DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Het nieuwe vliegveld Ypenburg.
Onder de rook van de Residentie.
27ste Jaargang
DINSDAG 25 AUGUSTUS 1936
No. 8504
S)e Ccki^elvcGoii^cmt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bü
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 1
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
Dit nummer bestaat uit
drie bladen.
Sociaal-democraten en
Communisten.
Een katholiek, die beweert, zich niet te
interesseeren voor de politiek zegt iets,
wat hij niet meent, of geeft zich geen re
kenschap van zijn bewering, is zich niet
bewust van de draagwijdte ervan. Want:
een katholiek, die ook maar even wil na
denken, moet inzien, dat hij niet onver
schillig kan zijn voor de politiek. Hij
kan niet onverschillig zijn voor de poli
tiek, omdatde vrijheden en rechten van
Godsdienst en Kerk ten nauwste samen
hangen met, ten zeerste afhankelijk zijn
van het Staatsbestuur! Wie beweert,
zich niet te interesseeren voor de poli
tiek, beweert ten slotte zich niet te in
teresseeren voor de vraag, wie het Staats
bestuur vormen, hoe het Staatsbestuur is.
En, dat zou toch een ongerijmdheid, een
dwaasheid zijn!
Geen katholiek kan er onverschillig
voor zijn, of er een Staatsbestuur is als in
Rusland of als in Duitschland of als in Ne
derland in ons vrije Nederland.
En een katholiek kan daarom niet on
verschillig voor een belangrijk politiek
vraagstuk, als bij voorbeeld is: het vraag
stuk van den aard en de gezindheid der
S. D. A. P., van haar verhouding tegen
over het de wereld bedreigende
afschuwelijke Communisme.
Wat dit belangrijke vraagstuk betreft
willen wij alsnog de aandacht onzer le
zers vragen voor volgende corresponden
tie in de „N. R. Crt." van 18 Augustus:
Naar onze correspondent te Brussel
ons meldt, heeft de leider van de Bel
gische Arbeiderspartij, minister Van-
dervelde, in een persgesprek ver
klaard, dat de fusie van de sociaal
democratische en communistische par
tijen in België alleen nog een kwestie
van tijd is. Deze fusie zal, ook op het
internationaal terrein, worden nage
streefd. In dit verband wees Vander-
velde op de principieele samenwer
king van socialisten en communisten,
welke reeds in Frankrijk en Spanje is
'bereikt, terwijl de mogelijkheid van
een soortgelijke fusie ook in Enge
land, Zweden, Nederland, enz.,
waar zij vroeger op een onverzette
lijke oppositie stuitte, door de leiders
van de arbeiderspartijen wordt bestu
deerd. Persoonlijk, aldus Vandervelde,
ben ik geenszins een tegenstander
van een unie der twee internationales,
doch het ligt voor de hand, dat een
volledige fusie in alle landen slechts
geleidelijk en na vrij lange en mis
schien nog moeilijke onderhandelin
gen te bereiken zal zijn.
En nu leze men hiernaast een stukje
uit de socialistische pers van 20 Augustus,
't Gaat over een aanval van dr. Poels op
de sociaal-democraten vanwege hun sa
mengaan met de communisten. De „Voor
uit" zegt van deze aanval:
Zij is gericht tegen de sociaal-de
mocraten „in Frankrijk, België en
vooral Spanje", die door in een Volks
front met de communisten samen te
gaan (in België bestaat echter zoo'n
Volksfront niet) „het volk in handen
van de dictatuur drijven". Dit heb
ben intusschen de sociaal-democraten
dier landen te verantwoorden. De Ne-
derlandsche sociaal-democraten wil
len met het dictatoriale communisme
niets te maken hebben.
Vandervelde zegt daarentegen, dat ook
in Nederland de vroegere onverzet
telijke oppositie tegen een fusie van
S. D. A. P. met C. P. niet meer bestaat,
wat blijkt uit het feit, dat de fusie een
onderwerp van studie is geworden bij de
leiders der S. D. A. P. hier te lande.
Liegt of phantaseert Vandervelde?
Er zijn verschijnselen, die er op schij
nen te wijzen, dat hij de waarheid spreekt.
