ZATERDAG 17 OCTOBER 1936 DE LE1DSCHE COURANT TWEEDE BLAD - PAG. 5 De Spaansche burger- strijd. LARGO CABALLERO OPPERBEVELHEBBER. De staatscourant publiceert een order van het ministerie van oorlog, volges welke Largo Cazallero, de minister van oorlog voortaan het opperbevel op zich zal nemen over alle gewapende troepen. Bij decreet wordt een algemeen commis sariaat van oorlog in het leven geroepen, wiens voornaamste taak zal zijn, politieke controle uit te oefenen op de strijdkrachten en de verbinding te vormen tusschen de militaire leiding en de strijdende massa. Alvarez del Vayo, de minister van bui- tenlandsche zaken, is tot algemeen com missaris benoemd. VRIJWILLIGERS AANGEHOUDEN. Radio Sevilla heeft gistermiddag mede gedeeld, dat de opstandelingen aan het front van Toledo een colonne vrijwilligers had den omsingeld, die voor een groot gedeelte uit buitenlanders en miliciens bestond, die over de Sierra San Vicente door de linies der rechtsche troepen passeerden om te trachten Madrid te bereiken. MEDEDEELINGEN DER OPSTANDELINGEN. Het radiostation van la Coruna deelt mede, dat een in de Sierra Adcubierre in Aragon opereerende colonne een vijande lijke afdeeling op de vlucht beeft gedreven, waarbij de regeeringsaanhangers 60 dooden verloren. In den sector Toledo hebben de rechtschen een vijandelijk kamp aangevallen en 80 man gedood. In den sector Madrid hebben de troepen van Franco de dorpen Valmojado en Casarubie bezet. De troepen van Yarela hebben een vijandelijken aanval afgeslagen: de regeeringstroepen verloren 150 dooden, 270 man werden gewond, 300 geweren en 7 mitrailleurs vielen in handen der recht schen. De rechtsche luchtmacht heef+ een vlieg veld in de nabijheid van Malaga gebom bardeerd en vijf toestellen vernield. Aan het front van Talavera zijn drie regeerings- vliegtuigen neergeschoten, bij Cordova twee, bij Malaga een. Radio-Teneriffe deelt mede, dat wan orderlij kheden zouden zijn voorgekomen aan boord van het regeeringsvaartuig „Cam- peador". De bemanning zou den kapitein, die de instructies van Madrid weigerde op te volgen, gevangen hebben genomen. WAT DE REGEERING MELDT. De regeering deelt mede, dat haar troe pen in den sector Tardienta zich hebben meester gemaakt van Punta Ladrones. In den sector Guadiz hebben de linkschen Cortijos en Henares del Prado bezet. Bij Barbastro trekken de opstandelingen' terug. Aan het Zuidelijk front bij MoiHoro hebben de regeeringstroepen Casyro del Rio en Espejo genomen. In den sector Robledo de Chavel, waar de linkschen heftigen weer stand bieden, zijn twee vliegtuigen der op standelingen neergeschoten. ANDORRA IN DE KNEL. De miniatuur-republiek Andorra, die zich er op beroepen kan het kleinste leger ter wereld te hebben in totaal zijn er 7 man onder de wapenen schijnt een misver stand met de Fransche regeering te hebben gekregen in verband met de recente sluiting der grenzen aan de Spaansche zijde. De vorige maand, toen het gevaar be stond, dat Spaansche anarchisten de repu bliek zouden binnentrekken, richtte de Andorraansche raad een dringend verzoek tot den prefect der Oostelijke Pyreneeën, die officieel den president der Fransche re publiek, tevens medevorst van Andorra, vertegenwoordigt, om troepen te zenden. Een detachement Fransche garde mobile werd daarop, ijlings over de grens gezonden om het „leger" van Andorra te versterken. De passen, die uit Spanje naar Andorra leiden, werden gesloten. Thans is een Andorraansche delegatie uit naam van den algemeenen raad der Val leien in Parijs aangekomen. De vier gedelegeerden, onder wie zich de burgemeester van Andorra bevindt, heb ben opdracht den minister van buitenland- sche zaken een verzoek, gericht tot den pre sident der republiek, te overhandigen, waar in gevraagd wordt de Fransche gardetroe pen terug te trekken. BUITENLAND BEIGIE NA DE VERKLARING VAN KONING LEOPOLD. Minister Spaak over de Belgische politiek. 