STADS
NIEUWS
WOENóJAG 9 DECEMBER 1936
DE LEIDSCHE COURANT
EERSTE BLAD - PAG. 2
V Opvoeding in de
jeugdorganisatie.
Wij lezen in een artikel in het „Han
delsblad":
„Er is geen reden, waarom de school zich
niet wat meer zou toeleggen op het aan-
kweeken van het vermogen, om goed te
spreken".
De school-taak is waarlijk nog niet uit
gebreid genoeg; er kan heusch nog wel wat
meer bij!
Wij vreezen, dat, als 't zoo door gaat, met
de opeenstapeling van allerlei goede dingen
in het leer-program van de school, er van
het onderwijs in de gewone vakken,
waarin toch de leerlingen allereerst bedre
ven moeten worden, ten slotte weinig te
recht zal komen.
Maarhet onder wijs-program behoeft
niet te worden uitgebreid, als het denk
beeld van het „Handelsblad" wordt aan
vaard, schrijft het blad:
Daarvoor behoeft het onderwijs-pro-
gram niet met een nieuw vak uitge
breid te worden: de onderwijzers zul
len wel weten, hoe ze het moeten aan
leggen, om de leerstof zoo te behan
delen, dat de kinderen, ieder op zijn
beurt, voor de klas komen en daar lee-
ren zeggen wat gezegd moet worden.
Dat 't waar zij! Wij kunnen 't echter nog
niet zoo gemakkelijk gelooven. De wijze,
waarop een leerstof wordt behandeld, kan
ook tijdroovend zijn.
In ieder geval verdient het denkbeeld
van het „Handelsblad" overweging voor
jeugdorganisaties als de K.J.C.
't Is goed, de jongeren te leer en, om hun
gedachten goed uit te drukken, om in het
openbaar te spreken. Men leere hen er dan
echter bij, dat goed spreken iets anders is.
dan een groote mond opzetten, en vooral
ook, dat het een elementaire eisch is van
gezond verstand, om speciaal op verga
deringen niet te spreken, als men niets
nieuws heeft te zeggen. Men leere hen er
dan echter bij, dat er een soort diefstal be
staat, welke nooit als kwaad beleden wordt,
de diefstal van tijd, welke men pleegt door
anderen te dwingen naar inhoudloos of nut
teloos gepraat te luisteren.
Jeugdorganisaties als de K.J.C. kunnen
misschien niet voor allen, doch zeker wel
voor een gedeelte harer leden op deze wij
ze spreek-les geven. En dat zou ongetwij
feld nuttig zijn.
Zooals ook héél nuttig is, wat wij deze
week vernamen van een K.J.C.-directeur,
die enthousiast terugkwam van de eerste
les, welke op zijn K.J.C. was gegeven in
beschavings-vormen. De les was ingeslagen!
Daar zijn in de samenleving veel menschen,
die aan uiterlijke vormen, aan beschavings
vormen te veel waarde hechten; deze maken
zich in den grond schuldig aan dezelfde
fout, als die onbeschaafde volkeren, on
der wie de voornaamste zijn degenen, die
de meeste glimmende en blinkende versier
selen dragen. Men kan de waarde van be
schavings-vormen overschatten, maar
óók.... onderschatten. Beschavings-vor
men, gedragen en gevuld door C h r i s t e-
lijke liefde, zijn een zeer kostbaar goed,
dat iedereen zal moeten waardeeren. En
die beschavings-vormen aan te leeren in
een Katholieke jeugdorganisatie door een
daartoe geschikte leerkracht dat is een
heel nuttig, heel verdienstelijk werk.
Maar niet alléén met de beschavings-vor
men, ook met andere algemeene eischen
van cultuur werd op die K.J.C., zoo ver
haalde ons bedoelde Directeur, bij de op
voeding rekening gehouden. Zoo b.v. het
bezien en beoordeelen van een schilderstuk,
het lezen van een boek en van een dag
blad, enz. In deze zeer uitstekende op
vating van de taak eener jeugdorganisatie
is het arbeidsterrein breed. En kan het
breed zijn zonder eenige schade te doen aan
de bewerking van een der onderdeelen.
