28ste Jaargang
WOENSDAG 11 NOVEMBER 1936
No. 8570
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DF ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent pei week J 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Hei Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend,
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
Wat zal het toekomstig
regiem in Spanje zijn 1
De inneming van Madrid is op het mo
ment, dat wij dit schrijven nog slechts
een kwestie van uren evenals thans reeds
duidelijk is, welke de afloop van den bur
geroorlog in Spanje zijn zal. Het oogenblik
is gekomen om de vraag te stellen, wat
het nieuwe regiem van Spanje zal zijn.
Wij schreven gisteren, dat wij daarop
niet geheel en al gerust kunnen zijn.
Het herstel der Monarchie lijkt ons niet
waarschijnlijk. Verklaringen van generaal
Franco en van zijn collega's der republi-
keinsche partijen, dat zij iedere hulp, ko
mende van de zijde der dynastie afwijzen,
bevestigen het vermoeden, dat men de op
lossing wel niet in die richting zal moeten
zoeken. Maar, zoo zij ook al geen enkele
verplichting ten opzichte van Alphons XITI
op zich genomen hebben, dan zijn de leiders
der overwinnende legerscharen toch ver
plicht te voldoen aan de aspiraties van de
massa medestrijders, die aan hun beroep
gevolg gegeven hebben en die onder hun
leiding niet ervoor teruggeschrokken zijn,
hun leven m de waagschaal te stellen. Wel
nu, die massa is samengesteld uit elemen
ten van de meest verscheiden origine en
richting. Zij vormen drie blocs.-In de eerste
plaats heeft men de Carlisten, Orthodoxe
Katholieken, Monarchisten, die streven
naar het weer op dein troon brengen van
het huis Bourbon.
Zij willen evenwel niets weten van een
Staat, die de gemeentelijke vrijheden er
kent, zooals deze aan de vrije gemeenten
van Navarra en Arragon toegekend zijn.
Naar dit ideaal dat slechts verwezen
lijkt kan worden in een gedecentraliseerde
staat, die noch Jacobijnsch, noch een Ce-
sarenstaat is, streeft het program van de
Spaansche Phalanx, gesticht in 1931 onder
bestuur van den zoon van den voormaligen
dictator Primo de Rivera en die tot model
den fascistischen Staat genomen heeft. De
strijdmacht der Carlisten in de rangen van
het nationale leger wordt geschat op 80.000.
De aanhangers der Phalanx overtreffen de
100.000. Zy hebben bovendien duizenden
aanhangers, die voor burgerlijke diensten
opgeleid zijn. Tusschen deze twee forma
ties staat de Ceda, de oude organisatie der
rechtschen, die in de rangen der anti
marxisten met 25.000 man vertegenwoor
digd is, te weinig inderdaad om het zijn
leider mogelijk te maken Franco zijn direc
tieven aan te geven.
Het program van de Ceda blijft in het
algemeen gelijk aan dat, hetwelk zijn leider
in 1934, toen hij aan het bewind was, niet
voorop kon zetten. De bescherming der bur
gerlijke vrijheden in een corporatief bestel
vormde zijn eerste artikel.
Ondanks hun gemeenschappelijke afkeer
van de extremisten van het „Volksfront",
zijn deze drie groepen nimmer erin ge
slaagd voor de losbarsting van Juli het
eens te worden. Zij zullen morgen zonder
twijfel de godsvrede voortzetten, die de
strijd hen dwingend heeft opgelegd met
aanvaarding eener militaire dictatuur, voor
een bepaalden tijd vastgesteld, omdat dit
het eenig mogelijke regiem is voor den
duur van den burgeroorlog. Wat daarna
komen zal is onbekend. Wij wachten af met
groote belangstelling. Dat onze ongerust
heid in dit opzicht, achteraf beschouwd, on
gegrond moge blijken!
In afwachting daarvan, verzekert men
op gezag van zeer goede inlichtingen, dat
generaal Franco geenszins het voornemen
heeft de militaire operaties tegen Catalonië
tot het einde voort te zetten. Hij stelt zich
voor, Catalonië aan den zeekant te doen
blokkeeren door middel van de oorlogs
schepen en de vele andeer schepen waar
over hij de beschikking heeft. Dit in aan
sluiting op een ondoordringbaar militair
cordon, dat hij te land rondom Catalonië
wil leggen, dat aldus volkomen afgesloten
en ondermijnd door de anarchie niet lang
weerstand zal kunnen bieden aan den druk
der nationale strijdkrachten.
DE 3 PCT. STAATSLEENING.