1 De Belgische minister van buitenlandsche zaken, Spaak, heeft op een politieke ver gadering een rede gehouden, waarin hij de nieuwe Belgische politiek als volgt om schreef: „De zekerheid, dat het Belgische grond gebied niet kan dienen voor een doortocht, nocht als operatiebasis voor eenige mogend heid, is een geruststellend element. Wan ner wij, om de deugdelijkheid van deze politiek te verzekeren, van het land een be langrijke militaire krachtsinspanning eischen, die ons evenwel in staat moet stel len, onder vervulling van al onze plichten, onze verdediging en onze veiligheid te ver zekeren, voeren wij niet slechts en uitslui tend en integraal Belgische politiek, doch dragen wij op de meest doeltreffende wijze tot den wereldvrede bij". In deze bijeenkomst, die vooral gericht was tegen het Rexisme, zeide Spaak verder, dat de regeering „den handschoen opnam, indien het noodig was, de mouwen zou op- stroopen, en tegenover den golf van het Rexisme een golf zou stellen, zoo krachtig, dat men over 6 maanden niet meer van een dictatuur zou spreken". Spaak wees ten slotte op de immoraliteit van het bondge nootschap der Rexisten met de Vlaamsch- Nationalisten. Kamers tegen 27 October bijeengeroepen. De kabinetsraad heeft een wetsontwerp aangenomen, dat beoogt de beide Kamers in buitengewone zitting bijeen te roepen en als datum voorstelt 27 October a.s. De koning verdedigde het programma van de „Rex"? De leider van de Rexisten, Dégrelle, ver klaarde aan den correspondent van het Ita- liaansche agentschap Stefani, dat Koning Leopold in zijn rede in den ministerraad ae grondstellingen verdedigde, welke het rexisme sedert den eersten dag van zijn politieke actie heeft voorgestaan, n.l. de noodzakelijkheid, dat België zich bevrijdt van de voogdij van Frankrijk, vooral op het oogenblik, want men ziet de regee.ring te Parijs steeds meer wijken voor de door Moskou geleide revolutionaire krachten. Deze voogdij zou België wel eens weer mee kunnen trekken in een conflict, dat coor het bolsjewisme wordt gewenscht en alleen in het belang van het bolsjewisme. Als het Rexisme aan de macht komt, zal al zijn streven gericht zijn op samenwer king met de anti-bolsjewistische landen, zooals Itaxië, Duitschland en het toekomstige Spanje. De Rex zal met alle materieeie en rnoreele kracht met hen samen strijden om de Europeesche beschaving te verdedigen en het bolsjewisme uit Europa te verjagen. DUITSCHLAND. KERK EN STAAT IN DUITSCHLAND. Hardnekkige geruchten over een aanstaande scheiding. Men schrijft uit Berlijn aan de „Tijd": Er loopen alhier geruchten, dat, nu de verschillende pogingen, om een betere verstandhouding tusschen de R. K. Kerk en den Staat tot stand te brengen, en an derzijds vrede in de Protestantsche Kerk te verzekeren, hebben schipbreuk geleden, scheiding tusschen Kerk en Staat zal wor den ingevoerd. De Staat zal de Kerk dan wel verder steun geven, maar zal zich, geheel naar Nederlandsch voorbeeld, met zuiver ker kelijke aangelegenheden niet meer be moeien. De kerkelijke belastingen, die thans door de Duitsche overheid ten behoeve van de Kerken worden geïncasseerd, zullen dan plaats maken voor een cultuurbelasting, die ook van hen zal worden geheven, die buiten kerkelijk verband s'taan. De op brengst dezer belastingen zal wederom den kerkgenootschappen ter beschikking worden gesteld. Positieve zekerheid omtrent het plan der regeering is nog niet te verkrijgen, maar de geruchten, dat scheiding van Kerk en Staat