Maar, al was het niet zoo het niet te
loochenen feit, dat de sociaal-democraten
in Frankrijk en in Spanje een Volksfront
met de Communisten vormen, maakt de
sociaal-democratie als w e r e 1 d-v e r-
schijnsel zeer gevaarlijk. Hiervoor kan
niemand onverschillig zijn, geen interesse
hebben!
WAT ANDERE BLADEN
SCHRIJVEN
DE S.D.A.P. EN SPANJE.
Wij lezen in de Maasbode:
Wat ons, niet als politici, maar als men-
schen, als Nederlanders, bijna sprakeloos
maakt; is de houding van de S.D.A.P. ten
aanzien van Spanje.
Zeker, wij geloovn, dat de heer Albarda
niet in staat is, dingen te doen, die minstens
onder toelating van zijn geestverwanten, in
Spanje geschieden. Wij twisten nu ook niet
over de vraag, of degenen, dié zich regee
ring van Spanje noemen, inderdaad nog
kunnen geacht worden, het gezag te verte
genwoordigen. Maar wat ons met verbazing
slaat, is het feit, dat de soc. dem. pers de
gruwelen tegen kerken en weerlooze gees
telijken gepleegd, schier niet vermeldt.
Mogen haar lezers van die feiten geen ken
nis nemen?
Wat ons onbegrijpelijk is, is het feit, dat
de soc. dem. organisaties geld zenden naar
de lieden, mede verantwoordelijk voor da
den, die elke rechtgeaarde Nederlander als
gruwelen van barbaarschheid veroordeelt.
Het tappunt echter bereikt „Het Volk"
van Vrijdagavond. Met vette letters wordt
daar een verklaring van den minister van
oorlog in Madrid afgedrukt over „vechten
de priesters". Er wordt in die verklaring
verontwaardiging uitgesproken, niet over
de plundering van kloosters en kerken, niet
over de vernieling van bedehuizen en ge
stichten van liefdadigheid, maar over de
wreedheden van de „muiters" tegen de so
cialisten en communisten, alsof dezen al
leen slachtoffers en engelen van onschuld
zouden zijn.
Er wordt beweerd, dat de kerken overal
zijn aangevallen uit wettige zelfverdediging
en dat het „fascistische leger van geestelij
ken en monniken vele duizenden telt". En
gisteravond zou „een geestelijke voor de
radio spreken ter verdediging van de ware
godsdienst".
Dat roode fanatici de priesters martelen
en vermoorden, is barbaarsch. Maar dat
men hen bovendien nog belastert en ont-
eert, is duivelsch.
Wil die minister te Madrid ons soms ook
doen gelooven, dat de liefdezusters met dui
zenden dooden uit hun graven opstonden
en de wapenen opnamen? Waarvoor ziet
deze aartslasteraar de beschaafde wereld,
die over authentieke berichten en foto's van
vermoorde en verjaagde zusters en opge
graven en onteerde lijken beschikt, eigen
lijk aan?
Maar wij wenden ons niet tot hem. Wij
wenden ons nu tot den heer Albarda en
vragen hem: wat dunkt u van deze beschul
diging in het orgaan van uw partij? Ge
looft gij werkelijk, dat deze Caïphas te
Madrid waarheid spreekt? Zijt Gij het eens
met de houding van „Het Volk", dat als de
knecht van dezen Spaanschen hoogepries-
ter de gemar telden, gefolterd en, opgejaag-
den, verminkten, geschondenen en ver
moorden nog slaat? Als het waar is, dat een
andere Judas voor de Madrileensche radio
spreekt, meent gij dan, dat het geen onuit
sprekelijke lafheid van het „Volk" was, om
een paar uur daarvoor de rol van Caïphas'
knecht over .te nemen?
Het „Volk" heeft geen geloof gehecht aan
de sehandaalprocessen, waarmee de nieu
we socialisten in Duitschland onze pries
ters zochten te onteeren. Het heeft de be
schuldiging, als zouden Duitsche priesters
met communisten cómplotteeren, niet als
waar aanvaard.
