ZAltiKUAÜ 7 NOVEMBER 1936
«O. 5567
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Het Huwelijk der
Prinses.
28ste Jaargang
DF ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij ?ooroitbeta!ing:
VoorLeideD 19 cent pei week 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
De „kweekelingen" bij het
onderwijs
In het voorloopig verslag over de be
grooting van Onderwijs, Kunsten en We
tenschappen wezen „vele leden" er op, dat
jonge onderwijzers, die reeds veel te lang
op een aanstelling wachten, aan het werk
moeten worden gezet niet als kweek.eling
maar als zelfstandige leerkracht met een
behoorlijk aanvangssalaris en met het
vooruitzicht op periodieke verhoogingen.
De leden, hier aan het woord, achtten het
hoog tijd, de benoeming en de bezoldiging
van deze onderwijzers behoorlijk te rege
len, zoodat niet meer kan worden gespro
ken van uitbuiting van volledig bevoegde
en volledig bekwame jongeren.
Wij zijn het met deze leden volkomen
eens. Reeds meermalen hebben wij op
merkingen gemaakt in denzelfden geest.
Langzamerhand is gegroeid een instituut
van „kweekelingen" in dezen zin: onder
wijzers met volledige bevoegd
heid geven geheel zelfstandig
les, doen m.a.w. precies hetzelfde
werk als zij, die een aanstelling hebben
als onderwijzer. Men noemt hen echter
kweekelingen en geeft hun dan een sala*
ris van b.v. tweehonderd gulden per jaan
Ziet deze toestand is naar "onze mee«
ning in strijd met de eischen, welke door
de billijkheid worden gesteld.
V Zoeken naar wat gemeen
schappelijk is
Wij willen gaarne onze sympathie uit
spreken met de strekking eener redevoe
ring, wélke deze week voor de R.K. Stu-
dentenver. „St. Augustinus" te Leiden is
gehouden! Namelijk met deze strekking: de
verschillende groepen onder ons volk, met
name de verschillende politieke par
tijen moeten zoeken naar wat zij gemeen
schappelijk hebben, in plaats van de ver
schillen en geschillen zoo breed mogelijk
uit te meten èn te cultiveeren, zooals, he
laas, maar al te vaak geschiedt. De ware
verdraagzaamheid is die, welke, zich de
principieele tegenstellingen welbewust, niet
in hooghartige geborneerdheid het goede
bij anderen verwerpt, doch naarstig zoekt
naar wat allen gemeenschappelijk is al
dus de spreker op „S. Augustinus" de heer
W. van Gent.
Wij, Katholieken, moeten ons de prin
cipieele tegenstellingen met an
deren welbewust blijven klaar en
diep bewust.
Doch dan óók naarstig zoeken naar wat
anderen met ons gemeenschappelijk heb
ben, om dan met die anderen op die ge-
meenschapelijke basis samen te werken aan
een gemeenschappelijk doel. Deze gees
tesgesteldheid moet speciaal in de politie
ke actie een leidend beginsel van onze ac
tiviteit zijn!
EEN 100.000-NIEUWE-LEDEN-ACTIE
Mobilisatie van de R.K. Staatspartij
Allerwegen wordt nieuw leven in de
Katholieke Staatspartij merkbaar. Van
eenige matheid is geen sprake meer. Lei
ding-geven in opbouwenden zin en geest
drift gaan hand in hand. Nu moet het
moment wel gunstig zijn voor het aan
werven van nieuwe leden, ter versterking
van Schaepman's leger.
De Centrale Propaganda Dienst heeft
zich daartoe tot de Kring- en Afdeelings-
besturen gewend met het parool:
Vóór 1 Januari: 100.000 nieuwe leden
Op krachtige wijze zal deze actie onder
nomen worden. Meer dan 1000 afdeelingen
zullen medewerken. Met pamflet en affi
che, door huisbezoek en door „De Op-
marsch" zullen de kiezers worden uitge-
noodigd, zich aan te sluiten bij de groote
Katholieke partij. Er is geen twijfel aan:
gezamenlijk ijverend zal 1 Januari 1937
een slagorde van 500.000 georgan-
seerde Katholieken gereed
staan om vol vuur en vertrouwen het
verkiezingsjaar in te gaan.
Naar het half millioen!
BEZOEK VAN DE KONINGIN AAN HET
HAAGSCHE RAADHUIS.
Gistermiddag te 4 uur heeft H. M. de
Koningin een kort bezoek gebracht aan het
Haagsche stadhuis.
De Koningin werd ontvangen door den
burgemeester van 's Gravenhage, mr. S.
