NIEUWS
CHEMIE EN LUCHTBESCHERMING.
AN'DAG 23 NOVEMBER 1936
DE LEIDSCHE COURANT
DERDE BLAD - PAG. 10
Bijeenkomst van de Ned. Chem. Vereeniging.
Volmaakte luchtverdediging en
luchtbescherming.
Na 'n kleine pauze werden Vrijdagmiddag
de voordrachten voortgezet met een lezing
van Lt.Kol. A. J. Maas, Hoofdinstructeur
van het Korps Luchtdoelartillerie te Utrecht
Spreker merkte op, dat alleen een vol
ledig stelsel van luchtverdediging en lucht
bescherming nut afweipt. Dikwijls men op
het falen van een der deelen zonder daar
bij te bedenken, dat geen der deelen in
zichzelf volledig is; allen samenwerking
geeft een gunstig resultaat.
Een jachtvliegtuig zonder zoeklichten
heeft b.v. in den nacht slechts geringe
waarde. Zoo is de samenwerking tusschen
luchtdoelartillerie en jachtvliegtuigen een
vereischte. Overdag heeft het jachtvlieg
tuig de hulp van artillerie en mitrailleurs.
Ons luchtdoelgeschut is zeer modern. De
hoogtemeters zijn langs electrischen weg
met vuurleidingstoestel en geschut ver
bonden. zoodat de stukken automatisch ge
richt worden, zonder dat de bedieningsman-
scnappen het doel behoeven te zien. Be-
spreiding bij het nieuwe materiaal is veel
geringer aan van het vroeger gebruikte.
De trefkans op een gesloten afdeeling vlieg
tuigen is dan ook zeer groot. De project.el
van het luchtdoelgeschut van 40 mm is
zeer gevoelig. Dun doek is reeds voldoende
om het projectiel te doen explodeeren.
Voor lage hoogten gebruikt men de mi
trailleur (500 schoten per minuten).
De zoeklichten werden steeds samen met
iuisterapparaten om de richting vast te
leggen, waarin de vliegtuigen zich bevinden.
Tot het beschermings- en verdedigings
stelsel behoort verder de luchtwachtdienst,
welke onontbeerlijk is om op tijd klaar te
zijn. Verduistering is een machtig passief
verded igin gsmiddel.
Spreker wijst er nadrukkelijk op dat een
goede afweerorganisatie veel onheil voor
komt.
Hoewel luchtverdedigingsmanoeuvres
van groot nut zijn, missen ze steeds den
moreelen factor.
Uit de Engelsche en Fransche militaire
vakliteratuur leert men dat luchtverdedi
ging een zeer groot effect sorteert.
In Nederland zijn in de groote steden
luchtverdedigingskringen gevormd, waarin
alle wapens, en ook de civiele luchtbescher
ming zijn opgenomen. Het stelsel moet cen
traal worden samengevat, civiele en mi
litaire maatregelen vullen elkaar aan.
Als laatste spreker van den eersten dag,
hield kapt. van Riesen, adj.-inspecteur voor
de bescherming van de bevolking tegen
luchtaanvallen een voordracht over;
Waarschuwings-
ringsdienst.
alarm ee-
Doel van deze diensten is drieledig, n.l.
het tijdig gereedstellen van de diensten in
de diversen plaatsen, waarschuwing van de
bevolking zich in veiligheid te stellen en
de bevolking te waarschuwen de reeds
vroeger voorbereidde maatregelen te ne
men.
Zaak van overheidszorg is de z.g. lucht
wachtdienst. Deze bestaat uit op geschikte
wijze langs de grens als mazen van een net
opgestelde luchtwachtposten, die kunnen
hooren en zien of vliegtuigen de grens
overschrijden. Deze melden door naar het
centraal luchtwachtbureu, dat hierna zijn
eerste bericht, n.l. luchtgevaar aanwezig zoo
mogelijk met de radio aan de bureau van
de hoofden der plaatselijke diensten door
geeft. Hierna maakt het centraalbureau de
koers op en zendt nadere gegevens.
Na deze waarschuwingsdienst volgt het
werk der plaatselijke alarmeeringdienst.