Meent het blad echter, dat de Spaansche
socialisten van den ouden slag, die onze
priesters voorstellen als wapendragers te
gen eigen volk, niet lasteren? Waarom doet
het blad dan nu als Caïphas' knecht? Het
is een houding waartegen wij opkomen met
diepe verontwaardiging en waarbij slechts
het woord past van den Goddelijken Ge
slagene: „Indien er kwaad gedaan is, geeft
getuigenis van het kwaad, maar zoo niet,
waarom slaat gij?"
EEN DRINGEN RAAD.
In een onderhoud over de nationale
própaganda-campagne voor Nederlandsch
fabrikaat heeft ir. Guljé, voorzitter van
de Alg. R. K. Werkgeversver., o.m. ge
zegd:
„Om Nederland in de toekomst van on
afzienbare ellende te redden, is het thans
noodzakelijk, de werkgelegenheid te ver-
grooten. En dat kan, wanneer alle Neder
landers zich de kleine moeite geven, naar
Nederlandsch fabrikaat te vragen, wan
neer zij iets noodig hebben, dat is de so
ciale beteekenis van de Nederlandsch-fa-
brikaat-actie".
Ieder luistere naar dezen raad en han
dele er naar!
Zaterdag wordt het officieel geopend.
Tusschen Den Haag en Delft, onder de
gemeente Rijswijk, strekt zich het nieuwe
vliegveld Ypenburg uit. Uiterst gunstig ge
legen aan den grooten weg van Den Haag
naar Rotterdam en van uit de Residentie
per auto in weinige minuten te bereiken,
schijnt deze luchthaven voorbestemd te zijn
om een groote rol te gaan spelen in het
Hollandsche luchtverkeer.
De vlieghaven, tot welks inrichting na
tuurlijk iets meer noodig is. dan een uitge
breid en niet te moerassig grasveld, is thans
nog in wording, doch nadert met rassche
schreden zijn voltooiing. Zaterdag is n.l. de
dag, waarop Hollands jongste vlieghaven
officieel in gebruik zal worden genomen en
dan zal alles klaar zijn: het gebouw, waar
in de Nationale Luchtvaartschool haar in
trek zal nemen en waar ook de Haagsche
en Rotterdamsche Aeroclubs hun zetel zul
len plaatsen. Verder wordt nog druk ge
werkt aan de sierlijke bouwsels, waar de
havenmeester, de heer H. M. Schmidt Crans,
zijn bureau zal hebben en waar de start
toren hoog over het vliegveld in den wijden
omtrek uitzicht verleent. Deze gebouwen
zijn in het midden, waar zich ook de ad-
ministratiebureaux en de bureaux van de
douane en van de K.L.M. zullen bevinden.
De vertegenwoordiger van den A.N.W.B.
afdeeling Luchttourisme gaat daar even
eens zijn kantoor inrichten, zoodat er alles
bij elkaar toch nog heel wat bedrijvigheid
zal gaan heersohen, nog afgezien van het
komen en gaan der snorrende en ronkende
„kisten".
De linkervleugel van het gebouwen-com
plex wordt als restaurant ingericht en staat
met breede afloopende terrassen met het
vliegveld in verbinding. Aansluitend daar
aan is een permanente tribune opgericht,
die ruime zitgelegenheid biedt aan 6000 toe
schouwers. Aan de andere uiterste zijde be
vindt zich de kolossale hangar, waarin 30
vliegtuigen een plaatsje kunnen vinden,
annex de tank-afdeeling van de Shell.
Voor de komende openingsfeesten is op
meer gasten gerekend dan 6000. Op Zater
dag, Zondag en Maandag zal er ook plaats
zijn voor 30.000 toeschouwers, welke zich
een veilig en goed uitzicht op alles kun
nen verschaffen op een dijk, welke rondom
het geheele vliegveld loopt. Voorts is daar
achter op het land nog gelegenheid voor
20.000 toeschouwers, om de verrichtingen
in de lucht gade te slaan.
