No. 8571
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
28ste Jaargang
DONDERDAG 12 NOVEMBER 1936
OF ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leideü 19 cent pex weekJ 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 1 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonnè's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bjj
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
De liberale partij
Uit het Kameroverzicht van de „Avond
post" liberaal dagblad van gistermor
gen:
Bij den aanvang heeft de Kamer de
nieuwe Pachtwet met 76 tegen 12
stemmen aangenomen. Er tegen waren
de staatkundig-gereformeerden, voorts
de heeren Lingbeek, Westerman en
Ver voorn, en de liberalen.
Ja:
waar hebben de liberalen in de laat
ste jaren eigenlijk niet tegen ge
stemd, als het iets belangrijks gold.
En daarbij vertoonden ze zich her
haaldelijk in zonderling gezelschap.
Er wordt vaak gezegd, dat de liberale
partij quantitatief is achteruitgegaan,
maar: qualitatiefis zij nog alle
respect onverminderd en volkomen waard!
waard!
Met bovenstaande uitspraak van den
hoofdredacteur van de „Avondpost" voor
oogen een uitspraak, die inderdaad op
feiten berust moet men echter wel tot
een wat minder vleiende waardeering ko
men voor de liberale partijw
Wij constateeren dit. Maar bekrompen
zou 't zijn, als wij er ons over zouden ver
heugen! Dat een partij als de liberale
partij haar politiek zoekt in het negatieve,
is (al leiden daartoe haar beginselen maar
al te gemakkelijk) niet slechts blameerend
en denigreerend voor die partij zelf, maar
óók niet voordeelig voor de politiek in het
algemeen, niet positief in 's lands belang!
Een diepe klove
In de rede, die de voorzitter der Tweede
Kamerfractie van de R. K. Staatspartij,
mr. Goseling, gisteren in de Tweede Ka
mer heeft gehouden, bepleitte hij o.m.
maatregelen tegen de propaganda voor de
Vrijdenkerij en tegen de populariseering
van moderne zedelijksheidsopvattingen.
De socialistische pers zet boven dat ge
deelte van Goselings rede: „De geestelijke
vrijheid bedreigd?" Ziehier in-eens voor
ons het principieel verschil in levensbe
schouwing, in levenshouding tusschen ka
tholieken en socialisten!
Wij erkennen geen geestelijke vrijheid,
welke een recht is, om slecht te doen.'
En wij zijn er van overtuigd, dat er een
objectieve maatstaf is, om te bepalen wat
slecht is.
En, als de menschen, misbruik ma
kend van hun geestelijke vrijheid, om da
den te stellen, waarvan objectief vast
staat, dat ze slecht zijn, 'en de slechtheid
dier daden tot schade en nadeel strekt voor
de samenleving dan vergrijpt de over
heid zich niet aan anderer recht, wanneer
zij als beschermster dier samenleving
beschermster bij de gratie Gods in
grijpt om dat misbruik te weren en uit
te snijden.
Zoo is de katholieke, de christelijke op
vatting.
En hier openbaart zich de diepe klove
tusschen rechts en links, 't Zou struisvogel
politiek zijn, als wij willende zoo gaar
ne toenadering aller groepeeringen in ons
volk voor deze klove de oogen zouden
sluiten.
HET BOEK DER SPAANSCHE
MARTELAREN.
In verband met de bloedige terreur waar
aan priesters en kloosterlingen in Spanje
reeds maandenlang bloot staan vernemen
wij uit Rome nog de navolgende bijzonder
heden:
In de Kerkprovincie van Aragon heeft
het gepeupel vier Paters Jezuieten en een
Broeder vermoord n.l. Pater Felix Cots,
Joseph Roma, Paulinus Martinez, Joseph
Veigers en Broeder Philip Irondo.
In Malaga werden gemarteld Pater Al-
cis Gordillo, Leopold Barba, Innicantia
Nemesus Murez en Broeder Garcia.
De lijst der slachtoffers te Gij on moet
nog worden aangevuld met Pater Nemesus
Gcnzaies. In Santander werden doodge
schoten Pater Ruiz en Nicolas Serrano, die
uit het Seminarie van Gemillias gekomen
waren.
