DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Na de Bisschopsconferentie
te Fulda.
Belangwekkend Herderlijk Schrijven
van hetDuitsche Episcopaat.
ste Jaargang
ZATERDAG 29 AUGUSTUS 1936
No. 8508
S)e £eki6ch£(2om<Mit
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per weekf 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
Een Memorandum aan den Führer.
„Wij maken geen aanspraak op uitzonde
ringswetten of bijzondere gunsten, maar wij
willen slechts die bewegensmogelijkheid en
vrijheid, die aan onze tegenstanders iederen
dag in steeds grootere mate gewaarborgd
wordt."
„Wij willen geheel overeenkom
stig de grondwaarheden van ons
geloof medewerken aan het welzijn
van het Duitsche volk".
Wij publiceeren den volledigen tekst van
het belangwekénd Herderlijk Schrijven
van het Duitsche Episcopaat dat morgen in
alle katholieke kerken van Duitschland
wordt voorgelezen.
Het Duitsche Episcopaat, in vergadering
bijeen op het Graf van den H. Bonifacius,
zendt aan de Duitsche Katholieken een
groet en wenscht hen Zaligheid in den
Heer.
Geliefde Diocesanen!
Aan het Graf van den H. Bonifacius, den
roemrijken Apostel der Duitschers en den
heldhaftigen bloedgetuige voor ons Chris
telijk geloof, zjjn Wij, Katholieke Bis
schoppen, ook dit jaar weer in broe
derlijke eensgezindheid bijeen
gekomen voor ernstige besprekingen en
gewichtige beraadslagingen.
Bij deze eerbiedwaardige groeve hebben
wij neergelegd den bitteren nood, waarin
het Geloof in Onzen tijd verkeert, alle
drukkende en steeds groeiende zorgen be
treffende de godsdienstige opvoeding en
zedelijke vorming onzer jeugd, al Ons
smartelijk verdriet over de zware verlie
zen, die Wij in de afgeloopen maanden op
Kerkelijk en ook op buiten-Kerkelijk ge
bied en op allerlei ander terrein geleden
hebben.
Bij dit Heilig Graf hebben Wij ook neer
gelegd ons onverbiddelijk besluit om met
ongebroken moed en blijde offervaardig
heid, zooals het voor Ons Bisschoppen als
Opvolgers der Apostelen betaamt, de rech
ten en vrijheden, die Ons door de natuur
wetten en de positieve wetten zijn ge
waarborgd, te verdedigen in het belang
van heel het Duitsche volk. Niemand kan
Ons ontslaan van dezen ernstigen plicht
en principieele houding die Wij bij Onze
Bisschopswijding en Onze Apostolische zen
ding voor God en voor de zielen, voor het
volk en het Vaderland op Ons hebben ge
nomen. Zij volgt Ons op al Onze Bisschop
pelijke wegen en zij begeleidt Ons voor den
rechterstoel van den Alwetenden God.
Memorandum aan den Führer.
Zooals ook tengevolge van de menigvul
dige zorgen, in het afgeloopen jaar het ge
val was, zoo hebben Wij ook na deze ver
gadering van het geheele Duitsche Episco
paat den Führer en Rijkskanselier een uit
voerig rapport toegezonden. Wij hebben
daarin te kennen gegeven Onze onwrik
bare verbondenheid met het volk en Onze
Christelijke trouw aan den Staat.
Doch met alle Duitsche eerlijkheid en
openhartigheid, hebben Wij deA nadruk
gevestigd op de steeds meer toenemende
pijnlijke verstoringen en beknotting van
het Godsdienstig en Kerkelijk Leven. Wij
hebben de aandacht gevestigd op al die on
verdiende verdachtmakingen, waaraan de
Katholieke Organisaties blootstaan; Wij
hebben de aandacht gevestigd op de be-
leedigingen, waaraan de H. Vader, de Bis
schoppen, de Priesters en Kloosterlingen
zijn blootgesteld.
Moge het Ons in dit jaar vergund zijn,
het Katholieke volk, dat evenals Wij be
kommerd is, niet alleen op de hoogte te
stellen van den inhoud van dit samenvat
tend rapport, maar hopenlijk mogen Wij
ook berichten, dat aan deze betreurens
waardige mistoestanden werkelijk een ein
de wordt gemaakt.
Wij maken geen aanspraak op uitzonde
ringswetten of bijzondere gunsten, maar Wij
willen slechts die bewegensmogelijkheid
en vrijheid, die aan Onze tegenstanders
iederen dag in steeds grootere mate ge
waarborgd wordt. Wij verlangen slechts
die heilige rechten die de Führer zelf drie
jaar geleden, bij het afsluiten van het Con
cordaat, ten aanhoore van de geheele we
reld plechtig heeft gewaarborgd.
