uKstmmm
DONDERDAG 3 DECEMBER 1936
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
De strijd tegen het Bolsjewisme
£cd
VOORNAAMSTE NIEUWS
28ste Jaargang
No. 8589
Ste- £eld^ehe(Soii^<mt
\)F ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
uor Leiden 19 cent pex week 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
Hoe men over de
democratie denkt
Er is een tijd geweest nog niet zoo lang
geleden dat democratie een verzamel
naam was voor de meest uiteenloopende en
voor vele uiteraard neutrale uitingen in het
maatschappelijk verkeer.
Men noemde democratisch een verkor
ting van den arbeidstijd, maar ook het
rooken van een pijp en zelfs het niet in
acht nemen van de gebruikelijke, en zeker
niet onredelijke, wellevendheids-vormen.
Er zijn „democraten" geweest en er zijn
er nog! die voor deze laatste opvatting
wel aanleiding hebben gegeven.
In dezen tijd is het begrip „democratie"
wat meer omlijnd geworden. Wij zeggen
met nadruk: wat meer. Want ook nu nog
zijn er, die er niet slechts onder verstaan
wat er onder verstaan moét worden: een
in vrijheid gekozen volksvertegenwoordi
ging, die aan het volk zijn staatkundig
medezeggenschap verzekert; maar die óók
en bij voorkeur onder „democratie"
verstaan alle feitelijke excessen, buitenspo
righeid, dwaasheden van de democratie.
Wij moeten er voor waarschuwen, dat
men zich door zulke onware, tendentieuse
voorstellingen niet in verwarring laat
brengen.
Wij, Katholieken, als zoodanig, wij be
schouwen de democratie geenszins als
een eisch van onzen Godsdienst, geens
zins ook „een absolute zedelijke norm",
zooals de sociaal-democraat Albarda 't uit
drukt. Natuurlijk niet!
Maar wij komen er tegen op, dat men
van den democratisohen regeeringsvorm
één van de regeeringsvormen, die wij, als
Katholieken, kunnen aanvaarden een
dwaze voorstelling maakt.
Als wij persoonlijk onze voorkeur uit
spreken, en met volle overtuiging uitspre
ken, voor de democratie de ware de
mocratie! -dan doen wij dat op het voet
spoor van St. Thomas, die de groote waar
de erkent van een passende medezeggen
schap van het volk voor een evenwichtige
behartiging van het algemeen welzijn. St.
Thomas voegt hieraan toe de algemeen
menschelijke overweging, dat een dictator
volmaakte deugd moet bezitten, om, zon
der controle en zonder tot verantwoording
te kunnen worden geroepen, steeds eerlijk
zijn zoo veelzijdige en omvangrijke taak
te kunnen volvoeren, èn dat men die vol
maakte deugd practisch weinig aantreft.
In dezen tijd van zoo veel verwarrende
propaganda voor verschillende stelsels
houde men klaar voor den geest wat demo
cratie eigenlyk is, en de argumenten,
waarop de groote St. Thomas de democratie
heeft bepleit.
Nederland en de Hervorming
van den Volkenbond.
Met het oog op de aanstaande bijeen
komst van het comité voor de herziening
van het Volkenbondsverdrag en in ant
woord op het desbetreffende rondschrij
ven van den secretaris-generaal van den
Bond heeft de Nederlandsche Regeering in
aansluiting met de bekende rede van den
Minister te Genève nog eens kortelijk haar
standpunt gepreciseerd.
In haar antwoord heeft zij nogmaals be
toogd, dat zij de collectieve veiligheid als
onontbeerlijk ziet voor de verwezenlijking
van het doel van den Bond en ter berei
king hiervan de universaliteit van den
Bond een eersten eisch acht. Zoolang de
universaliteit van den Bond niet in meer
dere mate benaderd zal zijn, kan de Ne
derlandsche Regeering weinig verwachten
van een herziening van zekere artikelen,
welke op den algemeenen politieken toe
stand geen grooten invloed zouden kunnen
uitoefenen, terwijl wijziging van het pact
bovendien nieuwe hinderpalen in den weg
zou kunnen leggen voor de toekomstige
toetreding der voornaamste staten, welke
thans geen lid zijn. Een en ander in het
oog houdend, verklaart de Nederlandsche
Regeering uiteraard loyaal te zullen me
dewerken tot de studie, waaraan het co
mité zich zal zetten.
De waarheid over den burgeroorlog in Spanje
(Van onzen Hongaarschen Redacteur).
