EEN WEEK HISTORIE
tam..
ZATERDAG 19 SEPTEMBER 1936
UE LE1DSCHE COURANT
VIERDE BLAD - PAG. 13
Jllllllflllllllllllllltllllllllllllll1llllll1lllllllilllllllllllllllllllllllllllllllMllllllllllllllllltllllllllllHI£
nillllliiiiiiliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiliiiiiiiilinir
VERWOESTINGEN OVERAL IN SPANJE. DE VERNIETIGING
VAN HET ALCAZAR TE TO LEDO. DE SPANNING TUSSCHEN
BERLIJN EN MOSKOU EN HET GEVAAR VAN UITBREIDING VAN
HET SPAANSCHE CONFLICT. DE KLEINE ENTENTE NEEMT
HAAR MAATREGELEN.
Verwoesting. De strijd in Span
je blijft in het teeken staan van onver-
zoenlijken haat en meedoogenlooze ver
woesting. Na de verovering van San Se
bastian was er een oogenblik van stil
stand gekomen, die men gebruikte om
elkaar op kleine schaal zoo veel mogelijk
afbreuk te doen, bijv. door het neerschie
ten van elkanders vliegtuigen. Groote din
gen gebeurden er evenwel niet. Opeens
kwam echter gistermiddag het bericht
binnen, dat de roode regeeringstroepen te
Toledo de wekenlange belegering van het
Alcazar eindelijk moede, dit oude Moren-
paleis hadden opgeblazen.
De stad was reeds lang in him handen
gevallen, maar een groep nationalisten
had zich weten te verschansen in deze
vesting, welke hoog boven de stad uit
steekt en had de belegering van weken
achtereen doorstaan. Bij hen hadden een
paar honderd non-combattanten, grijs
aards, vrouwen en kinderen, hun toe-
vluoht gezocht en zij wachtten in angst
en beven het einde der dagelij ksche bom
bardementen af. Onderhandelingen zijn
er gevoerd, o.a. door bemiddeling van den
Ohileenschen gezant, om de aftocht van
deze weerloozen te waarborgen, maar de
onderhandelingen zijn op niets uitgeloo-
pen, waarschijnlijk omdat de verdedigers
zich het voordeel van de aanwezigheid
van deze gijzelaars niet wilden laten ont
glippen zonder zelf vrije aftocht en lijfs
behoud te hebben verkregen.
Bijna dagelijks meldden telegrammen
van de zijde der nationalisten, dat zij hun
opmarsch naar Toledo voortzetten en wel
dra hun kameraden in het Alcazar zouden
komen ontzetten, maar de eene dag ver
liep na den andere en nog steeds werd
het Alcazar belegerd. Thans hebben de
rooden aan dezen wanhopigen strijd een
einde gemaakt door de oude vesting te
ondergraven en in de lucht te laten vlie
gen. Dat zal het einde zijn van een der
meest tragische episoden uit dezen wree-
den burgeroorlog.
Strijd der geesten. De strijd
in Spanje wordt door velen ten on-
rechte voorgesteld als een titanen
worsteling tusschen het fascisme en het
bolsjewisme. Dat is al te simplistisch voor
gesteld en wij hebben daarop reeds meer
malen gewezen. Ook in Duitschland stelt
men het gaarne zóó voor, alsof de Spaan-
sche geestverwanten van de nazi's bezig
zijn op hun gebied Europa te redden uit
de klauwen van den bolsjewistischen dui
vel. Het is waar, dat aan den eenen kant
het bolsjewisme het meest actieve en
meest gevaarlijke element is, dat bij een
overwinning der regeeringstroepen onge
twijfeld de overhand zou krijgen en op
het oogenblik reeds danig de overhand
heeft. Kijk maar eens op de foto's en de
films van regeeringstroepen; overal ziet
men den communistischen groet en het
embleem van sikkel en hamer ontbreekt
nergens. Maar de strijd tegen dit bolsje
wistische gevaar wordt niet door het fas
cisme alleen gevoerd. Op het nationaal-
socialistisch partij-congres teNeurenberg
kon men deze aanmatiging ook voortdu
rend hooren. Het nationaal-socialisme al
len had Europa gered en de hand, welke
het Duitsche episcopaat de regeering had
toegestoken met het aanbod samen te
strijden tegen het bolsjewisme, werd door
Rosenberg eenvoudig afgewezen met de
opmerking, dat het oude geloof onmachtig
was gebleken en alleen het nieuwe geloof
in de kracht van het Duitsche volk bij
machte was, de aanval van Moskou te bre
ken.