Deze heeft te voren uit experimenten be
paald hoe groot de straal der eerste cirkel
rond zijn stad is. waarna hij niet langer
kan wachten met het oproepen van zijn
hulpdiensten. Deze straal is vnl. afhanke
lijk van de snelheid dei te verwachten
vliegtuigen. Als de vliegtuigen een tweede
cirkel met kleine straal overschrijden, zal
hij niet langer kunnen wachten met het
op groote schaal alarmeeren der bevol
king; hiermee zal hij zoo lang mogelijk
wachten en zoo mogelijk een stil voor
alarm via b.v. radiodistributie geven. Op
het uiterste moment, waarop aan gevaar
binnen een 8 minuten niet meer getwijfeld
kan worden moet alarm gemaakt worden
met acoustische middelen. Als de vliegtui
gen vertrekken kan b.v. door het luiden
van kerkklokken het sein: luchtalarm ge-
einaigd worden gegeven.
Spr. behandelt vervolgens de ervarin
gen met proeven in ons land genomen en
de 'speciale moeilijkheden, die ons land op
levert voor een goede waarschuwings
dienst.
In de discussie zegt spr., dat het ge
bruik van kortegolfzenders op het oogen-
blik geprobeerd wordt. Zoolang we voor de
kust schepen kunnen houden, zal ook het
plaatsen van luchtwachtposten daar moge
lijk zijn. (duikbooten).
De bijeenkomst werd Zaterdag voortge
zet.
ZATERDAGMORGEN.
De eerste spreker van dezen morgen was
ir. A. J. der Weduwen, technoloog b. h.
Staatsbedrijf der Artillerie-Inrichtingen a.
cl. Hembrug, die een voordracht hield over
Individueele beschermingsmiddelen (gas
maskers, gaskleeding, nevelfilters).
Adsorptie en actieve kool.
Vervolgens hield ir. D. Douwens van het
lab. der Norit-Ver. Verkoopcentrale een
voordracht over „Adsorptie en actieve
kool".
Door het aanwezig zijn van vele nicro-
poriën, die een diameter van enkele
0.000.0001 m.m. hebben, is het inwendig
oppervlak van 1 g actieve kool honderden
M.2. Aan dit groote oppervlak kunnen gas
sen en dampen door adsorptiekrachten wor
den vastgelegd, terwijl onder bepaalde om
standigheden tevens condensatie van dam
pen in de Micro-poiën op kan treden.
Na een beschouwing van beide verschijn
selen werd de werking van de adsorptiekool
in het gasmasker besproken en met eenige
korte voorbeelden toegelicht.
Rubber onderdeelen gas-
Het woord was daarna aan ir. D. J. v.
Wijk, technoloog b. d. Rijksrubberdienst te
Delft, die een voordracht hield over „Keu
ring en oplegging van rubberonderdeelen
van gasmaskers".
De thans bij het leger hier te lande in
gebruik zijnde gasmaskers bestaan voor
het grootste deel uit rubber onderdeelen.
Het is van zeer groot belang, dat deze
onderdeelen gedurende langen tijd (ten
minste 10 a 15 jaren) bewaard kunnen
worden zonder onbruikbaar te worden.
De duurzaamheid van rubber, bij bewa
ren onder normale omstandigheden, wordt
hoofdzakelijk bepaald door de mate van
oxydatie door de zuurstof van de lucht.
Tengevolge van de oxydatie worden de
mechanische eigenschappen benadeeld, het
geen in den regel uiterlijk merkbaar wordt
aan het zachter en vervolgens hard en
bros worden van de rubber.
Door middel van keuring kan worden ge
controleerd of de kwaliteit, bepaald door
de samenstelling en de fabricage wijze, zoo
danig is, dat een behoorlijke duurzaam
heid verwacht kan worden. Geregeld en
scherpe keuring :s derhalve een gebieden
den eisch.
De keuring bij den Rijksrubberdienst ge
schiedt aan de hand van de door dezen
dienst opgestelde chemische en ^mechani
sche eischen. De keuring op vorm, afwer
king en gasdichtheid blijft derhalve bui
ten beschouwing.
De belangrijke onderdeelen van het che
misch onderzoek zijn het gehalte aan oxy-
datie-producten, aan koperverbindingen en
het rubbergehalte.
