DE STRIJD OM MADRID.
nee Bobby
buitenland
Administratie
van vermogens
letteren en kunst
WOENSDAG 18 NOVEMBER 1936
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 6
Zwaar bombardement op de hoofdstad.
Tot nu toe weinig vorderingen gemeld.
NIEUWE AANVAL IN HET
NOORDWESTEN VAN MADRID.
Gisterochtend vielen de nationalisten
wederom aan in de universiteitswyk. Zij
drongen door in de richting van Cuatre
Caminos. Het resultaat van dezen aanval
is nog niet bekend, doch het hoofdkwar
tier van de nationalisten was tevreden
ever den gang van zaken.
Radio-Cadix deelde gisteravond mede,
«tt sedert het begin van den aanval op
Madrid 9000 man van de regeeringstroe-
pen gewond werden. Zij konden niet meer
aan den strijd deelnemen.
Het hoofdkwartier der nationalisten te
Salamanca heeft medegedeeld, dat de ko
lonne, welke den opmarsch der opstande
lingen naar paseo del Parque del Oeste
wilde stuiten, een internationale kolonne
was. Geen enkele Spanjaard streed hierin
mee. De kolonne werd op de vlucht gedre
ven en verloor eenige honderden dooden.
Waarschuwing van Burgos.
De voorloopige regeering der nationa
listen te Burgos heeft de buitenlandsche
regeeringen gewaarschuwd, hun schepen
uit de haven van Barcelona te verwijde
ren, teneinde deze schepen geen gevaar te
doen loopen bij de maatregelen, welke ge
nomen zullen worden tegen het ontsche
pen van gas en oorlogsmateriaal in deze
haven.
MEDEDEELINGEN VAN DE ZIJDE DER
REGEERING.
Gistermiddag nam het bombardement
van Madrid door de opstandelingen in he
vigheid toe. Vooral werd de telefooncen
trale onder vuur genomen. Dit gebouw
steekt met zijn 17 verdiepingen hoog bo
ven Madrid uit. Verscheidene granaten
ontploften bij het gebouw en beschadig
den het ernstig. Een scherf vloog zelfs
door een venster in een vertrek, terwijl in
het vertrek daarnaast de buitenlandsche
journalisten wachtten op telefoonverbin
dingen met hun bladen.
Dit nieuwe bombardement eischte ver
scheidene dooden en gewonden. Een bom
viel op het Roode Kruis hospitaal. Te tien
uur in den avond streed de brandweer
nog tegen de branden, welke overal in de
stad woedden. Het verkeer op straat
wordt met den dag gevaarlijker, de op
standelingen' sparen geen enkele wijk. Er
zijn thans veel meer dan 200 dooden en
500 gewonden.
HOE DE STAD GETEISTERD WERD.
Uit Madrid wordt van regeeringszijde
gemeld:
Gistermorgen om vijf uur verschenen
de bombardementsvliegtuigen der natio
nalisten reeds weer boven de stad. Zij
keerden tusschen acht en negen uur te
rug. De door hen uitgeworpen bommen
kwamen neer in verscheidene wijken in
het centrum, vooral in San Miguel, waar
bommen op de markt vielen en talrijke
personen doodden en verwondden.
Nooit nog had Madrid een zoo intensief
bombardement meegemaakt. Ook was het
de eerste maal, dat de nationalisten brand
bommen neerwierpen.
Het is nog niet bekend, hoeveel slacht
offers zijn gevallen, maar hun aantal is
zeker zeer groot. Den geheel en nacht en
den geheelen morgen zijn de brandweer
mannen. bijgestaan door reddingsploegen,
bezig geweest met het bestrijden van de
branden, die op verschillende punten der
stad waren ontstaan.
Men is er in geslaagd de branden in de
omgeving van de Fransche ambassade te
blusschen.
Den geheelen nacht reden de ambulance
wagens af en aan voor het weghalen van
dooden en gewonden. Er speelden zich
hartroerende tooneelen af. Schreiende
moeders klemden de lijken harer kinderen
vast en weigerden ze door de Roode Kruis
mannen te laten weghalen.