HOE WORDT HET WEER
OM HET VRIESPUNT.
DE BILT SEINT:
Zwakke wind uit Zuidelijke richtingen,
Nevelig tot zwaar of half bewolkt. Weinig
of geen neerslag. Temperatuur om het
vriespunt tot lichte vorst.
Hoogste barometerst.: 777.3 te Warschau.
Laagste barometerst.: 735.7 te Isafjord.
De koude luchtmassa's, welke het vaste
land gisteren bedekten, strekken zich ook
in onze omgeving tot grooter hoogte uit
dan gisteren vermoed werd, zoodat de ver
wachte neerslag in den vorm van sneeuw
viel. De hoogedrukking in het Zuidwesten
it plotseling afgenomen en heeft zich
slechts zwak over de Britsche eilanden ont
wikkeld. Een secundaire depressie vorm
de zich in de Golf van Biscaye. Daarentegen
nam op het vasteland de hoogedrukking toe
en vormde een kern boven 775 M.M. in
Polen. Door al deze omstandigheden bleef
Westelijke wind van eenige bet eekenis uit
en steeg de temperatuur hier te lande
slechts even boven het vriespunt. Op de
Britsche eilanden kwam plaatselijk weer
vorst voor, de wind werd er zeer zwak. In
Frankrijk en Duitschland is in het mid
den en Oosten de vorst toegenomen en
komt vrij veel mist voor. In Scandinavië
is de vorst slechts weinig afgenomen, aan
de Noorsche kust waait een krachtige Wes
telijke wind, die in het Noorden sneeuw
brengt.
Bij zwakken wind uit Zuidelijke richtin
gen is hier te lande mist met temperatuur
om het vriespunt te wachten, die bij op
klaring in de bovenlucht in lichte vorst
kan overgaan.
LUCHTTEMPERATUUR.
1.4 gr. C.
LICHI OP VOOR FIETSERS e. a.
Van Woensdagnamiddag 4.15 uur tot
Donderdagmorgen 7.29 uur.
HOOG WATER.
Te Katwijk aan Zee op Donderdag 10
Dec. nam. -12.28 uur.
f i
ook, hetgeen zeer normaal is, „blind ge
start", d.w.z. dat het toestel op de witte
startlijn wordt gebracht en op zijn instru
menten start. Na de start zou het dan 90
graden zijn afgeweken en dichtbij het
vliegveld op de daken van twee huizen ge
stort zijn. Onmiddellijk na den ramp heeft
kapitein Leverton mej. Bongertman, head-
stewardess van de K. L. M. gesproken. Zij
was slechts licht gekwetst en het was nog
niet zeker, of zij naar een ziekenhuis dan
wel naar het hotel op Croydon zal worden
overgebracht. Mej. Bongertman, zoo zeide
de heer Plesman, die naar men weet veel
gevlogen heeft, zal misschien kunnen ver
tellen, wat er eigenlijk gebeurd is. Het is
nog niet bekend, wie er zijn omgekomen.
Bekend is alleen, dat er van de beman
ning alleen mej. Bongertman in leven is.
Van de gewonden zijn vijf pasagiers naar
het ziekenhuis overgebracht; drie zullen
er wel herstellen. Voorts deelde de heer
Plesman mede, dat de val van het vlieg
tuig een storing van de telefoonverbindin
gen ten gevolge heeft gehad.
Blijkens mededeeling van den heer
Kaufmann, vertegenwoordiger van de K.
L. M. in Londen, is het vliegtuig zes K.M.
van Croydon af neergestort. Wanneer dit
juist is, aldus de heer Plesman, zou het
ongeluk 2 minuten na den start gebeurd
zijn. Voorts vernemen wij nog dat ir. van
Donkelaar, van wien nog niet bekend is
of hij is omgekomen dan wel in leven is,
werkzaam was bij de Nederlandsche
Scheepsbouw Maatschappij. De Zweed
Lindmann is naar de heer Plesman mede
deelde, admiraal en hoofd van de conserva
tieve partij in Zweden. Hij is een zeer be
kende persoonlijkheid in zijn land.
DE PILOOT ONDER DE GEREDDEN?
Veertien lijken.