De Spaansche Gezant te Budapest,
Carlos, graaf van Bailén, die on
langs aan den hoofdredacteur van
de K. W. P. een belangwekkend
onderhoud toestond heeft ons thans
enkele merkwaardige bijzonder
heden verstrekt over den strijd
die Franco tegen het Bolsjewisme
voert. Deze mededeelingen weer
leggen tevens op afdoende wijze
de vele valsche geruchten die om
trent de Nationalisten in omloop
zijn gebracht.
Budapest, 30 November 1936.
Het feit dat vele oorlogscorrespondenten
in Spanje niet over voldoende relaties be
schikken en derhalve slecht zijn ingelicht
is oorzaak dat allerlei onware geruchten
omtrent Spanjes strijd tegen het Bolsje
wisme de wereld worden ingezonden. Bo
vendien geeft een groot deel der Interna
tionale Pers en Radio-Omroep-vereenigin-
gen in Frankrijk en Engeland een totaal
onjuiste voorstelling van de gebeurtenis
sen in Spanje hetgeen voor de Spaansche
Zaakgelastigde te Budapest aanleiding is
geworden ons andermaal een onderhoud
toe te staan teneinde aan alle leugens en
insinuaties betreffende de Nationalisten
een einde te maken.
,-,Ik weet zeer goed, dat men zelfs in
Spanje in rechts georiënteerde kringen
vaak een totaal onjuiste opvatting heeft
over de gebeurtenissen in mijn land, het
geen uitsluitend aan den invloed van de
Marxistische pers en aan de onjuiste radio
berichten toegeschreven moet worden.
Zoo las ik in een der grootste Parijsche
dagbladen van 19 November een bericht,
dat een Comité van het Diplomatieke
Corps in de Spaansche hoofdstad een dag
tevoren, den 18en November dus, tot de
regeering te Burgos het verzoek zou heb
ben gericht, dat de bevelhebbers der Na
tionalisten bepaalde wijken van Madrid,
die dicht bevolkt zijn, bij de beschieting
zouden ontzien.
De diplomaten, die dit verzoek hebben
ingediend, schenen weinig vertrouwen te
hebben in een man van eer, zooals Franco
is, daar deze reeds lang tevoren, niet al
leen de bevolking van Madrid, maar ook
de buitenlandsche regeeringen ervan in
kennis had gesteld, dat hij bij de beschie
ting der hoofdstad onmiddellijk een nauw
keurig aangeduide zone had aangegeven,
waarin de burgerbevolking (de non-com
battanten) een veilig onderkomen zouden
vinden. Deze belofte heeft generaal Franco
dan ook gehouden. Hij heeft zelfs meer
gedaan en deze zone later nog uitgebreid.
Het was derhalve totaal overbodig om tot
generaal Franco het verzoek te richten om
toch vooral menschelijk te zijn.
Ik behoef wel niet verder op dit punt in
te gaan. Want het zou beleedigend zijn
voor den generaal en zijn troepen, wanneer
ik de actie van deze vaderlandslievende
en streng gedisciplineerde soldaten zou
vergelijken met de roode strijdmethodes,
die spotten met iedere krijgswet en die
ieder elementair begrip van menschelijk-
heid met voeten treden.
In datzelfde Parijsche blad, zoo vervolg
de de Spaansche Gezant, vind ik ook een
oproep der Protestantsche Kerken aan
Spanje^ De Aartsbisschop van Canterbury,
de Aartsbisschop v. Apsala en andere Pro
testantsche hoogwaardigheidsbekleeders
zouden volgens bedoeld persbericht aan
beide partijen in Spanje de volgende op
roep hebben gedaan:
„In naam van het Christendom
en de menschelijkheid noodigen wij de be
velhebbers van de beide in Spanje strij
dende legers hierbij uit, om alle wraak- en
repressaille-maatregelen te verhinderen,
het leven der gevangenen te sparen en voor
de bescherming van vrouwen en kinderen
zorg te dragen".
Ik kan mij voorstellen welken indruk
deze oproep op generaal Franco, zijn Ge-
neralen Staf en zijn Regeering moet heb
ben gemaakt.
Ik kan hier plechtig verklaren, dat
generaal Franco geen enkele gijzelaar
heeft laten dooden, noch zijn troepen
op vrouwen en kinderen heeft laten
vuren.