Wij hebben er reeds op gewezen, dat
zich, dank zij dergelijke redevoeringen,
zooals te Neurenberg zijn gehouden, een
spanning ontwikkelt tusschen Duitschland
en Sovjet-Rusland, welke in de sfeer die
thans als gevolg van den Spaanschen bur
geroorlog in Europa hangt, gevaarlijk zou
kunnen worden. Het nationaal-socialistisch
congres te Neurenberg is gebleken het
uitgangspunt te zijn van een felle cam
pagne tegen het bolsjewisme in het alge
meen en de Sow jet-regeering te Moskou
in het bijzonder. Het gevaar van het bols
jewisme is door den burgeroorlog in
Spanje tot den drempel van West-Europa
genaderd en heeft het bewustzijn ervan
in West-Europa aanzienlijk verscherpt. De
politieke beroeringen in Frankrijk, de
strijd tusschen Blum en de communisten
over de netelige kwestie der noninterven
tie, zij zijn een aanwijzing, hoe gespannen
ook daar de verhouding is en dat, bij een
bepaalde ontwikkeling van zaken, ook
daar de atmosfeer zich fataal zou kunnen
ontladen.
Men moge het betreuren, dat Duitsch
land de politieke spanning in Europa zoo
gevaarlijk verscherpt, maar Moskou draagt
minstens even groote schuld en verant
woordelijkheid als Berlijn. De Derde Inter
nationale heeft door zijn ondergrondsohe
actie inderdaad de politieke verhoudingen
in Europa door-en-door vergiftigd en voor
het fascisme en nationaal-socialisme het
terrein geëffend, het in ieder geval sterk
bevorderd.
Intusschen is Europa gewaarschuwd en
dat maakt thans een groot verschil. De
burgeroorlog in Spanje kan nog geruimen
tijd duren en hoe meer de nationalisten
winnen, des te moeilijker zal het den so-
cialistischen premier Blum vallen de
Fransche geestverwanten, die met de Ma-
drileensche regeering sympathiseeren, in
toom te houden. De houding van Frankrijk
ten opzichte van het Spaansche conflict
wordt met gespannen aandacht gevolgd.
Daarvan zal veel afhangen voor het al of
niet uitbreken van een gewapend treffen
tusschen voor- en tegenstanders van Mos
kou buiten de Spaansche grenzen.
Kleine Entente. In verband met
de dreigende spanning tusschen de twee
kemphanen te Berlijn en Moskou is het
van belang te weten, hoe de politiek van
de Kleine Entente zich ontwikkelt. Maan
dag j.i. is een conferentie van vertegen
woordigers dezer drie staten, n.l. Tsjecho-
Slowakije, Roemenië en Joego-Slavië, te
Bratislava in Tsjecho-Slowakije beëindigd
en naar verluidt is men het onder elkan
der roerend eens geworden.
„Het drietal leek wel samen te zitten,
zooals vogeltjes onder een donkeren on-
weerslucht. Het zocht troost bij elkaar",
aldus de N. R. C.