aanstaande is, zijn zeer hardnekkig, en bereiken ons ook van den kant der be lastingen. Te Berlijn loopt ook het gerucht, dat een speciale Jesuïetenwet zal worden uit gevaardigd. DE KOLONIALE EISCHEN VAN DUITSCHLAND. De Duitsche koloniale bond heeft giste ren te Breslau de groote koloniale tentoon stelling geopend. Aan den anderen kant is gisteren te Jena op het congres der Duit sche geographen,-dat gisteren zijn werk zaamheden heeft beëindigd, met klem ge wezen op de noodzakelijkheid voor Duitsch land, zijn koloniën te herkrijgen. Deze manifestaties bewijzen, aldus meldt Ha- vas, dat de koloniale eischen een eerste plaats blijven innemen in de politieke zor-, gen van het Derde Rijk. FRANKRIJK. DE NATIONALISATIE VAN DE VLIEGTUIGINDUSTRIE. Het Fransche ministerie van luchtvaart publiceert het volgende communiqué: Overeenkomstig de wet van 11 Augus tus 1936 besloot het ministerie van lucht vaart alle fabrieken, die luchtvaart-mate riaal en motoren, bestemd voor de natio nale verdediging, produceeren, te natio- naliseeren. Voor vliegtuigen en water vliegtuigen zullen door het ministerie vier maatschappijen worden opgericht. Twee derde van het kapitaal van ieder dezer maatschappijen zal door den Franschen staat worden verstrekt. Op het oogenblik wordt gearbeid aan de redactie van de statuten van de genationaliseerde maat schappijen, welke binnen zeer korten tijd definitief zullen worden opgericht. ZWITSERLAND. RAS NASIBOE OVERLEDEN. Bevelhebber uit den Abessinischen oorlog. In Davos, waar hij een kuur deed, is gisteren overleden Ras Nasiboe, voormalig Abessinisch legeraanvoerder. Met Ras Nasiboe is een van de bekende figuren uit den nog zoo kort achter ons liggenden Italiaansch—Abessinischen oor log heengegaan. Ras Desta, Ras Koeksa, Ras Seyoem, Ras Nasiboe zij werden 1 telkens weer genoemd in de berichten over den bloedigen strijd in het overrom pelde Ethiopië. Minder dan de overige Rassen is Ras Nasiboe als veldheer op den voorgrond getreden. Hij voerde een commando in het zuiden, aan het front van Ogaden, waar ook Ras Desta en de Turk Wehib Pasja streden. In tegenstelling met verscheidene andere Abessinische legeraanvoerders, die óf naar de Italianen overliepen, óf aanstonds na de nederlaag hun onderwerping aanboden, is Ras Nasiboe den Negus trouw gebleven. Hij volgde hem in ballingschap, voegde zich den 3en Mei van dit jaar bij zijn kei zer te Ozjiboeti en behoorde tot zijn ge volg bij aankomst in Palestina. In de zitting van den Volkenbondsraad van Juni j.l. vertegenwoordigde Ras Na siboe Abessinië. Hij was echter niet in de gelegenheid toen zijn stem te laten hoo- ren, daar Eden mededeelde dat reeds be sloten was de Abessinische kwestie voor de Assemblée te brengen. Den 30en Juni hield toen de Negus zijn vermaarde rede. In den loop van dezen zomer begaf Ras Nasiboe zich naar Davos om zich, naar het heet, voor longtuberculose te laten be handelen. BRITSCH-INDIE. ACHTTIEN DOODEN TE BOMBAY. Gisteren zijn bij ongeregeldheden te Bombay 18 personen gedood en ongeveer 170 gewond. Op het oogenblik is de toestand kalm door het bevel binnenshuis te blijven. AMERIKA. POLITISEERENDE PRIESTERS IN DE VER. STATEN. Het orgaan van den aartsbisschop van Baltimore, de „Catholic Review" schrijft: „Wij hebben 30.000 priesters, waarvan 29.998 zich wijden aan hun geestelijke ar beid, terwijl de twee politici in het belang van Kerk en Staat zich beter konden in- toomen. Zij vertegenwoordigen niet de Katholieke geestelijkheid en nog minder de Katholieke Kerk. De bladen wijzen er op, dat deze aanval is gericht tegen father Coughlin, die anti-Roosevelt is, en father Ryan, die pro-Roosevelt is". COMMUNISTISCHE ONLUSTEN TE MANILLA. Naar