J. R. de Monchy, met wien zij zich in de
burgemeesterskamer gedurende eenigen
tijd onderhield. Vervolgens nam de Konin
gin de burgemeesterskamer en de eerste
klas trouwzaal in oogenschouw, waar het
burgerlijk huwelijk tusschen Prinses Ju
liana en Prins Bernhard zal worden vol
trokken.
Kort voor half vijf is H. M. de Koningin
naar het paleis Noordeinde teruggekeerd.
BURGEMEESTER DE MONCHY ZAL HET
VOLTREKKEN?
B. en W. van 's-Gravenhage achten het
gewenscht, dat de burgemeester worde be
noemd tot onbezoldigd ambtenaar van den
burgerlijken stand.
De Haagsche burgemeester, mr. S. J. R.
de Monchy zal ten stadhuize het huwelijk
van Prinses Juliana en Prins Bernhard
voor de wet voltrekken.
BEOEFENAREN VAN DE WATERSPORT
SCHENKEN ONDERDEEL VAN HET
JACHT.
De groote blijdschap, die in het geheele
land heerscht over de verloving van H. K.
H. Prinses Juliana met Z. D. H. Prins Bern
hard leeft ook in de watersportwereld.
Maar voor de beoefenaren der water
sport, zoo deelt men ons van dit zijde me
de, bestaat een bijzondere reden tot ver
heugenis in het feit, dat het vorstelijk
paar groote ingenomenheid heèft uitgespro
ken over het vooruitzicht, dat het natio
naal huwelijksgeschenk in de eerste plaats
zal bestaan uit een jacht. Een jacht voor
de binnenwateren, dat onze toekomstige
Vorstin en haar gemaal nader tot de wa
tersport zal brengen.
Uit de watersportwereld zijn van ver
schillende kanten stemmen opgegaan, dat
door de geheele watersport een bepaald
onderdeel van dit jacht zal worden gege
ven om te toonen, hoe zeer men verheugd
is over de keuze van dit geschenk.
Het algemeen comité tot aanbieding van
een nationaal huwelijksgeschenk is in de
zen geraadpleegd en heeft zich direct met
dit denkbeeld vereenigd. De Koninklijke
Verbonden Needrlandsohe Watersport Ver-
eenigingen, de Koninklijke Nederlandsche
Motorboot Club, de Nederlandsche Roei-
bond, de Noord-Nederlandsche Watersport
bond en de Nederlandsche Kanobond heb
ben nu het initiatief genomen voor dit plan
een oproep gericht tot alle watersportbe
oefenaren om voor het doel bij te dragen.
Pe wereld
in vogelvlucht
De regeering van Madrid heeft de hoofd
stad verlaten en zich naar Valencia bege
ven. Een kcrt bericht, maar veelzeggend
van inhoud. Tot nu toe werd de ring om
Madrid wel nauwer, maar het ging uiterst
langzaam; de nationalistische troepen wa
ren toch altijd nog een flink eind van Ma
drid verwijderd en hardloopers waren het
niet, terwijl er nog een flink gat in het
Oosten open gebleven was om te ontsnap
pen. Maar gisteren was voor het eerst het
kanongebulder zeer goed hoorbaar in de
straten van Madrid. De verschrikte minis
ters spitsten de ooren en namen de kuiten.
Met kanongebulder in je ooren is het
slecht regeeren. De strijd om Madrid is
thans in het laatste stadium getreden. Daar
Franco uiterst behoedzaam te werk gaat,
en er meer kwesties vastzitten aan een be
zetting van de hoofdstad dan met het ge
weer in den aanslag de poorten binnen te
wandelen, kan het nog wel eenige dagen
duren voordat Franco goed en wel in het
regeeringspaleis zit.
Overigens is er weinig belangrijks te
vermelden.
De rede van Eden wordt in Duitschland
vrij gunstig opgenomen, doch in Italië
vrij ongunstig, waaruit blijkt, dat de
DuitschItaliaansche „spil" nog niet zoo
homogeen is, dat in beide hoofdsteden ge
lijk wordt gedacht en gelijk wordt ge
sproken.
Uit Amerika komt het bericht, dat kar
dinaal Pacelli met president Roosevelt het
herstel der diplomatieke betrekkingen met
het Vaticaan zou hebben besproken. Het
is niet onmogelijk, maar meer valt er
niet van te zeggen.
NOG ALTIJD DE SPELLING!
Vele leden der Tweede Kamer
becritiseeren den minister.