Het Bolsjewisme dreigt!
Wij wijzen daarbij speciaal op het we
reldkundig feit, dat juist in Onzen tijd
communisme en bolsjewisme met duivel-
sche doelbewustheid en volharding er naar
streven^ zoowel vanuit het Oosten als van
uit het Westen, tegen Duitschland, als zijn
de het hart van Europa, op te dringen.
Daarom mag de Duitsche eenheid niet ver
zwakt worden door godsdienstige verbol
genheid en tweespalt, wijl een gedeelte
van ons volk verachtelijk wordt gemaakt
en voortdurend wordt bestreden.
Door een einde te maken aan deze span
ningen en door het herstel van den Gods
dienstvrede zal ons Nationaal weerstands
vermogen steeds meer versterkt en ge
steld worden, opdat later wanneer Europa
eenmaal geheel gezuiverd van het Bolsje
wisme de geheele geredde beschaafde we
reld ons dank zal betuigen. Juist die ver
schrikkelijke toestanden, die zich in de
laatste jaren en nog onlangs in het onge
lukkige Spanje hebben voorgedaan, geven
ons te denken.
Wij willen vanaf deze plaats niet in
gaan op de barbaarsche gruwelen die een
met duivelschen geest bezield gepeupel,
opgehitst door de leugenachtige beloften
van Russische agenten, tot ontzetting der
-geheele beschaafde wereld in Spanje mis
dreven hebben. Wij willen in hartelijk me
delijden en in ons deelnemend gebed de
talrijke slachtoffers gedenken van deze
haast weergalooze vervolging. Maar ook
in Duitschland moet men het wel ter har
te nemen: wanneer thans Spanje aan het
Bolsjewisme ten slachtoffer zou moeten
vallen, dan zou het lot van Europa, zoo-
al niet definitief bezegeld, dan toch op
angstwekkende wijze in onzekerheid ge
bracht worden. Welke taak daarmee aan
ons volk en vaderland zou zijn toebedeeld
is duidelijk. Moge onze Führer er met Gods
hulp in slagen, het ongehoord zwaar werk,
om dit gevaar te bezweren, volbrengen met
onverschrokken vastberadenheid en met
de meest trouwe medewerking van alle
volksgenooten!
De les van Spanje.
Het bloedende Spanje geeft ons nog over
een tweede punt te denken. Men heeft in
de afgeloopen maanden ook binnen de
Duitsche landsgrenzen, de Katholieke
Kerk, de Paus en de Bisschoppen en de
Priesters op lasterlijke wijze in betrekking
tot het Bolsjewisme en het Communisme
trachten te brengen, en in dagbladen en
tijdschriften heeft men gesproken van een
verbroedering tusschen Rome en Moskou.
Wat in Spanje thans geschiedt, moet
aan allen, die prijs stellen op een objec
tief oordeel, toch zeker de oogen openen.
Het Bolsjewisme erkent juist in de Katho
lieke Kerk, in haar Geestelijkheid en in
haar Religieuse Orden zijn meest onver
zoenlijke en sterkste tegenstanders. Van
daar de haat en de wil om deze te vernie
tigen, zelfs door middel van de meest
bloedige vervolging. Iedereen, die dit over
weegt, moet Onze Kerk, Onze Priesters
en Kloosterlingen in een geheel ander licht
bezien, dan zij door bepaalde schynwer
pers in de afgeloopen maanden ook in
Duitschland belicht zijn. Moge het Ons be
spaard blijven, dat het gepeupel ook buiten
het schiereiland der Pyreneeën, onze
Priesters en kloosterlingen tot eer
ste doelwit neemt, om in hen het sterkste
bolwerk tegen haar alles omverwerpende
ideeën en het opdringen van haar Revolu
tionaire leer te treffen. Het ligt toch voor
de hand: het Bolsjewisme is, zooals Rus
land en ook Mexico het ons bewijzen,
slechts dan in staat om zegenrijk uit den
strijd naar voren te komen, niet alleen
tij haar opkomst maar ook nog meer in
zijn toekomststreven, wanneer aan den
waren Godsdienst een leugenachtigen
schijn gegeven wordt, en het Geloof aan
Christus en aan een persoonlijke boven
natuurlijke God en aan een vergeldend
hiernamaals verdwenen is uit de harten
en het geweten der menschen. Dat alleen
reeds moest een voldoende reden zijn,
om juist dit geloof met alle middelen in
ons Vaderland en Volk te beschermen, en
om dit geloof vooral te verdiepen en te
verzorgen, in de opgroeiende Duitsche
jeugd.