In een enkele huis in de Sint Augustijn
straat werden 30 personen gedood. De
correspondent van Havas heeft gister
morgen een tocht gemaakt door de stad,
waar hij kon aanschouwen hoe hevig de
bombardementen zijn geweest. De mate-
rieele schade is ontzaggelijk groot. Het
ziekenhuis van San Carlos is afgebrand.
Een dikke rook, die een scherpe kruitlucht
verspreidt, stijgt hoog op in de straten en
verduistert het uitzicht.
Wat den militairen toestand betreft is
er gisteren niet veel veranderd. De eerste
regeeringslinies zijn betrokken door repu-
blikeinsehe gardesoldaten, terwijl de mi
litietroepen de tweede en derde linies be
zet houden.
Sedert gistermorgen zeer vroeg bombar
deert de regeeringsartillerie de verschan
singen der opstandelingen. Nieuwe stuk
ken zijn in stelling gebracht en de stad
dreunt van het kanongedonder.
Aan den anderen kant blijven de gra
naten der opstandelingen in de Noordwes
telijke wijken der stad neerkomen. Ge
zegd kan worden, dat in de laatste drie
dagen door bommen en granaten 200 per
sonen gedood en vijfhonderd min of meer
ernstig gewond zijn.
Het gebouw van het Roemeensche ge-
santschap is getroffen door een bom, die
groote schade aanrichtte. Het legatieper-
soneel had het gebouw echter 48 uur te
voren ontruimd. Het vlak naast de lega
tie staande gebouw is eveneens getroffen
en vernield, waarbij negen personen ge
dood werden.
De correspondent van de „Seculo" in
Spanje deelt mede, dat de Montana-kazer-
ne en de modelgevangenis te Madrid door
de nationalisten in brand zijn geschoten.
Volgens mededeelingen van de nationalis
ten zouden de regeeringstroepen alvorens
terug te trekken, duizenden gevangenen
vermoord hebben.
De radioclub te Lissabon deelt mede,
dat gisteravond 11.45 uur twee radiosta
tions van Madrid, Union Radio en Radio
Madrid plotseling hun uitzending staak
ten. Het schijnt, dat beide stations door
het bombardement van de nationalisten
zijn vernield.
MINDER TEGENSTAND B13 ESCURIAL?
Radio Hajorca heeft gisteravond mede
gedeeld, dat de regeeringstroepen aan het
front bij Escurial minder tegenstand bie
den en dat deze sector wel spoedig zal wor
den prijsgegeven. Volgens van gevangen
soldaten afkomstige mededeelingen zou de
bibliotheek van het klooster te Escurial,
welke van buitengewone be teekenis was,
als verloren moeten worden beschouwd.
Dezelfde zender deelt nog mede, dat de
regeeringstroepen thans aanvallen doen
onder het uiten van de kreet „Leve Rus
land", overigens zonder dat zij er in slagen
hun doel te bereiken.
EEN ZEESLAG AAN DE NOORDKUST.
Het gerucht doet de ronde, dat gisteren
een kleine zeeslag geleverd is tusschen re-
ge erin gsschepen en schepen der opstan
delingen uit de haven van Pasajes. De
strijd zou geleverd zijn op 20 mijl buiten
de Spaanse he kust.
ONTMOETING TUSSCHEN AZANA,
COMPANYS EN LARGO CABALLERO.
De president der republiek, Azana, en
de president der Catalaansche generaliteit,
Companys, zijn gistermorgen met onbeken
de bestemming van Barcelona vertrokken.
Zij zouden eerst tegen het einde van den
middag terugkeeren. Volgens geruchten
zouden terugkeeren. Volgens geruchten
hebben begeven in de provincie Castellon
de la Plana, waar zij een ontmoeting met
Largo Caballero zouden hebben gehad. Het
onderhoud zou zeer belangrijk zijn geweest.
De cortes te Valencia bijeen?
Uit Valencia wordt gemeld, dat men daar
den in druk heeft, dat de Cortes op 1
December in Valencia bijeen zullen ko
men.
HET CORPS DIPLOMATIQUE TE
MADRID WIL PROTESTEEREN.
Naar de Spaansche ambassade te Wash
ington mededeelt, zou het diplomatieke
corps te Madrid voornemens zijn door te
dringen tot de linies van de opstandelingen,
om hen mede te deelen, dat het bombarde
ment van Madrid het „wereldgeweten heeft
gewekt". De Britsche zaakgelastigde en de
ambassadeur van Mexico en Argentinië
willen deze stap ondernemen.