Het volgende is ontleend aan het voor
loopig verslag der Tweede Kamer over de
begrooting van Onderwijs, Kunsten en We
tenschappen:
Vele leden verklaarden het beleid van
den minister ten aanzien van de schrijf
wijze van de Nederlandsche taal allerminst
te kunnen bewonderen.
Sinds de regeling-Marchant twee jaren
geleden bij het onderwijs werd ingevoerd,
heeft zij niet allen daar, maar' ook in het
maatschappelijk leven, waar veranderingen
in de spelling, blijkens vroegere ervaring,
zeer. langzaam doordringen, haar weg ge
vonden. Ook in Oost- en West-Indië wekt
zij bevrediging. Instede dat de Regeering
den laatsten stap doet op den weg naar de
eenheid in de schrijfwijze, door voor haar
eigen publicaties dezelfde spelling te ge
bruiken als die, welke zij yoor het op
groeiend geslacht voorschreef, lokt zij het
Koninklijk besluit uit van 18 Juli 1936, dat
den chaos, die vóór de besluiten van 1934
bestond, opnieuw dreigt te doen ontstaan.
Ook tegen den inhoud van de nieuwe
spellingregels voerden de hier aan het
woord zijnde leden bezwaren aan.
Sommige leden juichen het optreden van
dezen minister op het gebied van de spel
ling toe. Zij verwachtten, dat de regeling-
Marchant bij het onderwijs weldra geheel
door de nieuwe zal zijn vervangen.
Eenige andere leden meenden, 'at het
het beste zal zijn, voorloopig terug te kee-
ren tot de spelling-De Vries en Te Win
kel, zooals deze thans in gebruik is, om
dat voldoende gebleken is, dat de maat-
sohappij de nieuwe si -t iling niet wenscht.
Van verschillende zijden werd gevraagd,
welke kosten het gevolg zijn geweest van
de reorganisatie, in verband waarmede pro
fessor Van Calcar te Leiden werd ont
slagen.
DE NIEUWE STAATSLEENING.
In herinnering wordt gebracht, dat
Dinsdagmiddag 10 November as. de ter
mijn, binnen welken de nieuwe staatslee-
ning ad 50 millioen kan worden inge
schreven, zal zijn verstreken. Met het oog
hierop verdient het aanbeveling indien
degenen, die voornemens zijn van de ge
legenheid tot inschrijving gebruik te ma
ken, hun inschrijvingsbiljetten reeds
Maandag 9 November inleveren.
WIJZIGING VAN DE L.O.-WET.
Vele eenvoudige veranderingen
zijn voorgesteld.
De Regeering heeft een wijziging van de
Lager Onderwijswet ingediend, vele tech
nische en andeer, eenvoudige verbeterin
gen behelzende, waaronder een aantal,
reeds voorgesteld in onafgedane wetsont
werpen-Terpstra en -Marchant.
Onder meer wordt voorgesteld te bepa
len, dat daar, waar naast de Nederlandsche
taal nog een streektaal of een dialict in le
vend gebruik is, onder „lezen" en „Neder
landsche taal" eenige kennis van streektaal
en dialect mede begrepen is.
Zoo wordt de mogelijkheid geopend, dat
ook de lagere school dienstbaar kan wor
den gemaakt aan het aanleeren van het
Friesch.
De bepalingen omtrent tegemoetkoming
in de vervoerkosten van leerplichtige kin
deren worden minder vrijgevig gemaakt.
In verband met het onderwijs aan schip
perskinderen op scholen met driejarig leer
plan stelt de regeering voor, het mogelijk
te maken, ook de gemeenten, vanwaar de
kinderen afkomstig zijn, in de kosten te la
ten bijdragen. De scholen zullen dan ónder
het buitengewoon lager onderwijs kunnen
worden gerangschikt.
Voor de veel wijzigingen worden ver
schillende overgangsbepalingen voorgesteld
OPENING VAN DE BRUG BIJ
MOERDIJK DOOR DE KONINGIN
Op 12 December
Officieel is thans bekend geworden, dat
de Koningin de nieuwe brug bij Moerdijk
Zaterdag 12 December zal openen. Of
Prinses Juliana en Prins Bernhard de Ko
ningin zullen vergezellen, is nog niet be
kend.
DE STUDENTEN DER UNIVERSITEITEN
EN HOOGESCHOLEN.
Hieronder volgen de voorloopige cijfers
vermeld omtrent de bevolking der univer
siteiten en hoogescholen, in het studiejaar
1935—1936.
In totaal telde ons land in dat jaar 12.629
studenten. Het vorig jaar bedroeg dit aan
tal 13.065. Zoo valt dit jaar een verminde
ring met 436 studenten of 3.3 pet. waar te
nemen. Ook verleden jaar viel er een ach
teruitgang, n.l. met 4,6 pet. te constateeren.