Naar nader uit Londen vernomen wordt,
zijn bij het ongeluk drie personen aan den
dood ontsnapt, n.l. de piloot, de stewardess
en een ander lid van de bemanning.
Het toestel stiet tegen het dak van een
huis, wierp een schoorsteen omver, raakte
vervolgens een telegraafleiding en stiet
vervolgens tegen een huis aan de andere
zijde der straat. Dit huis vloog in brand en
ging geheel in vlammen op.
Men gelooft dat de stewardess uit het
toestel sprong op het oogenblik, dat het
omlaag stortte.
Op het oogenblik bevinden zich veertien
lijken in het lijkenhuis Bandonhill. De
meesten zijn onherkenbaar.
Niet de bestuurder, maar de telegrafist
gered.
Naar wij van de zijde der K. L. M. ver
nemen, is het onjuist, dat de bestuurder
tot de geredden zou behooren. Onder de
genen, die in het ziekenhuis zijn opgeno
men, behoort wel de radiotelegrafist van
Bemmel; zijn toestand is echter zeer ern
stig. Verder is in het ziekenhuis nog op
genomen de geredde Duitsche passagier
Schubach. Mej. Bongertman vertoeft ook
in het ziekenhuis, doch hhar mankeert zoo
goed als niets.
JUAN DE LA CIERVA OMGEKOMEN.
Juan de la Cierva, die op zoo noodlot
tige wijze om het leven kwam, is de be
kende uitvinder van de auto-giro. De la
Cierva, die Spanjaard was, demonstreerde
dit toestel voor het eerst in 1923. Het ont
leent zijn opwaartsche kracht aan een stel
roteerende oppervlakken, welke gelijk
schroefbladen onder een geringen hoek
met de baan bewegen. Zij ontleenen dit
in onderscheid met de helicoptere, welke
mechanisch wordt aangedreven hun be
weging aan de voorwaartsche beweging
van het vliegtuig. Onder de autogirobla-
den is een klein vast draagvlak aange
bracht, dat 20 pet. van de totale lift geeft
en dat de ailerons voor de dwarsbesturing
draagt.
Sedert 1928 heeft dit vliegtuig een prac-
tische bruikbaarheid gekregen. Zoowel in
Europa als Amerika heeft de autogiro zich
tot een bruikbaar en veilig vliegtuig ont
wikkeld.
Over zijn uitvinding schreef de la Cierva
een werk getiteld: „The theory of the auto
giro".
TOCH 14 DOODEN, 3 GEWONDEN.
De drie overlevenden.
Officieel wordt uit Croydon medegedeeld,
dat bij het ongeval veertien personen om
het leven zijn gekomen en drie zijn gewond.
In het ziekenhuis zijn drie van de vijf
gewonden, welke daar waren opgenomen,
inmiddels overleden.
De drie overlevenden zijn de passagiers
Schubach, de radio-telegrafist van Bem
mel en de stewardes mej. Bongertman.
PILOOT HAUTZMAYER.
De bij den ramp van de „Lijster" om het
leven gekomen gezagvoerder van de ma
chine L. Hautzmayer, heeft een leeftijd van
43 jaar bereikt. Hij werd te Fuerstenfeld
in Oostenrijk geboren op 15 April 1893.
Op 1 April j.l. had hij, voorloopig voor
een jaar, een aanstelling bij de K. L. M. ge
kregen.
In vroeger jaren' was hij een bekende
legervlieger, terwijl hij later vooral groote
ervaring als Alpenvlieger heeft opgedaan.
Het was uit dien hoofde, dat de directie
van de K.L.M. op zijn medewerking prijs
stelde voor het bevliegen van de route naar
Milaan. Op het traject AmsterdamLon
den had hij nog weinig gevlogen.
In het pilotencorps van de K.L.M. stond
hij, ondanks het korte dienstverband, be
kend als een goed kameraad.
HET ONDERZOEK NAAR DE OORZAAK.
Met 't lijntoestel van de K.L.M. „Flamingo"
zijn vanmiddag van Schiphol naar Croydon
vertrokken, de heeren dr. ir. van der Maas
van den Rijksstudiedienst voor de lucht-
voort en J. van der Heiden, inspecteur van
den luchtvaartdienst van het departement
van Waterstaat, teneinde het onderzoek der
Engelsche autoriteiten naar de vliegramp te
Croydon bij te wonen.