DE NONINTERVENTIE.
Het controle-ontwerp, dat door de niet-
inmengingscommissie is opgesteld, is van
grooteren omvang dan men waarschijnlijk
in den aanvang meende. Met voorbehoud
van de goedkeuring der beide in Spanje
in conflict zijnde partijen, zou men neutrale
waarnemers benoemen en controleposten
instellen op 40 plaatsen, havens in Noord-
Spanje, in Spaansch-Marokko en op de Ba
learen, benevens op de Spaansche Micldel-
landsche Zeekusten, en aan de Fransch-
Spaansche en Fransch-Portugeesche gren
zen. Een duizendtal waarnemens schijnt
noodig te zijn voor de uitvoering van het
ontwerp. Ook de kwestie van de te betalen
kosten is aan de orde gekomen en een der
voorstellen luidt: de kosten te verdeelen
op basis van de bijdragen, die de verschil
lende mogendheden aan den Volkenbond
betalen.
De luchtvaartattaché's der in de subcom
missie vertegenwoordigde landen zijn in
het departement van buitenlandsche zaken
bijeengekomen om de bestudeering voort te
zetten van de uitbreiding van het controle-
ontwerp tot de Spaansche luchthavens.
INTERNATIONALE HULP VOOR
VROUWEN EN KINDEREN.
Besloten is tot oprichting van een inter
nationaal comité van initiatief met het oog
op de organisatie van internationale vrou-
wenhulp voor de vrouwen en kinderen der
Spaansche republikeinen. De actie zou be
perkt blijven tot zuiver humanitaire hulp.
Over veertien dagen zou een internationale
conferentie te Londen of Parijs worden ge
houden.
HET IS TEN HOEVE'S ROGGEBROOD
DAT LUST HET 8AASJE ZELF
VEEL TE GRAAG.'
VRAACT UW BAKKER.'
GEBR. TEN HOEVE
VOLKENBOND.
HET EMIGRATIE VRAAGSTUK.
De commissie van deskundigen van het
Internationaal Arbeidsbureau voor emigra-
tievraagstukkèn te Genève heeft een reso
lutie aangenomen, waarin aan den raad
van beheer opdracht gegeven wordt een in
ternationale conferentie bijeen te roepen.
In de motiveering van deze resolutie wordt
uiteengezet, dat de algemeene toestanden
in de wereldhuishouding geleidelijk gunsti
ger worden voor een hervatting van de
landverhuizingsbewegingen en dat het
noodzakelijk is de kwestie in nauwe sa
menwerking met de belanghebbende lan
den steeds grondiger te bestudeeren.
De PooLsche vertegenwoordigers, op wier
voorstel de Volkenbond zich reeds in zijn
laatste vergadering bezig had gehouden met
emigratieproblemen, hadden voorgesteld
reeds thans een vasten termijn voor de con
ferentie te bepalen, welke binnen de eerst
volgende zes maanden zou moeten liggen.
DUITSCHLAND.
Een anti-communistisch
front?
ACCOORD TUSSCHEN BERLIJN EN
TOKIO.
Een Italiaansche mededeeling.
De „Giornale d'Italia", welk blad na de
besprekingen te Berlijn deed verwachten,
dat het anti-communistische Italiaansch-
Duitsche front spoedig zou worden uitge
breid tot Japan, verzekerde gisteren, dat
tusschen Duitsehland en Japan te dien aan
zien een overeenstemming tot stand is ge
komen.
„Het anti-communistische front tusschen
Italië en Duitschland te Berlijn in het le
ven geroepen, dat reeds tijdens de bespre
kingen te Weenen is uitgebreid met de
deelneming van Oostenrijk en Hongarije,
omvat thans, d.w.z. na een maand, een deel
van het Verre Oosten, door de toetreding
van Japan.
De aaneensluiting tusschen Italië,
Duitschland en Japan voor den defensieven
strijd tegen het communisme, welke aan
eensluiting ten doel heeft het behoud van
de hoogste waarden der beschaving en door
physieke en moreele gezondheid der volke
ren, was noodzakelijk geworden door het
bewust opgevatte plan van agressief karak
ter van het communisme".