Het onderzoek van de mechanische eigen
schappen wordt beperkt tot het bepalen
van de trekvastheid, de rek bij breuk en
de hechting van de rubber aan het weef
sel.
De duurzaamheid van rubber onderdee
len wordt beoordeeld met behulp van ver
snelde duurzaamheidsproeven, waarbij de
rubber aan een versnelde oxydatie wordt
blootgesteld.
Rubber onderdeelen moeten in donkere
en koele ruimten worden opgelegd, waar
in de temperatuur niet boven 25 gr. mag
stijgen.
ZATERDAGMIDDAG.
De laatste middag van het symposium
werd geopend met een voordrach tvan kapt.
A. Burgdorffer, van het Departement van
Defensie, die sprak over
Bescherming der burger
bevolking.
Spr. begon rnet er op te wijzen, dat bij
luchtaanvallen op de burgerbevolking in de
eerste plaats gerekend moet worden op het
gebruik van brisantbommen, doch dat wel
licht getracht zal worden de herstellings
werkzaamheden te bemeoilijken door het
gebruik van strijdgassen. Bij woonhuizen is
tegen voltreffers van brisantbommen prac
tisch geen voldoende bescherming te krij
gen, zoodat men zich daar moet beperken
tot het inrichten van zgn. scherf vrije ruim
ten, d.w.z. dat ze bestand zijn tegen weg
vliegende scherven van in de nabijheid
springende bommen en ook berekend om
eventueele instortingslasten te dragen en
ook gasdicht zijn. De kelder is hiertoe het
meest geschikt. Bijzonder wenschelijk is
het dan ook een eenvoudige gassluis in te
richten.
Spr. wijst dan op de wenschelijkheid om
bij het stichten van nieuwe woonhuizen
ieeds dadelijk met deze dingen rekening te
houden, daar de bouwkosten daarbij slechts
een zeer geringe verhooging zullen onder
gaan, n.l. voor de zwaardere kelderafdek
king, voor de noodige stalen luiken en voor
gasdicht sluitende deuren. Door de brand
vrijheid van de gebouwen te bevorderen,
wordt tevens tegemoet gekomen aan het
gevaar van brandbommen. Instortingsge
vaar kan bij groote gebouwen worden be
perkt door skeletbouw toe te passen.
Ter bestrijding van het gevaar van
brandbommen, is het noodig de bovenste
verdieping zooveel mogelijk te ontruimen
en de bovenste vloer bij voorkeur met
brandvrije platen, of eventueel met een
laagje zand van 3 c.M. af te dekken.
Spr. verdeelt de openbare schuilplaatsen
in ruimten voor ten hoogste 50 personen en
in ruimten voor meer personen, echter niet
meer dan 150 om te schuilplaats niet te
groot en te trefbaar te maken. Deze schuil
plaatsen moeten volgens de wet betreffen
de bescherming tegen luchtaanvallen door
de Overheid worden ingericht. Ook de
luchtverversching werd daarbij behandeld;
altijd moet over 3 M3. ruimte per persoon
worden beschikt.
Aan te zuigen buitenlucht moet ten allen
tijde worden gezuiverd met een zgn. schuil-
plaatsfiltertoestel. Spr. wees op de voor-
deelen van een dergelijk apparaat, o.a. om
dat in de schuilplaats een zekere overdruk
ontstaat, die belet, dat door ontstane ge
breken gas in de ruimte zal dringen, ter
wijl bij langdurig verbljjf toch geen zuur
stofgebrek kan ontstaan.
Over
Beschermingsmaatregelen in
de industrie.
spreken vervolgens ir. L. H. M. Sauter, be-
drijfsscheikundige bij de Staatsmijn Emma
(Treebeek) en dr. J. H. de Boer, scheikun
dige bij de N.V. Philips' (Eindhoven). Vol
gens ir. Sauter moet de bedrijfsleiding van
elke onderneming nagaan, welke maatre-
len ter bescherming van haar personeel en
bedrijven dienen te worden genomen. Ver
der, of men zich eenvoudig kan aanpassen
aan het gemeentelijke luchtbeschermings
plan, dan wel dat het wenschelijk is een
eigen luchtbeschermingsdienst in het leven
te roepen. De steenkoolmijnen en neven-
bedrijven in Zuid-Limburg verkeer en in
dit laatste geval.