DE VERONGELUKTE
WERKTUIGKUNDIGE VERKERK.
De heer J. Verkerk, die als werktuig
kundige deel uitmaakte van de bemanning
van de „Lijster", is 22 Februari 1912 ge
boren. Hij doorliep de zeevaartschool te
Vlissingen en werd aangesteld tot machi
nist bij de JavaChinaJapanlijn. In Mei
1934 trad hij bij de K.L.M. als werktuig
kundige in dienst.
Verkerk was ongehuwd.
DE STRIJD OM MADRID.
Een aanval in voorbereiding?
MADRID, 9 December (A. N. P.). De
luchtmacht der regeering ontplooide van
nacht een groote activiteit, teneinde te
voorkomen, dat de vliegtuigen der opstan
delingen een raid op de stad uitvoerden
of verkenningsvluchten uitvoerden om fo
to's te nemen ter voorbereidingg van een
offensief.
De nationalisten maken aanzienlijke
voorbereidingen voor een aanval; een troe
penmacht wordt geconcentreerd in de sec
toren Illescas en Navalcornero. Vermoede
lijk zal de aanval gericht worden op de
universiteitswijk, en de Toledobrug.
De regeeringstroepen maken zich gereed
dezen aanval af te slaan, de miliciens rus
ten uit en versterken hun stellingen.
Uit Bilbao wordt gemeld, dat negen
vliegtuigen van de regeering Villa Real
hebben gebombardeerd. Aanzienlijke scha
de werd aangericht aan de versterkingen
van de nationalisten. Jachtvliegtuigen van
de nationalisten stegen op en een der re-
geeringsvliegtuigen werd neergeschoten.
In den middag vlogen zeven vliegtuigen
van de regeering over Vitoria. Zeven vlieg-
tiugen van de nationalisten werden omlaag-
geschoten.
De rechtschen vielen in den sector Ava-
la aan. De aanval werd afgeslagen.
WATERPOLO IN HET MEER VAN
GALILEA.
Een protest van Katholieken.
JERUZALEM, 9 Dec. (A. N. P.). Ka
tholieken hebben gisteren bij de autoritei
ten geprotesteerd tegen de „ontwijding van
het meer van Galilea door Britsche solda
ten, die aldaar zwemmen en waterpolo
spelen".
UIT DEN LEIDSCHEN RAAD.
De Raad was Maandag blijkens de agen
da slechts voor een middagzitting bijeen
geroepen, blijkbaar in de meening, dat een
vergadering van 26 uur voldoende zou
zijn om de 37 agenda-punten af te werken.
Op het eerste gezicht lijkt dat een onver
beterlijk en onverklaarbaar optimisme,
maar bij een nader bekijken van de agenda
ziet men, dat er slechts één punt van be-
teekenis op voorkomt, n.l. over het Sport-
fondsenbad. De rest behoefde geen of nage
noeg geen bespreking. Wat niet verhinder
de, dat de Leidsche Raad toch twee-en-een
half uur noodig had om er doorheen te ko
men.
Wij zullen ons van de 36 punten bepalen
tot de z.g. Capitulanten-verordening. Ook
hierbij zou men geen uitgebreide discussie
verwacht hebben, omdat het een van de
vele onderwerpen betreft, waarbij het met
de gemeentelijke autonomie niet zoo nauw
wordt genomen. Men verwondert zich daar
over niet eens meer en aanvaardt het, zoo
nu en dan wat sputterend, maar overigens
bedenkend, dat verzet toch niets geeft.
De Leidsche Raad, die anders in dit op
zicht niet zóó verschrikkelijk' recalcitrant
is en van wien men verwachten zou, dat
hij na recente ervaringen, opgedaan bij
eenige pogingen om toch op z'n achterste
beenen te gaan staan, leergeld zou hebben
betaald de Leidsche Raad verkoos thans
de gemeentelijke autonomie te handhaven.