Leden van den A.N.W.B. en de K.N.A.C.
is gelegenheid gelboden om van htm auto's
uit op het daarvoor bestemde paddock de
vliegfeesten bij te wonen. Vier en zeventig
versterkers zullen Zaterdag. Zondag en
Maandag de belangstellenden van het ver
loop der gebeurtenissen op de hoogte hou
den. Aan den ingang zullen veertig loket
ten zijn opgesteld, welk aantal een vlotte
spuiing van toeschouwers schijnt te waar
borgen. Politie, marechaussee, rijksveld-
wadht en padvinders zullen het bestuur bij
zijn taak, de orde en een goeden gang van
zaken te verzekeren, assisteeren. Het be
stuur rekent bij «nooi weer op groote be
langstelling ook Nait het buitenland
voor de opening van dit nieuwe vliegter
rein. Er is een bijzondere aantrekkelijk pro
gramma voor de vliegfeesten samengesteld
en als nu het weer medewerkt, zal het-be
st uur zijn moeite en zorgen zeker beloond
zien door een groote opkomst van belang
stellenden in de vliegsport.
Er is gedurende deze dagen ook gelegen
heid om voor 4.een rondvlucht te ma
ken, over de Residentie, Scheveningen,
Wassenaar en Rijswijk. Op niet minder dan
drie punten van het groote vliegveld het
is nog iets grooter dan het vliegveld Waal
haven zullen de machines opgesteld zijn,
welke de stroomen liefhebbers de lucht in
zullen brengen. Maar ook voor degenen, die
liever op den beganen grond blijven, zal
meer dan voldoende te zien zijn: oude en
nieuwe toestellen, escadrille-vliegen, zweef
vluchten, stunt-vliegen, ballonnen-wed
strijd, bommen-wedstrijd met meelbommen,
crazy-flying enz. enz.
Zaterdag en de volgende dagen wordt
het nieuwe vliegveld ingewijd: Het moge
in een luchtvaartverkeer een groote rol
gaan spelen, een vluchtige kennisname van
de hoogst moderne outillage heeft ons de
overtuiging geschonken, dat het deze rol
waard is.
BINNENLAND
BURGEMEESTERS.
Bij Kon. besluit is op zijn verzoek eer
vol ontslag verleend als burgemeester
van de gemeente Ossendrecht aan F. J.
van de Ven, en is benoemd tot burge
meester der gemeente Ossendrecht: A. A.
E. Ch. Voeten;
benoemd tot burgemeester der gemeen
te Maarheeze: R. H. van Schaik;
benoemd tot burgemeester der gemeen
te Gulpen: mr. E. J. C. Marres;
benoemd tot burgemeester der gemeen
te Wijlre: J. A. A. Gijzeis;
benoemd tot burgemeester der gemeen
te Cadzand: C. le Nobel;
benoemd tot burgemeester der gemeen
te Vogelwaarde: F. A. Hendrikse, met toe
kenning van gelijktijdig eervol ontslag als
burgemeester der gemeente Westdorpe.
De nieuw benoemde burgemeester van
de gemeente Gulpen, mr. E. J. C. Marres,
is in 1908 geboren en is werkzaam als
adjunc-commies tér provinciale griffie
van Limburg.
De heer R. H. van Schaik, benoemd tot
burgemeester van Maarheeze. is 30 jaar
oud en werkzaam als volontair op de ge
meentesecretarie van Oirschot.
Te Ossendrecht zal burgemeester F. J.
van der Ven vervangen worden door den
heer A. A. E. Ch. Voetr«.
De heer Voeten is gepensiomeerd ad
ministrateur van de provincie Midden-
Ja va en is werkzaam geweest als tijdelijk
secretaris van den raad van Nederlandsch
Indië.
De heer J. A. A. Gijzeis, benoemd tot
burgemeester der gemeente Wijlre, is in
1907 geboren en is thans adjunct-commies
ter gemeente-secretarie van Sittard.
De heer C. le Nobel, die benoemd is tot
burgemeester der gemeente Cadzand, is
in 1908 geboren en thans ambtenaar ter
gemeenteseertarie van Oudenrijn.
Te Vogelwaarde is de heer F. A. Hen
drikse tot burgemeester benoemd, thans
burgemeester van Westdorpe.
HARING NAAR RUSLAND.
Wederom groote partij verkocht.
De reedersvereeniging voor de Nederl.
haringvisscherij heeft gisteren wederom in
het belang van de gezamenlijke bedrijfs-
genooten een tweede groote partij haring
aan Rusland verkocht. Deze partij is 30.000
Schotsche tonnen groot, zoodat het totaal-
kwantüm, thans van de teelt 1936 aan
Rusland verkocht, 70.000 Schotsche tonnen
beloopt.