DE „TIMES" EN HET JAPANSCH-
DUITSCHE VERDRAG,
Ten aanzien van het Japansch—Duitsche
verdrag schrijft de „Times", dat Japan zijn
vrienden en vijanden kan kiezen waar het
wil, doch het is moeilijk te weerstaan aan
den indruk, dat het op het oogenblik in zijn
eigen belang, zoowel als in het belang van
de geheele wereld een verkeerde keus heeft
gedaan. Hoe weinig bindend de bepalin
gen ook mogen zijn, toch zou Japan op een
zeker punt zijn vrijheid van handelen kun
nen verliezen. De reeds gespannen verhou
ding met Rusland wordt nog meer gespan
nen, hiervoor krijgt het geen noemenswaar
dig tegenwicht.
Het blad wijst dan verder op de voor-
deelen van een JapanschBritsche toena
dering, welke het reeds geruimen tijd heeft
aangemoedigd.
VIER JEUGDIGE ELZASSERS IN
DUITSCHLAND OPGESLOTEN?
Wegens samenzwering tegen de veiligheid
van den staat.
Volgens te Straatsburg ontvangen be
richten zouden vier jeugdige Elzassèrs te
Karlsruhe worden vastgehouden door de
Duitsche autoriteiten, wegens samenzwe
ring tegen de veiligheid van den staat.
Geen van vieren is ouder dan 20 jaar.
De vier jongelieden hadden zich naar
Duitschland begeven om vrienden te be
zoeken. Zij zouden bij de autoriteiten zijn
aangebracht wegens het Duitsche regiem
vijandige uitlatingen. Drie hunner zouden
reeds sedert eenige weken gevangen zit
ten. De vierde is een jeugdig werkman van
een bij Straatsburg gevestigde automobiel
fabriek. Dit jongmensch is 17 jaar oud. Hij
zou zijn gearresteerd op aanwijzing van den
vriend, dien hij een bezoek bracht.
OPTREDEN TEGEN PRIJSOPDRIJVING.
Meer dan 3500 slagers en andere handels
lieden te Berlijn zijn tot meer of minder
zware boeten veroordeeld wegens overtre
ding van de voorschriften tegen prijsopdrij
ving.
EET MEER JAM.
De Duitschers moeten meer jam eten. De
overheid heeft een groote campagne inge
zet om de bevolking te animeer en jam in-
plaats van boter op het brood te smeren.
Op deze wijze zou vet worden bespaard.
Vierhonderd fabrieken zullen groote hoe
veelheden jam gaan leveren. Naar schatting
zullen in de volgende twaalf maanden meer
dan 100 millioen K.G. jam worden gepro
duceerd, d.w.z. een toeneming van 75 mil
lioen K.G. vergeleken met de overeen
komstige periode van 1932'33.
De Duitschers vinden dat niet zoo'n pret
tig vooruitzicht. Velen herinneren zich
daarbij de oorlogsjaren, toen jam bijna ge
heel de plaats van boter innam. Enkele
bladen maken hierop voorzichtige toespe
lingen.
DE OPZEGGING DOOR DUITSCHLAND.
De „Gazeta Polska" gaat de gevolgen na
van de opzegging dooi Duitschland van de
bepalingen van het verdrag van Versailles,
betreffende de internationalisatie der rivie
ren, en stelt daarbij vast, dat het eenzijdige
besluit van Duitschland niet gemotiveerd
is. aangezien het verdrag voorziet in een
procedure tot herziening der bewuste be
palingen.
De gevolgen van dit besluit zullen volgens
het blad van veel verdere strekking zijn dan
een eenvoudige opheffing van de bepalin
gen, die de Duitsche souvereiniteit beknot
ten. De gevolgen zullen het meest merkbaar
zijn voor Tsjecho-Slowakye, dat met de zee
verbonden was door twee door Duitschland
loopende geïnternationaliseerde rivieren.
Het Duitsche besluit kan op het statuut in
zake de vaart op de Njemen slechts indirect
van invloed zijn ingeval één der oever-
staten zich op dit besluit zou beroepen om
de daadwerkelijke internationalisatie van
den benedenloop van deze rivier te weige
ren.
