DONDERDAG 27 AUGUSTUS 1936
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Wat zal Europa doen om het
Bolsjewistisch gevaar te bezweren
VOORNAAMSTE NIEUWS
£7ste Jaargang
No. 8506
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per weekf 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, by
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
EEN ALARMKREET UIT HET
DONAUBEKKEN.
(Van onzen Hongaarschen correspondent)
BUDAPEST, 25 Augustus 1936.
Reeds maanden lang heeft de Hongaar-
sche pers de wereld gewezen op het groote
gevaar waardoor de menschheid door het
goddelooze Commuisme wordt bedreigd.
Tezamen met het bestuur van den Slowaak-
schen Raad waren het vooral de Hongaar-
sche bladen, die het dubbele spel ontmas
kerden, dat Praag en Boekarest onder Fran-
sche leiding op het politieke schaakbord van
Europa speelden; doch helaas, nergens
scheen men er voorhands veel voor te voe
len, de elite van Genève in verdenking te
helpen brengen. Als loos alarm werden de
waarschuwingen in den wind geslagen, en,
vooral toen het op geraffineerde wijze ge
lukt was, den Engelschen Minister Eden
van een zeer officieele plaats een dementi
over de beweerde legering van Russische
troepen in Slowakije en Roethenië te laten
uitspreken, konden de bondgenooten van de
Sovjets hun handen weer in onschuld was-
schen en schenen ook de omstanders gerust
te zijn gesteld. Het waren slechts onware,
boosaardige beschuldigingen geweest, an
ders niets!
Doch in de dagen, die volgden, zat Rus
land niet stil. De snelle vooruitgang van
het Communisme werd door de laatste ver
kiezingen in Spanje, Frankrijk en België
op beangstigende wijze bevestigd en on
middellijk gevolgd door stakingen en ter
reur onder directe leiding van Russische
agenten. De gruwelijke tooneelen, welke
thans het rampzalige Spanje te aanschou
wen geeft, schijnen eindelijk de oogen van
vele weidenkenden geopend te hebben.
Wie wind zaait, zal storm oogsten! De
waarheid van dit spreekwoord ervaart thans
ook Frankrijk in ernstige mate. Parijs en
Praag, Barthou en Benes, zij waren het, die,
begeerig naar een sterken bondgenoot, Rus
land te Genève hebben binnengehaald.
Welke bondgenootschappen en hergroepee
ringen zijn van deze onbezonnen daad reeds
niet het gevolg geweest? Zij waren vaak
even ondoordacht, als onvoorzien. Compli
caties zijn bij deze snelle wisselingen niet
uitgebleven en het gevaar stijgt nog naar
mate de klauw van het Russische monster
zwaarder op Europa begint te drukken.
Moeten wy hier nog wijzen op de innige
militaire samenwerking tusschen Praag en
Moskou, welke bij het laatste bezoek van
de Russische stafofficieren aan Praag zoo
duidelijk en openlijk gedemonstreerd werd?
Kunnen Polen en Duitschland, Hongarije
en Oostenrijk en zelfs Italië zich veilig voe
len, nu een buurman zijn erf aan hun doods
vijand ter beschikking heeft gesteld, om
hen vandaar uit onmiddellijk te kunnen
overvallen?
Rusland doorgedrongen in het hart van
Europa, met Praag als steunpunt en uit
kijkpost! Ziedaar de giftige vrucht van de
Fransch-Tsj echisch-Roemeensch-Russische
vriendschapspacten. Deze roode doorbraak
maakt het optreden der communistische
agitatoren en agenten in West-Europa steeds
driester en onbeschaamder. Met dezen
Russischen doorbraak wordt hetzelfde be
oogd, wat zich in 1914 heeft afgespeeld.
Toen destijds nog niemand dacht aan het
uitbreken van den wereldoorlog, lagen tal
rijke regimenten uit Siberië en het Verre
Oosten reeds een half jaar in alle stilte ge
legerd aan de grenzen van Oostenrijk-Hon-
garije.
De inrichting van Russiche vliegveld in
Tsjecho-Slowakije en de legering van Rus
sische troepen in dat land, werpen haar
onheilspellende schaduwen reeds ver voor
uit. Hier wordt wederom een aanslag op
den wereldvrede voorbereid.
En te midden van dit dreigende gevaar
staat Hongarije onbeschermd en onbewa
pend! Lid van den Volkenbond, die zegt den
vrede te willen en te zullen handhaven, zijn
wij overgeleverd aan de- genade van andere
leden van denzelfden bond, die, hoewel ge
bonden door dezelfde verplichtingen, de
wereldrevolutie najagen en zich tot den
sprong op hun slachtoffers gereed maken.