Het A.R. raadslid, de heer Eikerbout
ja het was heusch een A.R. en geen lid der
min of meer revolutionaire fracties ging
den raad hierin voor en van hem was het
gevleugelde woord: „Wie regeert hier in
Leiden, de Leidsche Raad of den Haag?"
De zaak zit zoo.
Er is verleden jaar een z.g. Capitulanten-
reglement bij de wet van 29 Nov. 1935 vast
gesteld, dat de bedoeling heeft overgang
van militair personeel naar den burgerlij
ken dienst mogelijk te maken. Deze maat
regel is genomen om redenen van bezuini
ging en tevens om te verhinderen, dat aller
lei onder-officieren in het leger bleven
hangen en het kader daardoor vol zou ko
men te zitten met personen, die eigenlijk te
oud waren. Men wilde jongelui er in heb
ben, die na eenige jaren den dienst weer
zouden verlaten, maar dan moesten ze ver
zekerd zijn van een behoorlijke positie in
de burgermaatschappij. Daartoe werden
o.a. de gemeenten verplicht om bij veror
dening (welke verordening op 9 Dec. 1936
vastgesteld moest zijn) betrekkingen aan
te wijzen, waarvoor uitsluitend deze „capi-
tulanten" in aanmerking zouden komen,
B. en W. hadden zoo'n verordening opge-
steld en een staat gemaakt van bovenbe
doelde betrekkingen. De heer Eikerbout
stelde echter een amendement voor, om dit
heele lijstje te schrappen en als capitulan-
ten-betrekkingen aan te wijzen diè van
agent 2e klasse en van havenrechercheur;
betrekkingen, die toch gewoonlijk bezet
worden door niet-Leidenaars. Dit volkomen
destructieve amendement werd verwon
derlijk genoeg aangenomen met niet
minder dan 28 stemmen voor en slechts
6 tegen.
Wat is de bedoeling van den raad?
Wel is het juist, dat minister Colijn bij
de verdediging van het Capitulanten-regle-
ment gezegd heeft, dat de gemeenten vrij
zijn in het aanwijzen van de betrekkingen,
maar deze vrijheid kan niet ongelimiteerd
zijn. Want met een ongelimiteerde vrijheid
zouden de gemeentebesturen het heele re
glement illusoir kunnen maken. Daarom is
dan ook bij besluit van 3 April 1936 een
Capitulanten-raad ingesteld, welks voorzit
ter is aangewezen om „overleg" te plegen
over het aanwijzen der betrekkingen. Nu is
„overleg" natuurlijk geen bevel, maar een
dergelijke eenzijdige en grondige afwijking
van dat overleg, zooals de raad Maandag
deed, moet tot gevolg hebben, dat de goed
keuring aan de geamendeerde verordening
onthouden wordt. De raad moet dat even
eens begrepen hebben en de eenige verkla
ring van zijn houding is hierin gelegen, dat
de raad deze zaak, die hem wel wat rau
welijks voor een fait accompli stelde, op
nieuw in „overleg" ook met den raad
zelf behandeld wenscht te zien.
Tenslotte het Sportfondsenbad.
De debatten over het voorstel tot garantie
van de leening aan de N.V. Sportfondsen-
bad en het in erfpacht geven van een ge
deelte van het Schuttersveld ten behoeve
van deze inrichting, zijn nog niet afgeloo-
pen. Er zijn eenige bezwaren naar voren ge
bracht van betrekkelijk bijkomstigen aard,
zooals over de tarieven, die te hoog, en de
loon en, die te laag geacht worden; een iets
ernstiger bedenking over het rendabel ma
ken van zoo'n inrichting en over het gevaar
van niet-goedkeuring door Ged. Staten;
maar overigens is geen oppositie gebleken,
v/elke het voorstel in gevaar zou kunnen
brengen. De leiders der drie rechtsche
raadsfracties hebben in een drietal amen
dementen eenige wenschen naar voren ge
bracht omtrent betere waarborgen voor de
zedelijke volksgezondheid (gemengde zori-
ne- en andere baden, Zondagsheiliging).
