uKstmmm DONDERDAG 3 DECEMBER 1936 DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN De strijd tegen het Bolsjewisme £cd VOORNAAMSTE NIEUWS 28ste Jaargang No. 8589 Ste- £eld^ehe(Soii^<mt \)F ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling: uor Leiden 19 cent pex week 2.50 per kwartaal Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal Franco per post 2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REACTIE 15 II GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone Advertentiën 30 cent per regel Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend. TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be- betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur, koop en verkoop: 0.50 Dit nummer bestaat uit vier bladen. Hoe men over de democratie denkt Er is een tijd geweest nog niet zoo lang geleden dat democratie een verzamel naam was voor de meest uiteenloopende en voor vele uiteraard neutrale uitingen in het maatschappelijk verkeer. Men noemde democratisch een verkor ting van den arbeidstijd, maar ook het rooken van een pijp en zelfs het niet in acht nemen van de gebruikelijke, en zeker niet onredelijke, wellevendheids-vormen. Er zijn „democraten" geweest en er zijn er nog! die voor deze laatste opvatting wel aanleiding hebben gegeven. In dezen tijd is het begrip „democratie" wat meer omlijnd geworden. Wij zeggen met nadruk: wat meer. Want ook nu nog zijn er, die er niet slechts onder verstaan wat er onder verstaan moét worden: een in vrijheid gekozen volksvertegenwoordi ging, die aan het volk zijn staatkundig medezeggenschap verzekert; maar die óók en bij voorkeur onder „democratie" verstaan alle feitelijke excessen, buitenspo righeid, dwaasheden van de democratie. Wij moeten er voor waarschuwen, dat men zich door zulke onware, tendentieuse voorstellingen niet in verwarring laat brengen. Wij, Katholieken, als zoodanig, wij be schouwen de democratie geenszins als een eisch van onzen Godsdienst, geens zins ook „een absolute zedelijke norm", zooals de sociaal-democraat Albarda 't uit drukt. Natuurlijk niet! Maar wij komen er tegen op, dat men van den democratisohen regeeringsvorm één van de regeeringsvormen, die wij, als Katholieken, kunnen aanvaarden een dwaze voorstelling maakt. Als wij persoonlijk onze voorkeur uit spreken, en met volle overtuiging uitspre ken, voor de democratie de ware de mocratie! -dan doen wij dat op het voet spoor van St. Thomas, die de groote waar de erkent van een passende medezeggen schap van het volk voor een evenwichtige behartiging van het algemeen welzijn. St. Thomas voegt hieraan toe de algemeen menschelijke overweging, dat een dictator volmaakte deugd moet bezitten, om, zon der controle en zonder tot verantwoording te kunnen worden geroepen, steeds eerlijk zijn zoo veelzijdige en omvangrijke taak te kunnen volvoeren, èn dat men die vol maakte deugd practisch weinig aantreft. In dezen tijd van zoo veel verwarrende propaganda voor verschillende stelsels houde men klaar voor den geest wat demo cratie eigenlyk is, en de argumenten, waarop de groote St. Thomas de democratie heeft bepleit. Nederland en de Hervorming van den Volkenbond. Met het oog op de aanstaande bijeen komst van het comité voor de herziening van het Volkenbondsverdrag en in ant woord op het desbetreffende rondschrij ven van den secretaris-generaal van den Bond heeft de Nederlandsche Regeering in aansluiting met de bekende rede van den Minister te Genève nog eens kortelijk haar standpunt gepreciseerd. In haar antwoord heeft zij nogmaals be toogd, dat zij de collectieve veiligheid als onontbeerlijk ziet voor de verwezenlijking van het doel van den Bond en ter berei king hiervan de universaliteit van den Bond een eersten eisch acht. Zoolang de universaliteit van den Bond niet in meer dere mate benaderd zal zijn, kan de Ne derlandsche Regeering weinig verwachten van een herziening van