28ste Jaargang
DONDERDAG 26 NOVEMBER 1936
No. 8583
S)e £ek^ehe(Eoii^omt
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
OF ABONNEMENTSPRIJS bedraagt brj Toorniget-'ing:
Voor LeideD 19 cent pei week 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week i 2.60 per kwartaal
Franco per post 1 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van tén hóugste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
Een vreemde „theoloog"
Wij hebben voor ons een verslag van
een redevoering, door den heer I"je, lid
van de Prov. Staten van Zuid-Holland,
te Leiden gehouden in een door de N.S.B.
belegde vergadering.
Er is in deze redevoering niet veel be-
weerd, wat ons aanleiding geeft, om er
onze meening over te zeggen. Omdat wij
niet telkens willen herhalen.
Er zijn echter enkele nieuwe vondsten
door genoemden spr. gedaan en den volke
medegedeeld.
Eerstens heeft de heer Nije een godslas
tering ontdekt. Hij zeide (wij citeeren uit
een verslag in het „Leidsch Dagblad"):
Men stelt de R.K. Kerk tegenover de
N.S.B. Volgens spr. is dit Godslastering,
het bestaan van een eeuwenoude kerk
hangt niet af van een bepaald politiek
partijtje.
Volgens onze meening, aldus spr.,
zijn de kerken hoog verheven- boven
het politieke gedoe in Nederland.
Dat is nu toch heusch een vlot woor
den-spel, in plaats van een nuchtere logi
sche redeneering.
Wij weten wel, dat het bestaan van een
eeuwenoude Kerk niet afhangt van een
bepaald politiek partijtje ads de N.S.B,
Dat heeft de heer Nije ons niet te vertel
len. De Katholieke Kerk zal or zijn, zal on
overwonnen staan op de rots van Petrus,
als misschien over het Nationaal-Socialis-
me zelfs niet meer wordt gesproken.
Ook is het waar, dat de kerken hoog
verheven moeten zijn boven het politieke
gedoe in Nederland. De waakzaamheid van
de Bisschoppen der Katholieke Kerk in
Nederland heeft dan ook altijd de hier be
doelde politiek geweerd niet alleen uit de
kerk, maar ook uit de katholieke sociale
organisaties. Onze Bisschoppen hebben nog
den laatsten tijd méér dan eens verklaard,
dat zij zich met zuiver politieke kwesties
waaronder ook behoort „het politieke
gedoe" volstrekt niet willen inlaten.
Maar is het godslasterlijk als men de
R.K. Kerk stelt tegenover het socialisme,
tegenover het communisme, zooals wij deze
stelsels kennen uit theorie en practijk? Vol
gens den heer Nije mag men een eeuwen
oude Kerk niet stellen tegenover „een be
paald politiek partijtje". Dat is.... gods
lasterlijk volgens dezen „theoloog"! Wij
behoeven er eigenlijk niet veel over te
zeggen voor menschen, die even willen
nadenken. „Een bepaald politiek partijtje"
zal niet het bestaan der Katholieke Kerk
vernietigen. Dat beweert geen enkele Ka
tholiek! Maar „een bepaald politiek par
tijtje" kan wel in zijn beginselen, in zyn
opvattingen en practijken een gevaar
scheppen voor den groei en bloei, voor
de vrijheid der Kerk, of, aan de macht ge
komen, feitelijk de Kerk tegenwerken
en belemmeren in haar activiteit, in de uit
voering van haar Zending. En wie daarop
wijst en niets anders doet een Katho
liek, die als zoodanig principieel de N.S.B.
bestrijdt maakt zich niet schuldig aan
godslastering!!
De heer Nije toont zich in zijn hier
besproken uitspraak wel een vreemde,
„theoloog".
AUTO VAN DE „GRINGOIRE"
AANGEHOUDEN.
PARIJS, 26 Nov. (A. N. P.). Hedenoch
tend werd een vrachtauto, waarmede een
aantal exemplaren van het weekblad
„Gringoire", dat heden weer verscheen,
naar het station werden vervoerd voor de
drukkerij aangehouden. De weg werd door
een andere auto versperd en vijf mannen
dwongen met voorgehouden revolvers de
inzittenden van de vrachtauto deze te ver
laten.
Vervolgens verdwenen zij met de auto,
welke later aan den oever van de Seine
werd teruggevonden. Vermoedelijk heeft
men getracht de wagen in de rivier te rij
den.
De wereld
in vogelvlucht
De onderteekening van het Duitsch
Japansche accoord heeft Li het buitenland
eèn niet bepaald prettigen indruk gemaakt
Men weet niet goed, welk practisch nut
dit verdrag moet afwerpen en vreest dan
ook, dat er meer achter zit. Bepaald sen-
stationeel is het bericht van een Engelsch
blad, dat weet mee te deelen, dat er een
geheim protocol bestaat, waarbij Duitsch- i
land en Japan onze Oost hebben ingedeeld 1
in belangensferen Wij behoeven echter j
niet zoo heel veel waarde te hechten aan I
onthullingen van de sensatie-pers, waartoe
ook het bedeelde Liad behoort. In Enge- i
land is men bovendien onaangenaam ver
rast door het feit, dat het juist von Rib-
bentrop, de Duitsche ambassadeur te Lon
den is, die 't verdrag heeft onderteekend.
Engeland gevoelt er weinig voor om de
wereld te verdeelen in twee tegenstrijdige
ideologische helften, en ook Frankrijk
vreest een dergelijke blokvorming. Het
land, dat het meest bevreesd is, voor dit
verdrag, is China. De Chineezen zijn bang,
voor een snelle moderniseering der Japan
sche bewapening en wat dat voor China
beteekent, weten de Chineezen maar al
te goed. Zij zijn ook niet van plan om zich
bij Japan tegen Rusland aan te sluiten,
want dan krijgen zij het te kwaad met de
Russen, die ook graag een stukje China
willen hebben, China zal dan ook wel het
kind van de rekening yorden.
Uit Spanje valt niets bijzonders te ver
melden. De strijd ligt vrijwel stil. Men
wacht blijkbaar op verstèrkingen.
BINNENLAND
DE WERKLOOSHEID
Aantal geheel werkloozen in de
verschillende beroepsklassen weer
gestegen
Het Centraal bureau voor de statistiek
verstrekt hieronder, per beroepsklasse, op
gave van de aantallen geheel werkloozen
onder de op het einde van October 1936
bij alle organen der openbare arbeidsbe
middeling in Nederland ingeschreven
werkzoekenden.
Opgemerkt zij, dat niet alle werkloozen
in Nederland zich als werkzoekenden bij
de openbare arbeidsbemiddeling laten in
schrijven.
Aantal werkloozen op het einde van
Oct. Sept. Aug.
1936 1936 1936
Aardewerk, enz. 10.437 9.395 8.451
w.o. steenfabr. 8.158 6.973 5.840
Diamantindustrie 1.679 1.990 2.160
Drukkersbedr., enz. 3.397 3.435 3.402 i
Bouwbedr., enz. 83.259 83.056 79.876
Houtbew., enz. 11.735 12.241 12.002
Kleeding, enz. 5.485 6.660 6.783
Leder, enz. 3.657 3.796 3.884
Oer, turf 6.100 5.446 6.123 I
w.o. mijnwerkers 1.587 1.625 1.662
Metaal-nijverheid 44.597 46.583 46.331
Papier 2.231 2.132 2.135
Textielnijverheid 9.441 10.991 11.385
Voed.- en genotm. 14.037 14.392 14.119
Landb.bedr. 40.357 34.98? 34.155
Visscherij 1.541 1.550 1.654
Handel 14.210 14.264 13.824
Verkeer 46.122 45.774 43.937
Vrije beroepen (o.a.
Kantoorbedienden) 16,129 16.802 16.006
Huisel. diensten 10.024 10.125 9.719
Ongesch. fabr. e.a.
arbeiders 63.056 62.534 61.747
Zonder voorkeur
(geen handarb.) 2.073 1.967 1.846
Ov. beroepsklassen 1.877 1.970 1.888 j
totaal
394.444 390.091 381.427
Bij indeeling van de werkloozen volgens
de grootte ven de gemeenten, waar zij zijn
ingeschreven, verkrijgt men het volgende
overzicht.
Oct. Sept. Aug.
1936 1936 1936
Gemeenten met: Aantal werkl. einde
100.000 en meer inw. 163.697 167.505 164.113
50.000—100.000 inw. 52.093 53.549 51.733
20.000—50.000 inw. 49.619 48.240 47.459
m:nder d. 20.000 inw. 129.035 120.797 118.122
Zooals uit deze cijfers blijkt, daalde se
dert einde September 1936 het aantal werk-
j loozen in de gemeenten met meer dan
50.000 inwoners. Dit is in tegenstelling
met het vorige jaar, toen het aantal werk
loozen op het einde van October in die ge
meenten booger was dan op het einde van
l September.