En het resultaat van deze conferentie,
vat het „Hbld" als volgt samen:
De Kleine Entente heeft de consequen
ties van de jongste politieke ontwikkeling
in het Oosten van Europa getrokken. Er
zijn punten, die nog in het duister blijven,
zooals de precieze verhouding van de
Kleine Entente tot Sowjet-Rusland, waar
mede Roemenië en Zuid-Slavië niet bereid
zijn verdragen van bondgenootschap aan
te gaan, zooals Tsjecho-Slowakije, even
als de precieze verhouding tot Duitsch
land. Er zijn echter teekenen, die er op
wijzen, dat de jongste besluiten der Klei
ne Entente er op neerkomen een soort
tusschen Sowjet-Rusland en Duitschland
staand „neutraal blok" te vormen, waar
bij ook andere kleine staten, zooals Po
len en Bulgarije, zich zouden kunnen aan
sluiten. Het bondgenootschap met Frank
rijk behoeft daarbij niet in den weg te
staan, omdat in de betrekkingen tusschen
Frankrijk en Polen den laatsten tijd groo
te verbetering is gekomen. De Kleine En-
tente zou aldus feitelijk in een soortgelijke
positie komen te verkeeren als Polen, dat
de consequentie heeft getrokken van het
feit, dat het gevaarlijk in ligt tusschen
twee kolossen als Sowjet-Rusland en
Duitschland en naar beide zijden een ge
lijksoortige politiek van handhaving van
het politieke evenwicht voert. Indien ook
de Kleine Entente thans dezen weg zou
volgen, zou tevens de weg zijn geopend
voor één groot blok van „neutrale" sta
ten van de Oostzee tot de Zwarte Zee. In
het feit, dat er sprake is van pogingen om
Polen en Tsjecho-Slowakije tot elkaar te
brengen, zou men een aanwijzing kunnen
zien voor een ontwikkeling van zaken in
deze richting.
Aldus zou een nieuwe factor worden
geschapen voor den vrede in Oost-Europa,
welke fundamenten op dit oogenblik ze
ker versterking kunnen verdragen. En
ook voor de collectieve veiligheid, waar
aan de Kleine Entente opnieuw haar ver
knochtheid heeft beleden.
hangt van uw remmen af!
O
Hun leven en het uwe
evenzeer! kan misschien
morgen al behouden blij
ven dank zij uw remmen I
KERKNIEUWS
MGR. F. GEURTS, C.M.
Vijftig jaar in China
Monseigneur Franciscus Geurts, van de
congregatie der Lazaristen, Apostolisch
Vicaris van Yungpingfu (Noord-China),
geboren 9 December 1862 te Maashees (N.
B.), gedenkt heden den dag, waarop hij
vóór 50 jaar te Shanghai in China voet aan
wal zette; een werkzaam leven van een
halve eeuw dus in China doorgebracht.
H.H. WIJDINGEN IN HET BISDOM
HAARLEM.
In de kapel van het Theologicum te
Warmond.
Z. H. Exc. de Bisschop van Haarlem
dient vandaag en morgen de volgende H.H.
Wijdingen toe: van het Diaconaat aan de
Eerw. heeren: J. A. M. v. Adrichem, L. J.
Beugelsdijk, P. A. v. d. Bosch, J. P. F. De-
roy, A. M. Duyvestijn, J. G. v. Dijk, G. J.
M. ten Have, H. J. Heesterbeek, E. R. C.
M. Klaver, F. L. Kok, F. J. C. Langelaan,
P. W. van Leeuwen, C. A. J. Netten, J.
M. T. Reiber, C. M. J. Schuttelaar, J. A.
Solleveld, J. v. d. Stap, T. J. Steenland, W.
J. A. Switzar, H. G. Tuin, J. J. Tulp, A.
L. Umans, F. C, Verheul, C. Visser, A. J.
J. M. v. Vliet, J. H. v. d. Vliet, L. Voets, C.
A. v. d. Voort, H. G. C. Wensveen, P. J.
Zoutenbier;
van' het Subdiaconaat en het Diaconaat
aan den Eerw. heer: A. C. Pielage;
de kleine Wijdingen aan de Eerw. hee
ren: J. A. J. Adank, H. P. Balestra, J. A.
M. Bon, P. T. Brinkman, G. J. P. v. d. Bijl,
J. A. E. v. Dodewaard, P. C. Groenendijk,
C. P. Grootscholte, E. M. M. Hammann, T.
P. v. d. Heyden, J. A. G. v. d. Hoogte, A.
H. Huyboom, G. B. Lammers, G. W. Lem
mers, H. J. v. Nobelen, J. T. A. v. Pol,
F. H. A. v. Ravesteyn, C. J. A. Schoonder-
woerd, B. P. Schoonebeek, M. v. Stee, T.
H. J. Straathof, T. C. J. v. Tongeren, P. A.
Velzeboer, L. P. M. Vester, A. C. v. d.
Voorn, M. L. M Welling, J. J. A. v. d. Zalm.
PATER A. KOUWENHOVEN.
Eerste Provinciaal der Missionarissen
van de H. Familie.
