DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
28ste Jaargang
WOENSDAG 28 OCTOBER 1936
No. 8558
3)e Ccid&eli^Soii/fcatil'
DF ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent pei week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur ea
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
Dit nummer bestaat uit De Regeering en de
vier bladen. extremistische groepen
V Eén in de politiek
Op een feestvergadering van de N. C. B.
te Tilburg, heeft de Bisschop van Breda,
Z. H. Exc. Mgr. Hopmans, o.m. tot de
caar bijeengekomen katholieke boeren
dit gezegd:
Ik kan het u niet genoeg op het
hart drukken: blijft ook één in de po
litiek. De Kerk mag zich niet inlaten
met zuiver politieke zaken en de
bisschoppen waken er voor, dat de
katholieke sociale organisaties zich
van zuiver politieke zaken onthouden.
Men make evenwel onderscheid tus-
schen zuiver politieke zaken en de
politiek in 't algemeen, die de gods
dienstige belangen raakt. De algemee-
ne bewering, „dat de Kerk niet aan
politiek mag doen", is v a 1 s c h. Waar
hierbij de godsdienstig-zedelijke belan
gen in het geding treden, heeft de
Kerk de plicht tusschenbeide te ko
men. De bisschoppen van Nederland,
die 't zoo goed met u meenen, heb
ben u reeds zoo dikwijls voorgehou
den en de Heilige Vader heeft dat
met nadruk onderschreven óók in
de politiek toch één te blijven en
door uw groote eenheid uw macht te
behouden. Zeker is dat zoo noodig in
deze dagen, nu moet gestreden wor
den tegen het communisme, het mo
derne heidendom, de godsdienstloos
heid, het nationaal-socialisme. Ik
smeek u beste menschen, blijft toch
één!
Blijft tóch één.
Moeten de Katholieken die één kun
nen zijn, omdat en inzoover hun
groote levensbeginselen, him levensopvat
ting en levensbeschouwing, him godsdienst
één is moeten de Katholieken feite-
1 ij k altijd één zijn ook in de politiek, d.w.z.
één politieke partij vormen?
Er zijn gevallen mogelijk, waarin een
Katholiek, die politieke eenheid zou mogen
of zelfs zou moeten verbreken.
't Zijn theoretische gevallen welke
juist gisteravond door den Haagschen
Briefschrijver van de „Tijd" worden er
kend en ontleend.
Wij kunnen ons mèt den Haagschen
Briefschrijver drie zulke gevallen voor
stellen.
Het eerste geval zou wezen, dat de Par
tij beginselen zou aanvaarden, waarvan
ernstige en ter zake bevoegde mannen
zouden verklaren, dat ze in strijd moeten
worden geacht, zooal niet met de Katho
lieke leer als zoodanig r in dit geval zou
uiteraard de Kerkelijke Overheid haar
waarschuwende stem doen hooren en elke
twijfel dus opgeheven zijn maar dan
toch met h.i. onaantastbare postulaten (ver-
eischten) van deze leer.
Het tweede geval zou wezen, wanneer
de partij de bevoegdheid zou aantasten,
om in haar midden bepaalde geoorloofde
inzichten op politiek terrein tot uiting te
brengen en te trachten aan deze inzichten
invloed te verschaffen op de uiteindelijke
beslissingen der partij.
Het derde geval zou wezen, dat de lei
ding der R.K. Staatspartij of van de E.K.
Kamerfractie een in zich ongeoorloofd
middel zou willen aanwenden, om het
goede doel, dat de Partij zich stelt, te be
reiken.
Dit zijn de eenige drie theoretische ge
vallen, waarin wij de verbreking van de
eenheid der Katholieken op politiek ter
rein zou kunnen èn moeten billijken en
rechtvaardigen.
Wie met eenige aandacht deze drie re
denen beziet, zal onmiddellijk erkennen,
dat daarin óók ligt een verklaring, dat er
feitelijk niet kan zijn een par-
t ij e n-1 o o z e Staat een Staat, waarin
geen partijen worden geduld, doch alle
burgers practisch in één par
tij moeten zijn ondergebracht! Zulk een
Staat is niet bestaanbaa.r, tenzij onder
dwang, tenzij met vernietiging van kost
bare persoonlijke vrijheden.
In het voorloopig verslag over de justi-
tie-begrooting voor 1937 betoogden ver
scheidene leden, dat van stuwende kracht
van den minister niet veel is gebleken.
Verscheidene leden waren van oor
deel, dat de regeering nog steeds niet
met de noodige kracht optreedt tegen
over de actie van extremistische groe
pen, voorzoover die actie het geoor
loofde te buiten gaat.