VERRICHTEN VAN ARBEID DOOR
VREEMDELINGEN.
Ingevolge het Koninklijk Besluit van 5
Juni 1936, no. 11, is van 1 October j.l. af
het vergunningsstelsel ex artikel 2 uan de
wet van den 16en Mei 1934, Staatsblad no.
257, tot regeling van het verrichten van
arbeid door vreemdelingen, toepasselijk op
alle bedrijven en beroepen* behoudens ten
aanzien van arbeid op zeeschepen en op
vaartuigen, die den Rijn. de Lek en de
Waal en haar uitmondingen in zee of an
dere internationale wateren bevaren.'
Alle werkgevers (behoudens in genoem
de uitzonderingen) die vreemdelingen in
dienst hebben, moeten dus thans in het be
zit zijn van een vergunning van den direc
teur van den rijksdienst der werkloosheids
verzekering en arbeidsbemiddeling tot het
doen verrichten van arbeid door die vreem
delingen. Dit geldt ook voor alle huishou
delijk personeel. Indien men een vreemde
ling in dienst wenscht te nemen, kan deze
oen arbeid niet aanvaarden voordat- de
vereischte vergunning is verkregen. De
kosten van een vergunning bedragen voor
eiken werknemer f 2.—.
De vergunningen worden verleend voor
een bepaald tijdvak. Indien men verlen
ging van de verleende vergunning wenscht,
kan deze verlenging worden aangevraagd
per brief (niet per/formulier) onder ver
melding van het nummer der betreffende
vergunning en den- naam, voornaam van
den vreemdeling. Aanvragen om verlen
ging-dienen te geschieden ongeveer een
maand voordat de termijn, waarvoor de
vergunning werd verleend, is verstreken.
De kosten eener verlenging van vergun
ning bedragen f 1.
De vergunningen worden verstrekt aan
de werkgevers en niet aan de werknemers,
zopdat, .indien een vreemdeling(e) van;be
trekking verandert, de te zijnen (haren)
behoeve verleende vergunning mei geldig
is voor de nieuwe dienstbetrekking.
De nieuwe werkgever moet derhalve op
nieuw vergunning voor de(n) betrokken
vreemdeling (e) aanvragen.
Indien werkvergunning voor uitwonend
vrouwelijk huispersoneel wordt aange
vraagd, dient de werkgever bij de toelich
ting der aanvrage te vermelden, welke bij
zondere oorzaken er zijn voor het in dienst
nemen van niet-inwo'nend huispersoneel en
hoe en waar dit personeel des nachts ge
huisvest is. Het verdient aanbeveling bij
aanvragen om vergunning voor vrouwe
lijk personeel beneden den 18-jarigen leef
tijd een uitvoerige motiveering te geven
voor het in dienst nemen van deze jeug
dige personen. Bovendien is het van be
lang in de toelichting te vermelden, wie
regelmatig toezicht op deze jeugdigen zal
uitoefenen en hoe dit zal geschieden.
Indien men omtrent een aanvrage om
vergunning mondelinge toelichting wenscht
te verstrekken, wordt men daartoe in de
gelegenheid gesteld eiken Vrijdagmiddag
van 25 uur ten kantore van den rijks
dienst der werkloosheidsverzekering en ar
beidsbemiddeling, Bezuidenhoutsche weg
97. Men wordt echter dringend verzocht,
de aangelegenheden zooveel mogelijk
schriftelijk te behandelen onder vermelding
van het nummer der betreffende vergun
ning of van den betreffenden brief.
KWEEKSCHOOLWET VAN DE BAAN.
Minister stelt geen prijs op behandeling
van het ontwerp.
Naar in de memorie van antwoord aan
de Tweede Kamer inzake de onderwijs-
begrooting wordt medegedeeld, stelt de mi
nister op behandeling van het ontwerp-
kweekschoolwet geen prijs. Daargelaten,
hoe hij oordeelt over de grondgedachten
van het ontwerp het staat voor hem vast.
dat de uitvoering van deze wet in de naaste
of in een verdere toekomst nieuwe en be
langrijke lasten zou leggen op de over
heidskas. Naar zijn overtuiging kan daar
van voorshands geen sprake zijn.
RECORDLADING GRAAN TE
ROTTERDAM.
14.000 ton met „Amsterdam", eens
Nederlandsch schip.
Het stoomschip „Amsterdam", het groot
ste Nederlandsohe vrachtschip, door de K.