Tot eersten Provinciaal van de Neder-
landsche Provincie der Missionarissen van
de H. Familie is Vrijdag benoemd de
hoogeerw. pater A. J. Kouwenhoven.
De Nederlandsche Provincie heeft hui
zen te Kaatsheuvel (Apostolische School
St. Antonius), te Goirle-Nieuwkerk (No
viciaat), te Oudenbosch (Scholasticaat St.
Joh. Berchmans) en Missieprocure (Til-
burgsche weg, Goirle).
De nieuwe provinciaal is geboren te
Ter Aar (Z.-H.) den 29sten September
1897 en priester gewijd den 24sten Juni
1924.
Tot assistenten van den Provinciaal zijn
aangesteld de zeereerw. pater B. Welling,
die tevens het ambt van Provinciaal-eco
noom zal waarnemen, en de zeereerw. pa
ter H. Steenmetz.
De zeereerw. pater P. Larsen is benoemd
tot locaal-overste van de Missie-procure
te Goirle, terwijl de zeereerw. pater J.
Smith, rector van het Scholasticaat „St.
Joh. Berchmans" te Oudenbosch, als zoo
danig is herbenoemd.
FATHER L. EIGENRAAM t
In de missie van Afrika is op 35-jarigen
leeftijd overleden Father L. Eigenraam
van de Congregatie van Mill Hill.
Father Eigenraam werd geboren te
Dordrecht. In 1927 priester gewijd, werd
hij leeraar aan het St. Bonifacius-studie-
huis te Hoorn. In 1930 vertrok hij naar
Basanku in den Belgischen Congo, waar
hij benoemd was tot missionaris.
Noveen t. e. d. KI. H. Theresia
24 Sept.2 Oct. as.
In aansluiting aan onzen oproep tot deel
name aan deze noveen melden wij nog, dat
de algemeene intentie ditmaal zal zijn:
dat het uur van Gods erbarming over de
ontredderde wereld moge verhaast worden.
Ieder kan daarbij eigen intenties vormen
en ze ons opgeven. Verzoeke echter vrien
delijk niet te laat te komen, opdat voor
24 Sept. ons antwoord in ieders bezit kan
zijn.
„Heilige Theresia, gedenk Uw belofte:
„Wel te doen op aarde". Laat overvloedig
Uw rozenregen neerkomen over hen,
die U aanroepen en verkrijg ons van God
de genaden, welke wij van Zijn Goedheid
verwachten.
(Uit de noveengebeden).
ZUSTERS KAR MET JETESSEN
Heeren weg, Egmond aan den Hoef
Gironummer 39730.
H. MATTHEUS, APOSTEL.
N.B. Als niet anders wordt aangegeven
dagelijks Gloria, geen Credo. Gewone Pre
fatie.
ZONDAG 20 September. Zestiende Zon
dag na Pinksteren. Mis: Miserere. 2e gebed
v. d. H.H. Eustachius en Gezellen, Marte
laren. Credo. Prefatie v. d. Allerheiligste
Drieëenheid. Kleur: Groen.
Met de woorden van de H. Paulus bidt
onze Moeder, de H. Kerk, dat in onze har
ten Christus wone door het geloof, dat wij
gevestigd en geworteld mogen zijn in de
liefde van Christus; dat wij die liefde mo
gen kennen, want de kennis der liefde is
de hoogste wetenschap. Bidden wij met on
ze Moeder mee om die groote goddelijke
gave (Gebed), maar bidden wij met nede
righeid, want God geeft Zijn genade aan
de nederigen (Evangelie). Alleen voor wie
Hem in nederigheid aanroepen is Hij over
vloedig in barmhartigheid en goedheid.
(Introitus). Vragen wij aan God, Die
machtig is, en wonderen heeft gewerkt
(Graduale en Alleluja-vers), om Zijn on
misbare hulp in geheel ons leven (Com-
munio) en om zuivering, door de kracht van
het heilig Misoffer, zelfs van de geringste
smet van hoogmoed (Stilgebed en Post-
communio).
MAANDAG 21 September. Feestdag v. d.
H. Mattheus, Apostel en Evangelist. Mis:
Os Justi. Credo. Prefatie v. d. Apostelen.
Kleur: Rood.
