veldslagen. Het ar
tillerievuur wordt van weerskanten on
onderbroken voortgezet in alle Madrileen-
sche sectoren en duurt reeds 24 uur. Aan
het front van Aragon in den sector Lecera
is een vijandelijke aanval afgeslagen, aan
het Asturische front hebben de loyale
troepen, gesteund door de luchtmacht de
hoogten van Pico de Larca, Can ales, Otero,
een boerderij en den weg van Olivares be
zet. Zij dreven de vijandelijke detache
menten tot Soto de Regueros terug. Aan
de fronten van Avala en Burgos heeft het
slechte weer iedere troepenbeweging ver
hinderd.
RADIO SEVILLA MELDT:
Om half twee gistermiddag heeft radio-
Sevilla gemeld:
De rechtsche luchtmacht is actief ge
weest aan het front van Avala, waar de
Baskische stellingen herhaaldelijk werden
aangevallen. Het Baskische offensief brok
kelt dagelijks meer af. Het weer is opnieuw
mooi geworden.
EEN TWEEDE ALCAZAR.
Vliegtuigen van de regeering zijn op
nieuw begonnen met het bombardeeren
van de ruïnes van het heiligdom „Virgen
dela Cazeza" in de Sierra Morona bij An-
dujar, waar een compagnie van de guardia
civil sedert het begin van den opstand
weerstand biedt aan de aanvallen der re-
geeringstroepen, welke de ruïnes omsin
gelen.
De opstandelingen noemen deze plaats
algemeen het „tweede Alcazar" en men
hoopt de duizend vrouwen en kinderen
van de bezetting te hulp te kunnen ko
men.
In Augustus heeft de bezetting, welke
bestaat uit 160 man, wel gewapend en
ruim van munitie voorzien, felle aanvallen
van de regeeringstroepen moeten weer
staan. De artillerie der regëering heeft
reeds meer dan 2000 schoten op het ge
bouw gelost. Het gebouw heeft geen artis
tieke waarde, doch is hecht gebouwd.
De belegerden worden door de lucht
macht der nationalisten van levensmidde
len voorzien, sedert het begin van Sep
tember.
DE BASKISCHE REGEERING EN HET
GODSDIENSTIG ONDERWIJS.
Uit Bilbao wordt gemeld:
Een communiqué deelt mede, dat de
Baskische regeering officieel de religieuze
onder wijs-rechten overeenkomstig de Ka
tholieke leer heeft bevestigd. Dit onder
wijs zal op alle scholen des lands worden
verstrekt overeenkomstig de tradities en
gevoelens van het Baskische volk.
VAN HETJMTICAAN.
DE GEZONDHEID VAN
Z.H. DEN PAUS. v
Toenemend, doch langzaam herstel van
krachten.
De Romeinsche correspondent van „De
Tijd" seint:
De gezondheidstoestand van den H. Va
der toont toenemend doch langzaam her
stel van krachten aan. De algemeene con-
titutie is bevredigend. De H. Vader is
reeds tweemaal opgestaan. Gistermorgen
woonde Hij de H. Mis bij in de kapel van
zjjn particuliere ver treken en ontving daar
tevens de H. Communie.
Een teeken voor het voortgaande herstel
is ook, dat de H. Vader gisteren niet alleen
den Kardinaal-staatssecretaris heeft ont
vangen, zooals dagelijks gebeurt, doch dat
ook de Primaat van Spanje, Kardinaal Go-
ma dy Thomas, als bezoeker werd toege
laten om persoonlijk met den H. Vader over
de Spaansche aangelegenheden te spre
ken.
