DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Het bloedbad te
Madrid
27 ste Jaargang
VRIJDAG 28 AUGUSTUS 1936
No. 8507
Ste £eid6eh£6oti/&mt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
V De S.D.A.P. en Spanje
S.D.A.P. en N.V.V. hebben een vlug-
gchrift verspreid: „Ons woord over Spanje".
In veel woorden wordt daarin beproefd,
goed te praten de daadwerkelijke sym
pathie, die ook de Nederlandsche S.D.A.P.
betoond heeft aan de regeering te Madrid
en dat zonder eenig protest tegen
het feit, dat die regeering zich laat leiden
door of zich niet verzet tegen de eischen
van het barb aarsch-op tredend Commu
nisme.
Daartegen moest ook de Nederland
sche S.D.A.P. protesteeren uit naam van
de menschelijkheid!
Maar zij doet dat niet!
Met geen enkel woord komt zij in ver
zet tegen het z.g. Volksfront in Spanje,
waarbij de Sociaal-democratie vast zit aan
het Communisme, daarmede samen-werkt
en samen-strijdt, zoodat zij dus mede be
drijft, of mede verantwoordelijk is voor, de,
door geen enkel verstandig mensch ernstig
geloochende of betwijfelde, gruwelijke ge
weld-daden tegen Godsdienst en Kerk en
Geestelijkheid!
Neen, w ij willen de S.D.A.P. ten onzent
niet drijven in den revolutionairen hoek,
niet opjagen naar het Communisme, 'f Zou
ons veel waard zijn, als de Sociaal-democra
tie zich ontwikkelde tot, zich toonde als een
hervormingspartij op waarlijk democra
tisch en grondslag.
Maar wij willen ons ook niet blind
doeken voor de feiten feiten, die
vooral Spanje ons op de allerdroevigste
wijze te zien geeft en de feiten tooneft
ons de Sociaal-democratie als bondgenoote
van het afschuwelijke Communisme.
En van de S.D.A.P. in Nederland mogen
wij eischen een klare en ondubbelzinnige
verklaring, waarin zij dat bondgenootschap
met name in Spanje, principieel en ten
sterkste afkeurt.
En nogmaals: dat doet zjj niet!
Om deze droeve houding weg te moffelen,
is het hier-bedoelde vlugschrift van veel
woorden verspreid!
V Niet in den doofpot!
Deze week heeft het Tweede Kamerlid
de heer v. d. Weijden in ons blad geschre
ven, dat hij door het niet onwelwillen
de antwoord, hetwelk hij van den mi
nister heeft ontvangen betreffende de b a-
c o n-a f f a i r e niet tevreden gesteld is.
Wij hopen en vertrouwen, dat het ijve
rige Kamerlid 't er dan ook niet bij zal
laten zitten. Wij gevoelen meestal niet
veel voor moties doch in deze zouden
de leden der R. K. Staatspartij in een of
meer kieskringen zich in een motie kun
nen aansluiten bij den aandrang om vol
ledige open-legging van de gehee-
le bacon-affaire ook van wat er onder
vorige ministers is voorgevallen.
De zaak mag niet in den doofpot!
De Katholieken in
Duitschland
CONSULT DER BISSCHOPPEN
TE FULDA.
Een oproep, die Zondag zal worden
voorgelezen.
De R. K. bisschoppen van Duitschland
zijn vorige week wederom bij het graf
van den H. Bonifacius te Fulda bijeen
gekomen, ten einde zich te beraden over
hun houding ten opzichte van de maatre
gelen der Rijksregeering met betrekking
tot de Kerk. Er is besloten tot benoeming
van een commissie, welke met de regee
ring in onderhandeling zal treden en tot
het doen voorlezen op as. Zondag in alle
kerken van een oproep, tot samenwerking
tegen het communistische gevaar.
De uitvoerige inhoud van dezen oproep
zullen wij in ons nummer van morgen
publiceeren.
De „regeering" te Madrid vreest
thans meer de ontketende woede
van het Spaansche gepeupel, dan
de worgende greep der Nationa
listen.
Een redacteur van het Deensche
blad „Politiken", die na een be
zoek aan Barcelona, Alicante en
Madrid te Marseille is terugge
keerd, om zijn berichten onge
censureerd door -te kunnen geven
aan zijn blad, verhaalt oan. de
volgende zeer merkwaardige bij
zonderheden.
De worgende greep der Nationalisten
rond de Spaansche hoofdstad wordt iede-
ren dag meer beklemmend. Hét gevaar,
dat de „regeering" te Madrid onmiddellijk
bedreigt, komt niet van buiten, maar van
de zijde der steeds groeiende terreur van
het roode gepeupel.