De wereld
in vogelvlucht
De aanval der rechtsche troepen op Ma
drid is gisteren tot staan gekomen, althans
voorloopig. Uit de telegrammen blijkt, dat
zij weinig of niets gevorderd zijn en dat
de verdediging der linksche militie-troepen
uiterst fel is. De berichten van de zijde der
nationalisten maken geen melding van ver
overingen en geven slechts te verstaan, dat
de toestand aan het Madrileensche front
onveranderd is gebleven. Om te voorkomen,
dat het vastloopen van den aanval ver
keerd zal worden uitgelegd, meent de le
gerleiding een verklaring te moeten ge
ven van het trage tempo, waarin de bezet
ting van de hoofdstad geschiedt. Dat is
heel gewoon, zegt radio-Sevilla, gezien
de uitgestrektheid van de stad.
Voorts is het een gevolg van de nood
zakelijkheid om de achterhoede op onberis
pelijke wijze te organiseeren.
Dat is allemaal goed en wel, maar de
felle verdediging zal ook wel een hartig
woordje meespreken. Generaal Franco
heeft reeds gedreigd, de heele stad wijk
voor wijk te zullen plat schieten, als de
verdedigers voortgaan met zich zoo fel te
verdedigen.
Te Weenen, waar op het oogenblik een
conferentie plaats vindt, heeft men gister
avond een feestdiner gegeven ter eere van
den verjaardag van den Italiaanschen ko
ning. De Oostenrijksche bondskanselier dr.
Schuschnigg verzocht daarbij graaf Ciano
om den koning van Italië en keizer van
Ethiopië de gelukwenschen van de Oosten
rijksche regeering met zijn verjaardag over
te brengen. Daarmede heeft Oostenrijk for
meel de annexatie van Abessinië door Ita
lië erkend.
De Hongaarsche minister van buitenland-
sche zaken Kanya sloot zich bij de rede van
Sschuschnigg aan en deelde verder mede,
dat Rijksbestuurder Horthy zeer binnen
kort naar Rome zal vertrekken, om den
Italiaanschen koning persoonlijk mede te
deelen, dat de Hongaarsche regeering het
Italiaansche keizerrijk erkent.
TOEWIJZING
3 PCT. STAATSLEENING 1936.
Bij de eergisteren gehouden inschrijving
op bovengenoemde leening is ingeschreven
voor een totaal bedrag van 338.392.500.
De toewijzing op deze inschrijvingen heeft
op zoodanigen voet plaats, dat alle gevraag
de obligatiën van 100 ten volle worden
beschikabra gesteld en dat op de inschrij
vingen voor obligatiën van f 500 20% en
op de overige inschrijvingen 14,15% wordt
toegewezen.
STORM AAN DE BRITSCHE KUST.
LONDEN, 12 November. (A. N. P.).
De storm, welke gisteravond en vannacht
aan de Britsche kust en boven het Kanaal
woedde, is hedenmorgen niet in kracht af
genomen. Vannacht bereikte de wind een
snelheid van meer dan 100 K.M. per uur.
De nachtdienst van de veerboot Londen
Parijs werd afgelast.
Te Portland, waar de koning heden een
revue van de „home" vloot zal bijwonen,
woedt eveneens een hevige storm. De ko
ninklijke trein stoomde hedenochtend vier
uur het station binnen en twee uur later
werd het station overstroomd. De koning
bleef tot half negen in zijn wagon.
Het Duitsche Nieuwsbureau deelt nog
mede, dat in het Kanaal de storm een snel
heid van 130 K.M. per uur bereikte. Een
deel van de Britsche haringvloot, welke
zich ten Westen van Zuid-Engeland be
vond, moest terugkeeren.
Het radiostation Landsend deelde mede,
dat het s.s. „Fancromeno" in nood ver
keert op 47 graden 45' N.B. en 6 graden 43'
Westerlengte. De stuurinrichting is be
schadigd.
TREINONGELUK EISCHT TALRIJKE
SLACHTOFFERS.
FAIRLAND (Indiana), 12 November. (A.
N.P.) In het nabije London zijn 10 wagens
van den expressetrein ChicagoCincinnati
ontspoord. Tengevolge hiervan zijn twee
personen gedood en minstens twintig per
sonen gewond.
TWEEDE KAMER
Begrootingsdebatten.
Vergadering van gisteren.
REDE Mr. GOSELING
In groote lijnen kent men dus de voor
waarden tot vruchtbare samenwerking met
spr.'s fractie, ook ten aanzien van wat. er
niet gebeuren moot. Men moet ook niet
te star vasthouden aan de woorden „par
lementair kabinet" in de klassieke betee-
kenis. Moge 1937 brengen, wat 1933 niet
gebracht heeft. In de toekomst zal men
de groote vraagstukken niet ter zijde kun
nen laten. B.v. lijkverbranding, het gezant
schap bij den Paus e.d. zijr geen groote
politieke vraagstukken, ten hoogste een
politieke kluif (vroolij'iheid). Het accent
van coördinatie en samenwerking komt
meer naa1" voren en dat trekt spr. aan.