Zevenmaal vol teekend!
Naar wij van bevoegde zyde vernemen,
is op de 3 pet. Staatsleening ad 100 mil-
lioen (waarvan 50 millioen was ge
plaatst bij de Rijksfondsen) ingeschreven
voor pl.m. ƒ338 millioen.
Dit beteekent derhalve dat de 50 mil
lioen voor vrije inschrijving byna zeven
maal is volteekend.
Omtrent de toewijzing op de inschrij
vingen zullen nadere berichten volgen.
WAT ANDERE BLADEN
SCHRIJVEN
DE KWEEKELING MET ACTE.
Wij wezen dezer dagen weer 'ns op de
onbillijkheid, die er is gelegen in het insti
tuut: Kweekeling met acte.
In het Katholiek Schoolblad
belicht H. L. nog eens, met cijfers van het
Centraal Bureau te Den Haag, de tragische
figuur van den kweekeling-met-acte; men
weet wel, die bevoegde onderwijskracht, die
öf in 't geheel niet betaald wordt öf een
willekeurige fooi toegestopt krijgt. (Wij
schreven over een salaris van 200 gld. per
jaar; maar dat bedrag behoort feitelijk tot
de vrij hooge salarissen van kweekeling en
met acte! Red. L.Crt.).
Er waren 31 Dec. 1935 aan gewone R. K.
Lagere scholen werkzaam 12045 leerkrach
ten. Daarnaast stonden 1389 kweekelingen
met acte.
Dat wil zeggen: 1 kweekeling op nog niet
voluit 9 onderwijzers Dat wil ook zeggen
dat van de 2377 R. K. lagere scholen reeds
meer dan de helft, ruim 58 pet., een kwee
keling -met-acte heeft!
Welke is de leeftijd van die kweekelin
gen?
Van de religieuzen loopt die leeftijd
vreemd uiteen. Van de 91 mannelijke reli
gieuze kweekelingen-met-acte zijn er b.v.
12 boven den 60-jarigen leeftijd. En van de
142 vrouwelijke zijn er 74 boven de 60 jaar.
Bij de leeken treffen we de meeste kwee
kelingen in den leeftijd van 1923 jaar.
826 kweekelingen met acte staan al twee
jaar en langer sommigen veel langer
in school voor niets of niet veel.
Van de mannelijke kweekelingen met
acte hebben er 55 reeds de hoofdacte en 48
een of meer byacten. Van de vrouwelijke
resp. 72 en 42. Wat zeggen wil dat 127 vol
ledig bevoegden, die dus wat hun bevoegd
heid betreft, aan het hoofd eener school
konden staan, nu als kweekeling met acte
werken!
Het zijn wel treurige cijfers.
Zij demonstreer en nog eens ten duide
lijkste, dat de kweekelingen met acte ver
dwijnen moeten.
De naam moet verdwijnen, want 't zijn
geen kweekelingen, het zijn gewone be
voegde leerkrachten.
Het instituut moet verdwijnen, want het
beteekent onrecht, het beteekent den ar
beider zijn loon onthouden en dat is nog
altijd een wraakroepende zonde.
BINNENLAND
PRINS BERNHARD CAVALLERIE-
OFFICIER.
Bij de blauwe huzaren te Amersfoort.
Het ligt, naar wij vernemen, in de be
doeling, dat Prins Bern hard zoodra hij
Nederlandsch staatsburger zal zijn be
noemd zal worden tot cavallerie-officier.
Z. D. H. wordt ingedeeld bij het le half-re-
giment Huzaren te Amersfoort.
„Avondpost".
De wereld
in vogelvlucht
De dag van gisteren heeft den strijd om
Madrid weinig verder gebracht. De recht-
sche legerleiding is voorzichtig en riskeert
niets. Men meent echter uit het voorberei
dend bombardement van gisteren te kun
nen opmaken, dat vandaag een krachtige
aanval op de Spaanchse hoofdstad onder
nomen zal worden en het bericht, dat ons
vanmorgen bereikte over de bezetting van
het Noorder-station, wijst inderdaad in die
richting. Overigens wijzen de tegenstrijdige
berichten over den strijd van gisteren op
een wisselende krijgskans. Men weet de
spanning er wel in tc houden.