Toen ik op een avond van het front te
rugkeerde, was er in de heele dichtbe
volkte stadswijk Baric Moncloa een wild
oproer uitgebroken. Een woedende men-
schenmenigte had onder veel getier ge
tracht het „Carcel Modelo" de z.g. Model
gevangenis in brand te steken, waar meer
dan 400 politieke gevangenen in arrest za
ten. Toen ik met een Fransche collega, en
onder begeleiding van twee leden der
Roode Militie, die ons door het Ministerie
van Oorlog ter beschikking waren ge
steld, bij de gevangenis aankwamen, we
melde het in de aangrenzende straten van
bewapende mannen en vrouwen, die in
opgewonden toestand verkeerden en die
alle voorbijgangers met hun geweren en
revolvers bedreigden. Het waren bijna
uitsluitend leden van de uiterst linksch
georiënteerde groepen der anarchistische
werkliedenvereeniging C. N. T. en Storm
troepen der Iberische Anarchisten (F. A.
J.), die beide lijnrecht tegenover de So
ciaal Democraten stonden. Uit de gevan
genis weerklonk het kermend gehuil der
gevangenen, terwijl rond de gevangenis
een gejoel opging, waaraan geen einde
scheen te komen. Voor de poort van de
gevangenis stond de directeur van de in
richting, zoo bleek als de dood, terwijl
zijn gelaat pijnlijk verwrongen was. Hij
verklaarde dat de brand, die heel toeval
lig in de gevangenis was ontstaan, reeds
gebluscht was. Toen de aanwezigheid van
buitenlandsche journalisten werd opge
merkt, werden wij verzocht ons te verwij
deren, waaraan wij ook onmiddellijk ge
volg gaven. Op hetzelfde oogenblik hoor
den wij ongeveer een twintigtal schoten
knallen, terwijl wij bij het weggaan nog
een salvo uit de gevangenis hoorden
'weerklinken.
Later werd mij medegedeeld, dat de
Anarchisten van meening waren, dat het
voltrekken der vonnissen veel te lang
duurde, en dat zij daarom de gevangenis
maar in brand staken. Toen de directeur
van de gevangenis het ministerie van Ju
stitie opbelde om mededeeling te doen,
dat het gepeupel de gevangenis bestorm
de, werd hem gezegd, dat de regeering
zou trachten met de anarchistische F. A.
J. te onderhandelen. Een kwartier later
kwam van het ministerie het bericht, dat
50 gevangenen moesten worden doodge
schoten. Dat was de minimum-eisch der
F. A. J. Nog denzelfden avond werd door
de regeering een communiqué uitgege
ven, waarin verklaard werd, dat er in de
gevangenis een Fascistische samenzwe
ring was ontdekt, en dat de gevangenen
getracht hadden om brand te stichten. D e
schuldigen hadden hun gerech
te straf reeds ondergaan. In het
communiqué werd verder gezegd, dat de
gevangenen van deze gelegenheid hadden
gebruik gemaakt om „godsjammerlijk te
huilen".
Een dag tevoren hadden leden van de
anarchistische F. A. J. den ouden gene
raal Lopez Ochoa vermoord, die zich we
gens het onderdrukken van den opstand
in Asturië in 1934 in de gevangenis be
vond, tijdelijk echter in een militair hos
pitaal in Carabanckel was ondergebracht,
'n dorp op 4 K.M. afstand van Madrid ge
legen, waar hij verpleegd werd; 's nachts
werd de oude man uit z'n bed gehaald,
terwijl hij in nachtgewaad gedwongen
werd, de bende te volgen. Onderweg werd
de generaal echter doodgeschoten. Zijn
hoofd werd afgesneden en op een staak
rondgedragen langs de Passo del Prado.
Na afloop van deze vreugdevolle op
tocht, werd het hoofd voor de woning vhn
den generaal tentoongesteld. De politie
heeft de bloeddorstige bende haar gang
laten gaan; men kan gerust zeggen, dat
er geen politie meer is, want de Roode
Militie is haar eigen rechter.
Enkele dagen tevoren waren er 110
kloosterlingen, waaronder zich twee ka
tholieke geleerden met een wereldreputa
tie bevonden, uit Escorial naar Madrid
vertrokken, omdat ze de meening waren
toegedaan, dat hun leven daar meer be
veiligd zou zijn. Doch geen hunner heeft
ooit Madrid bereikt.