te Sjanghai aangekomen reizigers mededeelen, hebben 3 October te Manilla ernstige communisten-onlusten plaats ge had. Op 14 plaatsen tegelijk werd brand ge sticht, welke aanzienlijke schade aanricht te. Verder werd de waterleiding vernield. Een sterke 'politiemacht, gesteund door militairen, herstelde de orde. De ongeregeldheden waren bedoeld als symphatie-demonstratie voor de Spaansche communisten. BUITENLANDSCHE BERICHTEN AUTOBUS IN RAVIJN GESTORT. Acht dooden. Uit Casablanca wordt gemeldt: Nabij den Tizi-pas tusschen Marakesj en Taroe- dant (Marokko) is een autobus in een ra vijn gestort. Van de inzittenden, allen in boorlingen, zijn er acht om het leven ge komen, drie zwaar gewond en vijftien licht gewond. VERWOESTENDE BOSCHBRANDEN IN NEVADA. Uit Nevada City wordt gemeld: Naar verluidt is de plaats Westville, die 25 mijl ten Oosten van Nevada City ligt, door enorme boschbranden geheel verwoest. OVERSTROOMINGEN IN MEXICO. In het Zuid-Oosten van Mexico zijn uit gestrekte oppervlakten overstroomd. De oogst is op vele plaatsen vernield: honder den zijn dakloos geworden. JOODSCHE FAMILIE IN POLEN UITGEMOORD Onbekend gebleven bandieten hebben in het Poolsche dorp Stawy bij Kielce de familie van den Joodschen winkelier Szmulowicz, bestaande uit vijf personen, vermoord. De bandieten hebben des nachts' den winkel overvallen, waar zij een rijken buit hebben gemaakt. Men veronderstelt te doen te hebben met de bende van Zahzychi, die sedert eenige maanden het Poolsche platteland brandschat. N-l-E-T-N-A-A-S-T-E-bK-A-A-R Uiterst hinderlijk en vol ge varen Is het, wanneer meer dan twee fietsers naast elkaar rijden. (Op smalle wegen en paden is zelfs twee nog /JgjyA te veel!) LUCHTVAART TWEE DAGEN OP ééN DAG. Ekins vliegt over de datum-lijn. In een stevig tempo draaien drie journa listen rondom de wereld, alle bestaande re cords met stukken slaande, schrijft de „Msb.". De heer Ekins, die zoo gelukkig was, Nederlandsche vliegtuigen gereed te vinden, om hem te helpen bij zijn snellen ren om moeder aarde, is zijn tegenstan ders al een heel stuk vooruit, alle hoffe lijkheid ten spijt zelfs zijn vrouwelijke col lega geen voorrang gunnend. Nadat hij zonder eenig oponthoud van New York naar Manilla was gereisd wachtte hem daar dé eerste tegenslag, toen typhoons en andere Oostersche misère het vertrek van de „China Clipper" eenige da gen vertraagden. Maar zijn twee collega's wachtte een paar dagen later een zelfde te genslag, toen de „China Clipper" Manilla niet kon bereiken, tengevolge van opnieuw optredende ruwe weersomstandigheden. Het gevolg is. dat Ekins nu ook eenige dagen vroeger dan zijn twee concurrenten een groot voordeel geniet bij het passeeren van den honderd en tachtigsten lengtegraad. Het maakt een groot verschil uit, of we zijn tocht van hieruit bekijken, of vanuit zijn standpunt. Wij zien, dat (in onzen tijd ge rekend) Ekins gistermorgen op Wake-Is- land arriveerde, dat hij daar den dag door bracht om te slapen, om tenslotte in den avond weer te starten naar Midway-Island, waar hij inmiddels hedenmorgen aange komen is. Ekins bekijkt de zaak heel anders. Die vindt het op de eerste plaats onzin, om overdag te slapen en 's nachts te vliegen, maar van den anderen kant gaat hij zich aan een zoodanige ongerijmdheid te bui ten, dat men op het eerste gezicht zou gaan denken aan duistere invloeden, waarmede Ekins zijn spel schijnt te spelen, of aan een drukfout in de krant. Een drukfout in de krant is uitgessloten. Natuurlijk uitgesloten. De schuld moet dus bij Ekins liggen. Deze haantje-de-voorste heeft het klaar gespeeld, na Donderdag avond op Wake-Island gearriveerd te zijn en daar den nacht doorgebracht te