De Staatsmijnen hebben een eigen dienst
onder éénhoofdige leiding. Aan het hoofd
van den luchtbeschermingsdienst is toege-
j voegd een staf van deskundigen en een or-
j ganisatiebureau. Over ieder der bedrijven
complexen en woninggroepen is een kring-
chef geplaatst. De waarschuwingsdienst ziet
zich in Zuid-Limburg voor zeer speciale
moeilijkheden geplaatst.
De meest kwetsbare punten van een mijn
zijn de schachten. Vernietiging van een der
sehachtblokken brengt groote gevaren voor
het ondergronds werkzame personeel. Met
het ook op gifgassen zullen bij alarm de
ventilatoren buiten werking moeten wor
den gesteld.
Oude tanks of stoomketels zijn voor het
inrichten van kleine schuilplaatsen zeer ge
schikt. Reservoirs voor brandbare vloei
stoffen kunnen met zandzakken en aarden
wallen worden omgeven. Gashouders moe
ten liefst buiten gebruik worden gesteld,
speciaal droge wegens explosiegevaar bij
treffers. Woningen vlak bij de bedrijven ge
legen moeten worden ontruimd.
Volgens dr. de Boer moet het tot de on
mogelijkheden worden gerekend, dat groote
fabriekscomplexen met hooge betonnen ge
bouwen overdag tijdig aan waarneming uit
de lucht zijn te onttrekken; bij volledige
verduistering van fabrieken en omgeving
is dit 's nachts mogelijk. Indien fabrieken
geheel worden geblindeerd, is in tijd van
oorlog het werken 's nachts aan te beve
len. In de hooge betonnen gebouwen, in de
kelders voor zoover aanwezig, of op lagere
verdiepingen, zijn schuilplaatsen aan te
brengen, zoodat men de gebouwen niet be
hoeft te verlaten. De buiten nog noodza
kelijke verlichting kan het beste met ultra
violet licht en fluoresceerende voorwerpen
geschieden.
Bij een personeelsterkte van 5000 a 6000
man zijn er nog 800 tot 900 man noodig als
hulppersoneel bij de luchtbeschermings
dienst.
Na de thee sprak dr. C. W. van Hoog-
straaten, scheikundige a. h. staatsbedrijf der
artillerieinrichtingen aan de Hembrug over
Definfectie en ontsmetting.
Spr. wijst er allereerst op, dat voor deze
belangrijke tak van de bestrijdingsdienst
van het luchtgevaar, een goede kennis der
eigenschappen der oorlogsgassen onontbeer
lijk is. Het voornaamste gevaar, dat ons
bedreigt is het gebruik van mosterdgas. Ook
van de vernietiging van enkele andere gas
sen moet de ontsmettingsdienst echter op
de hoogte zijn.
Spr. gaat nu enkele vernietigingsmetho
den na. Chloor en phosgeen kunnen door
goed luchten voldoende verwijderd worden.
Van de verstikkende gassen wordt diphos-
geen door water ontleed in zoutzuur en
koolzuur. Water of sodaoplossingen zijn
hiervoor voldoende. Chloropikrine wordt
door natriumsulfiet of een alkalische op
lossing van zwavellever omgezet. De meest
voorkomende tranen- of niezenverwekkers
kunnen met alkalische zwavellever of met
chloorkalk kan worden volstaan; soda kan
maakt worden.
Bij de belangrijke verwijdering van mos
terdgas wijst spr. er op, dat vooral bij niet
zware besmetting water gebruikt kan wor-
den, ook al omdat de beschikbare hoeveel
heid van andere ontsmettingsmiddelen ge
limiteerd is. Naast water is chloorkalk of
een hypochlorietoplossing te gebruiken; an
deer middelen zijn vrjjwel alleen door den
medicus te gebruiken, en komen bij ge
bouwen en voorwerpen niet in aanmerking.