Het aantal mannelijke studenten daalde
met 3,1 pet. (19341935 met 3,9 pet.), het
aantal vrouwelijke studenten met 4,6 pet.
(1934—1935 met 8 pet.).
Het aantal studenten der universiteiten
daalde met 3,8 pet. (19341935 met 5,6
pet.), dat der hoogescholen met 1,8 pet.
(1934—1935 met 1 pet.).
Het percentage vrouwelijke studenten
bedroeg in het studiejaar 19351936 aan de
universiteiten 20,3 pet. (evenals in 1934—
1935) en aan de hoogescholen 3,9 pet. (in
1934—1935 4 pet.).
Een nader inzicht in het verloop der be
volking van universiteiten en hoogescholen
geven de cijfers omtrent de aantallen eer
ste j aars-studenten.
Aan de gezamenlijke instellingen voor
hooger onderwijs werden in 19351936
2.276 studenten voor het eerst ingeschreven
tegen 2.384 in het voorafgaande studiejaar.
Er was dus een vermindering met 108 stu
denten of 4,5 pet. Verleden jaar was er
eveneens een achteruitgang en wel 128 stu
denten of 5,1 pet.
Het aantal mannelijke eerstejaars-stu
denten verminderde evenals verleden jaar
met 4,8 pet., terwijl dat der vrouwelijke
met 3,5 pet. terugliep (19341935 met
10,2 pet.).
Het aantal eerstejaars-studenten vermin
derde bij de universiteiten sterker dan bij
de hoogescholen. Het eerstbedoelde ver-
houdrngscijfer bedroeg in 19351936 5,6
pet., het laatstbedoelde 1,8 pet.
BOTER STIJGT MET EEN STUIVER
De maatregel ter voorkoming van prijs
stijging voor boter thans voor de helft
ongedaan gemaakt
Het „Handelsblad" schrijft:
Tot ongetwijfeld algemeene verbazing
is gisteren de boteracijns onveranderd op
80 cents per kilo vastgesteld, dus thans op
1.47 per kilo te staan, hoewel de boter-
prijs eergisteren met een stuiver is ge
stegen.
Als gevolg hiervan komt de binnenland-
sche groothandelsprijs van boter dus thans
op 1.47 per kilo te staan, of een stuiver
hooger dan vorige week.
Onmiddellijk na de depreciatie van den
gulden heeft de regeering, zelfs tusschen-
tijds, den boteraccijns met een dubbeltje
verlaagd, zoodat de eerste binnenlandsche
noteering na het loslaten van het goud tot
stand kwam op 1.41.
Thans blijkt zij dezen maatregel blij
kens de toen uitgegeven communiqué's
genomen om prijsstijging in het binnen
land tegen te gaan geluidloos tot de
helft te reduceeren, of althans voor de
komende week. De boter wordt thans een
stuiver per kilo duurder, omdat gisteren
de accijns niet is aangepast aan den geste
gen boterprijs.
Hierop dient thans even goed de aan
dacht te worden gevestigd als in de laat
ste dagen van September op de accijnzen-
manoeuvre ter voorkoming van prijsstij
ging. En de vraag doet zich voor, of deze
maatregel thans incidenteel of principieel
is, benevens of over eenigen tijd ook de
tweede stuiver er óp zal komen, in welk
geval de binnenlandsche boterprijs dan
den vollen invloed der depreciatie zal on
dervinden, terwijl dit nu reeds voor de
helft het geval is. Zelfs kan de vraag wor
den gesteld, of het systeem van geleide
lijke prijs verhooging na depreciatie na de
boter, ook tot andere artikelen zal wor
den uitgebreid.
DE NEDERLANDSCHE ZUTVELCEN-
CENTRALE EN HET KERSTFEEST
DER ARMEN
Evenals vorige jaren heeft de Neder
landsche Zuivelcentrale wederom beslo
ten, haar medewerking te verleenen, op
dat met Kerstmis ten behoeve der armen
bak- en braadvet, gesmolten rundvet, ge
smolten reuzel en/of onvermengde mar
garine vrij van heffing verstrekt zal kun
nen worden door in aanmerking komende
vereenigingen, waaromtrent het volgende
is bepaald.
De verstrekking van genoemde produc
ten aan daarvoor in aanmerking komende
behoeftige zal moeten geschieden door
vereenigingen of instellingen van welda
digheid.