hebben, op Vrijdagmorgen, dus gistermorgen te star ten, en daarna op Donderdagavond, dus eergisteravond op Midway-eiland weer voet aan land te zetten, teneinde daar gister morgen te starten. Het is een kwestie van goochelen met den tijd, waaraan wij sinds den tijd van Jules Verne, die er het winnen van zijn wedstrijd aan te danken had, wel eenigs- zins gewend zijn geraakt, maar die toch telkens weer vreemd aandoet. Door tegen de zon in te vliegen, duurt elke dag voor den wereldreiziger een stuk je korter dan vier en twintig uur. Tenslotte loopt het tijdsverschil met Greenwich daardoor zoodanig op, dat het een halven dag gaat bedragen. Als men dan geen krasse maatregelen zou nemen, zou men steeds doorreizend een dag later in Greenwich zijn dan het daar in werke lijkheid is. Daarom wordt op den hon derd en tachtigsten lengtegraad een flinke sprong teruggenomen. Men scheurt een dag geen kalenderblaadje af, en hoewel het verschil met Greenwich dan nog twaalf uur is, doch in andere richting gerekend komt dan geleidelijk aan bij verder reizen naar het Oosten alles terecht. Ondertusschen is het voor Ekins, die zoo snel de aarde „neemt", geen weg te cij feren voordeel, dat hij tweemaal op den zelfden datum een dagtraject kan afleggen en een nachtrust genieten. Zelf doet hij een dag langer over zijn tocht dan hij uit New York wegblijft. Waarschijnlijk zal het courantenconcern, dat hem uitzond, hiervan wel een handig gebruik maken, door den duur van zijn tocht op New-Yorksche en niet op „Ekins"- dagen te stellen, tén einde zoo de praestatie nog een beetje beter tot zijn recht te laten komen. Ondertusschen beleeft Ekins wel rare din gen en zullen zijn twee collega's even rare dingen beleven. De vrouwelijke collega van Ekins, Miss Killgallen, beleeft de buitengewone sensa tie, dat zij een dag ouder wordt, zonder dat aan haar officieelen leeftijd ook maar een seconde wordt toegevoegd, een voordeel voor een vrouw, dat vooral niet onderschat mag worden. De zakagenda, die tot de onontbeerlijke journalistieke uitrusting behoort, zal bij de drie wereldvliegende journalisten wel heel rare dingen te zien geven. Hoe het nageslacht daar nog eens wijs uit zal kunnen worden, is een puzzle. In chronologische volgorde geven de blaadjes achtereenvolgens aankomst op Wake-Island, aankomst op Midway-Island, vertrek van Wake-Island, en tenslotte ver trek van Midway-Island te zien. Om de moeilijkheden compleet te ma ken, vallen de aankomst op Wake-Island en die op Midway-Island samen, evenals het vertrek van Wake-Island en dat van Midway-Island. De onmiddellijke conclusie zou zijn, dat Wake-Island hetzelfde is als Midway-Is land. Volgens de kaart is dit evenwel in het geheel niet het geval, doch ligt tusschen beide een stuk zee van honderden kilome ters. De volgende conclusie kan dan zijn, dat een afstand van honderden kilometers ge lijk is aan nul kilometer, waaruit afgeleid kan worden, dat tenslotte de aarde feitelijk niet blijkt te bestaan. Misschien wordt dit dan aanleiding om ook het bestaan van den mensch weg te redeneeren. Ondertusschen is Ekins zijn eindpunt al zeer nabij, zoodat zijn twee collega's wei nig meer hebben, om hem nog in te halen. LETTEREN EN KUNST EMY VON BRIESEN, t Te Noordwijk aan Zee overleed in den ouderdom van negen-en-zeventig jaren freule Emy von Briesen, schilderes en dichteres. Zij was geboortig uit Weesen- hof, maar leerde reeds op jeugdigen leef tijd Holland kennen, waar zij ieder jaar voor eenige maanden de badplaats Noord- wijk bezocht.. Ongeveer veertig jaar geleden vestigde zij zich, met 'n korte onderbreking, voor goed aldaar. Hoewel geen groot talent, was zij toch een veelzijdige vrouw, uit wier werk een