zekere artikelen, welke op den algemeenen politieken toe stand geen grooten invloed zouden kunnen uitoefenen, terwijl wijziging van het pact bovendien nieuwe hinderpalen in den weg zou kunnen leggen voor de toekomstige toetreding der voornaamste staten, welke thans geen lid zijn. Een en ander in het oog houdend, verklaart de Nederlandsche Regeering uiteraard loyaal te zullen me dewerken tot de studie, waaraan het co mité zich zal zetten. De waarheid over den burgeroorlog in Spanje (Van onzen Hongaarschen Redacteur). De Spaansche Gezant te Budapest, Carlos, graaf van Bailén, die on langs aan den hoofdredacteur van de K. W. P. een belangwekkend onderhoud toestond heeft ons thans enkele merkwaardige bijzonder heden verstrekt over den strijd die Franco tegen het Bolsjewisme voert. Deze mededeelingen weer leggen tevens op afdoende wijze de vele valsche geruchten die om trent de Nationalisten in omloop zijn gebracht. Budapest, 30 November 1936. Het feit dat vele oorlogscorrespondenten in Spanje niet over voldoende relaties be schikken en derhalve slecht zijn ingelicht is oorzaak dat allerlei onware geruchten omtrent Spanjes strijd tegen het Bolsje wisme de wereld worden ingezonden. Bo vendien geeft een groot deel der Interna tionale Pers en Radio-Omroep-vereenigin- gen in Frankrijk en Engeland een totaal onjuiste voorstelling van de gebeurtenis sen in Spanje hetgeen voor de Spaansche Zaakgelastigde te Budapest aanleiding is geworden ons andermaal een onderhoud toe te staan teneinde aan alle leugens en insinuaties betreffende de Nationalisten een einde te maken. ,-,Ik weet zeer goed, dat men zelfs in Spanje in rechts georiënteerde kringen vaak een totaal onjuiste opvatting heeft over de gebeurtenissen in mijn land, het geen uitsluitend aan den invloed van de Marxistische pers en aan de onjuiste radio berichten toegeschreven moet worden. Zoo las ik in een der grootste Parijsche dagbladen van 19 November een bericht, dat een Comité van het Diplomatieke Corps in de Spaansche hoofdstad een dag tevoren, den 18en November dus, tot de regeering te Burgos het verzoek zou heb ben gericht, dat de bevelhebbers der Na tionalisten bepaalde wijken van Madrid, die dicht bevolkt zijn, bij de beschieting zouden ontzien. De diplomaten, die dit verzoek hebben ingediend, schenen weinig vertrouwen te hebben in een man van eer, zooals Franco is, daar deze reeds lang tevoren, niet al leen de bevolking van Madrid, maar ook de buitenlandsche regeeringen ervan in kennis had gesteld, dat hij bij de beschie ting der hoofdstad onmiddellijk een nauw keurig aangeduide zone had aangegeven, waarin de burgerbevolking (de non-com battanten) een veilig onderkomen zouden vinden. Deze belofte heeft generaal Franco dan ook gehouden. Hij heeft zelfs meer gedaan en deze zone later nog uitgebreid. Het was derhalve totaal overbodig om tot generaal Franco het verzoek te richten om toch vooral menschelijk te zijn. Ik behoef wel niet verder op dit punt in te gaan. Want het zou beleedigend zijn voor den generaal en zijn troepen, wanneer ik de actie van deze vaderlandslievende en streng gedisciplineerde soldaten zou vergelijken met de roode strijdmethodes, die spotten met iedere krijgswet en die ieder elementair begrip van menschelijk- heid met voeten treden. In datzelfde Parijsche blad, zoo vervolg de de Spaansche Gezant, vind ik ook een oproep der Protestantsche Kerken aan Spanje^ De Aartsbisschop van Canterbury, de Aartsbisschop v. Apsala en andere Pro testantsche hoogwaardigheidsbekleeders zouden volgens bedoeld persbericht aan beide partijen in Spanje de volgende op roep hebben gedaan: „In naam van het Christendom en de menschelijkheid noodigen wij de be velhebbers van de beide in Spanje strij dende legers hierbij uit, om alle wraak- en repressaille-maatregelen te verhinderen, het leven der gevangenen te sparen en voor de bescherming van vrouwen en kinderen zorg