De N.S.B. in de Prov. Staten van
Noord brabant.
In verband met het niet aannemen van
zijn benoeming door den heer H. Swinkels
te Helmond is door den voorzitter van het
Centraal Stembureau tot lid van de Prov.
Staten van Noordbrabant benoemd de heer
J. J. M. Andriessen te Bergen op Zoom.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Het blijkt, dat de Spaansche kardinaal
niet vermoord is, maar gevlucht naar Italië.
(2de blad).
De diensttijd van het Duitsche leger op 2
jaar gesteld. (2de blad).
Zinowjef c.s. terecht gesteld. (2de blad).
BINNENLAND.
Vaartuig bij Hoek van Holland op de
pier geslagen (Gem. Ber. 2de BI.).
Verschillende ernstige verkeersongeluk
ken (Gem. Ber. 2de BI. en 1ste BI.).
De moord op den Stationsweg te Leiden.
(Rechtzaken, 3de blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Dr. Euwe met Botwinnik weer aan den
kop in het tournooi te Nottingham (2de
Blad).
De wereld
in vogelvlucht
Van Spanje valt vandaag weinig nieuws
te melden. Er zijn enkele gevechten voor
gevallen, en wat bombardementen, maar
overigens heeft zelfs de meest leugenach
tige radio-zender geen successen van be
teekenis te melden. Berichtten wij gis
teren, dat een Spaansche kardinaal door
het gepeupel zou zijn vermoord, thans
blijkt, dat bericht gelukkig onjuist is ge
weest en dat de kardinaal zich veilig en
wel op Italiaansch grondgebied bevindt.
Voorts heeft Hitier een verordening uit
gevaardigd, waarin de diensttijd van het
leger wordt gebracht van één jaar op
twee jaren, waarmede dus practisch het
staande leger van Duitschland verdub
beld wordt. Deze maatregel, waarover
den laatsten tijd reeds het een en ander
gemompeld werd, wordt gemotiveerd door
de machtsontplooiing van de bolsjewieken,
waartegen Duitschland zich en de rest
van Europa meent te moeten beschermen.
Langzaam maar zeker ontwikkelt
Duitschland zich weer tot een van de
sterkste Europeesche landen.
In Rusland, waar sommige oude leiders,
zooals Zinowjef teveel invloed schenen te
hebben gekregen, heeft men vorige week
een proces tegen hen gevoerd, dat geëin
digd is met den doodstraf. Alle beklaag
den zouden bekend hebben, hetgeen altijd
het wonderlijkste is in deze Russische
processen. Zij vloeiden over van berouw,
hetgeen evenwel niet belet heeft, dat zij
allen gefusilleerd zijn.
ARBEID IN BROODBAKKERIJEN.
De minister van sociale zaken heeft goed
gevonden:
a. te vergunnen, dat in verband met de
viering van den verjaardag van de Konin
gin in broodbakkerijen in alle gemeenten
des Rijks door hoofden of bestuurders en
door bakkersgezellen op Maandag 31 Aug.
om 3 uur des voormiddags met den bak-
kersarbeid wordt aangevangen. Bovendien
mag voor zoover betreft bakkerijen, aan
welke een vergunning als bedoeld in arti
kel 37, eerste lid, der Arbeidswet 1919, is
verleend op dien dag te 1 uur des voor
middags met arbeid, bestaande in het ge
reedmaken van deeg en ovens, worden
aangevangen;
b. aan hoofden of bestuurders van brood
bakkerijen in alle gemeenten der Rijks te
vergunnen, dat, in afwijking van het be
paalde bij artikel 35, zesde lid, der Arbeids
wet 1919 op Maandag 31 Augustus 1936
deeg of brood, dat na 3 uur des namiddags
van den vorigen dag gebakken of opge
warmd is:
le. van 7.30 uur des voormiddags af uit
het gebouw met aanhoorigheden, waarin
zich de broodbakkerij bevindt wordt ver
voerd;
2e. van 8 uur des voormiddags af wordt
verkocht of afgeleverd.
Notariaat.
Bij Kon. besluit is op zijn verzoek aan
L. J. J. Lobach ontslag verleend uit zij
betrekking van notaris te 's-Hertogenb:
