DE STRIJD OM HET KRUIS IN
DUITSCHLAND
28ste Jaargang
MAANDAG 7 DECEMBER 1936
No. 8592
S)e Ceki^elveSoii/Ya/nt
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DF ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent pel week 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
V Kerk en Nationaal-Socialisme
„Het Nederlandsch Episcopaat (is) noch
objectief noch eerlijk ingelicht over de
N.S.B., waardoor Het ten onrechte tot Zijn
voor oprechte katholieken zoo grievende
houding t.o.v. Mussert's beweging besloten
heeft".
Deze zin, ontleend aan het zich noemen
de Nationale Dagblad, typeert de geestes
gesteldheid, die door het Nationaal-Socia
lisme wordt gekweekt....
Een geestesgesteldheid van dwazen hoog
moed onder velerlei opzicht. De katho
lieken, die zich niet onderwerpen aan de
wettige Leiders in de Kerk, dèt zijn de...
oprechte katholieken. Die weinigen zijn
oprecht; de rest is tweederangs!
Het Nederlandsch Episcopaat is noch ob
jectief noch eerlijk ingelicht over de N.S.
B.!Met dédain wordt de meening en het
optreden van tegenstanders toegeschreven
aan onwetendheid, onkunde!
Op dergelijk geschrijf, dat niet den naam
van redeneeren verdient, maar een uiting
is van blinden hoogmoed, kan rnen niet in
een redeneering reageeren. Men kan er
niet tegen praten,
Wat men kan doen, is, er het helderste
licht van de feiten overheen werpen.
Van de feiten. Het Duitsch Episcopaat
is toch zeker wèl objectief en eerlijk in
gelicht, want het kan alle inlichtingen, die
het ontvangt, toetsen aan de werkelijk
heid, waarin dat Episcopaat zichzelf da
gelijks bevindt.... En hoe talrijk zijn de
aldoor klagende klachten en de ernstige,
bittere grieven van gehéél het Duitsch
Episcopaat tegen het Nationaal-Socialisme
in de practijk.
Als het licht van deze bekende feiten
wordt geworpen over de hautaine, zeer
ergerlijke bewering der N.S.B., welke wij
hierboven afdrukken, dan kan men alleen
niet begrijpen, hoe er nog menschen zijn,
zóó naïef, dat zulk een bewering hun her
sens kan pakken.
MORGEN GROOTE AANVAL OP
MADRID?
MADRID, 7 Dec. (A.N.P.) De Madrileen-
sche pers bericht, dat morgen de opstan
delingen een groote aanval op Madrid zul
len ondernemen. De „Heraldo de Madrid"
heeft van mysterieuze persoonlijkheden in
lichtingen ontvangen ten aanzien van den
militairen toestand bij de opstandelingen.
Zij zouden hun troepen concentreer en bij
Navalcarnero en Illescas. Zij zouden aan
zienlijke versterking van Duitsche troepen
hebben ontvangen en deze troepen zouden
worden gecommandeerd door verscheidene
nationaal-socialistische leiders. Binnenkort
zou tot den aanval worden overgegaan om
een beslissenden slag toe te brengen.
Het blad schrijft, verder, dat de fascistl-
sche landen, welke de opstandelingen steu
nen, generaal Franco opdracht hebben ge
geven den toestand in 48 uur op te helderen.
MADRID, 7 Dec. (A.N.P.) De artillerie
van de regeering bombardeert vrijwel zon
der ophouden de stellingen der nationalis
ten voor Madrid en het terrein hierachter.
De luchtmacht draagt eveneens hiertoe bij.
De staf der regeeringstroepen heeft troe
penbewegingen der nationalisten ontdekt bij
Carabanchel, Brimete en Villa Viciosa de
Oson. De concentraties werden door verdra
gend geschut en vliegtuigen gebombar
deerd.
De laatste twee, drie dagen heeft de in
fanterie der nationalisten versterking van
menschen en materiaal ontvangen.
Aan de zijde der regeering worden steeds
jeugdige miliciens opgeleid; zij houden
oefeningen in het terrein en zoodra zij vol
doende onderricht zijn, zullen zij worden
ingezet in de verdediging der hoofdstad.
AUTO IN DE SAÓNE GEREDEN.
Zes dooden.
