CRISIS ROND DEN ENGELSCHEN
KONING
28ste Jaargang
VRIJDAG 4 DECEMBER 1936
No. 8590
S)e Cclcbeh^Sou^tit
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
9F ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooroitt-eb'ing:
Voor Leiden 19 cent pei week 1 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
V De vrede
In het strijd-rumoer van den dag snakt
menig hart naar vrede.
Het strijd-rumoer van menschen, die te
gen ons strijden of tegen wie wij moeten
strijden.
Het strijd-rumoer van menschen, die
vechten om de overwinning van stelsels;
of die vechten om de redding van per
soonlijke belangen uit de oeqonomische en
geestelijke chaos; die vechten, de een tegen
den ander, om het dagelij ksch brood.
Hoe kan er in zulk een samenleving vre
de worden gevonden?En: Christus
heeft ons toch den vrede beloofd!
Dat is waarlijk eenactueele
vraag, een vraag van den dag, omdat zoo
velen een behoefte hebben aan vrede zoo
sterk, als die oui het dagelijksch brood!
Dezer dagen trof ons, h o e de bekende
Noorsche schrijfster, Sigrid Undset, een be
keerlinge, het antwoord op deze vraag
heeft gegeven.
Uit een Noorsch werk vertaalt de „Tijd":
Wat God mij geschonken heeft door
Zijn Kerk, is moeilijk in woorden uit
te drukken. Hij heeft zelf gezegd, dat
Hij ons Zijn vrede geeft. Maar dat is
niet de vrede, dien de wereld geeft
die is van een ander soort.
Misschien is Zijn vrede te vergelij
ken met de rust, die in de diepte van
de zee heerscht. Daar heeft 't geen in
vloed, of 't stormt of onweert; of dat
het kalm is aan de oppervlakte, even
min dat er wonderlijke en vreemdsoor
tige dieren leven, die elkaar verslinden.
Zoo ervaren wij in 't dagelijksche le-
van, dat wij Gods Rijk in ons dragen
hoewel 't belaagd wordt door de inner
lijke onrust van ons eigen zelf, dat ge
deeltelijk werkelijk, gedeeltelijk fic
tief is.
Maar toch ondervinden we, dat God
op een bovennatuurlijke wijze voort
durend in ons binnenste Zijn Rijk in
stand houdt tegen de aanvallen, die
wij zelf er op doen.
„Misschien is Zijn vréde te vergelijken
met de rust, die in de diepte van de zee
heerscht. Daar heeft 't geen invloed, of dat
het kalm is aan de oppervlakte, evenmin
dat er wonderlijke en vreemde dieren le
ven, die elkaar verslinden"....
Diepzinnige woorden, die wij, die leven
te midden van zoo veel onrust, te midden
van „elkaar verslindende"menschen,
moeten overwegen, om in de beleving
van de diepe waarheid, welke er in
ligt, rust te vinden.
Misleidende partij-politiek
Het heerlijke leven in Nederland. Dat
staat boven twee afbeeldingen, naast elkaar:
één vaar het huis van den voorzitter der
Eerste Kamer, baron de Vos van Steen-
wijk, en één van een achterbuurt (waar is
er niet bij vermeld).
In welk blad dat staat?
Waarschijnlijk vermoedt de lezer, dat
deze vondst is van de z.g. Marxistische pers,
van de „Tribune" of een dergelijk blad.
Neen; deze politieke prent wordt gepre
senteerd door.... „Volk en Vaderland".
Vermelden wij er nog bij, dat men in die
achterbuurt kinderen ziet loopen, en dat in
het onderschrift verklaard wordt: „De
N.S.B. is er voor hen (voor die arme kin
deren) en niet voor meneer de Vos van
Steen wijk".
Voorzoover noodig, herinneren wij er
aan, dat de heer de Vos van Steen wijk in
de Eerste Kamer uiting heeft gegeven aan
zijn voorkeur voor een rechtsstaat boven
een dictatuur-staat; hij heeft zich, m.a.w.,
een politieken tegenstander van de N.S.B.
getoond dat is de misdaad van dezen
man!
Maar wat 'n ellendige demagogie, wat 'n
grove volksmisleiding is de voorstelling,
alsof er in de nationaal-socialistische staat
geen heerenhuizen èn achterbuurten zouden
zijn!
't Is wel hoogstaande partij-politiek van
de N.S.B.!
ZAL EDUARD AFTREDEN?