Spr. pleit dan voor een zoo groot moge
lijke uniformiteit in de aan ontsmettings-
ploegen te verstrekken chemicaliën. Met
water, alkalische zwavelleveroplossing en
chloorkalk kan worden volstaa; soda kan
wegens zijn goedkoopte ook vaak gebruikt
worden
Vervolgens behandelt spr. enkele practi-
sehe moeilijkheden, die zich in diverse ge
vallen voordoen. Bij zeei sterke besmetting
van voorwerpen zal soms aan vernietiging
de voorkeur moeten worden gegeven.
Ontsmettingswerkzaamheden zullen
meestal moeten worden verricht door de
gemeentelijke reinigingsdiensten. Deugde
lijke voorbereiding en oefening is een eer
ste eisch. Aan de ontsmettingsdienst en de
ontsmettingsploegen kan de chemicus voor
lichting geven.
De Zaterdagmorgen werd begonnen met
de voordracht van Ir. A. J. der Weduwen,
technoloog bij het staatsbedrijf der Artil
lerieinrichting van de Hembrug, over
Individueele bescliermings-
middelen.
Spr. begint met de onderscheiding te ma
ken tusschen de gasmaskers, die voor de
oorlogsbescherming dienen en tusschen
maskers voor beveiliging in de industrie.
In de industrie worden andere eischen aan
de maskers gesteld, omdat daar met veel
hoogere concentraties der gassen rekening
moet worden gehouden.
Vervolgens gaat spr. de ontwikkeling der
gasmaskers na.
Spr. behandelde dan kort het te verwach
ten gasmaskersbesluit, waarbij de normen,
waaraan ter verkoop aangeboden maskers
zullen moeten voldoen, worden vastgesteld,
en wees er met nadruk op, dat men zich
moet houden tegen verschillende nu nog
gauw voor de in werking treding van dit
besluit, op de markt gebrachte, onvolwaar
dige maskers.
In het tweede deel van zijn voordracht
behandelde spr. de a s k 1e d i n g. Vol
gens spr. is op het oogenbiik nog geen gas
kleeding bekend, die voldoet aan de
eischen, die men graag aan gaskleeding zou
willen stellen. Wel bestaat kleeding of zou
in korten tijd kleeding te maken zijn, die
gedurende niet al te longen tijd een goe
de bescherming zou geven. Spr. bespreekt
en laat zien, enkele soorten gaskleeding, die
in het laboratorium g. maakt zijn. Aller
eerst de kleeding, waarbij glycerine ge
bruikt is. Groote moeilijkheden levert hier
de vraag hoe deze stof houdbaar op klee
ding aan te brengen. Alle gummibescher-
mingsstukken zijn onbruikbaar, omdat ze
wel eenige uren bescherming gven, maar
desinfectie onmogelijk is, daar het mosterd
gas er in oplost. Ook ;en andere gasklee
ding werd getoond, die echter eveneens
moeilijkheden met de desinfectie oplevert.
Ook een kleeding met twee lagen stof en
een dunne metaallaag er tusschen werd be
sproken.
De bekende goede kleeding is onbruik
baar op groote schaal wegens de er nog
aan verbonden te hooge kosten. Als op dit
moment plotseling gaskleeding gemaakt
zou moeten worden, zou dit ook goedkoop
wel mogelijk zijn, hoewel men liever nog
betere kleeding zou hebben. Eenvoudig
zou b.v. bescherming met gewoon oliegoed
zijn uit te voeren. Spr. verwacht echter naar
aanleiding van de reeds gevonden dingen,'
binnen zeer korten tijd een goee en goed-
koope gaskleeding te zien komen.
Adsorptie en actieve kool.
Ir. Douwes, die hierna een voordracht
hield over Adsorptie en actieve kool, merk
te op, dat de eerste eisch waaraan gasmas
kerkool moet voldoen is dat de opneming
van het gas snel geschiedt; de tijd dat de
lucht in het gasmasiter is, is slechts zeer
kort.
Industriekool, b.v. in gebruik bij de te
rugwinning van benzol uit lichtgas mag
vesl langzamer werken.
Met het doel houdt men bij de fabricatie
rekening, door gasactivatie krijgt men kool
met een groot aantal kleine poriën, terwijl
chemische activatie met zinkchloride of
fosforzuur een kool geeft met grove po
riën.
De gassen, welke bij de keuring van
gasmaskerkool worden gebruikt, zijn phos
geen en chloornikrine.