De oorspronkelijke geest van den Volken
bond, in den loop der jaren reeds zeer ver
zwakt, is bijna geheel verloren, sinds Rus
land er zijn intrede deed. De hervorming
van het Volkenbondsstatuut moet dringend
en grondig geschieden, wil de bond nog
gered worden, doch de hoop op deze red
ding vermindert met den dag. Hoe zou Ge
nève wel reageeren, als thans op de groene
tafel een klacht omtrent de vestiging van
Russische troepen in Tsjecho-Slowakije ge
deponeerd zou worden? De doofpot der
niet-ontvankelijkheid staat daar reeds ge
reed.
Doch welke grootmacht zou zwijgen, als
een derde macht vlak naast haar grenzen,-
op buurmans grond, militaire vliegvelden
ging aanleggen en kampementen met haar
troepen bevolkte? Noch de Volkenbondsbe
palingen, noch het oude internationale recht
laten toe, dat een staat in vredestijd aan
een anderen staat zijn gebied voor militaire
doeleinden afstaat. Omdat wij haast ver
nietigd en machteloos zijn, moeten wij dat
dulden, doch het is ons heiligste recht, dat
wy in Genève onze stem verheffen en daar
tenminste een scherp protest laten hooren
tegen het binnentrekken van het Roode
Leger, dat voor geheel Europa een bedrei
ging gaat worden.
In Genève moeten wij het dubbele spel
ontmaskeren, dat gespeeld wordt door leden
van den Bond, die zich tot de tanden heb
ben gewapend en die er niet voor schroom
den, Europa aan het goddelooze bolsjewisme
te verraden, alleen omdat zij de onrecht
vaardige Vredesverdragen op geen andere
wijze meer weten te handhaven.
Voor dit protest is het de hoogste tijd.
Het gaat hier om de geheime besluiping
van Slowakije en de Russische militair is ee-
ring van dat land, met geen andere bedoe
ling, dan om weldra van daar uit niet in
het een of andere land, doch in geheel Euro
pa vrede, rust en orde te vernietigen.
Wie per se ongelijk heeft
Onder de vele priesters, die in ons vader
land hard hebben gezwoegd, hebben ge
beden en gewerkt en hebben geofferd alles
wat zij hadden en heel hun persoonlijk
heid; .hebben verworven den diepen eer
bied en de waarachtige liefde van allen, die
hun leven en werken kenden onder hen
neemt een eere-plaats in mgr. dr. Ariens z.g.
In vooruitstrevende n, baan-
brekenden socialen arbeid staat in de ge
schiedenis van deze laatste halve eeuw deze
priester-figuur vóóraan deze groote
mensch met zijn diep verstand en zyn edel
hart, man van studie en wetenschap èn van
arbeid in de praktijd van het dagelij ksche
leven.
Een uitspraak van dezen grooten mensch
schoot ons vanmorgen in de gedachten, toen
wij kepnis namen van de droevige rebellie
van katholieken tegen het Kerkelijk Ge
zag deze uitspraak nL:
„Een katholiek t, die ongehoorzaam is aan
zijn Bisschop, heeft per se ongelijk".
Deze korte, kernachtige formuleering ty
peert den geestelijk t-krachtigen mensch, die
Ariens was.
Moge dit voorbeeld allen katholieken voor
den geest staan, in deze dagen.
WAT ANDERE BLADEN
SCHRIJVEN
DE HUURBIJSLAG.
De Avondpost schrijft:
„Het voornemen der Regeering, om den
huurtoeslag voor de werkloozen af te schaf
fen, doet ons leed.
Wij hopen dat zij bereid zal blijken dit
plan te laten varen.
De Regeering verwacht, dat door dit sy
steem de huren verder zullen dalen. Maar
wie heeft hiervan ook maar eenige zeker
heid? Veeleer valt te verwachten, dat de
werkloozen naar goedkooper, dus in ver
reweg de meeste gevallen slechter wonin
gen zullen worden gedreven. Is dit een so
ciaal belang? Is er wel iets van zoo groote
maatschappelijke beteekenis als een be
hoorlijke woning?
Wanneer de Regeering tot verdere huur-
daling wil komen, dient zij dit door directe
middelen te bereiken. In de oorlogsjaren
zijn deze middelen ook wel te baat geno
men. Maar doet de Regeering dit niet. en
het zou best kunnen al is het vasten-lasten-
ontweip verworpen, dan gaat het toch
eigenlijk niet aan, die taak te leggen op
de schouders der werkloozen, en het risico
daarvan (mitsgaders, eventueel, de nooit
onbelangrijkekosten van verhuizing) ge
heel voor hun rekening te laten.