De tollenaar Levi werd door Christus
tot het Apostolaat geroepen en sindsdien
Mattheus genoemd. Voor de christen ge
worden Joden schreef hij zijn Evangelie in
het Aramees, na de verrijzenis van Chris
tus Hij predikte het Evangelie in Arabië
en Ethiopië.
DINSDAG 22 September. Mis v. d. H.
Thomas van Villanova, Bisschop en Belij
der: Statuit. 2e gebed v. d. H.H. Mauritius
en Gezellen, Martelaren. Kleur: Wit.
Thomas, die om zijn buitengewone edel
moedigheid jegens de armen de bijnaam
heeft verworven van „aalmoezenier" werd
geboren uit een Spaansche familie, die wel
voornaam was, maar op financieel gebied
betere dagen had gekend. Toch waren zijn
ouders milddadig naar vermogen en ge
heel zijn leven, van zijn kinderjaren af,
volgde Thomas het mooie voorbeeld van
zijn ouders Op 27-jarige leeftijd werd de
Heilige Thomas Augustijn en verwierf
naam als predikant. Later is hij bisschop
geworden van Valencia. Ofschoon verhe
ven, bleef hij toch dezelfde eenvoudige
Thomas als voorheen. Bijna geheel zijn in
komen besteedde hij aan de werken van
liefdadigheid, welke hij zelf met bijzon
dere zorg organiseerde. De Heilige stierf in
het jaar 1556, 68 jaren oud.
WOENSDAG 23 September. Mis v d. H.
Linus, Paus en Martelaar: Statuit. 2e ge
bed v. d. H. Hhecla, Maagd en Martela
res; 3e A Cunctis (om de voorbede der
Heiligen). Kleur: Rood.
DONDERDAG 24 September.Mis van O.
L. Vrouw tot vrijkoop van slaven: Salve.
Credo. Prefatie van Maria (invullen: En
U op het feest). Kleur: Wit:
Aan den H. Petrus Nolascus verscheen
Maria en maakte bekend, dat zij gaarne
een Orde van religieuzen zag ingesteld met
het doel de gevangen Christenen uit de
handen der Turken te bevrijden. Ook ver
scheen Maria aan de biechtvader van den
H. Petrus, de H. Raymundus de Penafort
en aan koning Jacob van Arragon, die zij
aanspoorde hun hulp te verleenen Den
lOden Augustus 1218 werd de Orde inge
steld met een vierde gelofte, n.l. zichzelf
te geven tot onderpand, als het noodig
zou zijn, voor de vrijkooping van een
christen slaaf.
VRIJDAG 25 September. Mis v d. vorige
Zondag: Miserere. Geen Gloria. 2de gebed
A Cunctis; 3e naar keuze v. d. priester.
Klem-: Groen.
ZATERDAG 26 September. Mis van Ma
ria op een Zaterdag: Salve. 2de gebed v. d.
H.H. Cyprianus en Justina, Martelaren; 3e
tot den H. Geest; 4e voor den Paus. Pre
fatie van Maria (invullen: En U om da
vereering). Kleur: Wit.
IN DE KERKEN DER E.E. P.P.
FRANCISCANEN.
Alles als in bovenstaande kalender v. h.
Bisdom, behalve:
WOENSDAG. Feest v. d. vinding v. h.
lichaam v. d. H. Clara, Maagd; Mis: Con-
versus. 2e gebed v. d. H. Linus; 3e v. d. H.
Thecla. Kleur: Wit.
DONDERDAG. Mis v. d. H. Pacificus van
Septempeda, Belijder: Os Justi. 2e gebed
en laatste Evangelie van O. L. Vrouw.
VRIJDAG. Mis v. d. Z. Franciscus Ma
ria van Camporubeo, Belijder: Justus.
Kleur: Wit.
ZATERDAG. Mis v. d. Z. Lucia van Cal-
tagirone, Maagd: Dilexisti. 2e gebed v. d.
H.H. Cyprianus en Justina; 3e A. Cunctis;
4e voor den Paus. Gewone Prefatie.
ALB. M. KOK,
Amsterdam. Pr.
LETTEREN EN KUNST
GUSTA CHRISPIJN—MULDER.
1876 13 September 1936.
