No. 8547
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
28ste Jaargang
DONDERDAG 15 OCTOBER 1936
S)e £cid^eh^(Sou^arit
DF ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent pei week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
V Een eere-comité voor
de A.L.M.A.
Het zeer lezenswaardig program-boek
van de Alma (Algemeene Leidsche Missie
actie) bevat OJn. de namen van hen, die
zitting hebben in de verschillende comité's,
imaar wij zoeken tevergeefs eeneere
comité.
Zonder een lange lijst namen van hen,
die de verdienste hebben voorname (al dan
niet lucratieve) functies in het openbare
leven te vervullen, en die te zamen een
eere-comité vormen, zal nu de Alma moeten
slagen.
Er is geen eere-comité gevormd voor de
Alma! Een verstandig besluit, omdat
gewoonlijk in bedoelde eere-comité's zoo
vele personen zitting hebben, die onver
schillig staan tegenover de onderneming,
waarvoor een eere-comité' is gevormd, ter
wijl er, van den anderen kant, zoo vele
personen niet in worden opgenomen, die
hun arbeid en hun persoon (en hun geld,
voorzoover zij wat kunnen missen) met
onvolprezen toewijding aan diezelfde on
derneming schenken.
Men moet een eere-comité vormen uit
werkelijke autoriteiten, of: men moet
het niet doen.
Dat de Alma alleen een eere-voorzitter
heeft benoemd den hoogeerw. heer "Deken
van Leiden en geen eere-comité heeft
gevormd, is geen omissie, en nog veel min
der een betreurenswaardige omissie, een
betreurenswaardig verzuim. Wij noemden
het daarentegen reeds: een verstandig be
sluit.
Het bovenstaande is een „aanloopje" om
te zeggen, wat we vandaag even wilden
zeggen, en dat is het volgende.
De Alma heeft geen eere-comité, maar:
alle Katholieken van Leiden en omgeving
moeten het zich een plicht en een eer reke
nen, zich te scharen rondom de initiatief
nemers voor en uitvoerders van de Alge
meene Leidsche Missie-actie, en zóó alge
meen mee te leven, daadwerkelijk
mee te leven met die actie. Alle Katholieken
vormen samen één groot eere-comité! Een
eere-comité, zooals er nog nooit een ge
vormd is! Alléén de onverschilligen en
lauwen, van welken maatsehappelijken
stand of sociale positie zij ook zijn, val
len er buiten.
Zóó gaan we met veel vertrouwen op een
schitterend succes, met een even diepe als
uitbundige geestdrift de Alma tegemoet!
V Krachtig optreden gevraagd I
Wij nemen hier over een artikeltje uit
het laatste nummer van ,De Opmarsch",
getiteld: „Geldverspilling bij de Land-
bo u wcrisisdiensten'
Een onzer lezers, de heer W. B. uit
A., vestigt onze aandacht op critiek,
in het verslag van de Algemeene Re
kenkamer, geoefend op geldverspil
ling bij de Landbouwcrisisorganisaties.
Onzerzijds daarover eenige opmer
kingen:
Uiteraard heeft deze smijterij met
geld, dat door het volk in den vorm
van heffingen op de levensmiddelen
wordt opgebracht, ook onze zeer ern
stige afkeuring.
Het eenige excuus voor deze wan
toestanden ligt in het feit, dat de
landbouwcrisisdiensten in betrekkelijk
korten tijd uit den grond moesten
worden gestampt, zoodat het niet ver
wonderlijk is, dat onder de honder
den, die daar werkzaam zijn, ook lie
den schuilen, die blijk geven van een
volstrekt verkeerde mentaliteit.
Men twijfele er echter niet aan, dat
minister Deckers, die op dit gebied
al eerder een straffe hand toonde, zal
ingrijpen, nu deze feiten aan het licht
gekomen zijn.
Voorts is er de Kamer nog, die het
bewuste verslag van de Rekenkamer
in handen heeft gesteld van de Com
missie voor Rijksuitgaven. Deze Com
missie doet voor de Kamer het voor
bereidende studie- en controlewerk
en is niet gewend om dergelijke zaken
slapjes aan te pakken.
Wat de opmerking van onzen ge-
achten briefschrijver betreft, dat deze
feiten koren op den molen der N.S.B.
moeten zijn, zouden wij willen ant
woorden, dat de N.S.B., indien zij eer
lijk was, hierover beter zwijgen kon.