Zooall nauwelijks anders te verwachten
was werden die gedeelten van het amende
ment, welke betrekking hadden op de ze
delijke volksgezondheid bestreden door de
S.D.A.P. Het was te wenschen, dat men
aan die zijde meer oog had voor de ernsti-
Dit nummer bestaat uit
drie bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
K.L.M.-VLIEGTUIG BRANDEND NEER
GESTORT BIJ CROYDON. VEERTIEN
SLACHTOFFERS. (1ste blad).
Nog geen beslissing van den Engelschen
koning. (2de blad).
Het verwachte offensief op Madrid is uit
gebleven. Van de Spaansche fronten geen
nieuws. (2de blad).
De toestand van den H. Vader blijft voor
uitgaande. (2de blad).
Overeenkomst tusschen Frontisten en
Vlaamsch-Katholieken in België. (2de blad).
Duizenden dooden bij de overstrooming
op Luzon (Philippijnen). (Buitenl. Ber. 2de
blad).
Instortingsramp in Portugal veroorzaakt
40 dooden. (Buitenl. Ber. 2de blad).
BINNENLAND.
De werkwijze van het Nationaal Comité
voor Bijzondere Nooden. (2de blad).
Een prijsvraag voor het „Misdeelde
Kind". (2de blad).
De dader van den roofmoord te Amster
dam aangehouden. (Gem. Ber., 3de blad).
Technische bijonderheden over de Moer-
dijkbrug. (2de blad).
De sportvliegers Heymans en Sluyter
werden morgen op Schiphol verwacht.
Luchtv. 2de blad).
AGENDA
LEIDEN.
Woensdag, ledenvergadering R.K. Trans
portarbeiders, R.K. Volksbond, 8
uur.
Donderdag, Optochtvergadering Leidsche
Middenstands Centrale, „De Har
monie", 8.30 uur.
De avond-, nacht- en Zondagdienst der
apotheken wordt van Maandag 7 tot
en met Zondag 13 Dec. a.s. waargeno
men door de apotheken: G. F. Reijst, Steen
straat 35, tel. 136, A. J. Donk, Doezastraat
31, tel. 1313 en J. Doedens, Wilhelmina-
park 8, Oegstgeest, tel. 274.
fl>2 NAZIEN VAN
vEPIl UITLOTINGEN
v®/
7761
ge bezwaren, welke aan het gemengd ba
den verbonden zijn. Deze bezwaren steunen
op de menschelijke natuur en zijn niet in
een handomdraaien te weerleggen met te
zeggen, dat „men daar tegenwoordig over
heen is".
In verband met het aanhouden van deze
aangelegenheid, zullen wij ons tot hiertoe
voorloopig beperken.
Er kwam nog een spoedeischend voorstel
na afloop van de agenda om 3500 beschik
baar te stellen voor de huwelijksfeesten van
H. K. H. prinses Juliana. De heer v. d.
Voort, die als socialist zich zoowel om prin-
cipieele als om redenen ontleend aan de
tijdsomstandigheden, daartegen verzette,
kreeg slechts één van zijn fractiegenooten
en den communist mee. Dat is zeer teeke
nend. Mr. H. G.
COLLECTE NATIONAAL
HUWELIJKSGESCHENK.
Een laatste oproep.
Wij herinneren er aan, dat morgen hier
ter stede de collecte zal worden gehouden
ten bate van het aan H. K. H. Prinses
Juliana en Z. D. H. Prins Bernhard aan te
bieden nationaal huwelijksgeschenk.
Van des morgens 10 tot des middags 4
uur bestaat er in de Stadsgehoorzaal voor
hen, die reeds bijdroegen of zulks alsnog
wenschen te doen, gelegenheid om hun
handteekening te plaatsen op lijsten, wel
ke eveneens aan het Koninklijk Bruidspaar
zullen worden aangeboden, terwijl ook
eventueels giften daar gaarne worden
aanvaard.
Aan ons Bureau bestaat ook tot Vrijdag
middag 5 uur gelegenheid bijdragen te
storten.
Men bedenke dus goed, dat het thans de
laatste kans is om bij te dragen aan het
huwelijksgeschenk van het geheele Neder
landsche volk.
Na deze laatste collecte beschouwt ook
het plaatselijk inzamelingscomité zijn taak
als geëindigd.