Overigens houdt de H. Vader zich bezig
met de veelvuldige correspondentie en met
de boeken, die hem steeds uit alle wereld-
deelen worden toegezonden en waarvoor
hem anders, temidden van zijn drukke
werkzaamheden, maar al te vaak de tijd
ontbreekt. Ook verwijlt de H. Vader dik
wijls in gebed en hij verklaarde daarbij in
het bijzonder te denken aan de zieken, wier
lijden hem nu zoo nabij is, doch aan wie hij
reeds vroeger in zijn eerste groote radio
rede tot de geheele wereld bijzonder lief-
Ofschoon Z.H. de Paus, nog in zijn par
ticuliere vertekken vertoefend, geleidelijk
aan weer zijn werkzaamheden zal hervat
ten, schijnt het echter nog langen tijd te
zullen duren voor van een publiek optre
den sprake zal kunnen zijn. Men verwacht
dat de openbare audiënties op zijn vroegst
bij gelegenheid van de Kerstontvangst der
Kardinalen, die op den vooravond van
Kerstmis plaats heeft, zullen worden her
vat. Het is zeker, dat de H. Vader ook
daarna niet meer een zoo zorgeloos ge
bruik van zijn krachten zal kunnen ma
ken, als hij dat bij vele publieke gebeurte
nissen placht te doen.
VOLKENBOND.
DE ZITTING VAN DEN VOLKENBONDS
RAAD.
Redevoering van Alvarez del Vayo.
Na de gebruikelijke korte besloten zitting
is de Volkenbondsraad gistermorgen om
half elf zijn gewone zitting begonnen. De
zetels van Italië en Ecuador bleven onbe
zet.
De Raadsvoorzitter, Edwarts, gaf on
middellijk na de opening het word aan den
Spaanschen minister van buitenlandsche
zaken, Alvarez del Vayo. De2fe ving aan
met er aan te herinneren, dat hij reeds in
September de eer gehad heeft, vanaf het
Volkenbondsspreekgestoelte te wijzen op
de gevaren voor den vrede, gelegen in den
nieuwen vorm van agressie, welke een
staat veroorlofgt daadwerkelijk oorlog te
voeren, zonder vorafgaand den oorlog te
verklaren, n.l. door eerst een binnenland-
sche rebellie uit te lokken en die vervol
gens op militaire wijze te steunen.
De bewijzen voor deze beweringen zijn
thans van dien aard, dat niemand ernstig
kan twijfelen aan de werkelijkheid der
feiten. Ondanks het nietinmengingsaccoord
zijn duizenden jonge menschen het slacht
offer geworden van de fascistische lucht
macht en van het buitenlandsche oorlogs
tuig. Vandaag ligt de hoofdstad van een
staat, die lid is van den Volkenbond, in
puin en worden honderden vrouwen en
kinderen vermoord onder leiding van de
opstandige generaals door de luchtstrijd
krachten van staten, die in feite den oorlog
hebben ontketend en die voortgaan hem te
I voeren, terwijl men spreekt van handha
ving van den vrede.
De internationale oorlog is een feit op
den Spaanschen bodem.
De Spaansche regeering is niet geleid
door een egoistisch verlangen. Zij heeft
slechts daarom een beroep gedaan, omdat
het optreden van oorlogsschepen en duik-
booten grootere gevaren voor internationale
verwikkelingen oplevert dan de actie van
tanks en vliegtuigen, al bracht deze actie
wellicht voor het Spaansche volk nog veel
meer onheilen mee dan van de vloten te
verwachten is.
Del Vayo wilde niet, dat op deze raads
zitting slechts beschuldigingen van Spaan
sche zijde worden geuit en dat de raadszit
ting tot een negatief resultaat zou leiden.
Hierna behandelde del Vayo de onvol
komen uitwerking van het niet-inmen-
gingsaccoord van Londen, dat in de practijk
geheel ondoeltreffend is gebleken. Hij
drong er op aan, dat althans een stelsel van
toezicht in het leven zal worden geroepen.
Ten slotte sprak Del Vayo nog enkele
woorden over de oorzaken 'van den Spaan
schen burgeroorlog. Het is niet juist, dat
het Spanje gaat om een strijd tusschen
communisme en fascisme. Spanje zal na de
eindoverwinning, die niet zal kunnen uit
blijven, een normale politiek van democra
tie, vrijheid en sociale rechtvaardigheid
voeren en daarbij aan de Volkenbondsbe
ginselen trouw blijven.
De andere sprekers.
De vijf sprekers, die gistermiddag aan
het woord waren, namen in principieel op
zicht een nogal uiteenloopend standpunt in.
Potemkin, die voor Sovjet-Rusland sprak,
wenschte een krachtig optreden van den
Volkenbond voor de handhaving van den
vrede, waarby hij natuurlijk verschillen
de scherpe woorden aan het adres van en-
