DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
DE HAND VAN MOSKOU IN SPANJE
Gruwelen volgens een tevoren beraamd plan.
Overal dezelfde methode.
VOORNAAMSTE NIEUWS
28ste Jaargang
DONDERDAG 5 NOVEMBER 1936
No. 8565
DF ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leideo 19 cent pei week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
V Salarissen van „bonzen"
Er is slechts korten tijd geleden ver
schenen een brochure „De N.S.B.-leiding
ontmaskerd", geschreven door F. W. Wes-
sels, oud-gewestelijk propaganda-inspecteur
der N.S.B. in Drente en Noord-Overijsel.
En nu zijn er vijf drukken van, elk in
een oplaag van 10.000 exempkuen.
Wij hebben tot op heden in onze courant
geen woord over deze brochure vermeld.
Geen woord.
Waarom niet.
Wij plaatsten ons op het standpunt, dat
wij eerst wilden afwachten, hoe de N.S.B.-
leiding op dit geschrift zou reageeren. Uit
dit geschrift mededeelingen doen en dan
later weer een eventueele tegenspraak
opnemen, scheen ons geen rechtvaardige
manier van handelen! Er blijft immers van
iets, wat gepubliceerd is, altijd wat hangen!
Zelfs al komt er later een afdoende
tegenspraak.
En a priori de waarheid en de juistheid
van wat medegedeeld wordt in genoemde
brochure aannemen dat zou, naar onze
meening, ook niet te rechtvaardigen zijn.
De schrijver ervan heeft de N.S.B. ver
laten, en niet in alge'heele pais en vrede.
Welnu, niemand neemt, zonder verdere in
formaties, als waar en juist aan, wat een
in onmin gescheiden man van zijn door
hem verlaten vrouw wil vertellen!
Wij wachtten dus af.
En nu, na eenigen tijd wij hadden het
eerder verwacht heeft de heer Mussert
in zijn blad een verweer geschreven tegen
bedoelde brochure. Een verweer, dat
iedereen zal 't toegeven niets of weinig
weerlegt en niet veel meer is dan een fel
schelden op den vroegeren bondgenoot.
Met name worden niet tegengesproken
de feiten, die de heer Wessels noemt wat
betreft de zeer royale salarieering van de
voorname functionarissen in de N.S.B.
Over die salarissen willen wij vandaag
een en ander opmerken.
Die salarissen zijn inderdaad hoog. Zelfs
als ze met 1 a 2 duizena gulden en meer ver
minderd zouden worden,- zouden ze nog
heel goed zijn, in verhouding met de sala
rissen, welke die functionarissen verdien
den in de betrekking, die zij bekleedden,
vóórdat zij zich gingen wijdden aan de na-
tionaal-socialistische beweging.
Maar dat is nog niet zoo héél erg!
Als een partij of „beweging" zijn hooge
functionarissen aldus wil honoreeren zij
moet dat zelf weten. In de N.S.B. is het niet
de partij of „beweging", die aldus besluit,
maar de leider, die hiervoor geen verant
woording aan anderen schuldig is. En ook
dit moeten ten slotte de menschen, die lid
zijn van die partij of „beweging", zelf maar
weten. Als zij 't goed vinden, dat aldus de
mede door hen bijeengebrachte gelden wor
den besteed, dan hebben anderen er niets
mee te maken. Die anderen kunnen de
feiten constateeren (als ze er toevallig,
zooals hier, achterkomen!); constateeren
en er een of meer consequenties uit trek
ken.
Op een consequentie uit de feiten van
hooge salarissen in de N.S.B. willen wij
nu even de aandacht richten.
En dan merken wij op, dat wij h e t e r g e
in die hooge salarissen achten, niet, zoo
als wij reeds opmerkten, die hooge salaris
sen zélf, maar dat van de zijde der N.S.B.
als 't ware dag-in dag-uit wordt geschol
den op de hooge salarissen van de....
„bonzen".in de politieke partijen. Gespot
wordt, op vaak demagogische wijze, met de
toewijding van die „bonzen", welke voor
hun werk veel royaler inkomen ontvan
gen, dan zoo menigeen hunner volgelingen,
die, niet „in de politiek" werkende, voor
zijn niet minder kennis en inspanning ver-
eischenden geesterarbeid, minder verdient.
Gespot wordt dan met het opofferende
van het werk dier „bonzen"!