LYON, 7 Dec. (A. N. P.). In het cen
trum van de stad is een auto in de Saóne
gereden. De chauffeur zag een kademuur
voor een brug aan. De zes inzittenden zijn
om het leven gekomen.
De ongesteldheid van
den Paus
Toestand wordt geenszins
ernstig geacht
BERICHT VAN DE OSSERVATORE.
De „Osservatore Romano" van gisteren
bevat het bericht dat de H. Vader, be
kend om zijn ongelimiteerde werkkracht,
de laatste dagen eenige teekenen van zwak
te vertoont. De behandelende geneesheer
heeft Z. H. aangeraden zijn kamer te hou
den. Ondanks den hoogen leeftijd van Z.
H. wordt de toestand echter geenszins ern
stig geacht. De lijfarts van den Paus is prof.
Milani.
Zaterdagavond laat werd vernomen, dat
de Paus lichte koorts heeft en aan jicht en
asthma-aanvallen lijdt. Zijn toestand geeft
eenige reden tot bezorgdheid in verband
met de zwakte van het hart.
De Paus heeft daarop een rustigen nacht
doorgebracht. Zijn dokter verblijft voort
durend in zijn kamer. Te acht uur Zondag
morgen heeft prof. Aminta Milani den zie
ke onderzocht. De Paus gaf toen den
wensch te kennen op te staan om de H.
Mis bij te wonen, maar Milani verzette
zich daartegen. De Zuster van Paus Pius
XI heeft hem Zondagmorgen een bezoek
gebracht.
Er deed zich gisteren een lichte verbete
ring voor, welke zich echter niet gehand
haafd heeft.
Om 10 uur ontving de Paus Kardinaal
staats-secretaris Pacelli, met wien hij een
aantal loopende aangelegenheden behan
delde. Bijna een uur Icing bleef de Kardi
naal-staatssecretaris bij den patiënt.
Ook ontving de Paus bezoek van zijn
neef graaf Ratti, benevens van professor
Gemelli, rector der katholieke universiteit
te Milaan, welke laatste er eveneens krach
tig bij hem op aandrong, zich toch vooral
rust te gunnen.
Niettemin heeft Pius XI, naar in Vati-
caansche kringen verluidt, den geheelen
middag met beslistheid verklaard, tezamen
met zijn kardinalen en prelaten, de eerste
adventspreek te zullen bijwonen, die van
daag in de troonzaal van het Vaticaan ge
houden wordt. Men gelooft echter, dat de
geneesheeren er in zullen slagen hem te be
wegen het bed te blijven houden. Ook
heeft de Paus den wensch te kennen ge
geven, naar zijn _>articuliere bibliotheek te
worden overgebracht, doch waarschijnlijk
zal men hem dit eveneens ontraden.
Wat het feit betreft, dat de Paus aan een
zwelling der beenen lijdt, herinnert men
er in de kringen van het Vaticaan aan, dat
ook Paus Pius IX verscheiden weken aan
zulk een zwelling geleden heeft; ook hem
moest men toen van het eene vertrek naar
het andere dragen, doch de Paus herstelde
en bleef nog vele jaren in leven.
Nu bekend is, dat de Paus ernstig ziek
is, stroomen de telegrammen het Vaticaan
binnen, terwijl van alle kanten onophoude
lijk inlichtingen worden ingewonnen om
trent het ziekteverloop.
TOESTAND HEDENMORGEN
BEVREDIGEND.
VATIKAANSTAD, 7 Dec. (A.N.P.) De
Paus heeft een rustigen nacht gehad en
hedenochtend 8 uur vond prof. Aminta zijn
gezondheidstoestand bevredigend.
Kruisbeelden moesten uit de scholen
verwijderd worden
De Regeering zwicht voor het verzet der Katholieken
Nadat Kardinaal Faulhaber en
Kardinaal Schulte met Hitier ge
confereerd hadden over de tal-
looze schendingen van het Con
cordaat, wordt een wet afgekon
digd over het verplichte lidmaat
schap der Hi tier jeugd, waardoor
de plechtig gesloten overeenkomst
met den H. Stoel wettelijk wordt
verkracht.
Meer en meer treedt thans aan
den dag de openlijke strijd tegen
Christendom en Kerk in het Der
de Rijk.
Wij laten hieronder enkele of-'
ficieele mededeelingen volgen, die
ons van zeer betrouwbare zijde
ter hand werden gesteld.