te dragen". Ik kan mij voorstellen welken indruk deze oproep op generaal Franco, zijn Ge- neralen Staf en zijn Regeering moet heb ben gemaakt. Ik kan hier plechtig verklaren, dat generaal Franco geen enkele gijzelaar heeft laten dooden, noch zijn troepen op vrouwen en kinderen heeft laten vuren. Klaarblijkelijk heeft men er zich nog geen rekenschap van gegeven, dat ondanks de verbittering, waarmede de burgeroorlog in Spanje wordt gevoerd, generaal Franco juist, om zooveel mogelijk het dooden van onschuldigen te vermijden en zooveel mo gelijk kunstschatten te bewaren, met een dusdanige traagheid optreedt, dat velen daardoor verrast, ja bijna vertwijfeld zijn. Franco's vliegtuigen hadden Madrid reeds lang kunnen bombardeeren inplaats van strooibiljetten uit te werpen. En zelfs die luchtaanvallen, die ten doel hadden om stations, kazernes en munitiedepots te ver nielen waren nog zeer, zeer gering in ver houding tot de andere vluchten boven de stad, die ten doel hadden, de strategische posities te bestoken en de rooden tot over gave te dwingen. Generaal Franco staat thans tegenover I een internationaal leger, dat met inter- nationaal oorlogstuig is uitgerust, door di- I verse buitenlandsche bevelhebbers wordt geholpen en door den Sovjet-gezant, Mozes Rosenberg, wordt aangevoerd. Men zou kunnen zeggen, dat de Europee- sche oorlog, waarvan zoo vaak sprake is geweest, thans in Spanje is ontbrand. Wie immers strijden er in Spanje? Aan de eene zijde een internationaal-anarcho-communis- tisch samenraapsel dat onder Bolsjewis tisch commando staat. Aan den anderen kant strijdt een waarachtig, regelmatig leger, waarbij zich een streng gediscipli neerd vrijwilligerscorps heeft aangesloten. Het z.g. Vreemdelingen-legioen, dat slechts in het buitenland zoo genoemd wordt, en in Spanje „Tercio" heet, is het eenig leger onderdeel, waarin tot nog toe vreemdelin gen worden toëgelaten. Overigens heeft Franco tot op heden geen enkele vreemde ling bij zijn eigen blanke troepen ingelijfd. Alleen in het Vreemdelingenlegioen worden buitenlanders opgenomen, doch dit is een normaal verschijnsel, daar een Vreemde lingenlegioen uiteraard iüt Vreemdelingen, uit buitenlanders bestaat Het Buitenlandsch element in het elite corps der „Tercio" bedraagt .echter slechts 8 procent. Ik weet, dat men Generaal Franco ver wijt, dat h(j voor zij r Spaansche onderne ming Marokkaanschè mheemsche troepen heeft gebruikt, die langen tijd in Marokko onder zijn toezicht stonden. Men tracht nu de zaak zóó voor te stellen, dat Franco zijn toevlucht genomen heeft tot een bende woeste Mooren om de Spaansche „regee- ringstroepen" te gaan bevechten. Daar ik nauwkeurig over de toestanden ben geïn formeerd kan ik met nadruk verklaren, dat deze regelmatige Marokkaansche troepen tot een legercorps behuoren dat blindelings aan haar bevelhebbers gehoorzaamt en een zoodanige tucht en moed bezit, dat vele andere landen het kunnen benijden. Waar het er derhalve om gaat om een veldtocht van dusdanige nationale beteekenis te orga- niseeren en te winnen, is het heel natuur lijk, vooral toen de roode brand zich over geheel Spanje had uitgebreid, dat generaal Franco zonder bedenken tot deze troepen zijn toevlucht genomen heeft, omdat hij dit corps kende en wijl deze geboren sol daten hem in blinde gehoorzaamheid vol gen. Eveneens kan ik verklaren, dat deze inboorlingen voor hun strijd geest geen an dere beweegreden hebben, dan de gehoor zaamheid, de discipline, de liefde voor hun bevelhebber en de dapperheid, die dit on verschrokken ras heeft gekenmerkt. De meest laagstaande soldaat van deze Marokkanen is in dit opzicht dui zendmaal edeler dan Mozes Rosenberg en zijn trawanten. In tegenstelling echter met de vele be richten die zijn verspreid is dit leger der inboorlingen oneindig veel kleiner in ver houding tot het Spaansche element, dat voor de nationale zaak strijdt. En ik leg