Verder wordt bericht, dat een spoor
trein met 200 gevangenen uit de Provincie
Jaen, op een afstand van 8 K.M. van Ma
drid tot ontsporing is gebracht en in een
afgrond gestort.
Om een einde te maken aan de nachte
lijke moordpartijen heeft de regeering te
Madrid bevolen, dat alle deuren des
avonds om 11 uur gesloten moeten wor
den en dat nadien niemand, die niet in
bezit is van een rechtmatige huissleutel,
een huis mag binnendringen. Weet u wat
er nu gebeurt? Nu komt de F. A. J. een
voudig vijf minuten voor 11 of verschaft
zich 's nachts met behulp van een looper
toegang tot de woningen, waar zij hun
slachtoffers zoeken.
Alleen in Madrid werden 6000 menschen
vermoord. Van officieele zijde, werd me
degedeeld, dat het juiste aantal der
slachtoffers 6090 bedroeg.
Het grootste probleem van Spanje vormt
de F. A. J. -Zij beheerschen den toestand
in Barcelona, waar ze alle macht in han
den hebben; ook in Valencia waar het
aantal moorden zich in angstwekkend
tempo vermeerdert. In Madrid hebben de
Socialisten tot nog toe de meerderheid
gehad. Maar in den boezem der partij is
men er 'heiligvan overtuigd, dat er nooit
vrede zal terugkeeren in het land, voor
dat met de F. A. J. zal zijn afgerekend.
In Barcelona, zoo besloot deze redacteur
zijn bericht, zijn de botsingen tusschen de
F. A. J. en de Socialisten aan de orde van
den dag en in Madrid had een Socialis
tisch Parlementslid zelf verklaard, dat hij
niet durfde wagen om zijn kinderen en
familieleden over de straat te laten gaan.
De wereld
in vogelvlucht
De- Spaansche historie begint vervelend
te worden; er zit geen schot in. Was er in
de afgeloopen twee dagen een opleving
te bespeuren aan het Noordelijk front,
waar fel gevochten werd bij Irun en San
Sebastian, thans is deze nationalistische
aanval wederom dood geloopen. De aan
vallers hebben hun tanden bot gebeten
op de roode versterkingen, welke te taai
bleken te zijn. De strijd is nu slechts een
klein gepeuter en elkander vliegen (in
dit geval: vliegtuigen!) afvangen. Het is
maar de vraag, wie het eerste klaar is
met dat uitroeiingsproces, want de par
tijen kunnen him verliezen thans niet
meer aanvullen met bestellingen in het
buitenland. De Nederlandsche regeering,
wier houding overigens toch reeds vast
stdnd, heeft nu ook schriftelijk bevestigd,
dat zjj zich geheel en al aansluit bij het
accoord van non-interventie, zooals Frank
rijk dat heeft voorgesteld, en dat zij reeds
de noodige maatregelen heeft genomen,
om te verhinderen dat oorlogsmateriaal
aan een van de strijdende partijen in
Spanje wordt geleverd.
Overigens is er geen nieuws van betee-
kenis, waarop speciaal de aandacht be
hoeft te worden gevestigd.
BINNENLAND
DE ORGANISATIE VAN DEN KATHO
LIEKE JONGE MIDDENSTANDER.
EEN VERKLARING VAN HET
NEDERLANDSCHE EPISCOPAAT.
De nationale directeur der Katholieke
Jonge Middenstandsvereeniging. rector L.
Beune te Leiden, heeft den volgenden brief
ontvangen van het Nederlandsche Episco
paat:
„Het Hoogwaardig Episcopaat van Neder
land wenscht nadrukkelijk te verklaren,
dat voor de Katholieke jonge middenstan
ders het nut en de noodzaak niet minder
is dan voor andere standen om zich te or-
ganiseeren in de hun geëigende jeugd-
standsorganisatie, welke voor hen is de Ka
tholieke Jonge Middenstands Vereeniging.
In plaatsen derhalve, waar men kan toe
treden tot deze jeugdstandsorganisatie, spo
ren wij zoowel de werkgevende, als de
werknemende jonge middenstanders van
zeventien jaar en ouder allerdringendst aan,
zich aan te 6luiten bij en actief lid te zijn
van de Katholieke Jonge Middenstands
Vereeniging.
Namens het Hoogwaardig Episcopaat van
Nederland.
De aartsbisschop van Utrecht
(w.g.) dr. J. DE JONG.
DE WIJZIGINGEN IN DE
STEUNREGELING.
Op schriftelijke vragen van het Tweede
Kamerlid Sneevliet in verband met de wij
zigingen in de steunregeling voor werkloo-
zen heeft minister Slingenberg o.m. geant
woord, dat overleg hierover plaats heeft
gehad met de z.g. contactcommissie voor de
Nederlandsche gemeenten.