Als enkele van de meest in het oog loo-
pende voorbeelden noemden deze leden,
den overval te Abcoude en de belemme
ringen van volkomen geoorloofde tooneel-
en filmvoorstellingen door een terreur,
welke er toe leidt, dat deze voorstellin
gen uit vrees voor nog ergere ongeregeld
heden moeten worden verboden, hetgeen
ook niet zonder bedenking zou kunnen
zijn.
Andere leden waren van oordeel,
dat de hier geoefende critilek op de
regeering niet billijk is, al konden zij
de critiek op de handelingen der ex
tremistische groepen grootendeels on
derschrijven. De regeering heeft zich
voor de gevaren, die op dit gebied drei
gen, geenszins blind getoond.
Verscheidene leden verklaarden niet te
kunnen ontkomen aan den indruk, dat de
politie in een aantal gevallen niet vol
doende optreedt ter bescherming van de
volksvrijheden. Vooral op het gebied van
het colporteeren mist huns inziens de po
litie soms het noodige onderscheidingsver
mogen. Ongetwijfeld moet eenerzijds de
vrijheid van colportage beschermd wor
den, doch anderzijds dieneir pogingen tot
intimidatie onder het mom van colpor
teeren onmogelijk gemaakt te worden.
Eenige leden vroegen in het bijzonder
de aandacht van den minister voor de
actie op staatkundig gebied van buiten
landers in de provincie Limburg. Zij meen
den, dat daar nog steeds door Duitsche
vereenigingen propaganda gemaakt wordt
voor het nationaal-socialisme. Dit achten
zij ontoelaatbaar.
„HET „KALKEN"
Voorts verzochten sommige leden
den minister te willen overwegen, of
het beschilderen, kalken en beplak
ken van straten, muren en schuttin
gen met politieke leuzen in het be
lang van de openbare orde niet dient
te worden verboden, zulks met het
oog op de aanstaande verkiezingen.
Wij zijn het met die „sommige leden"
volkomen eens. Niet alléén in het be
lang der openbare orde, maar ook omdat
door bedoelde reclame vaak de straten en
pleinen en wegen wansmakelijk ontsierd
worden.
DE RECHTERLIJKE MACHT EN DE
N.S.B.
Sommige leden vestigden de aandacht op
het feit, dat in den laatsten tijd eenige le
den van de rechterlijke macht, in stede
van een objectieve houding aan te nemen
tegenover extremistische stroomingen,
openlijk van sympathie daarvoor getuigen.
In het bijzonder hadden zij hierbij het oog
cp de omstandigheid, dat er leden van de
rechterlijke macht zijn, die zijn toegetreden
tot de N.S.B. en zelfs actief aan het partij
leven van deze beweging deelnemen. Dat
personen, die van de rechterlijke macht deel
uitmaken en wier functies dus tot de meest
verantwoordelijke in ons land behooren,
toetreden tot een partij, waarvan het lid
maatschap door de regeering voor ambtena
ren is verboden, moet toch wel een hoogst
ongewenschte toestand worden geacht. Het
vertrouwen van ons volk in de objectivi
teit van de rechtspraak kan op deze wijze
ernstig worden geschokt. Tengevolge van
de benoeming voor het leven kan de re
geering hiertegen echter niet optreden.
Andere leden, die eveneens van oordeel
waren, dat het gesignaleerde verschijnsel
zeer bedenkelijk is, wilden zich niettemin
reeds bij voorbaat verzetten tegen elke
aandrang in de richting van opheffing van
de onafzetbaarheid van de leden der rech
terlijke macht.
TOESTANDEN BIJ DE POLITIE.
Van verschillende zijden werd op het
verstrekken van inlichtingen omtrent het
stadium, waarin het onderzoek naar de
zaak tegen den vroegeren Haagsche hoofd
commissaris van politie verkeert, aange
drongen.
Men zou het op prijs stellen, indien de
minister zou willen mededeelen, waarom
dit onderzoek zoo buitengewoon lang duurt.
Met bezorgdheid hadden Verscheidene le
den geconstateerd, dat in den'laatsten tijd
herhaaldelijk Hooge politieambtenaren zich
hebben schuldig gemaakt aan ernstige
strafbare feiten. Zij herinneren hierbij aan
het gebeurde in Nijmegen en aan dat te
Naarden. Speciaal vroeg men zich af of de
toestanden bij de Haagsche politie wel in
orde zijn.
Daar hier groote belangen op het spel
staan vroeg men den minister een ernstig
onderzoek te willen instellen.
DE Z.G. HAAGSCHE ZEDENZAAK.
Verscheidene leden gaven uiting aan hun
ontstemming over het verloop van de z.g.
Haagsche zedenzaak.
In de eerste plaats had de wijze van pu
blicatie van deze geruchtmakende zaak
dezen leden onaangenaam getroffen. In te
genstelling met het gebruik, waaraan men
zich in Nederland gelukkig doorgaans nog
pleegt te houden, zijn in een persbericht,
dat kennelijk van de politie afkomstig was,
de namen der verdachten voluit medege
deeld.