Want dat deze dingen aan het licht
komen, danken wij aan het régime,
dat zij vernietigen wil. De Rekenka
mer, de Staten-Generaal, de Ministe-
rieFele verantwoordelijkheid en de
vrijheid van drukpers stellen in staat,
tegen dergelijke wantoestanden in te
grijpen. Wij behoeven den naam Goe-
ring maar te noemen, om te doen zien,
welke prestaties op het gebied van
geldverspilling mogelijk zijn en
dan zonder dat er een (Duitsche) haan
naar kraaien mag in een régime
als dat waarmede de heer Mussert ons
land zou willen opknappen.
Wij nemen dit artikeltje over, omdat
naar onze besliste meening tegen de be
doelde wantoestanden inderdaad krachtig
moet worden opgetreden.
Er is gepubliceerd. Dat is veel
waard. Dit zelfs zou niet overal kunnen
en mogen geschieden!
Maar er moet nu ook krachtig wor
den opgetreden.
En van zulk een optreden is nog niet
zoo héél veel gebleken, waaruit wel
de veronderstelling mag worden gemaakt,
dat 't ook nog niet zoo héél krachtig heeft
plaats gehad!
UIT HET LAND ZONDER GLIMLACH.
Waarom de „Querschnitt" in Duitschland
verboden werd.
GEMIS AAN GEVOEL VOOR HUMOR.
De rijksminister van propaganda, dr. Göb-
bels, heeft voor onbepaalden tijd het blad
„Der Querschnitt" verboden, benevens het
tijdschrift „Das innere Reioh".
Het verbod van de „Querschnitt" wordt ge-
motiveerd met de omschrijving, dat dit tijd
schrift in zijn uitgave van vorige maand
een reeks van „boosaardige, tegen den staat
gerichte dwalingen" heeft gepubliceerd.
Het betreft hier een bijdrage, aldus de
„Tel.", welke onder den titel „Fremdwör-
terbuch" verscheen en die hieronder volgt.
Het is een opsomming van een reeks niet-
Duitsche of ver-Duitschte woorden, waar
achter een „verklarende" omschrijving
volgt:
Absurd wanneer iemand op betere
tijden hoopt.
Adhaesie de kunst om in ieder café
de laatste te zijn.
Karakter een hinderpaal voor de car
rière.
Debat het eerste stadium van een
vechtpartij.
Diplomatie, „Keep smiling" met een
dolk tusschen de kleeren.
Feuilleton dat deel van de krant, dat
nog gelezen wordt.
Financiën een kruiswoordraadsel voor
den staat.
Gage bijgeloof bij tooneelspelers.
Genie iemand, wien iets invalt.
Hocus pocus zit onder „Politiek".
Ideaal speelgoed voor groote kinderen.
Journalistiek koorddanserij tusschen
de regels.
Kapitaal mythologische uitdrukking
voor een schoone zaak.
Literatuur het bewijs van het bestaan,
doch tevens voor de ontoegankelijkheid van
den geest.
Maculatuur de openbare meening van
gisteren.
Nonsens iets, dat te aller, tijde moge
lijk is.
Nervositeit de wraak van de natuur
op de beschaving.
Optimist een ongeneeslijke zieke.
Philosophie het vermogen om de we
reld anders te zien dan zij in werkelijk
heid is.
Politiek een nieuwerwetsche uitdruk
king voor „Zwarte Kunst".
Record een schrede verder in het Niets.
Statistiek een meisje voor alle voor
komende werkzaamheden.
Talent iets waarmede men geld ver
dient.
Theorie de verkeerde opinie van den
ander.
Universiteit Exerceerterrein voor toe
komstige hoogere staatsfunctionarissen.
Utopieën „oude koeien" van overmor*
gen.
Civilisatie het bewijs, dat een stuk
zeep belangrijker is dan het verstand.
„Das innere Reich" werd verboden, om
dat dit tijdschrift in zijn Augustus-num-
mer een door Rudolf Thiel geschreven arti
kel aan Frederik den Grooten had gewijd,
dat wordt gekwalificeerd als een „lage en
infame bezoedeling" van het karakter van
den vorst.