Tegenover het Bolsjewisme faalt iedere
ramaak-wereldbeschouwing, die weliswaar
geheel valschelijk en wederrechtelijk zich
den naam van Godsdienst aanmatigt,
mair die geen' bezielende kracht bezit om
het verstand te verlichten en die ook geen
sterke motieven heeft voor het zedelijk
leven. Want de God, dien bepaalde nieuw
lichters in de plaats van den alleen-waar-
achtigen Christélijken God willen stellen,
is niet van ons menschen te onderscheiden.
Neen, hij is bloed van ons bloed, of beter
gezegd, een hersenschim van de mensche-
lijke fantasie. Wat beteekent echter een
dusdanige God, die de mensch zichzelf ge
maakt heeft, die „in den mensch zelf'
groe.'t? En wat beteekent het wanneer met
het geloof aan den persoonlijke, bovenna
tuurlijke God ook het geloof aan het an
dere leven ineenstort, wat beteekenen dan
al die verplichtingen,, dde de grondslag
vormen voor het zedelijk leven der men
schen en daaraan richting geven?
Vandaar dat zich een derde gedachte in
het licht dezer Spaansche gruwelen als
buitengewoon actueel aan ons opdringt:
niet de bestrijding van het Godsgeloof, dat
door het Christendom gepredikt wordt,
maar de volledige erkenning van dit Ge
loof, vormt alleen de absoluut betrouw
bare grondslag, waarop de sterke en stand
vastige bolwerken tegen het Bolsjewisme
opgebouwd kunnen worden.
Geen strijd, maar vrede en eendracht
met de Katholieke Kerk, opdat wij op die
wijze de geestelijke invloed, van het Bols
jewisme onmogelijk maken. Niet door
uiterlijk geweld alleen wordt het Commu
nisme in zijn diepste grondslagen getrof
fen en overwonnen, maar vooral door de
geestelijke opstanding van Europa en van
ons vaderland in het geloof aan Jezus
Christus, en door toenadering tot Zijn
Kerk. De wereldbeschouwingen, die gebo
ren v/orden uitsluitend uit het bloed en
uit de stroomingen van den tijd, kunnen
hier niet afdoende helpen, maar alleen
die geloofsovertuiging, die ondanks alle
stormen stand houdt, omdat zij haar oor
sprong vindt in God, in het heilige en
eeuwige, en omdat zij verbindend is voor
alle eeuwigheid. Als men niet op Gods
dienstig gebied een omwenteling weet af
te weren, dan wordt ook de deur geopend
voor een revolutie op politiek en econo
misch terrein. En dan is geen enkele aard-
sche macht meer in staat om haar te stui
ten. Dat is een aaneenschakeling, die niet
alleen door de denkwetten en de psycho
logie bevestigd wordt, maar die ook door
de historische feiten tot op den huidigen
dag bewezen wordt.
Geliefde Diocesanen. In het licht van
deze onwederlegbare waarheden kunnen
Wij Duitsche Bisschoppen het niet begrij
pen, dat men ook in Ons Vaderland en
bij ons volk de invloedssfeer van het Chris
tendom en van de Kerk steeds meer in
perkt en haar ten slotte slechts laat be
staan binnen het kerkgebouw.
Omschrijving van de Kerk
vervolging in het Derde
Rijk.
Wij kunnen het niet begrijpen, dat men
onze Katholieke Vereenigingen in hun ze
genrijke werkzaamheid steeds meer hin
derpalen in den weg legt, zoodat haar
voortbestaan zelfs twijfelachtig is. Wij
kunnen het niet begrijpen dat men de le
den van confessioneele Kerkelijke Organi
saties, tot zelfs van een Meisjescongrega
tie toe, het lidmaatschap van een Staats
organisatie verbiedt, dat men er zelfs mee
dreigt om brave huisvaders en hun ge
zinsleden van het dagelijksche brood te
berooven, wanneer zij de betrekkingen, die
zü tot nog toe met de katholieke organi
saties onderhielden, niet willen verbre
ken.
Wij kunnen het niet begrijpen, dat men
de milddadige zegenende hand van de
Christelijke Charitas, steeds meer terug
duwt en dat; men op verschillende plaat
sen de Katholieke Zusters van het ziekbed
der patiënten en uit de kindertehuizen
verdringt.