Klaarblijkelijk heeft men er zich nog
geen rekenschap van gegeven, dat ondanks
de verbittering, waarmede de burgeroorlog
in Spanje wordt gevoerd, generaal Franco
juist, om zooveel mogelijk het dooden van
onschuldigen te vermijden en zooveel mo
gelijk kunstschatten te bewaren, met een
dusdanige traagheid optreedt, dat velen
daardoor verrast, ja bijna vertwijfeld zijn.
Franco's vliegtuigen hadden Madrid reeds
lang kunnen bombardeeren inplaats van
strooibiljetten uit te werpen. En zelfs die
luchtaanvallen, die ten doel hadden om
stations, kazernes en munitiedepots te ver
nielen waren nog zeer, zeer gering in ver
houding tot de andere vluchten boven de
stad, die ten doel hadden, de strategische
posities te bestoken en de rooden tot over
gave te dwingen.
Generaal Franco staat thans tegenover
I een internationaal leger, dat met inter-
nationaal oorlogstuig is uitgerust, door di-
I verse buitenlandsche bevelhebbers wordt
geholpen en door den Sovjet-gezant, Mozes
Rosenberg, wordt aangevoerd.
Men zou kunnen zeggen, dat de Europee-
sche oorlog, waarvan zoo vaak sprake is
geweest, thans in Spanje is ontbrand. Wie
immers strijden er in Spanje? Aan de eene
zijde een internationaal-anarcho-communis-
tisch samenraapsel dat onder Bolsjewis
tisch commando staat. Aan den anderen
kant strijdt een waarachtig, regelmatig
leger, waarbij zich een streng gediscipli
neerd vrijwilligerscorps heeft aangesloten.
Het z.g. Vreemdelingen-legioen, dat slechts
in het buitenland zoo genoemd wordt, en
in Spanje „Tercio" heet, is het eenig leger
onderdeel, waarin tot nog toe vreemdelin
gen worden toëgelaten. Overigens heeft
Franco tot op heden geen enkele vreemde
ling bij zijn eigen blanke troepen ingelijfd.
Alleen in het Vreemdelingenlegioen worden
buitenlanders opgenomen, doch dit is een
normaal verschijnsel, daar een Vreemde
lingenlegioen uiteraard iüt Vreemdelingen,
uit buitenlanders bestaat
Het Buitenlandsch element in het elite
corps der „Tercio" bedraagt .echter slechts
8 procent.
Ik weet, dat men Generaal Franco ver
wijt, dat h(j voor zij r Spaansche onderne
ming Marokkaanschè mheemsche troepen
heeft gebruikt, die langen tijd in Marokko
onder zijn toezicht stonden. Men tracht nu
de zaak zóó voor te stellen, dat Franco zijn
toevlucht genomen heeft tot een bende
woeste Mooren om de Spaansche „regee-
ringstroepen" te gaan bevechten. Daar ik
nauwkeurig over de toestanden ben geïn
formeerd kan ik met nadruk verklaren, dat
deze regelmatige Marokkaansche troepen
tot een legercorps behuoren dat blindelings
aan haar bevelhebbers gehoorzaamt en een
zoodanige tucht en moed bezit, dat vele
andere landen het kunnen benijden. Waar
het er derhalve om gaat om een veldtocht
van dusdanige nationale beteekenis te orga-
niseeren en te winnen, is het heel natuur
lijk, vooral toen de roode brand zich over
geheel Spanje had uitgebreid, dat generaal
Franco zonder bedenken tot deze troepen
zijn toevlucht genomen heeft, omdat hij
dit corps kende en wijl deze geboren sol
daten hem in blinde gehoorzaamheid vol
gen. Eveneens kan ik verklaren, dat deze
inboorlingen voor hun strijd geest geen an
dere beweegreden hebben, dan de gehoor
zaamheid, de discipline, de liefde voor hun
bevelhebber en de dapperheid, die dit on
verschrokken ras heeft gekenmerkt.
De meest laagstaande soldaat van
deze Marokkanen is in dit opzicht dui
zendmaal edeler dan Mozes Rosenberg
en zijn trawanten.
In tegenstelling echter met de vele be
richten die zijn verspreid is dit leger der
inboorlingen oneindig veel kleiner in ver
houding tot het Spaansche element, dat
voor de nationale zaak strijdt. En ik leg
nadruk op dit woord: „Spaansch element"
Want ik ben er zeker van, dat niemand nog
weet, dat de rooden tot op heden nog
slechts één buitenlander gevangen namen,
die in onze gelederen gestreden had. Ik zou
een zeer lange rij personen kunnen op
sommen uit alle landen, die zich aange
boden hebben, om het roode gevaar mede
te gaan bestrijden. Al deze aanbiedingen
werden tot heden echter vriendelijk van
de handen gewezen. Alleen voor het „Ter
cio" (het Vreemdelingen-legioen) zijn bui
tenlandsche soldaten aangeworven.
