DINSDAG 24 NOVEMBER 1936
No. 8581
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
r
VOORNAAMSTE NIEUWS
28ste Jaargang
Ste £cki&ch£(5oii/t<mt
OF ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bq voormt^eb'ing:
Vuor Leiden 19 eent pel week t 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week t 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Hei Geïllustreerd Zondagsblad is. voor de Abonné's ver
krijg Laar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, by
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. XI
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
Zijt ge vanavond vrij?
Een vraag aan de jonge menschen van 18
tot 25 jaar in Leiden. Maar de anderen,
elders wonend, en de ouderen mogen het
ook lezen.
De vraag, die wij bedoelden jongen men
schen graag zouden willen stellen, is: Z ij t
ge vanavond vrij? We bedoelen niet,
of ge misschien afgesproken hebt, om 'n
kaartje te leggen, welke afspraak uitgesteld
kan worden, of eenandere afspraak
hebt gemaakt, welke óók uitstel gedoogt,
waarschijnlijk zonder dat er een groot be
lang mee geschaad wordt. We bedoelen, u
te vragen, of ge vanavond vrij zijt, d.w.z. of
er geen andere plichten zijn, die door u
vervuld moéten worden.
Zijn die plichten er niet welnu zorgt
dan dat ge vanavond om 8.15 aanwezig
zijt in de kleine zaal der Stadsgehoorzaal.
U wordt daar geïnviteerd door het*- be
stuur van de afd. Leiden der R.K. Staats
partij.
„Dus, 't gaat over politiek".
Ja, 't gaat over politiek. En omdat 't
ever deze zeer belangrijke zaak gaat, moogt
gij eerlijk en zónder 'n speldeknop over
drijving gezegd: moogt gij niet. onverschil
lig toekijken.
De politiek moet de belangstelling hebben
óók van de jongeren.
En 2e heeft ook de belangstelling van
vele jongeren. Maar, helaas, veeltijds een
belangstelling, die deze jongeren, met name
deze katholieke jongeren, niet kunnen
verantwoorden belangstelling, die zich
uit, negatief, in ondoordachte, door-draven
de critiek; of die zich manifesteert, positief,
in steun te verleenen aan een partij of be
weging, waarvoor de geroepen leiders van
ons, katholieken, met den. meest ernstigen
nadruk gewaarschuwd hebben. Zij allen
zijn voor dezen avond uitgenoodigd. En
verwacht wordt, dat zij aan deze uitnoodi-
ging gevolg zullen geven, tenzij zij moch
ten meen enniet meer te kunnen lee-
ren, 't in ieder geval beter te weten, dan
de. eminente spreker van dezen avond:
rector pas benoemd: deken Bots.
Van vele anderen jongeren heeft de poli
tiek de belangstelling niet. Zij doen geen
goed, zij doen ook geen kwaad op politiek
terrein. Deze houding, die verklaarbaar is,
zou niet zoo. erg betreurenswaardig zijn,
a 1 s de tijdsomstandigheden niet zoodanig
waren, dat onverschilligheid en onkunde in
de politiek een groot gevaar schept.
De tijdsomstandigheden zijn zoo, dat óók
de jongeren zich voor de politiek moeten
interesseeren.
Eerstens, omdat zij, wanneer zij tot
de volwassenen moeten worden gerekend,
klaar moeten staan, om mee te strijden,
overtuigd en welbewust, den po-
litiekèn strijd. Al zou 't alleen maar zijn
aan de stembus. Als zij zich voor dien tijd
niet t ij d i g voorbereiden, is vooral in de
zen tijd de kans groot, dat zij later
kiezer geworden"aan het gevaar van de
sertie uit het katholieke kamp geen weer
stand kunnen bieden.
Vervolgens moeten óók de jongeren zich
voor de politiek interesseeren, omdat vele
hunner een, voor de politieke propaganda
belangrijken, onontbeerlijken steun kunnen
vérleenen.
Doch deze laatste overweging is hoe
belangrijk ook niet de belangrijkste. Be
doelde steun zal ook niet van allen worden
gevraagd of verlangd.
Het belangrijkste is: politieke scholing,
politieke ontwikkeling voor de jongeren.
Die scholing, die ontwikkeling wenschen
alle verstandige jonge menschen natuurlijk
Daarom zal de belangstelling vanavond
groot zijn!.... Wij hopen 't van ganscher
harte.
DE RIJKSMIDDELEN IN
OCTOBER.