De vaststelling van de wijzigingen heeft
plaats gehad, los van het uit de publieke
kassen voor werkloozenhulp beschikbaar
gestelde bedrag. De genomen beslissingen
zijn niet een gevolg van den wensch om
tot inkrimping der totale uitgaven te ge
raken, doch zijn en gevolg van andere over
wegingen.
De totale uitgaven in verband met het
verloop der werkloosheid kunnen ten aan
zien der beslissingen derhalve buiten be
schouwing blijven.
Waar de uitwerking van de voorgestelde
verbetering voor de steunverleening der
negende klasse in verband met het stelsel
der maximum percentages afhankelijk is
van de samenstelling en de inkomsten der
betrokken gezinnen en de loonen, die de
ondersteunden in het vrije bedrijf plegen
te verdienen, valt niet a priori te ramen,
welk bedrag voor de ten-uitvoer-legging
noodig is.
Op de vraag of de minister niet van oor
deel is, dat de declasseering van langdurig
werkloozen, voor wie een nieuwe loonnorm
in die circulaire sub d. is vastgesteld, neer
komt op het leggen van een moreelen druk
op deze slachtoffers van de heerschende
werkloosheid, die als onnoodige verzwaring
van hun lot gezien moet worden, zegt de
minister, dat de hierbedoelde maatregel het
karakter draagt van aanpassing der steun
verleening aan in feite reeds lang gewij
zigde omstandigheden.
Het bedrag, dat door de wijziging van de
regeling voor huurbijslag minder zal wor
den uitgegeven, is, in verband met het feit,
dat verschillende factoren van invlóed zijn
op de vraag of huurbijslag kan worden toe
gekend, en, zoo ja, tot welk bedrag, op dit
oogenblik onmogelijk te ramen.
De aantasting van den huurbijslag zal on
getwijfeld de reeds lang verbeide huurver-
laging van de arbeidswoningen bevorderen.
De minister kan niet inzien, waarom het
hier gebezigde middel niet oorbaar zou zijn.
Inderdaad zal het gevolg van de wijzi
ging van de regeling voor huurtoeslag kun
nen zijn, dat een aantal arbeiders naar goed-
koopere woningen verhuizen. De minister
acht dit geenszins verwerpelijk, zoolang nog
behoorlijk bewoonbare goedkoope wonin
gen leegstaan.
(Uit dit antwoord s c h ij n t 't, dat de
Minister geen verandering zal brengen in
de wijzigingen in de steunregeling voor
werkloozen, welke zooals men weet
zijn opgeschort. Wij hopen, dat deze schijn
niet beantwoordt aan dewerkelijkheid
m.a.w. dat de Minister alsnog op bedoel
de wijzigingen zal terugkomen).
DE UITWIJZING VAN DE VIER
NEDERLANDERS UIT BERLIJN.
Protest van onzen Gezant bij den Rijks
minister van Binnenlandsche Zaken.
Men meldt uit Berlijn aan het „Vad.":
De Nederlandsche gezant alhier heeft
thans bij den Rijksminister van Binnenland
sche Zaken geprotesteerd teger. de uitwij
zing van vier alhier woonachtige Nederlan
ders.
Of er iets met dit protest zal worden be
reikt, dient te worden afgewacht. Wat heeft
de Duitsche autoriteiten bewogen,, aldus
vraagt men zich af, juist vier te Berlijn
gevestigde landgenooten te treffen en waar
om heeft haar keus zich daarbij bepaald op
déze vier Nederlanders? Op deze vragen
moet men het antwoord schuldig blijven.
Men heeft den indruk, dat men Nederlan
ders uit Berlijn heeft uitgewezen, omdat
zulks het gemakkelijkst was. Verdere cor
respondentie met provincie of gemeente
lijke autoriteiten was daardoor overbodig.
De politie heeft uitdrukkelijk verklaard, dat
geen van hen zich hier ooit aan iets heeft
schuldig gemaakt. Alle vier woonden sedert
tientallen van jaren in Duitschland. Wij
kennen er een van, die in de oorlogsjaren
voor zijn gansche bezit obligaties oorlogs-
leening had gekocht en dus zijn gansche be
zit voor Duitschland heeft geofferd. Drie
van de vier hadden hier een goed bestaan.
De thans uitgewezen landgenooten koester
den in het algemeen groote sympathie voor
het Duitschland van heden. Zij hadden dan
ook allerminst kunnen denken, ooit op een
dergelijke wijze afscheid te moeten nemen
van het land, dat zij als hun tweede vader
land beschouwden.