Nu het langzamerhand wel aan iedereen
duidelijk wordt, dat de regeering verloren
is, duiken er geruchten op, dat het Leon
Blum, den socialistischen premier in Frank
rijk, toch te bar gaat worden om nog lan
ger de non-interventie-politiek overi
gens zijn eigen uitvinding te blyven aan
hangen. Hij zou vóór opheffing van het wa
pen-embargo zijn, maar alleen in het geval,
dat Engeland er accoord mee gaat. Het
lijkt ons niet waarschijnlijk, dat Blum het
initiatief daartoe zou nemen, want hij zelf
is er veel te zeer van doordrongen, dat het
gevaar van uitbreiding van het conflict
hoogst gevaarlijk kan zijn voor de rust van
Frankrijk, Hoogstens kan hy de tactiek
toepassen van zich tegenover de aanhan
gers van het Volksfront te dekken, achter
den breeden rug.van John Buil, door te
verklaren, dat hij zelf wel zou willen, maar
dat hij van Engeland niet mag.
AANBESTEDING VAN
BLIKGEHAKT.
De verwerking is gegund aan tien firma's
tot een totaal van 4685 varkens per week.
15 TUSSCHEN HOOGSTE EN
LAAGSTE GUNNING.
Naar het ,Hbld." verneemt, heeft de
Veehouderij centrale gisteren ten behoeve
van het Departement van Sociale Zaken,
na gehouden inschrijving, het verwerken
van 4685 varkens per week tot blik-gehakt
vor den tijd van acht weken gegund aan
tien firma's tegen verwerkingsprijzen van
14.20 tot 16.26 per 100 kilo blik-gehakt.
Evenals bij de bacon-inschrijving zijn
de firma's van Zwanenberg en Tasman de
hoogste inschrijvers, aan wie nog gegund
is, n.l. beide met 16.26. Tevens verdient
opmerking het feit, dat thans ook aan de
coöperatieve fabrieken is gegund, bene
vens dat deze de laagste inschrijvers zijn,
wellicht als revanche op de bacon-inschrij
ving. Twee van haar schreven in voor
14.20 en één voor 14.89. De firma's van
Zwanenberg en Tasman staan dus 15
hooger dan de coöperatieve slachterijen te
Weert en Akkrum.
Tenslotte verdient het de aandacht, dat
de firma Hartog-Oss niet voor het zelfde
bedrag heeft ingeschreven als de twee
groote confrères van Zwanenberg en Tas
man; bij de bacon-inschrijving was dit
wél het geval, op den cent af.
Wij laten hieronder de gunningen vol
gen:
Firma van Zwanenberg, Oss, 1750 var
kens per week, 16.26 per 100 kilo ge
hakt; van Zwanenberg, Uithoorn, 175
stuks, 16.26. Deze firma krijgt in totaal
dus ruim 40 van het gehakt toegewezen.
1 Bij de vorige aanbesteding schreef zij in
voor 17.50 en was toen, evenééns de
hoogste dergenen, a&n wie werd gegund.
Verder zijn gegund 210 varkens aan
Tasman, Steenwijk, voor eveneens 16.26
per 100 K.G. gehakt; 500 aan de Vleesch-
warenfabriek te Stadskanaal voor 15.90;
600 aan de firma Buyvoet, Leek voor
15.83; 250 aan Van Dam, Leek, voor
15.48; 350 aan Gebr. Meeuwis, Weert,
voor 15.45; 250 aan de firma Zendijk,
Twello, voor 15.08; 200 aan de Coöp.
Exportslachterij van den N.-Brab. Boeren
bond te Boxtel voor 14.89; 200 aan de
Coöp. Exportslachterij ,,St. Anthonius" te
Weert voor 14.20 en 200 aan de Friesche
Coöp. Exportslachterij te Akkrum voor
S 14.20.
Tot degenen, aan wie niet gegund is. be-
hooren de firma's Hartog, Oss, ingeschre
ven voor 17.44; de Beverwijksche Con-
servenfabriek 22.90); fa. Ant. Hunnink,
Deventer 16.99); fa. Jamin, Rotterdam
18.40); Linthorst, Wilp 17.69); Tie-
leman en Dros, Leiden (f 18.50); Peter
Verhoef, Leiden 17.00); Zendijk, Olst
17.48); De Valk, Rotterdam 18.90)
en Koersen, Bathmen 17.24).
OVERGANGSTOELAGE DER
WERKLOOZEN.
Vakcentralen verzoeken de regeling alge
meen te maken Goedkoope levensmiddelen
Gelijk bekend is, wordt aan werklooze
arbeiders, die in het tijdvak van 1 Maart
1 October 1936 in ondersteuning waren en
huurbijslag ontvingen, alsmede aan dege
nen, die na 1 October in ondersteuning
zijn gekomen en in een der zeven groote
gemeenten woonachtig zijn, een z.g. over
gangstoelage op het steunbedrag verstrekt,
welke dient ter vervanging van den vroe-
geren huurbijslag.
Zij, die na 1 October werkloos werden,
en van 1 Maart1 October 1936 niet in
ondersteuning waren, noch in een der ze
ven groote gemeenten woonachtig zijn, ont
vangen zulken bijslag dus niet. Uiteraard
voert deze maatregel ten opzichte van
laatstbedoelde personen tot zekere onbil
lijkheid.
In verband hiermede hebben de bestu
ren der werknemers-vakcentralen, t.w.
het Ned. Verbond van Vakvereenigingen,
het R. K. Werklieden Verbond, het Chr.
Nat. Vakverbond en de Ned. Vakcentrale
zich bij schrijven van 7 November tot den
j minister van sociale zaken gewend met
i het verzoek, te willen besluiten, dat de
I bedoelde overgangstoelage ook voor de
overige gemeenten kan worden toege-
staan, voor zoover in deze gemeenten een
of meerdere z.g. „nieuwe" werkloozen, dié
voor toeslag in aanmerking komen, in on
dersteuning opgenomen zijn.
Eveneens op 7 November hebben ge
noemde vakcentrales een adres tot den mi
nister van sociale zaken gericht, waarin
verzocht wordt een ruimere verstrekking
van onvermengde margarine voor kleine
gezinnert, alsmede de openstelling van de
toegezegde distributie van goedkoop bak
en braadvet en voorts van groenten in
blik ten behoeve van werklooze arbeiders
I te bevorderen.
i Dit nummer bestaat uit
drie bladen,
VOORNAAMSTE NIEUWS
IN MEMORIAM, Z. EXC JHR. MR. CHR.
RUYS DE BEERENBROUCK.
In de muur van de R. K. Kerk te Vierak-
ker, waar wijlen Z. Exc. Jhr. mr. Chr.
Ruys de Beerenbrouck begraven ligt, is
een gedenksteen geplaatst.
HET PRIJSVERLOOP DER LEVENS
MIDDELEN.
Het secretariaat van den Centralen Bond
van Ned. Verbruikscoöperaties schrijft ons:
Vier weken geleden gaven wij een tabel,
waarin het resultaat was neergelegd van een
prijsenquête, welke het economisch bureau
van den bond bij 17 coöperaties had inge
steld. Uit een vergelijking van de prijzen
van 8 October met die van September gleek,
dat het gemiddele prijspeil voor 25 artikelen
een verhooging van 0.27% onderging. Het
bureau heeft dit onderzoek sindsdien voort
gezet en verstrekt hieronder een tabel,
waarin de prijzen van 5 November j.l.
tegenover die van 24 September zijn ge-
stled. De opgaven zijn afkomstig van 18
coöperaties. Men ziet daaruit, dat de prij
zen van bruine boonen, Goudsche kaas en
eieren in deze periode aanzienlijk verhoogd
moesten worden, terwijl de prijzen van
vermicelli, griesmeel, tarwebloem en zach
te zeep eenigszins gestegen zijn. De overige
prijzen bleven constant of nagenoeg con
stant. De gemiddelde prijsstijging is nu
1.16%.
artikel hoeveelheid gem. prys stijging
24/9 '36 5/11 '36 in
brood melkwit
8 ons
19.7
19.7
waterwit
8 ons
16.8
16.6
1.2
ongeb. tarwe 8 ons
15.6
15.7
0.6
boonen bruine
pond
9.7
10.6
9.3
erwten capucijners
15.0
15.2
1.3
erwten grauwe
18.7
18.7
erwten groene
9.1
9.1
vermicelli
14.8
15.3
3.4
griesmeel
12.6
13.1
4.0
havermout
10.9
10.9
custardpoeder
pak
18.5
18.5
tarwebloem
pond
9.2
9.5
3.3
huishoudjam
pot
26.7
26.7
rijst
pond
9.7
9.7
kaas magere
Goudsche
22.3
23.4
5.4
eieren
stuk
4.7
6.3
33.0
boter
pond
82.4
83.1
0.8
margarine 1/2 pond
26.4
26.4
sla-olie heele flesch
77.0
77.0
bak- en braadvet
pond
43.3
44.1
1.8
suiiker melis
22.9
22.8
0.4
zachte zeep
8.0
8.3
3.8
vlokken zeep
pak
9.7
7.7
runderlappen
pond
45.0
45.0
varkenslappen
40.0
40.0
Totaal
588.7
595.4
1.16
KATWIJKSCHE VISSCHERS KLAGEN.