Vervolgens vestigden deze leden de aan
dacht op het merkwaardige feit, dat in
deze door de politie en justitie met zooveel
élan opgezette zaak, waarin en door de
wijze van publicatie en door de onmiddel
lijke arrestatie de reputatie van ambtena
ren van hooge positie is aangetast, de recht
bank de gevangenhouding van de verdach
ten heeft geweigerd.
Wij behoeven niet te zeggen, dat wij het
ook met deze leden volkomen eens zijn!
Onlangs hebben wij er op gewezen dat o o k
de pers in deze schuldig staat, althans
een groot deel van de pers. De pers i s ni e t
een „nieuwtjes-jager", die er geen geweten
op na houdt, er geen rekening mee houdt,
of door het publiceeren van nieuwtjes an
deren worden geschaad en benadeeld. Soms
moet men wel tot de conclusie komen, dat
in dit opzicht het geweten van pers-men-
schen is afgesleten of verstompt!
De wereld
in vogelvlucht
Wind en water hebben in deze dagen
wederom saamgezworen en hun gruwelijk
spel gespeeld met schepen en menschen-
levens. De storm blies, gierend van pret,
de brooze vaartuigjes om en speelde de
opvarenden in de zilte klauwen van de
brullende zee. Zoowel op onze kust als op
de kusten van Noord-Duitschland en Schot
land heeft de Noordwester slachtoffers ge
maakt. Het leven en het verkeer eischen,
dat er mannen zijn, die hun levens wagen
op de verraderlijke zee, welke vooral in de
herfst, wanneer de winterstormen losbreken
uit het hooge Noorden, zoo gevaarlijk is. De
aarde draait onverstoorbaar voort, het leed
is spoedig vergeten.
In Spanje, waar de politieke storm nut,
grooter verwoestingen aanricht dan de
Noordwester, heeft het menschlievend in
grijpen van het Roode Kruis ten bate van
de vrouwen en grijsaards, die als gijzelaars
worden vastgehouden, succes gehad, althans
gedeeltelijk. Madrid heeft geen genade ge
kend en geantwoord, dat geen „onschul-
digen" werden vastgehouden. Wie als gijze
laar wordt vastgehouden, is per se „schul
dig". Doch in Bilbao heeft men wel succes
gehad; de gijzelaars zijn daar vrijgelaten.
De opmarsch naar Madrid blijft het as
pect vertoonen van de laatste weken. Fran
co's troepen rukken iederen dag verder op,
maar zij kruipen blijkbaar als slakken, want
nog steeds hebben zij de hoofdstad niet be
reikt. De Madrileenen zetten er alles op om
de hoofdstad te behouden en doen ver
woede tegenaanvallen. Als het zoo doorgaat,
kan het nog een tijd duren.
HET HYPOTHEEKCOMMISSIEBESLUIT.
Gegevens van het Centraal Bureau
voor de Statistiek over het derde
kwartaal van dit jaar.
De reeds vroeger door de afdeeling ge-
rechteyijke- en armenzorgstatistiek van
het Cntraal Bureau voor de Statistiek ge
publiceerde gegevens betreffende het op
14 Maart van het vorige jaar in werking
getrfeden Hypotheekcommissiebesluit zijn
thans aangevuld me* de gegevens van het
derde kwartaal van. dit-jaar.
Het aantal ingediende verzoekschriften
ter voorkoming van executie van lande
lijke eigendommen was ook in dat kwar
taal gering. In den tijd van 14 t/m. 31
Maart 1935 werden in totaal 70 verzoek
schriften ingediend en in de daarop vol
gende kwartalen resp. 100, 96, 112, 94 en
34; voor het tijdvak van 1 Juli t/m 30 Sep
tember 1936 bedroeg het aantal 38. In
laatstgenoemd kwartaal had geen enkel
verzoekschrift betrekking op landelijke
eigendommen gelegen in de provincie
Groningen. Van de 38 ingediende verzoek
schriften hadden er resp. 9, 9 en 6 betrek
king op landelijke eigendommen gelegen
in de provincies Zuid-Holland, Noord-Hol
land en Gelderland.
Onderstaand samenvattend overzicht
j geeft verder cijfers betreffende afdoening
der aanhangig gemaakte zaken.
Aant. inged. verzoek
schriften 170 208 128 38
Aant. geëind. zaken 136 196 158 40
Geëind. zaken d. intr.
v. h. verzoekschrift 47 88 94 23
Bij ministeriëelep br. 14 i9 3 4
Bij beschikking v d.
min. van Landb. èn
visscherïj houdende
niet-ont vankelij k-
verklaring 11 26 19 4
Af wij z. van het verz. 64 62 41 3
Inwillig, van het verz. 111
Er bleven op 30 September jl. onafge
daan 14 verzoekschriften.