Hierna verkreeg ir. A. J. der Weduwen
technoloog bjj het staatsbedrijf der Artil
lerieinrichtingen aan de Hembrug ten twee
den male dezen dag het woord voor het
houden van een voordracht over
Industrieel-technische verde-
digingsvoorbereiding.
Als men bedenkt, dat het verbruik aan
materiaal in den oorlog in Duitschland per
maand anderhalf maal zoo groot was dan
de voorraden, die bij de mobilisatie aanwe
zig waren, dan is het duidelijk, dat het
reeds in vredestijd noodig zal zijn maatre
gelen te treffen om de productie gelijken
tred met-het verbruik te laten houden.
Treft men wel menschen, die in ons land
weinig heil van ,?en dergelijke voorberei
ding verwachten en de voorkeur aan een
vergrooting van de uitrusting geven, dan
spelen deze overwegingen bij den aanmaak
van gassen geen rol. Men zal toch nim
mer reeds in vredestijd overgaan tot het
aanmaken er van. Ons land heeft een vrij
behoorlijke chemische industrie en staat
er wat betreft de kleine landen allerminst
slecht voor. Toch moet men de mogelijkhe
den van deze industrie niet overschatten.
Het feit, dat alle gassen chloor bevatten
en daarnaast het ontsmettingsmiddel van
mosterdgas uit chloorkalk bestaat in voor
ons land een moeilijk te overwinnen te
genslag. De door de legerleiding geschatte
hoeveelheden chloorkalk, die noodig zullen
zijn, komen practisch overeen met de
maximum chloorkalkproductie. Mocht het
dus blijken, dat deze hoeveelheden werke
lijk noodig zijn, dan moeten wij het uit
ons hoofd zetten, dat ooit een druppel gas
gemaakt zal kunnen worden. Het feit ver
der, dat eenige van onze groote industrieën
aan de peripheric liggen, is van grooten in
vloed op de mogelijkheden onzer industrie.
De conclusies van het
Symposium.
Na de lezing van ir. der Weduwen, nam
dr. C. A. Lobry van Troostenburg de
Bruyn, voorzitter van de Ned. Chemische
Vereeniging het woord en sloot het sympo
sium met de volgende woorden.
De volgende conclusies worden opgesteld,
in hoofdzaak gebaseerd op overwegingen
van chemischen en chemisch-technisohen
aard. Organisatorische vraagstukken zijn
daarbij op den achtergrond gehouden.
Uit de verschillende besprekingen over
de diverse aanvalsvormen met, en de tacti
sche toepassing van chemische en andere
strijdmiddelen, waarvan in geval van
lucht- en andere aanvallen de burgerbe
volking zal kunnen worden blootgesteld is
te besluiten:
a. de beveiliging tegen aanvallen met
strijdgassen is met grooter kans op succes
door te voeren, dan de beveiliging tegen
aanvallen met brand- en brisantbommen;
de beveiliging tegen deze laatste is zelfs
practisch onmogelijk te achten.
b. In tegenstelling tot de uitwerking van
brisantbommen leidt de toepassing van
brandbommen overwegend tot vernietiging
van materieele zaken. Gasaanvallen, welke
daarentegen slechts het individu zullen
treffen zijn in hun gevolgen meer te vree
zen, indien de bevolking niet of onvol
doende beschermd is.
c. De meening, dat bij aanvallen op de
burgerbevolking gas aanvallen minder be
langrijk zijn dan brisant- en brandbom-
aanvallen, geldt alleen dan, wanneer geen
goede beschermingsmaatregelen zijn ge
troffen. Ook bij gecombineerde aanvallen,
waarvan de gevolgen moeilijk zijn te over
zien, zal een goede gasbeveiliging het aan
tal slachtoffers kunnen beperken.
2. Terwijl de individueele bescherming
tegen inademingsgiften voor hen, die een
gasmasker bezitten afdoende mogelijk
schijnt te zijn, is het probleem van de gas-
besch-ermende kleeding tagen blaartrek
kende gassen nog niet definitief opgelost:
hier ligt voor den chemicus nog een be
langrijke taak.
3. Iedere luchtbeschermingsdienst dient
over een chemicus te beschikken, die in
staat is met eenvoudige middelen de meest
gebruikelijke strijdgassen te onderkehnen
in grond- of luchtmonsters.