Vergrooting der maaswijdte der netten
betreurd.
Naar aanleiding van den bij Koninklijk
Besluit vastgestelden maatregel, dat slechts
een uitvaartcertificaat aan de treilvisschers
zal worden verstrekt, indien de netten zijn
van een minimum-maas wijdte van 7 1/2
c.M., is gisteren te Katwijk aan Zee een ver
gadering gehouden, belegd door den Ned.
Bond van Chr. Fabrieks- en Transportar
beiders en de vereeniging van Schippers-
eigenaars van Motortrawlloggers.
Uitgenoodigd waren verschillende voor
aanstaande personen m de gemeente Kat
wijk Verscheidene gemeenteraadsleden,
enkele reeders en andere vooraanstaande
personen waren tegenwoordig, alsook de
BUITENLAND.
De nationalisten hebben het Noordersta
tion van Madrid bezet. Heden zou een
krachtige actie tegen de hoofdstad onder
nomen worden. (2de blad).
Kardinaal Faulhaber heeft te Rome rap
port uitgebracht van zijn besprekingen met
Hitier. (2de blad).
De Kleine Entente overweegt retorsie
maatregelen tegenover een eventueele her
bewapening van Hongarije. (2de blad).
Een fascistisch complot in Rusland. (2de
blad).
BINNENLAND.
Algemeene Beschouwingen over de
Staatsbegrooting in de Tweede Kamer. (2de
en 1ste blad).
Het bedrag der 3 pet. Staatsleening bijna
zevenmaal volteekend. (1ste blad).
Vier jaar gevangenisstraf geëischt tegen
den ex-commissaris der Nijmeegsche politie,
(Rechtzaken,. 2de blad).
De lijken van de vier slachtoffers van
de „Sch. 68" thans aangespoeld. (Gem.
Ber. 3de blad en 1ste blad).
heer Stevenson uit den Helder, voorzitter
van den Nederlandschen Visschersbond.
Krachtig werd aangetoond welke funeste
gevolgen deze maatregelen voor het logger-
en kustvissch er ij bedrijf zou hebben. Maar
niet alleen voor de visscherij, doch tevens
voor de talrijke neven bedrijven, die daar
van afhankelijk zijn.
Men meende, dat de minister een een
zijdig advies had gevolgd en dat geen reke
ning was gehouden met het advies van de
kleine treilvisscherij in de Nederlandsche
Visscherijcentrale. Bovendien was de con
tact-commissie der V.C. over dit belangrijke
en diepingrijpende vraagstuk niet bijeen
geroepen, hetgeen als een buitengewoon
verzuim werd aangemerkt.
Men meende, dat het groote treilbedrijf
hiermee den nekslag toebracht aan het
kleine treilbedrijf.
De vergadering meende, dat de minister
alsnog tot ander inzicht zou zijn te bewe
gen.
Nu op 23 November er een internationale
conferentie te Londen zal worden gehouden
waar de maaswijdte der netten zal worden
besproken, wil men den Minister verzoe
ken het Koninklijke Besluit op te schorten
tot de conclusies dier conferentie vast
staan en internationaal deze maaswijdte
zal zijn geregeld.
Besloten werd een telegram te zenden
aan H. M. de Koningin, waarin de gevolgen
werden blootgelegd van de doorvoering van
het Koninklijk Besluit, terwijl een motie
werd vastgesteld.
Een deputatie uit de belanghebbende
kringen zal een conferentie aanvragen met
Kamerleden der verschillende fracties, ter
wijl adhaesie en medewerking zal worden
gevraagd van gemeentebesturen, Kamers
van Koophandel en Middenstandsvereeni-
gingen.
GROOTE AANVOER VAN VERSCHE
HARING.
Na het stormachtige weer van Maandag
j.l. is door de meeste loggers veel haring
gevangen. Hedenochtend waren te IJmui-
den 25 motorloggérs van Scheveningen en
Katwijk aan de markt met een aanvoer
van niet minder dan 7500 kisten versche
haring, niet medegerekend de haring, wel
ke reeds in tonnen gezouten was. Door
den grooten aanvoer liepen de prijzen
eenigszins terug.
BURGEMEESTER VAN CASTRICUM
OVERLEDEN.
De burgemeester van Castricum, de heer
P. H. J. J. Lommen is aldaar gisteren, na
van de laatste Sacramenten te zijn voorzien,
overleden.
Burgemeester Lommen werd in Februari
1914 burgemeester van Ursem, totdat hy
op 1 Augustus 1918 geïnstalleerd werd als
burgemeester van Castricum.