NOG GEEN BESLUIT GENOMEN
ABDICATIE ONVERMIJDELIJK GEACHT
In de meest gezaghebbende kringen te
Londen achtte men het gisteravond laat
een vaststaand feit, dat de Engelsche ko
ning besluiten zal, af te treden. Slechts
door een wonder, zoo zeggen zij, zou zijn
beslissing anders kunnen uitvallen. Alle
parlementsleden geven nog uiting aan de
hoop, dat de koning op het laatste oogen-
blik nog op zijn besluit tot aftreden terug
zal komen, doch hierin ziet men niet meer
dan een betuiging van spijt over het ge
beurde.
EDUARD VIII.
In parlementaire kringen te Londen is
men van oordeel, dat de koning zich een
voudig voor het volgende dilemma ge
plaatst ziet: afzien van zijn rechten, of
afzien van zijn plannen. Geen enkel com
promis zal meer mogelijk zijn. Waar
schijnlijk zal de koning nog in den loop
van den dag een beslissing nemen, in welk
geval hiervan in het Lagerhuis mededee-
ling zou worden gedaan. Te Westminster
toont men zich uiterst pessimistisch. Een
compromis is niet mogelijk. Sedert het
statuut van Westminster, dat aan de Domi
nions onafhankelijkheid heeft verleend, is
de eenige band, die Engeland nog met de
Dominions verbindt, de kroon. Indien aan
het prestige der dynastie afbreuk zou wor
den gedaan, zou dit kunnen leiden tot een
verslapping van de banden, die het Brit-
sche Rijk bijeen houden.
Van constitutioneel oogpunt bezien is de
koning gehouden op punten, welke de
kroon betreffen, het advies van zijn mi
nisters op te volgen, en het is hem dan
ook onmogelijk, als souverein een huwelijk
te sluiten tegen het advies van zijn kabi
net in. Theoretisch zou de koning een
nieuw kabinet kunnen doen vormen, ten
einde van dit nieuwe kabinet een ander
advies te verkrijgen. Hiertoe zouden nieu
we verkiezingen moeten worden gehouden.
Indien een nieuw kabinet zou worden ge
vormd, zon de koning natuurlijk gehouden
zijn, het advies hiervan op te volgen.
BALDWIN WILDE GISTEREN GEEN
VERKLARING AFLEGGEN
In het Lagerhuis heeft minister presi
dent Baldwin op de vraag van den leider
der labour-oppositie, Attlee, of hij een
verklaring had af te leggen omtrent een
constitueele moeilijkheid, geantwoord:
„Ik heb vandaag geen enkele verkla
ring af te leggen. Ofschoon er op het oogen-
blik geen constitutioneele moeilijkheden,
.van welken aard ook, bestaan, is de toe
stand zoodanig, dat het niet gewenscht is.
dat mij in dit stadium vragen worden ge
steld".
Toen Attlee aan Baldwin vroeg, of hij,
gezien de spanning, die onder het Britsche
volk heerscht, de Kamer de verzekering
kon geven, dat h'ij een verklaring zal af-
eggen, zoodra het mogelijk zal zijn dit te
doen, zeide de minister-president: „Al wat
Attlee heeft gezegd, heeft zeker mijn aan
dacht".
Op een vraag van Churchill, of Baldwin
de verzekering wilde geven, dat geen on
herroepelijke maatregel zal worden geno
men, voordat in het parlement een for-
meelde verklaring is afgelegd, antwoordde
Baldwin: „Ik heb niets toe te voegen aan
mijn zooeven afgelegde verklaring. Ik zal
de vraag, die Churchill mij gesteld heeft,
overwegen".
BESPREKINGEN
Minister-president Baldwin is gister
avond om kwart over zeven bij het
Buckingham Palace aangekomen. Hij werd
onmiddellijk bij den koning toegelaten.
Om tien uur gisteravond heeft de ko
ning zich naar de koning-moeder begeven.
Baldwin is naar Downingstreet terugge
keerd.
De koning had voorts een onderhoud van
20 minuten met zijn broeder, den hertog
van York. De hertogen van Gloucester en
Kent hebben in het begin van den avond
een lang onderhoud gehad met den her-
log van York in diens woning. Later op
den avond hebben Baldwin, Neville Cham
berlain, Malcolm Macdonald in het Lager
huis een bespreking gevoerd met Tewater
en Massey, de hooge commissarissen van
Zuid-Afrika en Canada. Even over elf uur
gingen Malcolm Macdonald, Tewater en
Massey het ministerie der Dominions bin-
In parlementaire kringen stelde men
gisteravond de kwestie aldus: de koning
moet kiezen tusschen zijn troon en zijn
parrculier leven. Allen zijn van meening,
dat de crisis een snelle oplossing noodza
kelijk maakt. Zoowel om binnenlandsche
redenen als om in het buitenland geen op
vattingen te doen aangaande organische
zwakte van het regime. Men hoopt, dat de
koning zal wijken voor de argumenten van
Baldwin, maar de atmosfeer in de Kamer
is vrij pessimistisch.