Onderzoekingen, welke uitgaan boven het
eenvoudig aantoonen van niet door afzon
derlijke instanties te worden verricht, doch
centraal te geschieden.
4. Speciaal de ontsmetting vereischt
chemische kennis en voorbereiding. Men
traahte met zoo weinig mogelijk ohemica-
liën, welke gemakkelijk zijn te verkrijgen
te volstaan. Chemische adviezen zullen bij
den ontsmettingsdienst onontbeerlijk zijn,
terwijl verzorging met de daarbij noodige
chemicaliën 'erzekerd dient te zijn. Zoowel
voor reeds gefabriceerde als voor nog niet
in ons land gefabriceerde producten ligt
hier een taak voor den chemicus.
5. Ook met den medicus is samenwer
king noodzakelijk. Onder meer betreft dit
ook de beveiliging van den behandelenden
geneesheer zelve.
6. Ten einde de chemici in staat te stel
len aan de onder 25 genoemde werk
zaamheden met vrucht deel te nemen is het
wenschelijk, dat deskundige voorlichting,
b.v. d.m.v. cursussen kan worden verkre
gen.
Het ware gewenscht, dat aan de Univer
siteiten derg. cursussen voor jongere che
mici werden gegeven.
Voor het organ iseeren en coördineeren
van de medewerking door chemici b(j de
vraagstukken inzake chemie en luchtbe
scherming is het gewenscht, dat door de
Ned. Chemische Vereeniging een perma
nente-commissie wordt ingesteld, die onder
meer tot taak heeft het contact met andere
algemeene instanties op dit gebied te onder
houden.
ST. JOS. GEZ. VEREENIGING.
De sociale avond.
Hedenavond is de tweede sociale avond,
waarbij zoowel gehuwden als gezellen
welkom zijn. Nu is de spreker pater E.
v. d. Snoek O.F.M., voor onze gezellen een
goede bekende. Het onderwerp zal zijn:
„Het levensbeginsel der maatschappij".
Komt dus met velen naar dezen hoogst
leerzamen avond.
Kegelclub.
In verband met de jongeren-bijeenkomst
in de Gehoorzaal, gaat de bijeenkomst der
gezellen kegelclub niet door morgenavond.
INGEZONDEN STUKKEN
MORGENKINDERVOEDING „JERUëL",
MIDDELSTEGRACHT 3.
„Jeruël" heeft vele jaren lang een mooi
werk gedaan aan onze kleine stadgenoo-
ten, kinderen, die bij de zwaarstgetroffe-
nen onder de crisisdepressie behooren. Ve
len, die lichamelijk verzwakt waren, zijn
door beter comfort, dan hun schamel mi
lieu uitmaakte, in eenige maanden aange
sterkt en zoodoende bewaard gebleven voor
de ontzettende gevolgen van ondervoeding.
Aan andere kinderen werd in groote geta-
len des morgens een ontbijt met warme
melg verstrekt. Hoezeer dit noodig was, ge
tuigde hun komst ondanks het vroege mor
genuur; ondanks felle koude vaak waren
ze er reeds vóór 8 uur en genoten gretig
van het geen onze Leidsche burgerij voor
hen bijeen gebracht had. Het werk heeft nu
weer enkele maanden stil gestaan. We heb
ben geen geld! 'I Is trouwens toch een raad
sel, dat het werk er nog is, ondanks heel
velen moesten ophouden met hun maande-
lijksche bijdragen of deze kennelijk moesten
omlaag brengen.
Gelukkig mag Jeruël het vertrouwen ge
nieten, doch intense belangstelling is véél
meer! Dat bevestigt een goeden naam en
het heerlijk werk voor de kleinen, 't Is on
baatzuchtig begonnen en ondanks vele
moeilijkheden voor honderden kleinen in
den loop der jaren een hulp geweest. Ook
kleeding, schoeisel, enz. ontvangen we gaar
ne of willen het bij u halen en we geven
dit na onderzoek gratis aan behoeftige ge
zinnen door. Ons gironummer is 150753. Te
lefoon 1743.
J. VERKERK.
Middelstegracht 3
Leiden, 23 November '36.