De staat der rijksmiddelen over Octo
ber 1936 is gepubliceerd. Hij valt niet mede
en evenmin tegen. Hier en daar had men
een forscher stijging verwacht, zooals bij
de omzetbelasting, en elders mag men te
vreden zijn met het resultaat. Het is ten
slotte logisch, dat de oogst goed maar niet
overvloedig is geweest, want in één maand
tijds kan een situatie, die jaren geduurd
heeft, niet plotseling tot het andere uiterste
overslaan. In de maand October j.l. werd
aan „overige" middelen geïnd 35.307.426
tegen een raming van 30.980.416, dus on
geveer ƒ4.4 millioen meer en tegen
ƒ31.404.327 over October 1936, wat een
voordeelig verschil beteekent van circa
ƒ3.9 millioen. Dat de zegelbelasting sterk
is toegenomen als gevolg van de zeer groote
omzetten ter beurze behoeft niet extra te
worden vermeld. Deze post bracht in Oc
tober 1936 op ƒ2.676. 921 bij een raming van
1.550.000 en bij een ontvangst van
1.175.171 in October 1935. Het bedrag aan
beurszegels was resp. 1.329.277 en
321.000. De omzetbelasting viel tegen:
4.730.276 bij een raming van 5 millioen
en een recette van 4.4.954.676 in dezelfde
maand van 1935. Het publiek heeft derhal
ve niet veel meer gekocht tenzij de gestegen
koopkracht zich geuit heeft bij zaken, die
eenmaal in de drie maanden hun omzetbe
lasting-verplichtingen nakomen. Dan zou
hieruit de conclusie te trekken zijn, dat het
de groot-bedrijven zijn, die. het meest ge
profiteerd hebben van de monetaire wijzi
ging. Dit zal eerst blijken uit den midde-
lenstaat van Januari, en Februari 1937!
Door de betere ontvangsten in October
is natuurlijk de achterstand gedurende het
geheele jaar niet ingehaald.
In de eerste tien maanden van 1936 wer
den geïnd in totaal 302.825:994 bij een ra
ming van 309. 604. 160, wat een achter
stand beteekent van ongeveer 6.8 mil
lioen. In dezelfde maanden van 1935 was
het batig saldo ƒ305.024.800, dat een te
ruggang beteekent van ongeveer 2,4 mil
lioen. Het jaar 1936 is tot dusver nog me-
degevallen, terwijl het zich laat aanzien,
dat de uitkomsten over het geheele jaar
hooger zulen zijn dan in 1935, terwijl de
raming nagenoeg zal worden gehaald. Want
zeer zeker zal December as. behooren tot
de meest gunstige maanden sinds het in
trede van de crisis.
- De invoerrechten haalden 70.883. 943 bij
een raming van 70 millioen. De Minister
heeft dus goed geschat, al is dezé uitkomst
slechts gevolg van ipcidenteele factoren,
die destijds bij het opmaken van de begroo
ting niet te overzien waren. Deze post blijft
dubieus, want men kan natuurlijk niet zeg
gen, in hoeverre de import van buiten-
landsche goederen zal stijgen dan wel da
len. De groote afzetgebieden voor ons land
neigen nog steeds verder over naar de
autarkie. Ook Engeland, waar in 1937 de
onderhandelingen over de vernieuwing van
Ottawa zullen beginnen. Over hét alge
meen blijven de verschillende accijnsen'be-
neden de raming, terwijl zij eveneens ach
terblijven bij hetgeen in dezelfde periode
van 1935 werd geïnd. Dit kan ook niet an
ders, gezien de sterk gedaalde koopkracht
van-ons volk over de eerste negen maanden
van het jaar. Zooals gezegd is in October
j.L een schuchtere verbetering te bemer
ken. De accijns op geslacht en op bier zijn
echter iets hooger, maar deze stijging mag
geen naam hebben. De omzetbelasting over
treft de raming der eerste tien maanden
van het jaar met 75.769. Het geïnde be
drag was bovendien circa f 700.000 hooger
dan dat in JanuariOctober 1935.
De rechten van successie bleven bij de
raming met 4.3 millioen ten achter. De
Regeering heeft nu eenmaal geen invloed
op het aantal rijkere personen, die het tij
delijke met het eeuwige verwisselen; een
raming van deze post ligt natuurlijk geheel
en al in de lucht en baseert zich op de ge
middelde resultaten over de afgeloopen
jaren.