Wanneer de zuiveringsactie, die het ge
zonde en welgezinde Spanje, heeft onder
nomen, een bloedige onderneming is ge
worden, dan is dat niet de schuld van gene
raal Franco.
Wanneer zijn artillerie en vliegtuigen
steden bombardeeren, dan geschiedt dit
niet uit louter genoegen, maar alleen, om
dat het barre noodzaak en niet te vermij
den is. Wanneer de bevelhebbers van een
leger, dat een stad bezet heeft, de vijande
lijke troepen voor de poorten der stad zien,
zijn zij uit menschelijkheid verplicht, den
strijd naar buiten de stad te verplaatsen, om
op deze wijze de moorddadige straatge
vechten te vermijden die aan vele onschul
digen het leven kostten.
Generaal Franco zou zijn veldtocht reeds
lang zegenrijk hebben beëindigd, wanneer
Moskou niet, in strijd met alle wetten en
non-interventie-pacten, duizenden man
schappen en enorme hoeveelheden oorlogs
materiaal geleverd had.
Toch zal Franco zegevieren.
De strijd zal wellicht nog veel bloed kos
ten, maar het doel wordt zonder twijfel be
reikt. Wellicht zal Spanje dan dood
gebloed en grootendeels vernield zijn, mis
schien zal het haast geen druppel bloed en
geen korrel goud meer bezitten, maar het
zal zijn edele, ridderlijke ziel bewaard heb
ben.
Onze vlag is rood-geel-rood.
Zij is een symbool voor de offers, die wij
brengen voor de beschaafde wereld tegen
over haar aartsvijand: het godlooze bolsje
wisme".
De Centrale Propaganda Dienst der R.-K.
Staatspartij meldt dat uit talrijke Afdee-
lingen berichten binnen komen over den
grooten bloei van het ledental. In enkele
afdeel in gan zijn alle Katholidke kiesge
rechtigden tot de Partij toegetreden, in an
dere afdeelingen is de ledenwerving volop
in gang. Reeds zijn duizenden nieuwe le
den gewonnen, tienduizenden worden nog
bewerkt, door huisbezoek, door papieren-
propagandamateriaal (strooibiljetten en le
denwervingsplaat) en door vergaderingen
(gemiddeld vinden iederen dag 10 vergade
ringen, over het geheele land verspreid,
plaats). Wie nog niet werd bezocht, kan
zich ook rechtstreeks bij het Algemeen Se
cretariaat der R.-K. Staatspartij, Maurits-
kade 25, Den Haag, als lid aanmelden.
STEMMEN BIJ VOLMACHT.
Het is nu tijd!
De kiezer, wiens beroep of werkzaamhe
den medebrengen, dat hij herhaaldelijk of
althans gedurende het gedeelte van het
jaar, waarin de stemming valt (Juni), hui
ten zijn woonplaats pleegt te zijn, mits die
afwezigheid als regel telkens langer dan
drie dagen duurt (b.v. schippers, handels
reizigers, marktkooplieden enz.) komt in
aanmerking voor stemmen bij volmacht.
Ook de vrouw van den kiezer, die in aan
merking komt om bij volmacht te stem
men, kan van deze bevoegdheid gebruik
maken,- echter alléén dan( wanneer zij met
haar man, in verband met diens beroep
of werkzaamheden, afwezig pleegt te zijn.
De belanghebbende kiezer, die van de
bevoegdheid tot het stemmen bij vol
macht gebruik wil maken voor de in 1937
te houden Kamerverkiezingen, moet vóór
1 Januari een verzoekschrift daartoe indie
nen aan het bestuur der gemeente, waar
hij woonplaats heeft. Formulieren zijn
daartoe tot en met 31 December a.s. kos
teloos te verkrijgen ter gemeente-secreta
rie van elke gemeente.
Op na 31 December 1936 ingeleverde
verzoekschriften kan volgens de wet iiet
worden beschikt. Deze zullen worden ter
zijde gelegd!