hooge zielenadel spreekt. Het was vooral de natuur, die zij harsttochte- lijk liefhad en wier broze schoonheid zij in tal van schilderstukjes en etsen, op haar vele reizen gemaakt, wist vast te leggen. Maar daarnaast had zij ook een diepe lief de voor de mensch en, in hun strijd en lij den, hun worsteling om een beter, mensch- waardiger bestaan. Getuige hiervan niet alleen haar gevoelige etsen, uit de mijn streek, maar ook haar sociale arbeid in Duitschland, voordat zij naar Holland kwam en tijdens den oorlog, de vele gelde lijke' offers die zij bracht voor de ver armde adel in haar vaderland, haar liefde volle omgang met enkele eenvoudige, on geletterde menschen uit Noordwijk. Beide eigenschappen, haar liefde tot de natuur en tot de menscheid spreken ook uit haar verzen. Veel heeft zij niet ge dicht, voorzoover wij weten, maar het weinige dat zij gaf is zeker zoo goed als wat zij op het gebied van ets- en schilder kunst presteerde. Uit haar „Dichtungen", in 1897 te Dusseldorf verschenen, schrij ven wij hier een enkel vers over: Am Kirchhof. Scheidender Sonne Grusz Huscht durch die Zweige, Ueber 'm Kirchhof der Tag Gehet zur Neige. Ach, wie der Tag entflieht, Flieht auch das Leben, Alles dem Sieger Tod Musz sich ergeben. Allen das gleiche Recht, Spricht er, ob Fürst, ob Knecht: Sterben, Verwesen Allen wenkt Auferstehn, Glückfrohes Wiedersehen Himmlisch Genesën. Moge deze eenzame, door velen onbegre pen vrouw, die tot op hahr laatste dajf moedig het lijden heeft gedragen, de waar heid van haar woorden in vervulling zien gaan. C. B. RECHTZAKEN DE ZUSTER VAN ZIJN EX-VERLOOFDE IN SLOOT GEWORPEN. Anderhalf jaar geëischt. Een 25-jarige arbeider, wonende in de Purmer onder Monnikendam had zich voor de Amsterdamsche rechtbank te verant woorden, verdacht van poging tot doodslag op de zuster van zijn vroegere verloofde. De jongeman was verliefd en.... bijna verloofd. De ouders van het meisje waren echter niet erg op hun a.s. schoonzoon ge steld en verboden op zeker oogenblik iede re omgang met den arbeider. Toch zagen de beide gelieven elkaar zoo nu en dan, tot groot ongenoegen van de ouders. De vader zou zelfs bij den werkgever van den jonge man hebben aangedrongen hem te ontslaan. Inderdaad verloor hij, behalve zyn meisje, ook zijn betrekking. De zuster van het meisje hield de ouders op de hoogte en wanneer de twee jongelui elkaar zagen of sohreven briefde zij het ijvenig aan haar vader over. Op zekeren dag ontmoette hij de zuster in gezelschap van een vriendin op een een zamen landweg. De man wist zijn woede niet te beheerschen: hij trok het meisje van haar fiets, pakte haar beet en wierp haar zonder veel woorden te gebruiken in de breede sloot langs den weg. Hij duw de haar zelfs nog wat verder het water in, voor hij zijn fiets greep en wegreed. De vriendin was tijdens de worsteling ge vlucht. Luid riep zij om hulp, doch voor assistentie ter plaatse was, was het meisje reeds uit het niet diepe water gekropen. Voor de rechtbank legde de man, die kort na zijn aanslag was gearresteerd, een bekentenis af. Hij had spijt van het ge beurde, nooit had hij de bédoaling gehad het meisje te dooden. De officer mr. de Blécourt, achtte de po ging tot doodslag bewezen. Hij was van meening, dat een strenge straf diende te worden opgelegd. Spr. vorderde een gevan- gennisstraf voor den tijd van ander half jaar. De verdediger mr. Van Zeggelen vond de zaak sterk opgeblazen. Het betreft hier eenplotselinge uiting van woede. Verd. had niet de bedoeling haar ernstig letsel toe te brengen. Met klem drong hij op cle mentie aan. De rechtbank zal 30 October vonnis wij- een.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1936 | | pagina 9