Wij kunnen het niet begrijpen, dat de
Katholieke Pers, zelfs de Kerkelijke en
Godsdienstige tijdschriften en Kerkbladen
door allerlei verordeningen worden be
knot, zoodat de indruk gewekt wordt, dat
deze maatregelen de totale ondergang der
Katholieke Pers ten doel hebben.
Wij kunnen het niet begrijpen, dat men
de opgroeiende Duitsche jeugd geheel wil
onttrekken aan de Christelijke invloeden
en dat men hen ideeën bijbrengt, die vij
andig staan tegenover het Christendom,
ofwel dat men de levenskracht van him
Katholieke overtuiging in gevaar brengt
door hen in interconfessioneel gezelschap
te brengen.
Wjj kunnen het niet begrijpen, dat men
in de Duitsche landen de confessioneele
scholen en de Katholieke Bijzondere Scho
len tracht uit te schakelen, en reeds door
gehouden stemmingen uitgeschakeld heeft,
ofschoon het Rijksconcordaat waarborgen
inhoudt, dat zij mogen blijven bestaan en
dat nieuwe scholen mogen worden opge
richt, terwijl toch ook in het Concordaat
gewaarborgd is, dat de Katholieke Bijzon
dere Scholen bestuurd mogen worden door
Religieuse Orden en Congregaties.
In het licht van de gruwelen van het
godlooze Bolsjewisme moeten Wij dusda
nige en dergelijke beperkingen van het
recht en van de Kerkelijke vrijheden als
dubbel rampzalig signaleeren.
Wij bidden en bezweren al diegenen, die
het lot van ons volk in hun handen dra
gen en daarvoor ook verantwoordelijk zijn,
deze Onze Herderlijke woorden, die op
wellen uit het diepst van ons hart, niet
onopgemerkt te. laten voorbijgaan, maar
door het zoo spoedig mogelijk herstel van
den godsdienstvrede, die door het Concor
daat gewaarborgd is, de grondslag te leg
gen voor de Duitsche eenheid en de krach
tige eensgezindheid en ons volk te verster
ken voor de groote taak die het in de toe
komst te vervullen heeft, en die het ont
leent aan de krachtbronnen van het Chris
tendom. Wij, Katholieken, willen tock
waarlijk niet anders dan geheel overeen
komstig de grondwaarheden van Ons ge
loof medewerken aan het welzijn van het
Duitsche volk en juist tot zijn heil die
krachten behouden, die Duitschland in het
verleden roemrijk en groot gemaakt heb
ben. De Katholieken zelf willen Wij bemoe
digen in Herderlijke liefde, om ondanks al
les wat ons verontrust en pijnigt, in ka
raktervolle standvastigheid in het Geloof
te volharden en dom- een gewetensvol ka
tholiek leven te bewijzm, dat de kracht
van ons Goddelijk Geloof in staat is om
een volk instand te houden en te verster
ken.
Waarom zouden wij Christenen, wij Ka
tholieken, moedeloos worden? De eeuwige
waarheid is ons eigendom en de Godde
lijke kracht is onze sterkte.
Adjutorium nostrum in nomine Domini!
Onze hulp is in naam des Heeren, die he
mel en aarde gemaakt heeft!
De Almachtige en Barmhartige God, de
Vader, de Zoon en de Heiligen Geest ze-
gene U allen, Amen.
Fulda, 20 Augustus 1936.
Adolf Kardinaal Bertram, Aartsbisschop
van Breslau.
Michael, Kardinaal von Faulhaber,
Aartsbischop van Munchen en Freising.
Karl Joseph, Kardinaal Schulte, Aarts
bisschop van Keulen.
Jacobus, Aartsbisschop van Bamberg.
Kaspar, Aartsbisschop van Paderborn.
Konra, Aartsbisschop van Freiburg.
Joseph Damian, Bisschop van Fulda.
Wilhelm, Bisschop van Osnabruck.
Ludwig, Bisschop van Spiers.
Franz Rudolf, Bisschop van Trier.
Matthias, Bisschop van Würzburg.
Johannes Baptist, Bisschop van Rotten-
burg.
Michael, Bisschop van Regensburg.
Antonius, Bisschop van Limburg.
Joseph, Bisschop van Augsburg.
Maximilian, Bisschop van Ermland.
Konrad, Aartsbisschop van Osnabruck.
nistrator van Meiszen.
Clemens August, Bisschop van Munster.
Joseph Godehard, Bisschop van Hildes-
heim.
Albert, Bisschop van Mainz.
Michael, Bisschop van Eichstatt.