En ziet nu tegenover de inkomens dier
laatstbedoelde „bonzen" (welke gecontro
leerd kunnen worden) de (niet te contro-
leeren) inkomens der „bonzen" van de
N.S.B. Ziet en vergelijkt. En iedereen, die
dat doet, zal de consequentie moeten trek
ken, dat het schelden van de N.S.B. spe-
De wereld
in vogelvlucht
Ondanks alle berichten van een groot
tegenoffensief der Madrileenen, dringen
Franco's troepen voortdurend meer op naar
Madrid. Gisteren hebben zij het dorp
Getafe, op 13 K.M. afstand van de hoofd
stad gelegen, waar zich het Madrileensche
vliegveld bevindt, bezet. De voorstad Cara-
banchel ligt thans binnen het bereik der
nationalistische kanonnen en generaal
Varela heeft reeds tegen de journalisten
gezegd, dat nog deze week Madrid zal val
len.
Nu moet men aan dergelijke voorspel
lingen niet te veel waarde toekennen; nie
mand weet wat er intusschen nog gebeuren
kan. Maar dat het einde van de Madrileen
sche regeering nabij is, kan veilig voor
speld worden.
Wij leven weer geheel in den ban van
oorlogsrumoer, grensbeschermingen en
voorbereidingen voor nieuwe oorlogen. Wat
een verschil met eenige jaren terug, toen
overal gesproken werd van ontwapening.
Dat wil zeggen: men deed het niet. maar
het behoorde tot de mode van die dagen
om er over te spreken. Tegenwoordig is
alles wat de klok slaat: versterking der be
wapening.
De Fransche minister van defensie, Dala-
dier, heeft gisteren aangekondigd, dat hij
een crediet van 500 millioen francs zou
aanvragen ten behoeve van de vervolma
king der defensieve organisatie aan de
Fransche grenzen. De fortenlinie zal aan
de Noord-grens en aan de Zwitsersche grens
worden uitgebreid.
Wij zitten tot aan de hals in een pantser
van ijzer en staal, alles terwille van den
vrede. f
Uit Boedapest komt het bericht, dat Mus
solini binnenkort een bezoek aan Hongarije
zal brengen. ALs het waar is, dan zou dat
de eerste buitenlandsche reis van Musso
lini zijn sinds de Locarno-conferentie in
1925.
WAT ANDERE BLADEN
SCH KIJVEN
DE ORDEVERSTORING IN
DE VERGADERING VAN DE
DAGERAAD.
De Standaard (ar.) schrijft:
„Over hetgeen verleden week Maandag in
Utrecht heeft plaats gehad, kan men den
ken, zooals men wil, maar in elk geval heeft
de Nederiandsche leeuw goed gebruld".
Aldus ds. v. Duyl gisteravond in het Con
certgebouw te Amsterdam, waar de N.S.B.
een protestvergadering hield tegen de Vrij-
denkersvereeniging De Dageraad.
Nu zal men zich herinneren, wat er ver
leden week Maandag in Utrecht gebeurd is.
Hoe daar een groep uit Amsterdam gere-
quireerde N.S.B.-ers met eieren, tomaten
en vuurwerk een vergadering van De Dage
raad verstoord heeft en op een zoodanige
wijze huisgehouden en tegen het gezag zich
verzet heeft, dat een Utrechtsche politie
dienaar werd gewond.
Dat dominé v. Duyl zich niet meer tot
zulk een hoogte kan opwerken om derge
lijke uitingen van bruut geweld door kwa
jongens, die daartoe opgecommandeerd zijn,
af te keuren, pleit niet voor hem. Doch, dat
imoet deze dominé zelf weten.
Maar dat hij, daarover sprekende, praat
van den Nederlandschen leeuw, die „goed
gebruld heeft" dat kan er niet mee door.
Zeker, gebruld is er. Door kwajongens,
die nog niet droog achter hun ooren zijn.
Gebruld is er! Op commando. Orders om
een tasch of iets dergelijks van een spreker
of een bestuurslid weg te nemen zooals
wij in Amsterdam beleefd hebben waren
er ditmaal blijkbaar niet gegeven door hem
of hen, die de jongens opgecommandeerd
heeft (hebben).
Zeker gebruld is er.
Maar ds. v. Duyl mag dat niet vergelijken
met het gebrul van den Nederlandschen
leeuw.
Dat is beleecügendvoor de Neder
landschen leeuw, die zich heusch met der
gelijke uit een naburig land geïmporteer
de praktijken niet zal inlaten.
Ds. v. Duyl moet maar liever niet over
den Nederlandschen leeuw spreken. Er zijn
Nederlanders, die zoozeer vergeten, dat zij
Nederlanders zijn, dat de Nederiandsche
leeuw zich over hen slechts kan schamen
ciaal op de hooge salarissen van de door
haar verachte „bonzen" der politieke par
tijen op z'n zachtst gezegd heel erg
brutaal is.