In vijf jaar tijd, zoo zeide de heer PetrsS
ons, heb ik 200.000 mark voor reclame uit
gegeven, maar ik 'ben er gekomen. Ik heb nu
een goede zaak en thans moet ik weg. Wat
ik bezit steeki in myn zaak, wat moet ik
nu ginder gaan aanvangen?
Wij spraken ook den dentist Hes; 38 jaar
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De nationalistische aanval op Irun schijnt
te zijn afgeslagen. Nederland heeft zijn
neutrale houding schriftelijk bevestigd.
(2de blad).
Z. H. de Paus zal de Spaansche bisschop
pen bij zich ontvangen. (2de blad).
Schacht zou een boodschap van Hitier
hebben meegebracht inzake de Duitsche
dienstplichtverlenging. (2de blad).
Weer een Abessijnsche aanval op Ad
dis Abeba. (2de blad).
BINNEJILAND.
De man, die was aangehouden in verband
met de Utrechtsche moordzaak, heeft een
bekentenis afgelegd. (Gem. Ber. 3de blad).
Meisje te Egmond aan Zee verdronken.
(Gem. Ber. 3de blad).
Bij een steiger-instorting te Voorburg
werd een arbeider gedood, twee zwaar ge
wond. (1ste blad).
LEIDEN.
Ernstig ongeluk op de Holl. Constructie
Werkplaatsen; (Stadsnieuws; 1ste blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
In het schaaktournooi te Nottingham
heeft Euwe remise gespeeld tegen Botwin-
nik. (4de en 1ste blad).
De voetbalwedstrijd NederlandNoor
wegen zal 1 November te Amsterdam wor
den gespeeld. (4e blad).
lang heeft hij zijn practijk te Berlijn uit
geoefend. Hij voelt zich weliswaar nog flink
genoeg om in Nederland weer een practijk,
dus ook een bestaan op te bouwen, maar zal
men hem toestaan met zijn Duitsche diplo
ma's in Nederland zijn beroep uit te oefe
nen? Hij hoopt, dat hij niet aan doovemans
deur zal kloppen, wanneer hij zich bij de
bevoegde instanties in Den Haag meldt.
Alle uitgewezenen stellen zich de vraag,
wie aansprakelijk is voor de groote mate-
rieele schade, welke zij lijden.
Een andere vraag is: zullen de uitgewe
zenen in staat worden gesteld hun vermo
gen mede naar Nederland te nemen? Zij
hopen zulks, natuurlijk voor zoover ver
mogen aanwezig is. Maar een dergelijke
beslissing kan. lang op zich laten wachten
en Dinsdag a.s. moeten zij het Rijk verlaten.
Hebben zij geluk, dan mogen zij 100 bin
nen het kader van de credietovereenkomst
meenemen, behalve de tien Mark, die ieder
op zak mag hebben, die de Duitsche grens
in de richting van het buitenland over
schrijdt. Hebben zij ongeluk, dan komen zij
wellicht met slechts 10 Mark in zilveren
pasmunt in Nederland.
TELEVISIE-UITZENDING.
Naar wij vernemen zal het experimen-
teele televisie-zendstation P.A.O.J.F. a.s.
Vrijdagavond 28 dezer van 12.00 tot 12.30
uur met verminderde energie een korte
proefuitzending geven. De uitzending zal
geschieden met een frequentie van 3620
kiloperioden, overeenkomende met een golf
lengte van ongeveer 83 meter.
Het beeld kan ontvangen worden met een
nipkow-schijf met 30 gaatjes, draaiende in
de tegenrichting van een uurwerk met een
snelheid van 750 toeren per minuut. Met het
uitgezonden beeldsignaal wordt voor elke
beeldlijn een synchronisatieteeken uitge
zonden, terwijl ook bij de beeldwisseling
(12,5 beeld per sec.) een apart synchronisa
tieteeken wordt doorgegeven, zoodat be
halve met een Nipkow-schijf de uitzending
ook gevolgd kan worden met een Philip's
televisiebuis (kathodestraalbuis). Het beeld
formaat heeft een verhouding van 3X7
c.M. De analysator bij den zender wordt ge
synchroniseerd met behulp van de 50 pe
rioden wisselstroom van het Haagsche elec-
triciteitsnet.
„Kijk" en luisterrapporten worden gaarne
ingewacht bij den „operator" P.A.O.J.F., den
heer J. G. Mulder, van Hale wijnlaan 287 t
Voorburg.