Het scherpe verzet, hiertegen gerezen,
achten wij alleszins gemotiveerd.
Maatregelen als deze scheppen boven-
Nationaal-SociaJisme in
Duitschland en in
Nederland.
MODERN HEIDENDOM.
Telkens blijkt weer, hoe innig de ver
wantschap is tusschen het nationaal-socia-
iisme in Duitschland en in Nederland; hoe
in Nederland het Duitsche voorbeeld wordt
nagepraat en nagevolgd.
Men werpt ons van de zijde der N.S.B. in
Nederland herhaaldelijk tegen: bestrijdt
ons toch niet met wat er in Duitsch
land plaats heeft; wij zijn de Neder-
landsche N.S.B.! Een dwaze tegenwer
ping!
Wij hebben om een actueel voorbeeld
uit de tallooze te nemen voor ons de
Augustus-aflevering van het N.S.B.-maand-
blad „Nieuw Nederland". En 't is opval
lend, hoe in een tweetal artikelen hei-
densche theorieën en practijk van het
Duitsche Nazi-regiem slaafsch worden na
gegalmd.
Mr. H. Reydon, redacteur van VOVA be
handelt het zonnerad-symbool en besluit
zyn beschouwingen (pag. 91):
„Zoo werd het zonnerad voor den ger-
maanschen mensch het heilige sym
bool bij uitstek, dat hem de vaste orde
der schepping voor den geest bracht en
hem sprak van opgang, ondergang en
verrijzenis van nieuw leven. Het diep
religieus bewustzijn van den germaan-
schen mensch vond in dit symbool al
les uitgedrukt, wat het als goddelijke
orde der wereld erkent. Heel de orga
nische orde, waarin zijn eigen leven
verliep, vond hy in dit symbool. Het
zonnerad is daarom Het symbool der
germaansche wereldbeschouwing, welke
die van den in bloed en bodem worte
lenden boer is".
In een artikel „Voorkoming van Erfelijk-
zieke Nakomelingschap", geschreven door
H(?) vinden wij de volgende uitlatingen:
pag. 112/113:
„Het verwekken van kinderen is geen
onbeperkt recht, dat iedere man en
iedere vrouw, zonder de gevolgen ervan
te overzien, mag uitoefenen. Het is een
voorrecht en een verantwoordelijkheid.
In de tegenwoordig z.g. „geciviliseerde"
landen mag bijna geen enkel soort
huisdier zich vry voortplanten. Integen
deel, alle mogelijke voorzorg en selec
tie worden in acht genomen om een
goed ras te verkrijgen of te behouden.
Hier staat tegenover, dat in ons volk
zelfs de geestelijk en lichamelijk meest
verdorven elementen vrij mogen voort
telen, behalve in de gevangenis. In ons
liberalistisch staatswezen is het belang
van den enkeling sterk op den voor
grond gesteld. Het belang van het in
dividu gaat boven het belang van het
algemeen, beheerscht ook ons geheele
medische denken".
Pag. 114:
„Waarom zal de arts, die aan het
ziekbed het belang van den enkeling
behartigt, niet in zekere gevallen het
belang van zijn volk kunnen dienen,
b.v. bij het voorkomen van erfelijke-
zieke nakomelingschap, zonder den
zieke te schaden, integendeel ook den
zieke en zijn familie in de toekomst
voor ellende te behoeden? Moeten wij
de toekomstige ellende van ons volk
geheel ondergeschikt stellen aan de
veelal denkbeeldige belangen van den
levenden enkeling?"
Pag. 117:
„Voor sterilisatie komen in aanmer
king de lijders aan de volgende erfe
lijke ziekten: aangeboren zwakzinnig
heid, schizophrenic, manisch-depressie-
ve psychose, erfelijke epilepsie, Hun-
tingtonsche chorea, erfelijke blindheid,
erfelijke doofheid en zware erfelijke
lichamelijke misvorming. Verder komen
nog in aanmerking de lijders aan zwaar
alcoholisme".
Is dit alles te beginnen met de h e f-
densche verheerlijking van het zonne
rad! niet zuiver geïnspireerd door het
Duitsche voorbeeld. En toch staat de Neder-
landsche N.S.B. zelfstandig, los van het
Duitsche nationaal-socialisme!