N. S. M. naar Italië verkocht, is haar naam
blijven behouden na de overdracht. Onder
den ouden naam liep het te Rotterdam
binnen, waar het nu Italiaansche schip
14.000 ton graan uit Bahia Blanca aan
voerde. Het is de grootste graanlading ooit
te Rotterdam aangevoerd.
HET VRAAGSTUK DER VACCINATIE.
Een wetsontwerp ingediend tot verlenging
van de bestaande opschorting van den
vaccinatie-plicht, echter slechts
voor één jaar.
Ingediend is een wetsontwerp tot ver
lenging van den geldigheidsduur van tijde
lijke bepalingen betreffende de vaccinatie.
Aan de memorie van toelichting is het
volgende ontleend:
Bij het buiten werking stellen van de
vroeger in ons land geldende bepalingen
betreffende den vaccinatieplicht heeft nooit
de bedoeling voorgezeten om aan dezen
plicht voorgoed een einde te maken, doch
uitsluitend, om, zoolang het gevaar van het
ontstaan van encephalitis na vaccinatie
moest worden aanwezig geacht en zoolang
men niet beschikte over middelen om haar
te vermijden, de te vaccineeren kinderen
niet aan het gevaar voor encephalitis bloot
te stellen.
Helaas is de hoop, dat men de middelen
zou vinden om de encephalitis, na vaccinatie
geheel te voorkomen of dat deze complica
ties vanzelf- weder zou verdwijnen, tot dus
verre niet in vervulling gegaan.-
Wel heeft de ervaring van de laatste ja
ren het inzicht in het encephalitisvraagstuk
verhelderd. Daarbij is gebleken, dat dit
gevaar vrijwel niet aanwezig is, indien op
jeugdigen leeftijd (beneden 2 jaar) wordt
gevaccineerd.
Hoewel de minister erkent, dat in de
toekomst overgang naar den directen vac
cinatieplicht wellicht de eenige oplossing
zal .zijn om uit de bestaande moeilijkheden
te,komen,.is hij van oordeel, dat het voor
stellen van een zoo.ingrijpende verandering
van stelsel ten aanzien van den vaccinatie
plicht van hem in de tegenwoordige poli
tieke omstandigheden niet kan worden ver
wacht.
De minister heeft dan ook geen anderen
uitweg gezien dan nogmaals verlen
ging van de bestaande op
schorting van den vaccinatie
plicht voor te stellen.
In tegenstelling met de vorige voorstel
len van deze strekking, wenscht hij even
wel thans de opschorting voor niet langer
dan één jaar voor te stellen, opdat in den
loop van het volgend jaar een principieele
behandeling van het vaccinatie-probleem
aan de orde kan komen.
De late indiening van dit voorstel moge
haar verklaring en verontschuldiging vin
den in de omstandigheid, dat de minister
nog tot het laatste oogenblik heeft gezocht
naar een meer definitieve oplossing van
deze aangelegenheid.
ST. BERNULPHUS-GILDE
De beteekenis van oude bouwwerken
Woensdagmiddag hield het Sint Bernul-
phusgilde in hotel „Het Kasteel van Ant
werpen" te Utrecht zijn algemeene jaar
vergadering.
De Deken, Prof. J. Henneman, uit War-
.mond memoreerde de jongste Gilde-reis,
die dank zij de medewerking van het lid,
Pastoor van Noort, uitstekend is geslaagd.
De secretaris, pastoor Ad. Welters, uit
Mheer (L.), bracht het jaarverslag 1936 uit
Waar in andere landen, aldus de secre
taris, de schoonste kerken en kerkkunst-
schatten verwoest, gestolen en onteerd
worden, daar moge ons Gilde niet het
mins+ als eerherstel aan Hem, Wien door
een vroom en oud geslacht die kunstwer
ken eens werden aangeboden, zich een
taak stellen, om aan God terug te geven,
de bevordering van 't schoonste kunstwerk
product van ons verstand en hand.
De Deken vestigde nog de aandacht op
de cursussen voor architecten, die aan de
Leergangen te Tilburg worden gegeven,
en sprak er zijn voldoening over uit, dat
het Gilde in den Raad van Toezicht ver
tegenwoordigd is.
Jhr. dr. E. van Nispen tot Sevenaer werd
als bestuurslid herkozen, terwijl dr. K.
Smits, conservator van de Universiteits
bibliotheek te Nijmegen, als nieuw lid tot
het bestuur toetrad.
Jhr. dr. E. van Nispen tot Sevenaer uit
'sGravenhage heeft vervolgens een lezing
gehouden over „De beteekenis van Oude
Bouwwerken".
Er is, aldus spreker, den laatsten tijd een
stijgende belangstelling waar te nemen
voor oude bouwwerken.
Oude bouwwerken zijn van beteekenis,
omdat zij een tastbare en sprekende getui
genis zijn van de geschiedenis.
Herstel van oude bouwwerken kan een
tegenwicht vormen bij een internationale
nivelleering en zij, die leiding hebben te
geven, zijn verplicht ervoor te waken, dat
deze cultuur-monumenten niet verlóren
gaan.
Hoe kunnen we daaraan meewerken?
Door niet onnoodig te sloopen en niet on
oordeelkundig te veranderen. Meestal zjjn
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De reactie in het buitenland op het
Duitsch-Japansche accoord. Een sensatio-
neele mededeeling over het verdeelen van
belangensferen in Ned. O.-Indië. (2de blad).
Uit Spanje geen nieuws over krijgsope
raties. 2de blad).
Staling verheerlijkt den Sovjet-staat op
het congres te Moskou. (2de blad).
De veroordeelde Duitscher Stickling be
genadigd. (2de blad).
BINNENLAND.
Het verrichten van arbeid door vreem
delingen. (1ste blad).
Het vraagstuk der vaccinatie. (1ste blad)
Daling van de werkloosheid. (1ste blad).
bovenbedoelde monumenten bedreigd door
onkunde en onverschilligheid.
Maar al te veel laat men zich bij het
afbreken van oude bouwwerken leiden
door geldzucht en spr. wijst ook op den in
ventaris, waarvan historisch waardevolle
voorwerpen dikwijls terecht komen op
plaatsen, waar ze niet thüïs hoeren.
Men moet niet alleen waken voor oude
gebouwen, maar ook voor schending van
de naaste omgeving.
In ons land hébben verschillende ge
meenten verordeningenen, die zeer gun
stig werken.
Ook de publieke opnie verzet zich meer
en meer egèn het onnoodig schenden van
oude monumenten.
Vervolgens zet spr. uiteen, wat aan po
sitieve monumenten-zorg gedaan wordt.
Op het terrein van monumenten-zorg
liggen vele moeilijkheden, welke door in
leider besproken worden.
In het algemeen is monumenten-zorg ge
richt op behoud, maar daarbij is vaak wat
cud was, door nieuw vervangen.
Algemeene richtlijnen zijn moeilijk te
geven en ieder werk dient afzonderlijk
bezien te worden.
Bij alles geldt: raad in te winnen van
deskundigen en wat ons land aangaat, zou
spr. willen zeggen: vraagt advies aan bij
Monumentenzorg.
Tenslotte maakt spr. eenige opmerkin
gen over het behoud van schilderijen.
Na een pauze werd over het het onder
werp van gedachten gewisseld.
ACHTERLICHTEN OP LANGS DEN
SPOORWEG RIJDENDE RIJWIELEN.
Bij het toenemend gebruik van roode
actherlichten op rijwielen heeft de dirèc-
ue van de Nederlandsche Spoorwegen aan
het personeel, dat zich met een rijwiel
langs den spoorweg begeeft, opgedragen
zorg te dragen, dat d-a n' het roode achter-
Licht gedoofd of afgedekt is.
Het betrokken personeel moet tevens
die personen, welke recht van toeging tot
den spoorweg hebben, doch niet tot het
spoorwegpersoneel behooren, zoo noodig
met dezen order in kennis stellen, zoodra
zij zich' op den spoorweg bevinden.
DERDE HARINGCONTRACT MET
RUSLAND.
De reedersvereeniging voor de Neder
landsche Haringvisscherij heeft heden een
derde haringcontract .met Rusland afgeslo
ten. Dit contract betreft de levering van
8800 Schotsche tonnen haring. Door tus-
schenkomst van deze vereeniging is dus
dit seizoen het zeer belangrijke totaal
kwantum van 78.000 Schotsche tonnen ha
ring aan Rusland verkocht.
JOURNALISTIEK
Tot hoofdredacteur van de „N.eawe
Hóarlemsche Courant" is benoemd de heer
J. H. van Oosten.'
De heer van Oosten is reeds vele jaren
redacteur aan de „Nieuwe Haarlemsche
Crt.". Onze hartelijke gelukwensch aan
onzen zeen verdienstelijken .collega met
deze promotie.