Dr. Franz Hartz, Praelatus Nullius der
vrije Prelatuur Schneidemühl.
Prelaat Dr. Riemer, Vicaris Kapitularis
van Passau.
Wijbisschop Dr. Straeter, Vicaris Gene
raal van Aken.
Dr. Johannes Baptist Dietz, Coadjutor van
den Bisschop van Fulda.
Prelaat Franz Dittert, Vicaris-Generaal
van het Pruisische deel van het Aartsbis
dom Praag.
Prelaat Joseph Nathan, Vicaris-Generaal
van het Pruisische deel van het Aartsbis
dom Olmütz.
En zal dit Ons Herderlijk Schrijven op
Zondag 30 Augustus 1936 in alle kerken
vanaf den kansel onverkort en ongewij
zigd worden voorgelezen.
Dit nummer bestaat uit
vijf bladen, w.o. geïllustreerd
Zondagsblad.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Een herderlijk schrijven van de Duitsche
bisschoppen over de maatregelen tegen de
katholieke kerk en den strijd tegen het bols
jewisme. 1ste blad
De strijd om Iran duurt voort. Te Toledo
zouden de wapenfabrieken der regeering
vernield zijn. (2de blad).
Zal Mussolini een bezoek brengen aan
Hitier? (2de blad).
Trotsky wordt geïnterneerd. (2de blad).
Groeiend verzet in Rusland tegen Stalin.
(2de blad).
BINNENLAND.
Het onderhoud van den minister van so
ciale zaken met de wethouders der groote
gemeenten over de wijzigingen in de steun-
verleening. (1ste blad)
De opening va nhet vliegveld Ypenburg
te Rijswijk. (2de blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
In het Schaaktournooi te Nottingham be
zetten Botwinnik en Capablanca de eerste
plaats, dr. Euwe, Reshevsky en Fine de
tweede. (3de blad).
De wereld
in vogelvlucht
Spanje blijft hetzelfde beeld vertoon en:
afwachten en schermutselen. Alleen in het
Noorden is activiteit van eenige beteekenis
merkbaar n.l. in de buurt van Irun, vlak bij
de Fransche grens. Het schijnt daar een
vrij merkwaardig gevecht te zijn. Aan beide
zijden doet men niet anders dan schieten;
de nationalisten rukken niet voorwaarts en
de roode miliciens doen ook geen poging
om hun bestokers terug te drijven. 's-Mid-
dags wordt het schieten gestaakt om beide
partijen gelegenheid te geven een hapje
te eten! Het heeft er veel van weg, alsof
men bezig is een operette op te voeren en
den op sensatie beluste toeschouwers aan
de Fransche zijde van de grens het genoe
gen niet onthouden wil, dat zij werkelijk een
oorlog meemaken. Ook is reeds een natio
nalistisch vliegtuig boven Madrid versche
nen, dat bommen gestrooid heeft op het
vliegveld en boven de stad pamfletten heeft
neergeworpen. Het resultaat van deze vlieg-
demonstratie wordt verschillend beoordeeld.
De regeering zegt, dat het vliegtuig onmid
dellijk verjaagd is; de opstandelingen be
weren, dat alle regeeringsvliegtuigen ver
nield zijn. Ook wordt beweerd, dat de eenige
wapenfabriek der regeering te Toledo vol
komen verwoest zou zijn. Het zal wel stem
ming-makerij zijn.
Uit Frankrijk wordt gemeld, dat dr.
Schacht uit Parijs naar Berlijn is terugge
keerd, maar wat hij nu eigenlijk in Parijs
is komen doen, wordt niet gezegd. Schacht
zelfs beweert, zeer tevreden te zijn.
SPOEDIGE BIJEENKOMST VAN NON-
INTERVENTIECOMMISSIE VERWACHT.
LONDEN, 29 Aug. (A.N.P.) De diplo
matieke medewerker van de „Morning
Post" meldt dat het besluit der Italiaan-
sche regeering den uitvoer van wapens
naar Spanje te verbieden, de eerste phase
van de non-interventieonderhandelingen
afsluit, daar hiermede de grootste moei
lijkheden zijn overwonnen. Er bestaat
thans hoop, dat de eerste zitting van de
non-interventiecommissie reeds einde der
volgende week, of begin der daaropvol
gende week kan plaats vinden, en, daar
verwacht kan worden, dat de commissie
zich zal bezighouden met alle aangelegen
heden, die den toestand in Spanje betref
fen, zal zij ook wel de vraag onder de
oogen zien, hoe de burgeroorlog gehuma
niseerd kan worden.