Een bijzondere correspondent van
de K. W. P. die nu reeds meer dan
drie maanden de troepen van Gene
raal Franco volgt, deed ons vanuit
het hoofdkwartier op 17 K.M. afstand
van Madrid enkele brieven over de
roode terreur in Spanje toekomen,
waarvan wij thans de eerste aan onze
lezers voorleggen. Deze brieven zijn
daarom van des te meer belang om
dat ze geschreven zijn door een Ka
tholiek priester die onder de journa
listen een uitstekende reputatie ge
niet. Wij laten thans de K. W. P.-cor
respondent aan het woord.
In de roode dagbladpers wordt iederen
dag opnieuw den indruk gewekt, alsof de
misdaden, plunderingen, brandstichtingen,
moorden en heiligschennissen die door de
Marxistische troepen in Spanje bedreven
zijn, niets anders beteekenen dan een on
middellijke reactie van het volk tegen
over de sociale en politieke wantoestanden
die er in Spanje bestonden. In allerlei
toonaarden wordt getracht om de gruwe
len die over Spanje als een vloedgolf zijn
uitgestort en die een schande zijn voor
onze beschaving, heel verklaarbaar zijn en
dat er verschillende redenen zijn aan te
halen om deze barbaarschheden te ver
ontschuldigen.
Maar het onderzoek dat ik heb inge
steld op alle fronten die ik bereisd heb,
heeft heel andere resultaten opgeleverd.
Ik heb een uitgebreide enquête ingesteld
in St. Sebastian, Bilbao, Badajoz, Anda-
lusië, Avila, Toledo, Saragossa en ik ben
tot de bevinding gekomen dat er in alle
plaatsen duidelijk viel te constateeren dat
de Volksfronters te werk gingen volgens
een weloverwogen, goed georganiseerd
plan, dat reeds lang tevoren was opge
maakt en dat met koelbloedigheid en
zonder erbarmen werd ten uitvoer ge
bracht.
De ontkerstening van de massa was
reeds jaren tevoren beraamd; ieder zede
lijk begrip en beginsel was kapot gemaakt,
de laagste en meest dierlijke instincten
waren wakker geroepen en wachtten
slechts op een sein om over te gaan tot
de meest geraffineerde en satanische gru
welen.
Overal kon ik constateeren dat gelijk
luidende bevelen waren uitgegeven, dat
men bij het bedrijven van wreedheden
stelselmatig te werk is gegaan en dat men
overal handlangers aantrof die dezelfde
opleiding in het bedrijven van wreedheden
hadden genoten.
Het is een feit dat in Andalusië, Asturië
en Catalonië streken die ver van elkaar
gelegen zijn en die ieder hun eigen volks
aard en karakter hebben, dat in al deze
streken dezelfde gruweldaden en op de
zelfde wijze werden verricht. In de roode
pers in Spanje en elders heeft men deze
misdaden verheerlijkt en beschouwd als
heldendaden, als een triumf der gerechtig
heid en als de bevrijding van het heele
volk. De eenvoudige soldaten zijn bitter
teleurgesteld, hetgeen ze volmondig er
kennen, wanneer ze krijgsgevangen zijn
gemaakt. Ze dachten dat ze vochten tegen
tyrannen, tegen vampiers; zij meenden
dat zij een sociale omwenteling en her
vorming bewerkten, en ze wisten niet eens
dat zij de eigenlijke uitvoerders waren van
het plan dat te Moskou werd opgemaakt.
Vaak genoeg walgden de leden van de
roode militie er van om de gijzelaars,
mannen, vrouwen en kinderen te vermoor
den, om religieusen te onteeren: zij gaven
dikwijls genoeg hun afschuw te kennen
wanneer zij priesters moesten folteren of
verminken, wanneer zij de heilige vaten
moesten ontheiligen, kruisbeelden stuk
slaan, kerken in brand steken en de H.
Hosties moesten bezoedelen
Velen dezer regeeringstroepen hielden
niet van dit werk, dat is geen oorlog meer
maar ze werden gedwongen om mee te
doen; zij moesten meedoen anders kregen
ze de kogel.
Verschillende soldaten hebben mij dat
eerlijk bekend met tranen in de oogen.
Maar de F. A. I. (Federatie van Iberische
Anarchisten) is meedoogenloos; zij is de
absolute meesteres die over alles beslist.