Industrialisatie
Thans mag niet langer
gewacht worden
Thans mag niet langer gewacht worden.
In de „R.K. Werkgever" van deze week
schreef de voorzitter der Alg. R.K. Werk
geversvereniging, ir. F. H. E. Guljé een
artikel, waarin aangedrongen wordt op
krachtige industrialisatiepolitiek, nu na de
muntcorrectie de kansen voor de Neder-
landsche industrie beter staan dan gedu
rende vele jaren het geval was.
Het bestuur van de A.R.K.W.V. heeft
zich altijd gerealiseerd dat aan een mo-
netairen maatregel vele kanten zijn;
niet alleen een economische, maar ook
een sociale, een politieke en een mo-
reele kant. Daarom heeft 't zich als
zoodanig steeds van actie op monetair
gebied onthouden. Ook thans kan men
nog verschillend denken over de al
gemeene mérites der manoeuvre, die
door het Kabinet op technisch zeer ge
lukkige wijze is volbracht. Maar dat zij
voor de industrialisatie-mogelijkheden
niet anders dan gunstige gevolgen zal
hebben, staat o.i. wel buiten twijfel.
Onder invloed van de hoogere wissel
koersen zullen de prijzen van indus-
trieele voortbrengselen nu wel spoedig
gaan stijgen, en daardoor zal de renda-
biliteitsmarge van de industrie als ge
heel genomen verbreed worden. Deze
allerbelangrijkste voorwaarde ontbrak
tot nog toe, en ofschoon dit ons nooit
had mogen weerhouden om naarstig
te zoeken naar de „r.chaarsche objecten
die nog rendabel bleken, gelooven wij
toch dat dit de voornaamste reden was,
waarom de industrialisatie niet op
schoot. Hét komt ons voor, dat er spoe
dig een ruimer keus van industrialisa
tie-objecten voorhanden zal zijn, vooral
indien de Regeering er in slaagt, door
geleidelijke afbraak van de landbouw
crisismaatregelen een prijsstijging van
landbouwproducten te compenseeren en
zoo de levensmiddelenprijzen constant
te houden, wat o.i.- niet anders dan re
delijk zou zijn.
Zoo de productie-voorwaarden in het
algemeen al gunstiger worden: in het
bijzonder mag men thans een verrui
ming van de export-mogelijkheden ver
wachten. Al blijven alle handelsbelem
meringen bestaan: het netwerk is toch
niet zoo nauw, dat men niet gemakke
lijker met lage dan met hooge prijzen
den weg naar den buitenlandschen af
nemer zou kunnen vinden, en dat er
voor een land met lage valuta niet
méér kans zou zijn dan voor een met
hooge wisselkoersen. Bovendien mee-
nen wij, dat Nederland toch wel deze
vrucht zal plukken van zijn tot-he t-
uiterste vasthouden aan den gouden
standaard, dat onze reputatie op het ge
bied van handelsmoraal ongeschokt is
en dat vreemde landen al heel moei
lijk retorsie-maatregelen kunnen ne
men tegen deze devaluatie-uit-over-
macht. Er is thans werk aan den win
kel voor den nieuwen, inderdaad goed
geleiden, economischen voorlichtings
dienst, die nog juist te elfder ure tot
stand is gekomen.
Nog geheel andere omstandigheden
pleiten voor industrialisatie thans. Een
der voornaamste vereischten is goed
koop kapitaal en goedkoop geld, met
een stabielen rentevoet, In een prae-
advies over conjuctuurpolitiek, vorige
week uitgebracht voor de Vereeniging
voor de Staathuishoudkunde en de Sta
tistiek heeft prof. H. A. Kaag er de
aandacht op gevestigd, dat het relatief
hooge disconto der Ned. Bank, ter
handhaving van den gulden vroeger
noodzakelijk, aan een wenschelijke con-
junctuurpolitiek in den weg stond.
Ook dit kan thans anders worden en
wellicht zullen spoedig onze rente
tarieven die te Londen naderen, waar
het particulier disconto sinds lang om
streeks pet. zweeft. En ten slotte
zal de winst op den goudvoorraad
de Ned. Bank, die voor het overgroote
deel aan den Staat toevalt, het moge
lijk maken, de industrie-financiering
van Overheidswege met méér voortva
rendheid te bedrijven dan tot nu toe
geschiedde. Het spreekt overigens i
zelf, dat de groote geldruimte toch
nooit tot roekeloosheid mag leiden.