Uit deze officieele verklaring
omtrent de verwijdering van de
Kruisbeelden uit de school blijkt'
duidelijk, dat de kerkstrijd in
Duitschland in een beslissend sta
dium is getreden.
In de eerste week van November kondig
de de Minister van Binnenlandsche Zaken
en de Minister van Eeredienst en Onder
wijs in Oldenburg een verordening af:
„Dat in de toekomst in gebouwen van
den Staat, van de Gemeente en Gemeen
telijke Instellingen geen Kerkelijke of an
dere Godsdienstige kenteekenen mochten
worden aangebracht". De confessioneele
kenteekenen die reeds aanwezig waren,
moesten onmiddellijk verwijderd worden.
Deze hatelijke verordening van den on
langs uit de Kerk getreden Rijksstadhou
der Rover werd gemotiveerd met de be
wering, dat openbare gebouwen aan het
heele Duitsche volk toebehoorden zonder
acht te slaan op de godsdienstige geloofs
overtuiging der afzonderlijke volksgenoo-
ten".
Derhalve is het in de toekomst niet meer
geoorloofd dat openbare schoolgebouwen
worden ingewijd of ingezegend.
Deze Ministerieele beschikking heeft bij
de diepgeloovige bewoners van het land
Oldenburg een geweldige storm van ver
ontwaardiging en heftig protest uitgelokt.
De Bisschop van Münster, Graaf von Ga
len, tot wiens rechtsgebied Oldenburg be
hoort, stelde aan zijn Bisschoppelijken Of-
ficiaal voor het land Oldenburg een Her
derlijk Schrijven ter hand dat op 15 No
vember in alle kerken en kapellen moest
worden voorgelezen. Aan bedoeld schrij
ven ontleenen wij het volgende:
„Door verordening van het Oldenburg
sche Staatsministerie van 4 November j.l.
is bepaald, dat voor 15 December van dit
jaar alle Kruisen uit de Katholieke scho
len verwijderd moeten worden. Als een
loopend vuurtje is deze mededeeling door
het land gegaan. Uit alle deelen van het
land en uit alle kringen der bevolking zijn
stemmen opgegaan, die getuigenis afleg
gen van de groote smart en geweldige op
winding en verontwaardiging die deze ver
ordening bij allen heeft verwekt.
Hoe zou het ook anders kunnen zijn?
Het is en blijft voor iedere eerlijke Katho
liek onbegrijpelijk dat een Kruis verban
nen wordt uit een school, waarin de kin
deren in het geloof en de liefde tot het
Kruis opgevoed moeten worden.
Wij zijn Christenen, d.w.z. wij gelooven
dat wij door het Kruis van Christus ver
lost zijn. Derhalve zien wij in het Kruis de
hoeksteen van ons Heilig Geloof. Iedere
aanval op het Kruis, het teeken der Ver
lossing is voor ons, heel vanzelf sprekend,
een aanval op het Christendom. Het Rijks
concordaat en de Onderwijswet waarbor
gen de confessioneele school, d.w.z. de Ka
tholieke school, waarin de leer en wereld
beschouwing van het Katholieke Geloof
geldend gemaakt wordt.
Daarom protesteeren wij ten sterkste
tegen deze verordening; want waar een
Katholieke school is, kan en mag het Kruis
niet verbannen worden. Waar het Chris
tendom is, daar staat ook het Kruis. Wij
moesten derhalve in groote bezorgdheid de
vraag stellen, kan er nog plaats zijn voor
het Christendom, daar waar het Kruis
niet meer geduld wordt?
Tot onze vreugde vernemen wij hoe in
Spanje de Nationale Beweging in de scho
len het Kruis terugbrengt dat door een on-
geloovige regeering jaren geleden verwij
derd werd. Zij doet dat, omdat bij in het
Kruis het teeken ziet van den strijd tegen
het Bolsjewisme. En in Oldenburg moet
het Kruis uit de scholen verbannen wor
den!
Het is voor alle Katholieken een heilige
gewetensplicht op de bres te staan voor
de Christelijke Opvoeding, voor het On
derwijs in het geloof aan het Kruis, het
teeken der Verlossing. Daarom kunnen wij
nooit onze toestemming geven dat het
Kruis verbannen wordt uit de lokalen,
waar de kinderen worden opgevoed. Wij
willen alles doen om dit te verhoeden.