Het ernstigst zijn de gevolgen van de op
zegging der bepalingen nopens het Kiel-
kanaal, want voortaan zal het alleen van
de Duitsche regeering afhangen of de sche
pen der Oostzeestaten het Kanaal mogen
passeeren. Deze zullen met'de buitenwereld
slechts verbinding hebben via de Sont en
de Balt, die gemakkelijk te blokkeeren zijn.
Als lid van den Volkenbond en ondertee
kenaar van Versailles is Polen belangheb
bende by alle gevolgen van de schending
dezer clausules. De Poolsche belangen wor
den slechts getroffen door wijziging van het
Oder- en het Kiel-statuut.
Ten aanzien van den Oder hebben wij,
aldus de „Gazeta Polska", vrij onaange
name ervaringen opgedaan, aangezien de
internationale Oder-commissie haar juris
dictie heeft willen uitbreiden tot de zijri
vieren Notec en Warta en het Haagsche Hof
uitspraak gedaan heett ten gunste van de
anti-Poolsche these. Deze zaak behoort
thans tot het verleden. Wat Kiel betreft,
dient herinnerd te worden aan het jaar 1920,
toen de Duitsche regeering een Engelsch
schip aanhield, dat geladen was met voor
Polen bestemde munitie, met de bewering,
dat hier sprake was van smokkelwaar. Het
Haagsche Hof heeft Polen toen in het gelijk
gesteld. In de toekomst kan het standpunt,
dat toen door Duitschland werd ingenomen,
regel worden voor zijn gedrag in analoge
gevallen. Dit zijn, zoo besluit het blad, de
juridische gevolgen van het Duitsche besluit.
De politieke gevolgen ervan zullen nog
veel belangrijker zijn.
Zwitserland doet niet mee aan
gemeenschappelijke actie.
Van particuliere zijde wordt vernomen,
dat de Zwitsersche regeering niet zal deel
nemen aan een collectief protest bij de Duit
sche regeering in verband met het opzeg
gen van de bepalingen van het Verdrag van
Versailles inzake de Duitsche rivieren.
Het standpunt van <ie Zwitsersche regee
ring is het volgende:
Zwitserland is geen onderteekenaar van
het Verdrag van Versailles, doch heeft al
leen den „modus vivendi" inzake de scheep
vaart op den Rijn van 4 Mei j.l. ondertee
kend.
Overeenkomstig art. 3 van dezen modus
heeft ieder onderteekenaar het recht voor
15 November zonder voorafgaande waar
schuwing de overeenkomst op te zeggen.
Het optreden van den Führer is dus in over
eenstemming met de bepalingen van den
modus, zoodat Zwitserland geen reden heeft
om te protesteeren
FRANKRIJK.
MINISTER SALENGRO PLOTSELING
OVERLEDEN.
De minister van binnenlandsche zaken,
Salengro, is plotseling overleden.
VECHTPARTIJ IN BEZETTE GEBIEDEN.
Gistermorgen heeft in een textielfabriek
te Roubaix een vechtpartij plaats gehad
tusschen een dertigtal stakers, die de fa
briek bezet hielden en werkwilligen.
Vrijwel het geheele personeel was voor
hervatting van het werk, en een aantal ar
beiders drong dan ook de fabriek binnen.
Er ontstond daarop een gevecht, dat twee
uur duurde. Tenslotte moest de mobiele
garde de fabriek met geweld ontruimen.
Een persoon werd gearresteerd.
Na de ontruiming van de fabriek, liét de
directie de roode vlag, die sedert den aan
vang van het conflict van het gebouw
woei, neerhalen en vervangen door de drie
kleur, hetgeen tot gejuich aanleiding gaf
van de tallooze nieuwsgierigen, die zich op
straat hadden verzameld.
Bij de vechtpartij werden verscheidene
arbeiders licht gekwetst.
ITALIË.
GEEN MIDDELANDSCHE ZEE PACT.
Tusschen Italië en Engeland.
Zekere in het buitenland verschenen be
richten geven Engelsche diplomatieke krin
gen aanleiding opnieuw te kennen te ge
ven, dat geen „pact" met Rome wordt on
der oogen gezien.