Inderdaad aldus de „Tijd" komt mi
nister Gelissen thans in een bijna benij
denswaardige positie. De reactie van in-
dustrieele kringen op de muntcorrectie is
bijna over de geheele lijn gunstig. Natuur
lijk houdt men nog wel eenige slagen om
den arm, maar in het algemeen zijn de
verwachtingen van industrieelen thans op
timistisch. En het is te verwachten dat,
wanneer de positie van bestaande bedrij
ven wordt verbeterd, er ook een marge
korrft, waarin nieuwe kunnen worden ge
sticht. Zoo staat thans een wijde horizon
open voor de industrieuitbreiding, waar
van prof. Gelissen altijd in woord en ge
schrift (laatstelijk nog in de Augustus-af-
levering van het Haagsch Maandblad) ge
ijverd heeft.
Dat is ook de -meening van den heer
Guljé en hij wijst met name op de projec
ten voor een aluminium-industrie in Lim
burg en voor een staal- en walswerk bij
de hoogovens te IJmuiden. En den thans
te volken weg wijst hij duidelijk aan wan
neer hij aan het slot van zijn artikel
schrijft:
Misschien hebben wij in het voor
gaande den schijn gewekt, den lof der
devaluatie te willen zingen. Nogmaals
herhalen wij, dat wij erkennen, dat de
maatregel ook zijn schaduwzijden
heeft. Daarom is het volstrekt noodza
kelijk door juiste maatregelen de kos
ten van levensonderhoud laag te hou
den, opdat de economische ontwikke
ling niet door sociale en politieke on
rust verstoord wordt. Maar thans, na
hetvoldongen feit, lijkt het ons van
weinig nut, te gaan redetwisten over
de vraag of de voord eelen dan wel de
nadoelen gro;oter zijn. Wij hebben
slechts één ding te doen: to make the
best of it. Wij hopen en vertrouwen
vast, dat, nu het legislatieve werk in
dit opzicht gedaan is en de strijd om
de muntpolitiek door overmacht beslist,
de Regeering, met den eendrachtigen
steun van het gansche volk, door ener
gieke industrialisatie deze kans ten
volle benutten zal. Wij verwachten dan
ook, dat in de komende maanden in
dustrialisatie "méér zal zijn dan een
woord een woord, dat trouwens niet
eens in de Troonrede voorkwam.
De wereld
in vogelvlucht
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Koning Leopold van België heeft giste
ren in den ministerraad een verklaring
afgelegd, welke nogal sensatie heeft ver
wekt, speciaal in Frankrijk. De koning
heeft doen uitkomen, dat België zich voort
aan wil houden aan een politiek van vol
strekte neutraliteit en onafhankelijkheid.
Daarbij wil België niet steunen op bond
genootschappen, maar op zijn eigen leger,
dat daartoe sterker moet worden gemaakt.
De koning baseerde dat besluit op den toe
stand in de wereld die een toenemende be
wapening te zien geeft, waardoor het ge
vaar voor conflicten steeds grooter wordt.
België is niet van plan meegesleurd te
worden in conflicten, waarin zijn nabuur
landen verwikkeld mochten worden en
maakt zich daarom los van alle militaire
verplichtingen.
Deze gewijzigde houding van België heeft
begrijpelijkerwijs sensatie gewekt in
Frankrijk, dat België steeds heeft be
schouwd als een soort vazalstaat; als een
schakel in de verdedigingslinie van de
Fransche weermacht. Deze verklaring is
daarom een geduchte tegenvaller voor
Frankrijk en het vraagt zich af, hoe het nu
moet gaan met het Locarno-pact en zelfs
met het Volkenbondspact, welke beide toch
ook militaire verplichtingen inhouden.
Doet België niet meer mee? Zal het zich nu
ook uit den Volkenbond terugtrekken?
Dergelijke veronderstellingen gaan o.i.
wel wat ver. Koning Leopold heeft o.a. ge
wezen op het voorbeeld van Nederland en
Zwitserland, die zich eveneens steeds
angstvallig onthouden hebben van militai
re bondgenootschappen. En toch zijn deze
landen lid van den Volkenbond. Dat zal
ook België wel blijven, maar het heeft
schoon gelijk, dat het zich niet militair wil
vastkoppelen aan Frankrijk, dat zulk een
wisselvallige politiek voert.