nadruk op dit woord: „Spaansch element" Want ik ben er zeker van, dat niemand nog weet, dat de rooden tot op heden nog slechts één buitenlander gevangen namen, die in onze gelederen gestreden had. Ik zou een zeer lange rij personen kunnen op sommen uit alle landen, die zich aange boden hebben, om het roode gevaar mede te gaan bestrijden. Al deze aanbiedingen werden tot heden echter vriendelijk van de handen gewezen. Alleen voor het „Ter cio" (het Vreemdelingen-legioen) zijn bui tenlandsche soldaten aangeworven. Wanneer de zuiveringsactie, die het ge zonde en welgezinde Spanje, heeft onder nomen, een bloedige onderneming is ge worden, dan is dat niet de schuld van gene raal Franco. Wanneer zijn artillerie en vliegtuigen steden bombardeeren, dan geschiedt dit niet uit louter genoegen, maar alleen, om dat het barre noodzaak en niet te vermij den is. Wanneer de bevelhebbers van een leger, dat een stad bezet heeft, de vijande lijke troepen voor de poorten der stad zien, zijn zij uit menschelijkheid verplicht, den strijd naar buiten de stad te verplaatsen, om op deze wijze de moorddadige straatge vechten te vermijden die aan vele onschul digen het leven kostten. Generaal Franco zou zijn veldtocht reeds lang zegenrijk hebben beëindigd, wanneer Moskou niet, in strijd met alle wetten en non-interventie-pacten, duizenden man schappen en enorme hoeveelheden oorlogs materiaal geleverd had. Toch zal Franco zegevieren. De strijd zal wellicht nog veel bloed kos ten, maar het doel wordt zonder twijfel be reikt. Wellicht zal Spanje dan dood gebloed en grootendeels vernield zijn, mis schien zal het haast geen druppel bloed en geen korrel goud meer bezitten, maar het zal zijn edele, ridderlijke ziel bewaard heb ben. Onze vlag is rood-geel-rood. Zij is een symbool voor de offers, die wij brengen voor de beschaafde wereld tegen over haar aartsvijand: het godlooze bolsje wisme". De Centrale Propaganda Dienst der R.-K. Staatspartij meldt dat uit talrijke Afdee- lingen berichten binnen komen over den grooten bloei van het ledental. In enkele afdeel in gan zijn alle Katholidke kiesge rechtigden tot de Partij toegetreden, in an dere afdeelingen is de ledenwerving volop in gang. Reeds zijn duizenden nieuwe le den gewonnen, tienduizenden worden nog bewerkt, door huisbezoek, door papieren- propagandamateriaal (strooibiljetten en le denwervingsplaat) en door vergaderingen (gemiddeld vinden iederen dag 10 vergade ringen, over het geheele land verspreid, plaats). Wie nog niet werd bezocht, kan zich ook rechtstreeks bij het Algemeen Se cretariaat der R.-K. Staatspartij, Maurits- kade 25, Den Haag, als lid aanmelden. STEMMEN BIJ VOLMACHT. Het is nu tijd! De kiezer, wiens beroep of werkzaamhe den medebrengen, dat hij herhaaldelijk of althans gedurende het gedeelte van het jaar, waarin de stemming valt (Juni), hui ten zijn woonplaats pleegt te zijn, mits die afwezigheid als regel telkens langer dan drie dagen duurt (b.v. schippers, handels reizigers, marktkooplieden enz.) komt in aanmerking voor stemmen bij volmacht. Ook de vrouw van den kiezer, die in aan merking komt om bij volmacht te stem men, kan van deze bevoegdheid gebruik maken,- echter alléén dan( wanneer zij met haar man, in verband met diens beroep of werkzaamheden, afwezig pleegt te zijn. De belanghebbende kiezer, die van de bevoegdheid tot het stemmen bij vol macht gebruik wil maken voor de in 1937 te houden Kamerverkiezingen, moet vóór 1 Januari een verzoekschrift daartoe indie nen aan het bestuur der gemeente, waar hij woonplaats heeft. Formulieren zijn daartoe tot en met 31 December a.s. kos teloos te verkrijgen ter gemeente-secreta rie van elke gemeente. Op na 31 December 1936 ingeleverde verzoekschriften kan volgens de wet iiet worden beschikt. Deze zullen worden ter zijde gelegd! De kiezer moet daarna in persoon mede- deeling doen ter secretarie van een ge meente, dat hij van de