De soldaten moesten vaak gehoorzamen
aan Russische officieren of andere bolsje
wistische leiders. Op de vergadering van
de Komintern die op 2 Augustus 1936 te
Moskou werd gehouden onder voorzitter
schap van Kussinon (notulen pag. 1841)
constateert het Comité zelf dat de Volks-
j frontregeering een bewind van strijd is.
Dit comité mpet de gunstige condities
scheppen voor de revolutionaire actie en
i de massa-organisaties, waarvoor drie me-
thoden noodzakelijk zijn.
i 1. Wanorde brengen in het regeerings-
apparaat en lamleggen van den Staat door
uit het leger, de administratie en het po
litiecorps alle roode elementen terug te
trekken.
2. Door het stichten van een Roode Mi
litie en revolutionaire organisaties die on
der leiding van de Communistische partij
een Sovjet-bewind moeten vestigen.
3. Ontbinding van de socialistische en
andere politieke partijen teneinde de
massa op te ruien en mee te krijgen voor
den aanval op de burgerlijke staat.
In Spanje heeft men dit plan ten uitvoer
gebracht in alle streken die in handen wa
ren van de Rooden. Azana en Companys
zijn gevangen gezet: de anarchistische en
revolutionaire organisaties hebben alle
macht in handen. De Sovjets deelen de la
kens uit, Moskou geeft instructies en de
landen waar een Volksfront regeert heb
ben deze bevelen uit te voeren.
Op alle fronten die ik bezocht heb heeft
men Russische officieren en recruten ge
vangen genomen, wapens en ammunitie
buit gemaakt die door Rusland, Frankrijk
en België zijn geleverd (ondanks het non-
intërventiepact)
En ondanks dat alles zijn de leiders niet
voldaan.
Alle krachten worden ingespannen om
complicaties te veroorzaken, die een in
ternationaal conflict in het leven zouden
kunnen roepen, waardoor de nederlaag in
Spanje gecamoufleerd zou worden, doch
waardoor ook heel Europa in vuur en vlam
zou komen te staan.
Dat zou de zegepraal van de revolutie
beteekenen. Van verschillende zijden heeft
men ons bevestigd, dat alleen in Barcelona
50.000 vreemdelingen waren neergestre
ken, waaruit men brandstichters, moorde
naars en sadisten heeft gerecruteerd.
Wanneer men hen aan het werk ziet, be
seft men dat hun haat tegen den gods
dienst hun politieke strijd tegen het ka
pitalisme overheerscht.
Wanneer men echter ondanks de over
stelpende bewijzen die men bezit over de
gebeurtenissen in Spanje, toch nog zou
moeten constateeren dat er zelfs nog katho
lieken gevonden worden die deze misda
den door de Marxisten bedreven nog zou
den trachten te verklaren, verontschuldi
gen en goed te praten, dan ziet het er voor
de Kerk droevig uit.
Waren de Marokkanen even wreed?
In de Marxistisch georiënteerde pers
heeft men den indruk trachten te wekken
dat de troepen der Nationalisten even goed
wreedheden hebben bedreven als de leden
der Roode Militie. Gedurende de drie
maanden, dat ik nu bijna iederen dag in
aanraking kom met de Legioensoldaten,
Marokkanen, leden der Spaansche Phalanx,
kan ik onder eede verklaren, dat ik nog
nooit een geval heb kunnen constateeren
als zouden er gruweldaden door hen zijn
verricht. Men zal mij direct opwerpen dat
ik niet overal ben. Natuurlijk! Maar ik ben
toch langs alle fronten geweest, zonder dat
iemand tevoren van mijn bezoek verwit
tigd werd. Indien er ook door de Nationa
listische troepen wreedheden waren be
gaan, dan zouden wij daar zeker de ge
volgen van hebben kunnen aanschouwen.
Misschien kan er zich een enkel op zich
zelf staand geval hebben voorgedaan, wat
door een of andere Legioensoldaat voor
eigen rekening en verantwoording werd
verricht, maar van een georganiseerde
wraakname is nergens sprake geweest.
Maar bovendien onder de Legioensolda
ten heerscht een voorbeeldige tucht en hun
officieren zijn meestal hoogstaande men
schen. Wat de vrijwilligers betreft: deze
kunnen als model-katholieke soldaten wor
den beschouwd. In hun reglement leest
men immers: „Denk er aan dat gij geroe
pen zijt om aan Christus de Natie zijner
uitverkiezing terug te schenken, die Hem
door de anderen was ontrukt. Indien gij u
geheel in dtenst stelt van deze verheven
zaak, uw leven daarvoor opoffert, prijst
gij de Goddelijke Barmhartigheid, die het
geweten overstraalt met dat verheven
Licht, waardoor de weg van de Martelaren
wordt beschenen. Uw heldenmoed, uw
aanvaarden van het martelaarschap leidt
u tot één ideaal: van God en Vaderland.