Over de directe belastingen ia niets bij
zónders te vermelden. Het bedrag van de
raming is 113.100.000, terwijl tot uit. Oc
tober j.l. daarvan geïnd was 95.032.290
legen 90.088.506 in dezelfde periode van
1935. Het ziet er naar uit, dat in 1937 meer
zal worden geïnd, gezien de sterke stijging
in guldens van het -nationale vermogen en
tevens van het nationale inkomen. De te
genwaarde in guldens van onzen export is
toegenomen. En de verwachting bestaat, dat
verschillende maatschappijen weer divi
dend zullen gaan betalen of dividend, dat
de laatste jaren werd uitgekeerd wat zullen
verhoogen!
Een staatkundige epidemie.
Verschenen is het reeds eenigen tijd ge
leden aangekondigd nieuwe bock van mr.
Marchant: „Een staatkundigie epidemie. Het
ziektebeeld van het Dietse Nationaal-Socia-
lisme in Nederland".
Wij willen hier enkele passages citeeren
uit het laatste hoofdstuk van het met zeer
vele gegevens gedocumenteerde werk:
„Zoo komt dan op zekeren dag een mijn
heer tot ons, die van staatkunde niets blijkt
te weter-, met de booösóhap: gij zijt slam
pampers, gij kunt niet zelf de menschen
kiezen, die staatkundig u vertegenwoor
digen tegenover de regeering. Dat moet
anders wordén. Ik zelf zal tegelijk u ver
tegenwoordigen en u regeeren. Ik voel, dat
ik dat kan Ik voel mij daartoe geroepen.
Of ik het kan,' moet gij mij niet vragen; ik
verzeker u, dat ik het kan. Ik vraag veel
van u. Ik vraag-u, dat gij mij. alles uitlevert,
want ik alleen zal zijn de regeering. Ik al
leen zal handelen. De Kroon handelt niet.
Ik stel mij voor al miji daden verantwoor
delijk, maar niet tegenover u, want dat is
verantwoordelijkheid naar beneden, en die
is onbestaanbaar. Ik ieg dus aan.u.geen
verantwoording af. Ik dien u ook geen be
grooting in, die gij hebt goed te keuren en
waaraan ik ben gebondenCritiek zal ik
niet dulden. De pers. zal ik zetten naar mijn
hand. Gij zult geen enkele gelegenheid
krijgen om mij met een wettelijk middel te
verwijderen. Ik vraag u: wilt gij mij dit
vertrouwen geven?"
Het antwoord op deze vraagt geeft mr.
Marchant aan het slot van zijn boek:
Een, beschaafd volk, dat is een volk, dat
in al zijn lagen een elementaire kennis heeft
en gewoon is zijn verstand te gebruiken,
een beschaafdvolk, dat op deze vraag .een
toestemmend antwoord zou geven, zou ziek
zijn, doodziek. Het zou lijden aan de staat
kundige epidemie, die in deze verhandeling
is beschreven. Wie voor zijn welzijn heb
ben te waken, mogen geen .middel verzui
men, om het voor het voortwoekeren der
ziekte met alle middelen te bewaren".
DE NATIONALE FEESTDAG OP
7 JANUARI.
Naar aanleiding van het feit, dat de Raad
van Ministers besloten heeft, den dag van
het huwelijk van Prinses Juliana, 7 Januari,
te beschouwen als nationalen feestdag, zul
len alle Rijksdiensten en de daaronder res-
sorteerende instellingen en bedrijven, voor
zoover mogelijk is, zijn gesloten.
Bovendien is van den Minister, van Bin-
nenlandsche Zaken een circulaire uitgegaan
aan de Geaeputeerde Staten der onder
scheidene provincies en de gemeentebestu
ren, waarin hij te kennen geeft, dat hij het
op prijs zal stellen indien ten opzichte van
de verschillende diensten, voor
mogelijk is, dezelfde gedragslijn wordt
volgd.
De wereld
in vogelvlucht
De Spaansche burgeroorlog, die voor
eenige dagen nog zoo .fel woedde, is plot
seling ingezakt tot een smeulend vuurtje.
En rondom dit smeulend vuurtje- wordt
thans rustig gepraat: over de diplomatieke
verwikkelingen, welke het gevolg zijn van
den burgeroorlog. Wegens- het gevaar van
clandestiene hulp aan de strijdende par
tijen, worden thans- zoowel door de sche
pen van Franco als-door die van de regee
ring buitenlandsche schepen in de Spaan
sche territoriale wateren doorzocht op con
trabande en dat is met name voor -Enge
land aanleiding tot het treffen van maat
regelen om eventueels ongewenschte ge
volgen daarvan te vermijden. De Britsche
schepen, die schade ondervinden van der
gelijke aanhoudingen, verlangen nl. be
scherming van hunregeering krachtens
internationaal recht. En om daaraan te
ontkomen is het -aangewezen middel om
de beide strijdende' partijen te erkennen
als belligërenten, .als oorlogvoerenden.