EEN NEDERLANDSCH ACTRICE
„VAN DEN OUDEN STEMPEL".
Mevrouw Gusta Chrispijn-Mul-
der, de bekende Nederlandsche
actrice, heeft den 13en September
haar zestigsten verjaardag gevierd
Het feit is slechts in intiemen
kring herdacht.
Mevrouw Gusta ChrispijnMulder, die
uit een geslacht van acteurs en actrices
stamt, werd in 1876 geboren en kwam
reeds als kind van 14 jaar aan de Tooneel-
school te Amsterdam. Om een diploma
van deze school te verwerven, moesten de
leerlingen gedurende zes jaar studeeren,
doch Gusta Mulder probeerde reeds na
vier jaar tijds een engagement bij het too-
neel te verkrijgen, hetgeen haar ook
mocht gelukken.
Het toentertijd bestaande „Salon des
Variétés", waar zoo menig Amsterdamsch
tooneelspeler successen boekte, gaf haar
na eenige malen proef-spelen een klein
contract. De directie van het „Salon" be
stond toen uit de heeren Kreukniet en
Poolman, die al dadelijk bemerktèn, welk
een groot talent in de jonge Gusta Mulder
school.
Haar eerste optreden viel op 1 Augustus
1893. Men gaf „Kinderloos", waarin Gusta
al dadelijk een belangrijke rol te spelen
kreeg. Dat eerste optreden werd voor de
actrice reeds een succes. Tal van ensem
ble's gaven Gusta Mulder in den loop van
haar artistenleven een engagement. Men
zag Gusta Mulder gaarne spelen. Steeds
trok zij volle zalen. Toen haar engage
ment bij Kreukniet en Poolman ten einde
was, verbond zij zich aan het gezelschap
van De Groot, hetwelk het voormalig Pa
leis van Volksvlijt bespeelde. Het was bij
dit ensemble, dat Gusta haar meest be
kende rollen debuteerde. Zij was een uit
stekende vertolkster van jonge meisjes-
rollen; later kreeg zij veel moederrollen
te spelen, welke zij eveneens voortreffe
lijk ten tooneele bracht. Bij het gezel
schap van J. G. de Groot speelde Gusta
als Tine in „Max Havelaar", als Marga-
retha in „De Bloedbruiloft". Achtereen
volgens werkte zij bij de Tooneel vereen i-
ging, onder directie van den grooten
Louis Chrispijn, toen bij de gebroeders
van Lier, daarna bij de Koninklijke Ver-
eeniging „Het Nederlandsch Tooneel",
aan welk laatste gezelschap zij gedurende
tien jaar verbonden was. Ook speelde
Gusta ChrispijnMulder in Vondel's
„Gijsbrecht van Aemstel" en in „Sam
son".
Na afloop van haar langdurig contract
bij de Koninklijke Vereeniging maakte zij
opnieuw deel uit van het gezelschap der
Nederlandsche Tooneelvereeniging, waar
zij met veel succes optrad als Louise op
Multatuli's „Vorstenschool". Na dit ensem
ble behoorde zij tot het toen pas opge
richte „Frascati-Ensemble", waarvan de
heeren Louis Chrispijn Jr. en Jac. van
Biene de directie uitmaakten.
Mevrouw Gusta ChrispijnMulder is
verder nog verbonden geweest aan het
gezelschap van Van Eysden, waarna zij
overging naar Verkade. Ook het ensemble
van Cor Ruys heeft haar tot zijn mede
werkster gehad. Vooral in onze hoofdstad
genoot Mevr. ChrispijnMulder bekend
heid als tooneelspeelster. Mevrouw Chris
pijnMulder speelde indertijd het liefst
in stukkenj welke Heyermans schreef.
Ook op het witte doek heeft Mevrouw
ChrispijnMulder zich verdienstelijk ge
maakt, n.l. door haar medewerking in de
Nederlandsche rolprent „De Vier Mui-
Iers", waarin zij een uitstekende vertol
king gaf van de oude huishoudster van het
oudste lid der firma Muller en Zonen.
COC
„Als jü je wat meer gehaast had,
Jumbo, zouden we die trein gehaald
hebben."
En als wy ons niet zoo gehaast had
den, zouden we nu niet zoo lang op de
volgende trein behoeven te wachten.