Vannacht te half twee is de koning van
Buckingham-palace naar fort Belvedere
teruggekeerd, waar hij omstreeks twee uur
aankwam.
De hertog en de hertogin van York
hebben vannacht kwart over twaalf Marl-
borough-House verlaten.
Hedenochtend zag men de auto van den
koning fort Belvedere verlaten en in de
richting van Londen v»rtrekken. Men
vermoedt, dat de koning in de auto zat.
MRS. SIMPSON
Het is niet mogelijk vast te stellen of
mevrouw Simpson zich in haar woning te
Londen bevindt.
Het staat thans wel vast, dat haar bagage
weggehaald is. Een cordon politie bewaakt
den ingang van haar woning, maar men acht
het mogelijk, dat zij reeds uit Londen ver
trokken is.
Naar verluidt is mrs. Simpson tengevolge
van de opwinding van gisteren ongesteld
geworden.
Havas deelt mede, dat zij Londen heeft
verlaten en op het oogenblik vermoedelijk
bij vrienden in Surrey vertoeft.
ONWRIKBARE HOUDING DER
GEESTELIJKHEID.
De plannen van den koning vinden een
niet te overkomen hinderpaal in de houding
der geestelijkheid, die onwrikbaar blijft in
haar verzet tegen het gedrag des konings
en die, naar men meent, besloten zou zijn,
den vorst de sacramenten te weigeren, in
dien hy bij zijn huwelijksplannen blijft.
Ook de dominions zouden die plannen
afwijzen om hun vasthouden aan het sym
bool hunner eenhied: het opgerepte ko
ningschap.
COMMENTAREN DER BRITSCHE PERS.
In een hoofdartikel schrijft de „Times",
dat er geen misverstand moet bestaan in
zake den aard van het verzet tegen een
huwelijk, zooals de koning zou overwegen.
In andere landen is beweerd en dat is hier
herhaald, dat de oorzaak ligt in een ouder-
wetschen, cqnventioneelen afkeer van een
huwelijk van den koning met een niet-
adellijke of Amerikaansche. Niets is ver
der van de waarheid. Indien zijne majesteit
zoo gelukkig zou zijn de genegenheid van
een van zijn onderdanen voor zich te win
nen zou het geheele volk in zijn geluk dee-
MRS. SIMPSON.
len. En Amerika heeft vele dochters, die
bij met gelijke vreugde zou kunnen huwen.
Er is slechts ééntegenwerping en deze is-
overweldigend, deze is, dat de dame in
kwestie nog. twee gescheiden echtgenooten
in leven heeft.
De „Morning Post" schrijft in een hoofd
artikel, dat er op het oogenblik geen con
stitutioneele moeilijkheid is. Er is eenige
ontspanning ingetreden, hoewel de toestand
nog angstwekkend is en zonder eenig mo
dern precedent of parallel. Men kan moei
lijk gelooven, dat een monarch, die zulk
een plaats in de harten van zijn volk wist
te veroveren, gemakkelijk een dergelijk
bezit zou prijsgeven en niet ten koste van
groote persoonlijke offers trouw zou blij
ven aan dat, wat beschouwd kan worden als
zijn hoogste en heiligste plicht.
De „Daily Telegraph" is van oordeel dat
de hoogste belangen, welke bij deze crisis
betrokken zijn, grooter zijn dan die van de
kroon zelf of van haar huidigen drager.
De toejuichingen, waarmede Baldwin gis
teren werd ontvangen, toonden, dat de hou
ding van het kabinet d« steun heeft van alle
politieke partijen. Het is verder geen ge
heim, dat de minister-president en van de
Dominions deze kwestie beschouwen als een,
welke het geheele Imperium betreft en niet
alleen Engeland zelf.
DE REACTIE IN AUSTRALIë.
Het Australische bondskabinet is ernstig
verontrust over den toestand, die ten aan
zien van den koning is ontstaan. Het kabi
net heeft nog geenerlei beslissing genomen
met betrekking tot het verzoek van Bald
win, zijn houding te bepalen. Men gelooft
evenwel, dat het Australische kabinet zal
besluiten het standpunt van het Britsche
kabinet te steunen.
DE DUITSCHE PERS LEVERT GEEN
COMMENTAAR.
De Duitsche pers levert geen commentaar
op de huidige geschillen tusschen den
koning van Engeland en zijn kabinet, aan
gezien deze geschillen van persoonlijken
aard schijnen te zijn.
HEDEN ZITTING VAN HET
LAGE" HUIS.
Baldwin kan nog niets zeggen.
Hedenochtend elf uur is het Lagerhuis
bijeen gekomen.