De scheden, die zich wagen binnen de zo
nes, welke door de belligerenten wordèn
gecontroleerd, .doen ...dit dan op eigen
risico. Maar tot deze „erkenning", welke
overigens geen erkenning van de Burgos-
regeering inhoudt, wil Engeland nog niet
overgaan.
Voorloopig bepaalt de Engelsche regee
ring "zich tot het afkondigen -van een -ver
bod van wanerivervoer. waardoor een sch'p
met contrabande aan boord, zijn aanspraak
op bescherming verbeurt.-
Overigens is de toestand vrij kalrm Ita
lië heeft verklaard;-dat. zijn steun aan.de
Franco-regeering ziclr beperken zal -tot
moreélen steun.
DE KERK IN DUITSCHLAND.
Conflict te München.
MüNCHEN, 24 Nov. (A. N. P.). De span
ning tusschen de Katholieke Kerk en den
Staat is opnieuw aan den dag getreden in
'n conflict over het plaatsen van collecte-
bussen.te. München. De kerkelijke autori
teiten verzochten de gemeentelijke collec
tebussen voor de armen uit de kerkgebou
wen te verwijderen.
De gemeenteraad heeft aan dit verzoek
voldaan, doch de bussen thans geplaatst
juist' buiten de kerkdeuren op gemeente
grond.
Het verzoek van de autoriteiten, om
de kerkbussen te doen verwijderen, is
een gevolg van het optreden van de na-
tionaal-socialisten tegen de privileges van
de Kerk,.zooals het verbieden van de vak-
vereenigingen, het confisceeren van de
kerkelijke belading en het in beslag ne
men van de scholen met het ontslaan van
het religieuse onderwijzend personeel.
De kerkelijke autoriteiten baseerden hun
verzoek op de gewijzigde verhouding tus
schen Kerk en Staat.
De gemeenteraad besloot verder niet
te voldoen aan het vonnis van het Hoog
Gerechtshof om de Kerk 3776 mark te be
talen.
„Indien er een principieele wijziging, is
gekomen in de betrekkingen tusschen Kerk
en Staat" zeide de nati-soc. burgemeester,
„dan behoeven we niet te voldoen aan oude
contracten."
BINNENLAND
HET HUWELIJK VAN PRINSES JULIANA
Blijvende herinnering voor leerlingen en
leerkrachten.
In verband met het voornemen der re
geering om bij gelegenheid van het huwe
lijk van Prinses Juliana en Prins Bernhard
een blijvende herinnering te doen vervaar
digen, voor alle leerlingen en leerkrachten
van hier te lande gevestigde onderwijsin
richtingen, heeft de minister van onderwijs,
kunsten en wetenschappen aan de burge
meesters een opgave gevraagd van de in
elke gemeente gevestigde scholen, leer
krachten en leerlingen. Het ligt in de be
doeling van den minister vermoedelijk be
gin Januari de exemplaren toe te zenden
met verzoek dezeomstreeks 7 Januari te
doen uitreiken.
Naar wij vernemen is de datum voor
den eere-avond, welken het Haagsch comité
voor de viering van het vorstelijk huwelijk
in het gebouw van Kunsten en Wetenschap
pen heeft georganiseerd bepaald op 5
Januari.
De aanvang is op 9 uur vastgesteld in
verband mét een diner ten hove. Tijdens
dit diner zal de koninklijke militaire kapel
zich doen hoorenrdeze heeft-ook haar me
dewerking aan dén eere-avond toegezegd.
Voorts zal de koninklijke familie op 29
Decemberde vereenigingen inspecteeren,
welke zich bij het bovengenoemde Haag-
sche comité hebben aangesloten, met het
doel de plannen van dat comité te steunen.
En tenslotte kan nog worden gemeld, dat
de plannen, welke het sub-comité voor de
verlichting en versiering van de konink
lijke residentie tijdens de bruidsdagen,
heeft ontworpen, door het college van bur
gemeester en wethouders ongewijzigd zijn
goedgekeurd.
HET PRINSELIJK PAAR EN DE
WATERSPORT.
Bezoek van Prins Bernhard aan een paar
Amsterdamsclie scheepswerven.