Slechts die personen kunnen Kerstgaven
in bovengenoemden zin bekomen, die op
I geenerlei wijze steun, hetzij in geld of in
I natura, van rijks- of gemeentewege ont-
Dit nummer bestaat uit
vijf bladen, w.o. geïllustreerd
Zondagsblad.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De Spaansche regeering heeft Madrid
verlaten. De beslissende strijd om de
hoofdstad begonnen (2de blad).
Nieuw herderlijk schrijven der Dult-
sche bisschoppen (2de blad).
Een Duitsche pers-stem over de rede van
Eden (2de blad).
Heeft kardinaal Pacelli met Roosevelt ge
sproken over herstel der diplomatieke be
trekkingen? (2de blad).
vangen en niet reeds op grond van de be
staande bepalingen voor verstrekking van
onvermengde margarine tegen goedkoapen
prijs in aanmerking komen.
Derhalve kunnen de weldadigheidsver-
eenigingen voor het verkrijgen van bak
en braadvet, gesmolten rundvet, gesmolten
reuzel en/of margarine, vrij van heffing,
bij de Nederlandsche Zuivelcentrale al
leen aanvragen inzenden. iAdien en voor
zoover zij steun verleenen aan personen,
die niet reeds op grond van de bestaande
bepalingen voor de verstrekking van on
vermengde margarine in aanmerking ko
men.
Vereenigingen en instellingen, welke aan
deze voorwaarden voldoen en voor de ver
krijging van de genoemde producten vrij
van heffing in aanmerking willen komen,
worden uitgenoodigd, zoo spoedig mogelijk
een aanvraag bij de Nederlandsche Zui
velcentrale te dienen op daartoe bij
haar te verkrijgen formulieren.
Alleen volledig ingevulde en ondertee-
kende aanvraagformulieren, welke uiter
lijk 23 November 1936 in het bezit zijn der
Nederlandsche Zuivelcentrale, Laan van
Meerdervoort 84, 's Gravenhage, kunnen
in behandeling worden genomen.
De uitreiking der „Kerstgaven" aan de
daarvoor in aanmerking komende behoef-
tigen zal geheel gratis moeten geschieden
en wel vóór 2 Januari 1937. Berekening
van kosten in eenigen vorm aan de be
deelden is derhalve niet toegestaan.
De merken (banderolles) voor het ge
smolten vet en/of de gesmolten reuzel, be
nevens de wikkelpapieren voor de onver
mengde margarine, bestemd voor de Kerst
gaven 1936, zullen slechts geldig zijn tot
1 Februari 1937, zoodat degenen, aan wie
deze producten zijn uitgereikt, deze vóór
dezen datum zullen moeten hebben opge
bruikt.
De prijzen, waartegen de leveranciers
bak- en braadvet, gesmolten rundvet en/
of gesmolten reuzel, bestemd voor Kerst
gaven, vrij van beffing, aan de bedoelde
vereenigingen zullen mogen leveren, zijn
vastgesteld op:
ten hoogste 0.4 per K.G. voor gesmol
ten rundvet, ten hoogste 0.32 per K.G.
voor bak- en braadvet, ten hoogste 0.60
per K.G. voor gesmolten reuzel.
TELEVISIE-UITZENDING.
Ook in den afgeloopen nacht van 121
uur heeft het experimenteel-radiozendsta
tion PAOJF van den heer J. G. Mulder,
van Halewijnlaan 287 te Voorburg, met suc
ces televisiezendproeven gehouden, na af
loop waarvan onmiddellijk een zeer uitge
breid radiotelefonisch rapport van den.
nieuwen amateurzender PAOKL uit Rijs
wijk werd verkregen. Uitgezonden waren
een aantal foto's, caricatuurteekeningen en
o.a. de letters K.L.M. met een propeller.
De heer Mulder, die een van onze eerste
amateurzenders op televisiegebied is en
wiens laboratorium van de meest moderne
instrumenten is voorzien, zal de experi
menten waarvoor veel belangstelling is
gebleken regelmatig eenmaal per week
houden in den nacht van Vrijdag op Zater
dag van 0.001.00 uur.
Rapporten van kijkers, zoowel als van
luisteraars, zullen gaarne worden ontvan
gen en inlichtingen over ontvangstmoge
lijkheden zullen gaarne worden verstrekt.
Burgemeester van Leerdam
Bij Kon. besluit van 5 November 1936 is
met ingang van 15 November 1936 be
noemd tot burgemeester der gemeente
Leerdam de heer A. Hanemaaijer.
De heer Hanemaaijer is oud-wethouder
van financiën en van bedrijven der ge
meente Rotterdam en lid van den Gemeen
teraad.