Helpt allen mede en staat op de bres voor
het behoud van het- Kruis in de school! Ik
vertrouw op God dat de eensgezinde wil
van het volk geëerbiedigd zal worden!"
Krachtdadig verzet der Duitsche
Katholieken.
Over de uitwerking van deze verorde
ning op de diep-Katholieke bevolking be
richt het Kerkelijk Ambtsblad voor het
Bisdom Münster van 30 November j.l. het
volgende:
„Het bekend worden van de Ministe
rieele bepaling om het Kruis uit de scho
len te verwijderen heeft een geweldige op
schudding teweeggebracht onder de diep
geloovige bevolking. Bij het voorlezen van
het schrijven der Bisschoppelijke Autori
teiten zijn in vele kerken de geloovigen
uitgebarsten in tranen van droefheid en
ontsteltenis.
Op Woensdag 18 November de Herden
kingsdag voor onze gesneuvelde soldaten
uit den wereldoorlog, wier graven gesierd
zijn met het teeken der Verlossing, werd
in alle kerken over het Heilig Kruis ge
predikt en werd de bevolking aangespoord
om een Novene te houden. Deze werd nog
denzelfden avond om acht uur in alle ker
ken die stampvol waren, begonnen. In de
gehuchten, die ver van een kerkdorp ver
wijderd liggen, werd deze Novene gehou
den in de huizen zelf, waar het hoofd van
het gezin met de geheele familie neerge
knield voor het Kruis, de vijf Droevige
Geheimen van den Rozenkrans bad. De
bezorgdheid en opwinding steeg met den
dag, naarmate het uur naderbij kwam,
waarop de verordening ten uitvoer zou
moeten worden gebracht. Er werd aange
drongen op het bijeenroepen van openbare
zittingen van den Gemeenteraad, vooraan
staande mannen kregen opdracht om bij
de regeering bemiddelend op te treden.
Burgemeesters en hoogere ambtenaren
verklaarden, dat zij hun ambt zouden
neerleggen, wanneer deze verordening
werd doorgevoerd. Vanaf 21 November
trokken afgevaardigden van bijna alle ge
meenten uit het Oldenburgsche land naar
het Ministerie. Op 24 November stonden
op een moment op het plein voor het Mi
nisterie 75 auto's, waarmee de deputaties
gekomen waren om te protesteeren en in
trekking van de verordening te eischen.
Alles was echter tevergeefs. In vergade
ringen van de Nationaal-Socialistische Par
tij trachtten enkele sprekers de verorde
ning te motiveeren en te verdedigen.
De poging van den Minister om de op
winding te bedaren, door te verklaren, dat
tijdens het Godsdienstonderricht het Kruis
iedere keer in de schoollokalen zou mogen
worden opgehangen, leidde tot geen resul-
Een bewogen vergadering.
In een vergadering te Cloppenburg, op
25 November, waar alle partij gen ooten en
leden der Nationaal-S%ialistische organi
satie van het Münsterland verplicht waren
te verschijnen, en waarop in toaal 7000 per
sonen tegenwoordig waren, viel de beslis
sing.
Deze vergadering werd aangekondigd
met als onderwerp: „Wat de Gouwleider
aan de bewoners van Münsterland te zeg
gen heeft". De eenige redenaar was de
de Gouwleider en Rijksstadhouder voor
Oldenburg. Het zou ons te ver voeren om
het verloop dezer vergadering in bijzonder
heden te verhalen. We willen volstaan met
te constateeren, dat de vergadering door
herhaalde stormachtige uitroepen van den
spreker eischte, „terzake" te komen en ovei
„het Kruis" te spreken. De Rijksstadhouder
moest bekennen, dat de vergadering, dat
de heele bevolking van Münsterland in de
verordening betreffende het verwijderen
van het Kruis uit de scholen een ernstige
aanval zag op de Christelijke gezindheid
van ons volk en dat men vastberaden was,
om het Christelijk Geloof, dat van de Va
deren geërfd is, en de eer van het Kruis.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De ongesteldheid van den H. Vader geeft
geen reden tot ernstige ongerustheid
(lste blad).
Vandaag zal Baldwin een verklaring af
leggen in het Lagerhuis. Een beslissing
wordt echter nog niet verwacht (2de blad).