Onder de door intrekking van het ver
zoekschrift geëindigde zaken zijn voor
1936 meegeteld 22 zaken, die op grond van
de 9 Februari jl. in werking getreden Cri-
sishypotheekaflossmgswet verwezen kon
den worden naar den kantonrechter. Ver
der zij ten aanzien van de gevallen van in
trekking erop gewezen, dat er slechts en
kele gevallen waren, waarbij de intrekking
plaats had zonder dat de crediteuren door
de commissie waren aangeschreven. De
overige werden deels ingetrokken, voordat
de zaak ter zitting was behandeld, deels
nadat na verhoor der partijen de commis
sie had aangegeven op welke wijze, naar
hare meening, een minnelijke oplossing
tot stand zou kunnen komen.
Het aantal gevallen, waarin bij beschik
king van den minister een verzoek werd
ingewilligd, vermeerderde in het derde
kwartaal met 1 sedert de indiening van
het Besluit werden dus in totaal slechts 3
verzoekschriften ingewilligd.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND
De nationalisten in het zicht van Ma
drid. Een succes voor het Internat. Roode
Kruis. (2de blad).
Stormberichten uit het buitenland. (Buit.
Ber., 2de blad).
BINNENLAND.
Het rapport der Commissie-Van Loon.
,2de blad).
De storm van gisteren heeft nog meer
slachtoffers geëischt: een der geredden van
de Sch. 68 overleden. Vermoed wordt,
dat ook de Sch. 179 is vergaan. (3de en 1ste
blad).
Branden tijdens het stormweer. (Gem.
Ber. 3de blad).
Auto met vier personen in het Dokkum-
merdiep gereden. Een dokter verdronken.
(Gem. Ber. 3de blad).
LEIDEN.
De 50.000ste rechtstreeksche aansluiting
aan de Lichtfabrieken. (2de blad).
DE VEERTIENDE VERJAARDAG VAN
DEN MARSCH NAAR ROME.
ROME, 28 October. (A.N.P.) Geheel
Italië viert heden den 14den verjaardag
van den marsch naar Rome.
Ter nagedachtenis aan de 1547 zwart-
hemden, die gedurende het bestaan van
deze organisatie zijn gesneuveld, is een
„Sacrarium" opgericht, dat heden werd
onthuld.
In tegenwoordigheid van den Duce werd
een H. Mis opgedragen.
Te elf uur hedenochtend waren alle fas
cisten, die te Rome aanwezig zijn, bijeen
gekomen op het Palazzo Venezzia met
hun vaandels en standaarden om den
.stichter van het imperium" te huldigen.
Toen Mussolini verscheen werd hij luide
toegejuicht.
Eerst decoreerde hij de studenten, die
zich hebben onderscheiden in den veld
tocht in Abessinië. Vervolgens keerde hij
terug in het Palazzo Venezzia en hield
vanaf het balkon een toespraak, waarin
hij o.a. zeide, na te hebben medegedeeld,
dat het „Sacrarium" was onthuld, dat he
den in geheel Italië openbare werken zul
len worden begonnen.
Indien, zoo vervolgde hij, het jaar 14
gunstig is geweest, het jaar 15 zal het niet
minder zijn, want dit is ons geloof en onze
wil, even puntig en gehard als het staal
van onze bajonetten. Ons geloof is zoo
sterk, dat het bij het ontmoeten van een
hindernis, zich hier overheen werpt.
De Duce besloot zijn rede met de woor
den: Italië staat thans rechtop om tot den
laatsten druppel bloed zijn overwinning
en zijn imperium te verdedigen.
De Wiener Sangerknaben in de Stadsgehoorzaal
OP ZONDAG 1 NOVEMBER.
DE NATIONALISTEN IN HET GEZICHT
VAN MADRID.
SEVILLA, 28 October. (A. N. P.). Het
Duitsche Nieuwsbureau deelt mede, dat
de aanval van de opstandelingen onder
leiding van generaal Varela hen tot dicht
bij Madrid heeft gebrachtt. Het vliegveld
Getafe ligt open voor de stellingen der
opstandelingen en de huizenzee van Ma
drid kan met het bloote oog worden waar
genomen.
Het programma voor de buitengewone
matinee van de Wiener Sangerknaben op
Zondagmiddag 1 November a.s. des namid
dags half drie in de Stadsgehoorzaal te Lei
den zal een geheel nieuw en Weensch ka
rakter dragen.
Gegeven zullen worden een groep geeste
lijke liederen, volksliederen van Franz
Sohubert e.a. en een opvoering van een
zangspel van W. A. Mozart „Die Betrogene
Nachbarin".
De opera zal door de Wiener Sangerkna
ben wederom gespeeld worden in echte oud-
Weensche costumes.
De leiding berust in handen van Kapel
meester Viktor Gomboz.