DEMONSTRATIE TEGEN
ROERMOND'S BISSCHOP.
Naar wij vernemen heeft de gewestelijke
Commissaris der N.S.B. voor het gewest
Zuid-Holland, de heer Plekker aan zijn
onder-functionarissen een oproep toegezon
den over den „Volksdag" der N.S.B. op 5
September te Valkenburg. Na een luidruch
tige inleiding schrijft hij over de storm
klok, die de Bisschop van Roermond heeft
laten luiden en wekt samen met zijn col
lega d'Ansembourg de kameraden op, om
naar Limburg te trekken, teneinde „een
ieder, ook Zijn Excellentie den Bisschop
van Roermond, duidelijk te maken, dat wij
voor geen onwettig geweld, in welken
vorm ook, zullen wijken".
M.a.w. dus: de kameraden in Zuid-Hol
land worden opgewekt, om naar Limburg
te trekken, teneinde daar te protesteeren
tegen het optreden van den Limburgschen
Bisschop.
Geen enkel katholiek die niet is Wind
geslagen voor de werkelijkheid; die de din
gen nog objectief kan zien zal zich voor
zulk een betooging tegen den hoogsten
drager van het Kerkelijk Gezag in een Bis
dom, laten gebruiken!
dien in bewogen dagen als wij beleven
slechts des te meer ontevredenheid en on
rust. En die kunnen wij missen. Ook uit
dit oogpunt lijkt ons het regeerings-plan
onjuist gezien."
EEN ONTSTELLEND OPVOEREN VAN
HET IK-BEGRIP.
Rede van den burgemeester van
's-Gravenhage.
Hedenochtend is in hotel Wittebrug te
's Gravenhage de 70ste algemeene jaarver
gadering van de Algemeene Vereeniging
van Leeraren bij het Middelbaar Onderwijs
aangevangen.
Te 12 uur heeft het gemeentebestuur in
het raadsgebouw aan de Javastraat de Ver-
eenigingen van Leeraren bij het Middelbaar
Onderwijs ontvangen.
De burgemeester, mr. de Monchy, heette
den gasten welkom. Hij gaf daarbij een
opsomming van het aantal inrichtingen van
middelbaar onderwijs in den Haag, erop
wijzende, dat de kosten van al deze inrich
tingen de anderhalf millioen gulden nade
ren. Hieruit vloeit zeide hij voort, dat
wij met groote belangstelling de beraadsla-
gingeng in uw gezaghebbende vereeniging
zullen volgen, begeerig als wij zijn om
daaruit aanwijzingen te putten hetzij voor
een meer economischen opzet van dit on
derwijs, hetzij voor wijzigingen, die er toe
kunnen strekken het geweldige bedrag, dat
wij ervoor besteden, nog meer ten goede
te doen komen aan het doel, dat met het
middelbaar onderwijs wordt nagestreefd.
Hij vestigde er eveneens de aandacht op,
dat 's-Gravenhage, in tegenstelling met de
meeste andere gemeenten, dit onderwijs
zonder rijkssteun bekostigt.
Het is misschien wat veel verlangd van
leeraren, die elk een bepaalde klasse slechts
enkele uren per week te zien krijgen, al
dus de burgemeester, dat zij daarbij ook
aan de karaktervorming him aandacht ge
ven. Maar de ervaring bewijst, dat in die
ontvankelijke jaren de persoonlijkheid van
een leeraar vaak een beslissenden invloed
op het gemoed van zijn leerlingen kan oefe
nen. Daaraan ontleen ik de vrijheid er bij
deze gelegenheid eens op te wijzen hoe ge-
wenscht het is, dat niet alleen het l.o., maar
ook het m.o. zij het dan zonder wette
lijke aansporing streve naar „opleiding
tot alle christelijke en maatschappelijke
deugden".
Wij zien in onze dagen om ons heen een
ontstellend opvoeren van wat men zou kun
nen noemen het ik-begrip. Volken en per
sonen meenen, dat het eigen belang vol
doende is om recht en menschelijkheid op
zijde te zetten. Er is maar één partij, de
mijne, alle ande ermoeten verdwijnen, zoo
niet goedschiks, dan kwaadschiks. Er is
slechts één ras, het onze, hoog verheven
boven alle andere, die wij mogen uitban
nen uit onze samenleving. De godsdienst
wordt al naar het inzicht van den regeer
der hier geheel afgeschaft, ginds aan ban
den gelegd.