Weinig nieuws uit Spanje (2de blad).
Verwacht wordt een protest van het Va
ticaan tegen de gelijkschakeling der Duit
sche Katholieke Jeugd (2de blad).
Blum krijgt een motie van vertrouwen
in de Fransche Kamer (2de blad).
Een Amerikaansch vredesplan (2de blad)
BINNENLAND.
Benoemingen in het Bisdom Haarlem.
(Kerkn., lste blad).
Gruwelijke moord te Amsterdam. (Gem.
Ber., 4e blad).
Verscheidene doodelijke verkeersonge
lukken. (Gem. Ber., 4e blad en le blad).
het teeken onzer Verlossing tot het uiterste
toe te verdedigen.
Met eerbiediging voor deze opvatting en
met erkenning der plichten van de Natio
naal-Socialistische Regeering om het stand
punt van het Christendom te vertegenwoor
digen, verklaarde de Rijksstadhouder ten
slotte: „Een verstandige regeering moet ook
kunnen terugnemen, wat zij verkeerd ge
daan heeft" en op herhaalde uitroepen van
de vergadering verklaardde hij: „De ver
ordening van 4 November 1936 is bij dezen
teruggenomen. Het Kruis blijft in de scho
len!"
Na deze beslissing was de menigte niet
meer te houden. In blijde opgewondenheid
verliet de massa de vergaderzaal om on
middellijk het blijde nieuws in alle dorpen
van het Münsterland bekend te maken'.
De Bisschoppelijke Officiaal in Vechta,
bepaalde, dat op den Eersten Zondag van
den Advent, een dankstonde gehouden
moest worden in alle kerken van het Ol
denburgsche land, bij welke gelegenheid
een Herderlijk Schrijven van den Bisschop
van Münster moest worden voorgelezen.
Aan bedoeld schrijven ontleenen wij het
volgende:
„Er was bepaald, dat uit alle openbare
gebouwen, ja zelfs uit onze scholen, waarin
Katholieke kinderen door Katholieke lee
raren in het christelijk geloof onderwezen
worden, het Kruis verwijderd zou moeten
worden. Toen gij dat hoordet en toen wij
dat hoorden, werd ons hart geslagen met
schrik en ontzetting.
Is het al zoo ver gekomen? Moet hier, bij
ons in onze geliefde landstreek doorgevoerd
worden wat voor korten tijd door de
„Durchbruch", het Strijdblad van de z.g.
Duitsche Geloofsbeweging in nummer 31
geëischt werd: „Het Kruis moet vallen!
Moet hier geschieden wat de Moderne Hei
denen verlangen: „Het Kruis staat op het
punt om te vallen. Ruk het totaal omlaag!"
Moeten onze onderwijzers en onderwijze
ressen gedwongen worden om het Kruis
weg te rukken, waarvoor zij tot nog toe
iederen dag met hun kinderen gebeden
hebben? Moet hier bewaarheid worden wat
bovengenoemd tijdschrift schreef: „Duit-
scher neem afscheid van het Christusbeeld!"
(Durchbruch No. 34). Moet ook hier gelden:
„Kinderen neem afscheid van het Kruis
beeld, waarvoor gij tot nog toe geknield en
gebeden hebt, thuis en in de kerk, in de
school en langs den weg, bij de ingangs
poort van de boerderij van uw vaderen,
waar het sinds overoude tijden staat als
een bewijs dat hier Christenen wonen, die
onder de schaduw van het Kruis leven en
willen sterven?
Moet hier in het Oldenburgsche Münster
land de eerste rampzalige stap gezet wor
den op den weg van Rosenberg, die volgens
het bekende woord van den Rijksjeugdlei
der, „de weg van de Duitsche Jeugd" zal
moeten worden? Alfred Rosenberg, wiens
boek, dat door de Kerk veroordeeld is, nog
steeds als onontbeerlijk tot de erkenning
van de Nationaal-Socialistische Wereldbe
schouwing aan de deelnemers van leiders-
cursussen en vormingskampen opgedrongen
wordt, verlangt toch uitdrukkelijk dat de
Kruisbeelden in de kerken en op de dorps
straten, die de Kruisiging van Christus
voorstellen door andere symbolen vervan
gen zullen worden? Ja hij stelt zelfs de-t
eisch: in de Duitsche kerk die inpi*">'-