De onderhandelingen, welke Grandi mo
gelijk te Londen zal aanknoopen, na zijn
terugkeer uit Rome, zullen een gentle
men's agreement beoogen, dat waarschijn
lijk den vorm zal krijgen van een in bei
de hoofdsteden af te léggen verklaring.
Deze verklaringen zouden in de eerste
plaats ten doel hebben een Engelsch-Ita-
liaansche „toenadering" te wettigen en zou
een einde moeten maken aan de periode
van spanning tusscnen de beide landen. Het
is waarschijnlijk, dat zekere essentieele
punten aangaande de wederzijdsche belan
gen en de politiek van beide landen in de
Middellandsche Zee zullen worden verdui
delijkt. Men herinnert er in dit verband
aan, dat de grootst mogelijke rekening zal
worden gehouden met de belangen der aan
de Middellandsche Zee gelegen staten.
GRIEKENLAND.
PAPANASTASIOE OVERLEDEN.
Alexander Papanastasia die verschillende
keeren Grieksch minister-president geweest
is, is gisteravond aan ee.i beroerte over
leden.
Papanastasioe, die republikein was, heeft
in Maart 1935 deelgenomen aan de Venize-
listische revolutie.
TURKIJE.
DR. SCHACHT TE ANKARA.
Van officieuse zijde wordt vernomen, dat
dr. Schacht aan de Turksche regeering zou
hebben voorgesteld om de katoen-cultuur
in Zuid-West Turkije tebevorderen. Dit
zou dan door Duitschland worden gefinan
cierd. Duitschland zou zich verbinden de
geheele productie te koopen tegen een prijs
welke 40 procent hooger is, dan de gang
bare prijs op de Turksche katoenmarkt.
Anderzijds wordt vernomen, dat de Duit
sche minister in een onderhoud met de
Turksche ministers van financiën en eco
nomische zaken de mogelijkheid van een
besproken, als gevolg van de devaluatie van
devaluatie van het Turksche pond heeft
de Rijksmark, welke dr. Schacht, naar tc
Ankara wordt verkaard, binnen een half
jaar onvermijdelijk zou achten.
SIRIE.
DE INCIDENTEN TE BEIROET.
Twee dooden, twintig gewonden-
Volgens de laatste te Parijs ontvangen
berichten zijn de ln zekere persberichten
gegeven cijfers betreffende de incidenten
te Beiroet (Noord-Syri) erg overdreven.
De officieele telegrammen vermelden twee
dooden en twintig gewonden.
BUITENLANDSCHE BERICHTEN
VIER BOEREN VERDRONKEN.
Op de Save bij Zagreb is een boot, waar
in negen Kroatische boeren zaten, omgesla
gen in den mist. Vier boeren zyn om het
leven gekomen.
SSSSm
DR. MENGELBERG IN BUDAPEST.
Men seint ons uit Budapest:
Het Budapester philharmonisch orkest
heeft onder leiding van den <vereldberoem-
den Nederlandschen dirigent Dr. Willem
Mengelberg een goedgeslaagde uitvoering
gegeven Ter eere van den voornamen gast
heeft de Nederlandsche Gezant Jhr. v.
Hoorn de persvertgenwoordigers in de zalen
van het gezantschapsgebouw willen ont
vangen. Dr. Mengelberg gaf daarbij zijn
groote vreugde te kennen, dat hij na een
afwezigheid van twee jaar wederom in de
gelegenheid was, thans voor de tweede maal
de leiding van het Hongaarsch orkest op
zich te nemen. De meester bewoog zich heel
vriendelijk onder de aanwezige journalisten
en vertelde, dat hij in de laatste twee weken
in Londen en in Berlijn was opgetreden en
dat er vóór het einde van dit jaar nog uit
voeringen in zes groote steden van Europa
op het progTam stonden.
In het begin van 1937, aldus Dr. Mengel
berg zal ik naar Zuid-Amerika oversteken,
evenwel niet per stoomschip maar per Zep
pelin. Op deze wijze kan ik mijn in dit we
relddeel te geven gastuitvoeringen in wei
nige weken afwikkelen. Reeds verschillen
de malen ben ik in Noord-Amerika opge
treden, doch het liefst dirigeer ik de Euro-
peesche philharmonische orkesten, want
eerlijk gezegd,.... zy zijn de beste van de
geheele wereld.