Wat Spanje betreft, is van belang, dat
Rusland te Londen opnieuw heeft aange
drongen op controleering van de Portu-
geesche havens, waaruit naar het ver
moedt hulp wordt verzonden naar de
Sp?ansche nationalisten. Daar Portugal een
dergelijke cotnrole niet dulden zal, is het
gevaar groot, dat het non-interventie-ac-
coord verbroken zal worden.
BUITENLAND.
Koning Leopold verklaart, dat België
terugkeert tot zijn oude neutraliteit. Geen
bondgenootschappen, maar een eigen ver
sterkt leger. (2de blad).
Nieuwe Russische stappen te Londen in
zake de non-interventie in Spanje. (2de
blad).
Minister Eden geeft een overzicht van de
Britsche politiek. (2de blad).
Ekins te Guam aangekomen. (Luchtv.
lste blad).
BINNENLAND.
De uitvoer van groenten naar Frankrijk
stopgezet. (2de blad).
Een rumoerige vergadering van „Een
heid door Democratie" in den Haag. (2de
blad).
De vergiftiging te Spekholzerheide; weer
een slachtoffer OA^erleden. (Gem. Ber., 3de
blad en lste blad).
Uitvoer van landbouwproducten naar
België tijdelijk beperkt, (lste blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Richard verbetert het werelduurrecord
wielrennen. (3de blad).
DE VERGIFTIGING TE
SPELHOLZERHEIDE.
Nog een slachtoffer overleden.
In Spekholzerheide (gemeente Kerkrade)
overleden in het begin dezer week plotse
ling onder verdachte omstandigheden de
caféhouder M. Lemmens en P. Fischer. De
behandelende geneesheeren konden de
doodsoorzaak niet vaststellen, de ziektever
schijnselen waren onbekend.
Woensdagmiddag werd een patiënt, de
mijnwerker J .M. J. Ramaekers naar het
St. Josephziekenhuis te Kerkrade overge
bracht. Door den geneesheer-directeur dr.
Willemse werd als diagnose vastgesteld
methylalcohol-vergiftiging. Gisteren in den
loop van den avond werden nog vijf geval
len van de methylalcohol-vergiftiging
waargenomen. Deze patiënten zijn eveneens
in het ziekenhuis opgenomen.
Ramaekers, in wiens toestand eenige ver
betering was ingetreden, verkeert nog
steeds in levensgevaar. Bij de meeste pa
tiënten treedt geheele of gedeeltelijke
blindheid op.
Een tiental personen, waarbij de moge
lijkheid bestaat, dat zij zouden zijn vergif
tigd, zijn eveneens in het ziekenhuis te
Kerkrade onderzocht en zijn ter observatie
opgenomen.
Hedennacht is nog in het ziekenhuis over
leden de mijnwerker L. Schuur, uit Kerk
rade.
Voor zoover bekend heeft de medische
wereld in Nederland nog nimmer een der
gelijke methylalcohol-vergiftiging van
zoo'n omvang en epidemisch karakter
waargenomen. Dergelijke vergiftigingen
hebben wel in Amerika en Duitschland
plaats gehad.
BIJEENKOMST INTERNATIONALE
KAMER VAN KOOPHANDEL.
PARIJS, 15 Oct. (A.N.P.). Morgen zal de
internationale Kamer van Koophandel haar
53ste zitting houden te Parijs, waar dertig
landen vertegenwoordigd zullen zijn. De
besprekingen zullen betrekking hebben op
de economische gevolgen van de recente
gebeurtenissen op monetair gebied en op
de maatregelen, die hierop zouden moeten
volgen. Bij deze gelegenheid zullen ver
schillende voorstellen worden bestudeerd,
strekkende tot een nauwere samenwerking
der regeeringen met het oog op een bespoe
diging van de muntstabilisatie en de ver
mindering der handelsbelemmeringen.
Het internationale schuldenprobleem, dat
in nauw verband staat met den toekomsti-
gen monetairen toestand, zal het onderwerp
vormen van een rapport, dat wordt uitge
bracht door den heer H. A. van Nierop, ge
delegeerd bestuurslid van de Amsterdam-
sche Bank.