gevraagde bevoegd heid wil gebruik maken. Hij kan dit doen direct na indiening van het verzoekschrift, doch uiterlijk een week na de candidaat- stelling. Ook de gemachtigde, die wordt aangewezen door den kiezer om te stem men voor hem, moet IN PERSOON ter se cretarie van de gemeente, op welker kie zerslijst de kiezer moet voorkomen, gaan mededeelen, dat hij de volmacht aanneemt. Men kan machtigen wien men wil, mits de gemachtigde zelf kiezer is. Geen kie zer mag meer dan één machtiging hebben, behoudens wanneer het huisgenooten be treft. Daar de gemachtigde stemt zooals hij zelf wil, moet men goed uitzien, dat men een vertrouwd persoon machtigt. „Opw." BUITENLAND. Een ernstige crisis tusschen den Engel- schen koning en de regeering. (2de blad). Weinig nieuws van het Spaansche front. (2de blad). Het Belgische militaire wetsontwerp aangenomen. (2de blad). Geen meerdere vrijheid voor de Katho lieke Jeugdorgansaties in Duitschland. (2de blad). Een mislukte opstand in Griekenland. (2de blad). De vlieger Jim Mollison zoek geraakt, doch weergevonden. (Luchtv., 2de blad). BINNENLAND. Wijziging in de consumptiemelk-regeling (2de blad). Nederland en zijn verplichtingen aan den Volkenbond. (1ste blad.) De moord te Opende voor de rechtbank. (2de blad). Onregelmatigheden bij het Bijz. Land- stormverband Alkmaar. (Gem. Berichten, 3de blad). Vier woningen te Barradeel afgebrand. (Gëm'. Ber., 3de blad). SPORT EN WEDSTRIJDEN. De voetbalwedstrijd EngelandHonga rije met 62 door de Engelschen gewon nen. (3de blad). Feijenoord met 31 door Sparta ver slagen. (3de blad). De wereld in vogelvlucht In Engeland, het klassieke land van het constitutioneele koningschap, dreigt een ernstige crisis, waarvan de „Daily Mail" terecht zegt; dat het een constitutioneele crisis is van de eerste grootte. Het betreft hier het particuliere leven van den En gelschen Koning. Het is nu eenmaal een onvermijdelijkheid, dat constitutioneele vorsten zich niet van alles kunnen veroor loven en in het bijzonder is dat het geval met den Engelschen Koning, wegens de verhouding van Kerk en Staat in Enge land. De Anglicaansche Kerk is er de Staatskerk en de Koning is het hoofd van die kerk. De bisschop van Bradford heeft de zaak aan het rollen gebracht, door er op te wijzen, dat de Kor.ing binnenkort gekroond zal worden en dat dit een ker kelijke plechtigheid is, welke niet los staat van den innerlijken toestand des Konings. Nu had de bisschop de bedoeling te wijzen op de weinige deelneming van den Koning aan het godsdienstig leven in 't algemeen en hij drukte dat met de noodige omzich tigheid uit, waardoor hij in onduidelijke termen sprak. De Engelsche bladen vatten dat echter op als een toespeling op berichten, welke sinds eenigen tijd in de Amerikaansche pers circuleeren en niet zijn tegengespro ken, dat er nl. een ernstig verschil van meening bestaat tusschen de regeering en den Koning over diens verhouding tot mevr. Simpson, een Amerikaansche dame, die reeds tweemaal gescheiden is. De Ko ning zou met haar willen trouwen, maar men vraagt zich af, of deze dame wel de meest geschikte vrouw is- om Koningin van Engeland te worden. Het is wettelijk mogelijk, doch dan kunnen de kinderen geen rechten op de troon doen gelden. Het andere alternatief is: aftreden. Het is ongetwijfeld een geruchtmakende zaak, welke nu openlijk wordt besoroken, ofschoon het reeds lang een publiek ge heim was. Omtrent Spanje is weinig te vermelden. Er worden wel telkens aanvallen gedaan maar eenig succes leveren zij niet op. De vlieger Jim Mollison, die trachtte het record LondenKarapstad, dat op naam staat van zijn vrouw Amy Mollison, te breken, werd gisteravond vermist. Men maakte zich ongerust omdat hij het laats4 gesignaleerd werd aan de zeekust, er flink eind uit de koers. Hij is evenwel v- morgen ongedeerd teruggevonden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1936 | | pagina 1