De kiezer moet daarna in persoon mede-
deeling doen ter secretarie van een ge
meente, dat hij van de gevraagde bevoegd
heid wil gebruik maken. Hij kan dit doen
direct na indiening van het verzoekschrift,
doch uiterlijk een week na de candidaat-
stelling. Ook de gemachtigde, die wordt
aangewezen door den kiezer om te stem
men voor hem, moet IN PERSOON ter se
cretarie van de gemeente, op welker kie
zerslijst de kiezer moet voorkomen, gaan
mededeelen, dat hij de volmacht aanneemt.
Men kan machtigen wien men wil, mits
de gemachtigde zelf kiezer is. Geen kie
zer mag meer dan één machtiging hebben,
behoudens wanneer het huisgenooten be
treft. Daar de gemachtigde stemt zooals
hij zelf wil, moet men goed uitzien, dat
men een vertrouwd persoon machtigt.
„Opw."
BUITENLAND.
Een ernstige crisis tusschen den Engel-
schen koning en de regeering. (2de blad).
Weinig nieuws van het Spaansche front.
(2de blad).
Het Belgische militaire wetsontwerp
aangenomen. (2de blad).
Geen meerdere vrijheid voor de Katho
lieke Jeugdorgansaties in Duitschland.
(2de blad).
Een mislukte opstand in Griekenland.
(2de blad).
De vlieger Jim Mollison zoek geraakt,
doch weergevonden. (Luchtv., 2de blad).
BINNENLAND.
Wijziging in de consumptiemelk-regeling
(2de blad).
Nederland en zijn verplichtingen aan
den Volkenbond. (1ste blad.)
De moord te Opende voor de rechtbank.
(2de blad).
Onregelmatigheden bij het Bijz. Land-
stormverband Alkmaar. (Gem. Berichten,
3de blad).
Vier woningen te Barradeel afgebrand.
(Gëm'. Ber., 3de blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
De voetbalwedstrijd EngelandHonga
rije met 62 door de Engelschen gewon
nen. (3de blad).
Feijenoord met 31 door Sparta ver
slagen. (3de blad).
De wereld
in vogelvlucht
In Engeland, het klassieke land van het
constitutioneele koningschap, dreigt een
ernstige crisis, waarvan de „Daily Mail"
terecht zegt; dat het een constitutioneele
crisis is van de eerste grootte. Het betreft
hier het particuliere leven van den En
gelschen Koning. Het is nu eenmaal een
onvermijdelijkheid, dat constitutioneele
vorsten zich niet van alles kunnen veroor
loven en in het bijzonder is dat het geval
met den Engelschen Koning, wegens de
verhouding van Kerk en Staat in Enge
land. De Anglicaansche Kerk is er de
Staatskerk en de Koning is het hoofd van
die kerk. De bisschop van Bradford heeft
de zaak aan het rollen gebracht, door er
op te wijzen, dat de Kor.ing binnenkort
gekroond zal worden en dat dit een ker
kelijke plechtigheid is, welke niet los staat
van den innerlijken toestand des Konings.
Nu had de bisschop de bedoeling te wijzen
op de weinige deelneming van den Koning
aan het godsdienstig leven in 't algemeen
en hij drukte dat met de noodige omzich
tigheid uit, waardoor hij in onduidelijke
termen sprak.
De Engelsche bladen vatten dat echter
op als een toespeling op berichten, welke
sinds eenigen tijd in de Amerikaansche
pers circuleeren en niet zijn tegengespro
ken, dat er nl. een ernstig verschil van
meening bestaat tusschen de regeering en
den Koning over diens verhouding tot
mevr. Simpson, een Amerikaansche dame,
die reeds tweemaal gescheiden is. De Ko
ning zou met haar willen trouwen, maar
men vraagt zich af, of deze dame wel de
meest geschikte vrouw is- om Koningin
van Engeland te worden. Het is wettelijk
mogelijk, doch dan kunnen de kinderen
geen rechten op de troon doen gelden. Het
andere alternatief is: aftreden.
Het is ongetwijfeld een geruchtmakende
zaak, welke nu openlijk wordt besoroken,
ofschoon het reeds lang een publiek ge
heim was.
Omtrent Spanje is weinig te vermelden.
Er worden wel telkens aanvallen gedaan
maar eenig succes leveren zij niet op.
De vlieger Jim Mollison, die trachtte het
record LondenKarapstad, dat op naam
staat van zijn vrouw Amy Mollison, te
breken, werd gisteravond vermist. Men
maakte zich ongerust omdat hij het laats4
gesignaleerd werd aan de zeekust, er
flink eind uit de koers. Hij is evenwel v-
morgen ongedeerd teruggevonden.