Prins Bernhard heeft gistermiddag een
bezoek gebracht aan de Amsterdamsche
werf G. de Vries Lentsch Jr. en aan de
werf Het Fort van de firma de Vries
Lentsoh, beiden aan de overzijde van
het IJ.
Z. D. H. was vergezeld van de heeren
Ernst Crone, voorzitter van de Kon. Ned.
zeil- en roeivereèniging, ir. J. J. Loeff, di
recteur, van het Centraal bureau voor wa
tersport; mr. Crena de Jongh, directeur van
de Ned. Handel Maatschappij en W. Duijs
uit Rotterdam.
Dit bezoek had ten doel de bezichtiging
van motorjachten. Zóoals men weet, heeft
het prinselijke paar zijn ingenomenheid uit
gesproken over het vooruitzicht, dat het
nationale huwelijksgeschenk in de eerste
plaats zal bestaan uit een jacht vóór de
binnenwateren.
De Koninklijke verbonden Nederlandsohe
watérsportvéfeehigingéri, de Kon. Neder -
landsche motorbootclub, de Nederlandsohe
BUITENLAND.
Deplomatieke verwikkelingen rondom
den Spaanschen burgeroorlog. Italië zal
Franco alleen moreel steunen. (2de blad).
Horthy's bezoek aan Rome (2de blad).
Rede van v. Zeeland. (2de blad).
BINNENLAND.
De Rijksmiddelen in October. Over
zicht. (1ste blad).
Beperking van den tarweverbouw Is
opgeheven (1ste blad).
Voor het Kon. Instituut van ingenieurs
heeft Prof. Piccard een lezing gehouden
over: Luchtvaart en stratosfeer. (3de blad).
De moord te Merkelbeek. De verdenkin
gen. tegen de huishoudster worden steeds
ernstiger. (Gem. Ber. 4de blad en 1ste blad).
Ontheffing
Winkelsluitingswet
VAN 4 TOT EN MET 7 JANUARI a.s.
Naar wij vernemen heeft de Minister
van Handel, Nijverheid en Scheepvaart in
verband met het huwelijk van Prinses
Juliana en Prins Bernhard van Lippe
Biesterfeld, burgemeester en wethouders
van alle gemeenten gemachtigd, een al
dan niet voorwaardelijke ontheffing van de
Winkelsluitingswet te verleenen voor het
tijdvak van 4 tot en met 7 Januari 1937.
watersportbond en de Nederlandsche Ka-
nobond, hebben zich tot een comité ver-
eenigd om gelden in te zamelen met het
doel, dat door de geheele watersport een
bepaald onderdeel van dit jacht zal wor
den gegeven om te toonen hoe de water
sporters zich verheugen in de keuze van
dit geschenk. Het algemeene comité tot
aanbieding van het nationale huwelijksge
schenk is in deze geraadpleegd en heeft zich
direct met dit denkbeeld vereenigd.
Het bezoek van Prins Bernhard aan de
beide scheepswerven hield uiteraard ver
band met deze aangelegenheden.
PRINS BERNHARD BIJ WERKSPOOR.
Het geheele bedrijf bezichtigd.
Vanmorgen heeft Z. D. H. Prins Bernhard
een bezoek gebracht aan het bedrijf van
„Werkspoor" N.V. aan de Óosterburger-
middenstraat.
De Prins, die vergezeld was van den pré
sident der Nederlaftdsche Handel Mij., den
heer mr. D. Crena de Iongh, werd ontvan
gen door den directeur, den heer ir. M. H.
Damme, en den adjunct-directeur, ir. W.
Maas Geesteranus, waarna de werkplaatsen
van het bedrijf bezichtigd werden. Na af
loop daarvan begafmen zich naar de ka
mer der commissarissen, waar de staf van
de directie en de hoofdingenieur aan Zijne
Doorluchtige Hoogheid werden voorgesteld.
Het bezoek, dat ruim twee uut in beslag
had genomen, is, aangezien er geen rucht
baarheid aan was gegeven, voor het publiek
vrijwel onopgemerkt voorbijgegaan.
BEPERKING VAN DEN TARWE
VERBOUW OPGEHEVEN.
De regeeringspersdienst meldt:
Aangezien de prijsverhouding tusschen
de tarwe en andere akkerbouwgewassen
thans zoodanig is, dat de beperking van
den tarweverbouw tot ten hoogste 1/3 van
de geheele oppervlakte bouwland zooals
j voorgeschreven in artikel 12, lid 1, van de
crisistarwebeschikking 1936 niet meer
noodzakelijk is, wordt hiermede ter alge
meene kennis gebracht, dat deze beperking
S is opgeheven.