Het schijnt mij een belang van de eerste
grootte, dat het opgroeiend geslacht niet
onkundig blijft van de oude beproefde
waarden. Zonder dat er aan het onderwijs
in deze dingen een plaats op den rooster
wordt ingeruimd, leveren toch, naar het
mij voorkomt, geschiedenis, aardrijkskunde,
letterkunde en staatsinrichtingen voldoen
de aanleiding om de jeugd er op te wyzen,
dat niet al het oude verwerpelijk is op den
enkelen grond, dat het oud is.
De burgemeester sprak ten slotte de hoop
uit, dat deze jaarvergadering bevorderlijk
zou zijn aan de goede uitoefening van de
mooie en verantwoordelijke taak.
Dit nummer bestaat uit
drie bladen.
BUITENLAND.
Hevige gevechten aan het Noordelijk
front. Irun gebombardeerd. (2de blad).
Een geruchtmakende radio-rede van Sta
lin. (2de blad).
Is het einde der Arabierenstaking in zicht?
(2de blad).
BINNENLAND.
Vrouw te Rotterdam bij benzinebrand
omgekomen. Haar man in arrest. (3de blad)
Twee jongelui te Lutjebroek verdronken.
(3de blad).
De wereld
in vogelvlucht
De strijd in Spanje schijnt weer te her
leven, althans in het Noorden bij Irun.
Daar hebben de nationalisten de door de
rooden aanzienlijk versterkte plaats aange-
valleh, tot nog toe zonder succes. Wel wordt
Irun voortdurend, sinds gistermorgen af,
onder vuur gehouden, maar van een inne
ming der stad is nog lang geen sprake. De
strijd om Irun, welke van beide kanten zeer
•fel gevoerd wordt, moet in verband ge
bracht worden met het geheel der operaties,
die gisteren ontketend zijn over het geheele
front in Navarra en die Irun, Pasajes en
San Sebastian ten doel hebben.
De nationalisten' willen blijkbaar de ge
heele kuststreek in het Noorden in hun be
zit zien te krijgen. Zij zouden daarmede
beslag kunnen leggen op eenige haven
steden, hoewel het bezit daarvan thans min
der belangrijk is geworden dan vroeger, nu
het Fransche voorstel tot non-interventie
door alle in aanmerking komende landen is
aanvaard. Ook Portugal heeft zich daar ten
slotte bij aangesloten. Wanneer de overeen
komst ook werkelijk wordt nageleefd en er
geen kink in de kabel komt, dan is het uit
met de aanvoer van oorlogsmateriaal. Of
gebrek aan munitie het einde van den bur
gerkrijg zal verhaasten, is een vraag.
In Engeland is men ongerust geworden
door een bericht, als zou Stalin in een ra
dio-rede tot het roode leger gezegd hebben,
dat het leger zich op ernstige gebeurtenis
sen moest voorbereiden. Men denkt daarbij
aan de spanning, welke er bestaat tusschen
Moskou en Berlijn en aan den maatregel
van de versterkte dienstplicht in Duitsch
land en is beducht voor ernstige verwik
kelingen in Oost-Europa. Van den anderen
kant wordt uit Moskou gemeld, dat daar
van een dergelijke redevoering niets bekend
is, zoodat de mogelijkheid bestaat, dat men
met loos alarm te doen heeft.
LEUGEN EN SCHIMP.
De wapenen van de nieuw-heidensche
pers in Duitschland.
De wapenen, waarmede de nieuw-hei
densche pers ongehinderd de katholieke
kerk mag bestrijden, zijn leugen en be
schimping. Het leidend orgaan van de
Duitsche „Glaubensbewegung" betitelt
den laatsten tijd katholieke pastorieën en
kloosters gemeenlijk met den naam „paar
denstal."
De katholieke leer en katholieke onder
wijsinrichtingen worden bij iedere zich
voordoende gelegenheid belachelijk ge
maakt. Zoo werd de bedevaartsplaats Ke-
velaer in een der laatste edities van de
„Duchbruck" met de kwalificatie „filiaal
der onsterfelijksheidverzekering" belache
lijk gemaakt.
ZEVENTIEN ARBEIDERS DOOR
INSTORTENDEN DAMWAND GEWOND.
KEULEN, 27 Augustus. (A.N.P.) Te
Keulen-Ossendorf is hedenmorgen de on
geveer 50 meter lange damwand van een
bouwput ingestort. Daarbij werden 17 ar
beiders zoodanig gewond, dat zij naar het
ziekenhuis moesten worden vervoerd.
De gewonden verkeeren niet in levens
gevaar, en eenigen hunner konden het
ziekenhuis intusschen reeds weer veriater.