Indien gij de Godsvrucht tot grondslag
van uw offer maakt, indien gij al uw han
delingen een bovennatuurlijk karakter
geeft, zult gij een dapper soldaat zijn, een
verbinding tusschen hemel en aarde. Gij
draagt dus in uw hart het vuur van een
apostel, en uw handen moeten het werk
tuig zijn van de Goddelijke Almacht".
Indien de soldaten van het Nationalisti
sche leger met een dergelijke geest be
zield zijn dan behoeft men van hen geen
wreedheden te vreezen.
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
BUITENLAND.
De nationalisten bezetten het vliegveld
Getafe, 13 K.M. van Madrid. (2de blad).
Kardinaal Faulhaber bij Hitier. (2de
blad).
De Fransche grenzen worden versterkt.
(2de blad).
Zal Mussolini naar Hongarije reizen?
(2de blad).
BINNENLAND.
De Eerste Kamer heeft een aanvang ge
maakt met de behandeling van het ont-
werp-Rijtijdenbesluit. (1ste blad).
Tocht van de Koninklijke familie met
Hr. Ms. De Ruyter; de aankomst in Den
Helder en de terugtocht naar Den Haag.
(2de blad).
De Koningin heeft zich vanmorgen naar
Schevcningcn begeven, om de families
der omgekomen visschers, allen afzonder
lijk, van haar medeleven te doen blijken,
(lste blad).
Treffende plechtigheid
te Scheveningen
DE KONINGIN HOUDT EEN TOE
SPRAAK TOT DE NAGELATEN
BETREKKINGEN DER OMGEKOMEN
VISSCHERS.
Het was vanochtend tusschen half 11 en
11 uur voor de Prinses Julianakerk aan
den Nieboerweg te Scheveningen een druk
aanrijden van auto's. Voorbijgangers vroe
gen zich af, wat er aan de hand was en
nieuwsgierigen wendden zich tot de kos
teres der kerk, die echter van niets af
wist. Uitsluitend genoodigden werden tot
het kerkgebouw toegelaten en deze ge
noodigden, allen nagelaten betrekkingen
van de omgekomen Scheveningensche vis
schers, waren alleen op de hoogte van den
aard der plechtigheid, welke in de kei"k
zou plaats hebben.
Er hadden zich vrij veel belangstellen
den bij den ingang van het kerkgebouw
opgesteld, toen men precies 11 uur in de
verte een auto zag naderen met den ko
ninklijken standaard. De Koningin, be
greep men, had behoefte gevoeld, persoon
lijk de zwaar getroffenen te troosten. In
derdaad bleek Hare Majesteit zich naar
het kerkgebouw te begeven. Onze vorstin,
die bij den ingang ontvangen werd door
de predikanten ds. H. Stolk en ds. J. G.
Feenstra, 'werd door de omstanders eer
biedig gegroet. Zij begaf zich naar de
consistoriekamer, waar haar diep be
droefde onderdanen in groote spanning en
aandoening wachtten.
In verband met de weemoedige omstan
digheden had de Koningin gewenscht, dat
deze ontvangst zoo eenvoudig mogelijk zou
verloopen. Vandaar, dat er ook te voren
zoo weinig mogelijk ruchtbaarheid aan ge
geven was.
Bij haar komst in de kerk was de Ko
ningin vergezeld van haar hofdame, freu
le Schimmelpenninck van der Oye, en
haar adjudant, luitenant ter zee, le klasse
jhr. van Holthe.
Hare Majesteit begaf zich vervolgens
naar de spreekkamer, waar zij iedere fa
milie afzonderlijk ontving in het bijzijn
van den predikant van het kerkgenoot
schap, waartoe de betreffende familie be
hoort.
De Koningin sprak bijzonder hartelijk,
vriendelijk en troostvol. Daarbij vertelde
zij met grooten weemoed onder meer, dat
zij gisteren op haar vaartocht met de „de
Ruyter" langs de wrakken van de beide
verongelukte visschersschepen had geva
ren.
Aan het einde der bezoeken hebben de
beide predikanten Hare Majesteit de dank
der kerkeraden overgebracht.
De Koningin verliet eerst kwart voor
één weer het kerkgebouw.
De band tusschen oranje en de eenvou
dige visschersbevolking, welke toch reeds
immer zoo sterk was, is door dit medeleven
der vorstin ongetwijfeld nog inniger aan
gehaald.