De leider van de Labour-partij vroeg den
minister-president of het hem mogelijk
was een verklaring af te leggen omtrent
den constitutioneelen toestand.
Baldwin antwoordde: „Attlee is zoo goed
geweest mij tijdens de zitting van het ka
binet een mededeeling te zenden, dat hij
dit zou vragen. Tot mijn spijt moet ik
zeggen, dat ik op het oogenblik niets heb
toe te voegen aan hetgeen ik gisteren
zeide."
Churchill vroeg of hij zijn vraag van
gisteren mocht herhalen of de minister
president kon verzekeren, dat geen onher
stelbare stappen gedaan zouden worden
vóór een verklaring was afgelegd in het
Lagerhuis. Ook hierop antwoordde Bald
win, dat hij niets had toe te voegen aan
hetgeen hij gisteren zeide.
Sir William Davison vroeg vervolgens
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De crisis rondom de persoon van den En-
gelschen Koning. Aftreden wordt onver
mijdelijk geacht. (1ste blad).
Rustige dag aan de Spaansche fronten.
(2de blad).
De Duitsche Jeugd in banden. (2de
blad).
BINNENLAND.
De bekende Nederlandsche sportvlieger
G. v. d. Leeuw in den Waalhaven gestort
en Omgekomen. (2de blad).
De wereld
in vogelvlucht
De crisis, welke ontstaan is door de hu
welijksplannen van den Engelschen koning,
is nog steeds niet opgelost.
De kern van de kwestie is, dat de Angli-
caansche geestelijkheid een onoverkome
lijk bezwaar ziet in een huwelijk van den
koning met een vrouw, die reeds tweemaal
gescheiden is Overigens vormt het feit,
dat zij niet van adel is, eveneens een be
zwaar, zij het geen onoverkomelijk be
zwaar Wel wijst men er op, dat het ge
woonterecht een dergelijk morganatisch
huwelijk niet toestaat en dat een afwijking
van dit gewoonterecht ernstige schade zou
toebrengen aan het prestige van het ko
ningschap, dat de eenige band vormt tus
schen Engeland en de Dominions. Een af
scheiding van de Dominions en een uiteen
vallen van het Britsche Impuerium zou dan
niet tot de onmogelijkheden behooren.
In vooraanstaande kringen ziet men de
situatie vrij perssimistisch in en gelooft
men, dat een aftreden onvermijdelijk zal
zijn.
In ieder geval moet de beslissing vrij
spoedig genomen worden. De koning moet
kiezen tusschen zijn troon en de handha
ving van de moraal eenerzijds, en het vol
gen van zijn hartstocht anderzijds. Die
keuze kan voor iemand persoonlijk wel
eens zwaar vallen, maar aan welke zijde
de balans behoort door te slaan, is duide
lijk.
Nederland heeft wederom het verlies te
betreuren van een bekenden sportvlieger.
De heer G. v. d. Leeuw is evenals zijn
broer dr. J. v. d. Leeuw, ten offer geval
len aan zijn liefde voor de sportvliegerij.
Hij is gisteren in de mist boven Waalha
ven afgegleden en verongelukt. De vlie
gerij blijft nog een gevaarlijke sport, en
des te gevaarlijker waneer men zich niet
houdt aan de voorlichting vanaf den bega-
nen grond, zooals bij dit ongeluk het ge
val is geweest.
den minister-president of hij in staat zou
zijn, later op den dag iets mede te deelen
aan het huis, aangezien het zeer wensche-
lijk is, dat zoo spoedig mogelijk een ver
klaring wordt afgelegd.
Baldwin antwoordde: „Ik vrees niets te
kunnen toevoegen aan mijn verklaring".
EVENEENS ZITTING VAN HET
HOOGERHUIS.
Het Hoogerhuis Lhedenochtend voor
een buitengewone zitting bijeengeroepen.
Men vermoedt, dat in deze zitting eau
verklaring zal worden afgelegd omtrent
het besluit van den koning.
DE VERWACHTINGEN HEDEN IETS
OPTIMISTISCHER.
LONDEN, 4 Dec. (A.N.P.). De verwach
tingen zijn hedenochtend iets optimistischer
dan gisteren.
In welingelichte kringen verluidt, dat
gisteren de toestand aanzienlijk is verbe
terd tengevolge van de besprekingen, welke
de koning heeft gevoerd met zijn moeder,
zijn broers en Baldwin. Een voorstel, dat
alle partijen zou voldoen, schijnt besproken
te worden.
Baldwin heeft hedenochtend een onder
houd gehad met de vertegenwoordigers van
de Dominions.
Het wordt niet waarschijnlijk geacht, dat
nog heden een verklaring zal worden gepu
bliceerd.