Spr. verwijst ten deze naar het rapport
over ordening in het bedrijfsleven van het
Centraal Comité v~n Anti-Rev. Kiesver-
eenigingen.
Het overgroote deel onzer bevolking
blijkt groote waarde te hechten aan con
stitutioneel opvattingen en het nationale
koningsschap. Spr. waarschuwt tegen zich
zelf opwerpende, zoogenaamde algemeene
leiders.
Op den voorgrond jtaa' nu algemeen,
met name bij de R.-I". Staatspartij, de
leuze: arbeid voor het volk.Alles moet
worden gedaan om zoo spoedigjnogelijk tot
normale verhoudingen terug te komen. Het
gaat voornamelijk om jonge menschen, aan
wie alle perspectief niet kan blijven ont
houden.
Verschillende crisis-instellingen kunnen
wellicht worden herzien. Spr. beschikt niet
ovei voldoende algemeene gegevens. Maar
b.v. de seheepvaartsteun zou wellicht ge
heel of ten deele kuXnen vervallen.
Spr. vraagt naar de werking van het ega
lisatiefonds. De memorie van antwoord
zegt dat niet de bedoeling is, de goud waar
de van den gulden op te schroeven. Maar
hoe staat het met de voorbereiding der her
ziening van de bepalingen in zake de goud
clausule in contracten?
Zonder eenige prijsverhooging zal de de
preciatie van den gulden voor de binnen-
landsche markt niet kunnen blijven, dit
wil echter niet zeggen, dat een algemeene
prijsverhooging noodig zal zijn.
De inschrijving op de jongste conversie-
leening opent hoopvolle perspectieven. Bij
het streven naar belastingverlaging moet
vooral worden gestreefd naar een betere
verhouding van directe en indirecte belas
tingen, in het raam eener juiste gezinspo
litiek.
De Regeering toone zich bereid tot breed
overleg met de Kamer, ook inzake finan-
cieele verhoudingen.
Niet alles, in de Troonrede aangekondigd
kan dit jaar tot stand worden gebracht.
Maar moge van de vennderde omstandig
heden in de eerste plaats het werkende
volk profiteeren.
De term „aanpassing" mag blijven behou
den, als de Regeering zelve zich maar aan
past bij de gewijzigde omstandigheden.
Dat alle gezag van God komt, moge zich
"manifrsteeren in de gezagdragers; vol
gens het apostelwoord is God liefde.
(Reeds geplaatst in een gedeelte onzer
vorige oplage).
Een liberaal geluid.
De heer BIEREMA (Lib.) betoogt, dat in
ternationaal da laatste jaren de positie
van Nederland is verzwakt.
Te verwachten is dat het ruilverkeer
vrijer zal werden. Het bedrijfsleven moet
dan ook vrijer worden t.a.v. de crisismaat
regelen.
Als de crisisin voer wet voor orde
ningsdoeleinden wordt gebruikt, moet
spr.'s fractie overwegen, haar houding
jegens de Regeering te herzien.
De Regeering bevordere met meer kracht
de uitvoering van productieve werken. Wil
men werkverruiming bereiken, dan moet
niet op loonsverhooging de nadruk worden
gelegd. Het is moeilijk, thans te zeggen of
de depreciatie van den gulden het even
wicht tusschen productiekosten binnen- en
buitenlands zal herstellen. Het komt spr.
voor dat de wijze waarop de regeering bij
draagt in de werkloosheidskosten, voor vele
gemeenten onvoldoende is.
Wat de ordening betreft, is spr. het eens
met wat dienaangaande in de memorie van
antwoord voorkomt.
Als de Regeerings medewerkt aan het ver
bindend verklaren van arbeidsovereen
komsten, moet ze dit oók kunnen doen t.a.v.
het onverbindend verklaren,
j Voor, onze zelfstandigheid is versterking
der weermacht onvermijdelijk. Spr. is het
op dit punt eens met den heer Goseling; de
Regeer ing dient haar standpunt ten deze
te herzien.
Spr. heeft geen bezwaar tegen positief
christelijke grondslageh en levensbeschou
wingen; integendeel. Maar wel heeft spr.
bezwaar tegen de vroegere coalitie-politiek
met haar onwaarachtige anti-these.
Een bemoedigend teeken.
De heer JOEKES (Vrijz. Dem.) vestigt er
wederom de aandacht op, dat de crisisom
standigheden moeten leiden tot beperking
der regeerings-bemoeiingen.
Het standpunt der regeering in zake het
lidmaatschap van ambtenaren van bepaalde
organisaties moet worden herzien. Misschien
zal een persoonlijke verklaring van trouw
aan de overheid het gewenschte resultaat
bereiken.
De monetaire maatregelen van de regee
ring waren noodzakelijk. Spr. heeft felle
critiek voor pampletten als dat van de
N.S.B., hetwelk kort na de genomen maat
regelen verscheen.
Spr. acht doeltreffende maatregelen van
het volk in zake financieele en economische
maatregelen der regeering noodzakelijk.
Spr. wijst op het succes der jongste 3%
leening, in wezen een 3 1/2% leening, een
zeer bemoedigend teeken. Er is nu een ver
laging var den rentevoet in het algemeen
te verwachten. Wat de maatregelen tegen
prijsopdrijving betreft, vraagt spr. naar den
omvang van inbeslagnemingen.
Het heeft spr. verheugd, dat de Regeering
van verlaging van huurbijslag voor werk-
loozen heeft afgezien.
Spr.betreurt het mislukken van ontwa
peningspogingen. De organisatie van den
Volkenbond is nog te zwak. Wij moeten een
weermacht in stand houden om ons deel
van de collectieve veiligheid te verzekeren.
Wy kunnen dienaangaande slechts zoover
gaan, als onze financiën veroorloven.
Het hoofd omhoog en niet.
in het zand.
De heer DE GEER (Christ. Hist.) consta
teert, dat de beklemming, waaronder we nu
al jaren leven, t.a.v. de economische om
standigheden nog niet is geweken. De op
leving hier te lande was slechts incidenteel.
Spr. waarschuwt tegen misplaatst optimis
me. Niettemin: het hoofd omhoog; en dat
is het tegendeel van: den kop on het zand.
Wat de begrootingscijfers, als ook werk
loosheidsuitgaven, betreft, zijn er vele over
geheveld naar den kapitaaldienst, zoowel
bij Rijk als gemeenten; voorts worden ook
crisiskosten ingedeeld bij den gewonen
dienst. Spr. waarschuwt er tegen, door groe
peering der cijfers een onjuist begrootings-
beeld te geven.
Spr. vraagt zich af, of de voordeelen der
muntcorrectie de nadeelen zullen overtref
fen; de meeningen zijn verdeeld. De uitslag
der laatste leening, de stijging van het
staatscrediet, is een der eerste vruchten van
de monetaire politiek. Verlaging van rente
is een publiek belang, en ze komt in het
zicht, voor Rijk, gemeenten, hypothecaire
leeningen enz. Alle mogelijkheden der
muntcorrectie moeten worden aangewend
voor werkverruiming.
Spr. verheugt zich over de versterking
der nationale eenheid, welke o.m. tot uiting
komt in zake de defensie en de gemeen
schapsgedachte. Spr. betreurt dat de Re
geering zal alles doen om de wereld tot
ten wil wachten op een uitspraak der kie
zers. Dit geeft een onjuist beeld; bovendien
behoort in defensie-vraagstukken de Re
geering de leiding te behouden.
Spr. wijst op de dreigende internationale
verhoudingen Hier te lande heerscht ge
lukkig groote eenstemmigheid. Onze Re
geering zal ales doen om de wereld tot
bezinning te brengen. In zake vrede en ver
spreiding van internationaal recht kan elk
klein volk groot zijn.
De gemeenschapsgedachte besprekend,
bestrijdt spr. zoowel de Soc. Dem. als den
heer Lingbeek; de eerste wilde de R. Kath.
trekken, de tweede juist afstooten. Spr. be
roept zich in den breede op Groen van
Prinsterer ter verdediging van samengaan
van rechtsche partijen.
Spr. betoogt ten slotte dat de Regeering
ten onrechte verantwoordelijk gesteld
wordt voor de gevolgen der crisis. Het doet
hem denken aan een Fransch versje, dat hij
vrij zou willen vertalen:
Faalt de regen ons, de milde,
't Ligt aan Deckers of De Wilde,
Mangelt het aan zonneschijn,
"t Is de schuld van H. Colijn.
De heer SCHALKER (Comm.) schetst de
algemeene verarming en de gevolgen daar
van voor gezondheid, geestesgesteldheid enz.
Alleen in Rusland heerscht geen alge
meene werkloosheid; toenadering zou in ons
voordeel kunnen zijn.
Speculanten hebben 600 millioen deva
luatie-winst weten te maken, doch de Re
geering heeft geweigerd, daarvan haar deel
tot zich te trekken! Actief is de Regeering
alleen geweest in afbraak van het levens
peil der massa! Slechts constructieve wel-
vaartspolitiek kan eenigermate de koop
kracht vermeerderen.
De vergadering wordt te 6.10 uur ver
daagd tot heden één uur
Dit nummer bestaat uit
drie bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De stormloop der nationalisten op Ma
drid tot staan gekomen. (2de blad).
Gaat Kardinaal Pacelli naar Berlijn?
(2de blad).
Berichten omtrent een a.s. regeeringswij-
ziging in Duitschland. (2de blad)
Oostenrijk en Hongarije erkennen het
Romeinsch Keizerrijk. (2de blad).
Een Duitsche spionnage-affaire in Rus
land. (2de blad).
BINNENLAND.
Voortzetting an de algemeene beschou
wingen over dc Rijksbegrooting in de Twee
de Kamer (1ste blad).
De toewijzingen van de 3 pet. Staatslee-
ning. (lste bla)
Vergadering van heden.
De VOORZITTER deelt mede dat mor
gen bij den aanvang der openbare verga
dering zullen worden behandeld de wets
ontwerpen:
1. Goedkeuring van het huwelijk van
H.K.H. Prinses Juliana en regeling van de
toelating van getuigen bij de voltrekking
van dit huwelijk, alsmede van eenige ge
volgen van deze echtverbintenis; 2. Natura
lisatie van Z.D.H. Prins Bernhard en rege
ling van eenige gevolgen dier naturalisatie.
De VOORZITTER deelt mede, dat a.s.
Dinsdagavond een aanvang wordt ge
maakt met de behandeling van hoofdstuk
5 (binnenlandsche zaken) der rijksbegroo
ting 1937.
Thans wordt voortgegaan met de alge
meene beschouwingen over deze begroo
ting.
De heer SCHOUTEN (A.-R.) verklaart,
dat de anti-rev. fractie het over 't algemeen
met het regeeringsbeleid en met de Memo
rie van antwoord eens is.
Het effect der monetaire maatregelen
moet nog worden afgewacht. Spr. kan niet
zonder meer instemmen met het overbren
gen van uitgaven uit den gewonen naar den
kapitaaldienst, het aantal arbeidscontracten
is wel zeer groot, van het instituut wordt
gebruik gemaakt voor een doel, waartoe
het niet dient. Wat de defensie-kwestie be
treft, neme de regeering de bestaande on
rust weg.
De soc.-democraten verzuimen, uiteen te
zetten, hoe de toestand van ons land zou
zijn, als hun wenschen in vervulling waren
gegaan. Bovendien is de economische po
sitie van ons land niet zoo ongunstig als
de soc.-dem. het wel willen doen voorko
men. Spr. acht een samengaan met de soc.-
dem. voor de anti-revolutionairen uitge
sloten. Hun desiderata zijn niet die van de
anti-revolutionairen. Voor een combinatie,
waarvan de soc.-dem deel uitmaken, behoeft
men op den steun der anti-rev. niet te
rekenen. Zij willen medewerken aan hand
having van aloude volksgoederen. De evo-
lutioneering van soc.-dem. beginselen na
gaande, zegt spr., dat op de vraag naar
hun oorzaken het antwoord nog niet is te
geven. Er zou in werkelijkheid al veel be
reikt zijn, als de soc-democraten inder
daad opschuiven naar de vrijzinnig-demo
craten, al gaan spr.'s wenschen naar méér
(vroolijkheid). Zoolang b.v. de werksta
king als politiek strijdmiddel niet wordt
afgezworen, zoolang acht spr. samenwer
king met de soc-dem. niet wel mogelijk.
Wat de samenstelling van het huidige
en het vorige kabinet aangaat, in 1934 en
1935 was er geen meer acceptabele oplossing
der kabinets-crisis mogelijk, dan de ver-
kregene, al zijn er wel bezwaren tegen. De
strijd om de principen behoort eigenlijk
voort te gaan.
