DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
27 ste Jaargang
ZATERDAG 22 AUGUSTUS 1936
No. 8499
S)e GeidaeheCouteï/itt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, by
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
Dit nummer bestaat uit
vier bladen, w.o. geïllustr.
Zondagsblad.
BINNENLAND
KONINGIN EN PRINSES IN NEDER
LAND TERUG
Met den D-trein van 9.10 uur zijn he
denmorgen H. M. de Koningin en H. K. H.
Prinses Juliana, komende van hun vacan-
tie-verblijf in Zwitserland, te Nijmegen
gearriveerd.
Op het perron had zich een groote me
nigte belangstellenden opgesteld, die de
vorstinnen, toen zij den trein verlieten,
hartelijk toejuichten.
Op het eerste perron was voor de ont
vangst van de koninklijke reizigsters een
gedeelte afgezet. Daar merkten wij o.m. op
den burgemeester van Nijmegen, den
heer J. A. H. Steinweg, den districtscom
mandant van de Koninklijke Marechaus
see, kapitein Jhr. G. A. Bowier.
In het gevolg van de vorstelijke perso
nen bevonden zich generaal-majoor -tit.
van het Koninklijk Nederlandsch Indisch
Leger D. Q. C. F. de Jonge van der Ha
len, ordonnans officier Jhr. van Pabst, en
de hofdames freule van Heemstra en
freule van Asbeck.
Nadat de Koningin en de Prinses den
trein verlaten hadden, onderhielden zij
zich eenigen tijd met de autoriteiten, waar
na zij in de op het perron staande auto
plaats namen.
Ook op het stationsplein had zich een
talrijk publiek opgesteld, dat de lands
vrouwe en haar dochter hartelijk be
groette.
Van Nijmegen werd, via Arnhem, naar
het Loo gereden.
„SPELLINGVREDE" GAAT
VERGADEREN
Vaststelling van schrijfwijze Nederlandsch
bij de wet noodzakelijk geacht
In een binnenkort te houden vergade
ring van het hoofdbestuur van de vereeni-
ging „Spellingvrede", gevestigd te Am
sterdam, zal worden voorgesteld in gepas-
ten vorm, doch Onverwijld, aandrang uit
te oefenen op de regeering, opdat de
schrijfwijze van de Nederlandsche taal ten
spoedigste bij de wet wordt vastgesteld.
De voorzitter der vereeniging, mr. dr.
E. W. Catz, is van oordeel, dat een derge
lijke aandrang niet kan uitblijven, nu ver
schil van opvatting, dienaangaande in de
laatste jaren op het departement van On
derwijs, Kunsten en Wetenschappen her
haaldelijk tot uiting gekomen, blijvende
nadeelen vpor de taal als cultuurgoed
dreigt op te leveren.
Met name behoort te worden voorko
men, dat een geldende regeling zonder
meer door een andere wordt vervangen,
welk stelsel door intrekking van een Ko
ninklijk Besluit, en uitvaardiging van een
nieuw, in practijk wordt gebracht.
Nog geheel daargelaten de staatsrechte
lijke vraag of het verantwoord is deze ge
wichtige materie in hoofdlijnen te regelen,
zonder dat daarin de Nederlandsche volks
vertegenwoordiging wordt gekend.
AFWIKKELING ACHTERSTALLIGE
HANDELSVORDERINGEN.
Op Duitsche debiteuren.
In de week van 17 tot 22 Augustus 1936
is door de Nederlandsche Bank in totaal
een bedrag van omstreeks R.M. 600.000 van
de op haar Sonderkonto bij de Deutsche
Verrechnungskasse uitstaande vorderingen
met de begunstigden afgerekend. De num
mers van deze posten liepen van 90204
90544.
Het totale bedrag van de op het Sonder
konto uitstaande posten die niet nog tot
uitbetaling zijn gekomen, beloopt op het
oogenblik omstreeks R.M. 7.9 millioen. De
Sonderkonton-posten waarvoor koersfixee-
ring is verkregen, zijn hieronder begrepen.
Aan Treuhaenderkonto-posten is door de
Nederlandsche Bank gedurende dezelfde
periode in totaal een bedrag van ongeveer
R.M. 500.000 met de begunstigden afgere
kend. Het hoogste afgerekende volgorde-
nummer was 28048.
Het totale bedrag van de op het Treu-
haenderkonto Niederlande uitstaande vor
deringen, die nog niet tot uitbetaling zijn
gekomen, beloopt op het oogenblik om
streeks R.M. 86 millioen De Treuhaender-
kontoposten, waarvoor koersfixeering is
verkregen, zijn hieronder begrepen.
LOTERIJ R.K. BLINDENZORG ZUID
HOLLAND.
Bij Ministeriëele beschikking is goedkeu
ring verleend voor het houden van een lo
terij ten bate van bqvengenoemde vereeni
ging. De opbrengst dient voor werkverschaf
fing aan thuiszittende blinden, steun aan
hen, die niet tot arbeid in staat zijn enz.
Waar de prijs der loten zeer populair is,
gehouden nl. 10 ct., zal een ieder dit nood
zakelijke en nuttige werk willen steunen.
Naast de 3 hoofdprijzen, nl. een eikenhou
ten slaapkamerameublement, een tandem
en een vierpits gasfornuis, zijn er nog 97
andere waardevolle prijzen,w.o. rijwielen,
huishoudelijke-, verbruiks- en luxe-artike
len.
Bij de trekking kan iedereen tegenwoor
dig zijn. Deze vindt plaats op den sluitings
avond van de driedaagsche fancy-fair, welke
fancy-fair zal worden gehouden op 10, 11 en
12 Oct. a.s. in het St. Alphonsuspatronaat,
Elandstr. 194A, Den Haag, ten overstaan
van Not. W. G. Pauwels en wordt binnen
3 dagen daarna gepubliceerd.
Laten wij, die de weelde van het zien be
zitten, helpen deze loterij te doen slagen.
U kunt dit doen door U op te geven als
medeverkooper(ster) en vooral ook door
het koopen van loten. Het secretaraat is ge
vestigd: den heer J. Hofmeester, v. Meurs-
straat 11, Den Haag. Gironummer 28.25.19.
WETHOUDERSKWESTIE TE SMILDE.
In de gisteravond gehouden vergadering
van den raad der gemeente Smilde is met
zeven tegen vijf stemmen tot wethouder ge
kozen de heer K. Bijlsma (V.D.).
ZELF MARGARINE MAKEN
Verkoop fabrieksmargarine in 9 maanden
met ruim een vijfde verminderd
De zuivelcentrale heeft naar het Handels
blad meedeelt, aan minister Deckers een
rapport uitgebracht, waarin o.m. wordt
behandeld de invloed der door de huis
vrouwen bedreven clandestiene margari
ne-bereiding op en verkoop van fabrieks
margarine (met 10 pet. boter er in).
Uit dit rapport blijkt, dat sedert het der
de kwartaal van het vorige jaar, toen de
huismoedrs met haar verboden handeling
zijn begonnen, de consumptie van fa
brieksmargarine is gaan dalen; in het twee
de kwartaal van dit jaar bedroeg deze da
ling reeds ruim twintig procent.
De gemiddelde consumptie van fabrieks
margarine per week in de achtereenvol
gende kalenderkwartalen, bedroeg:
3de kwartaal 1935 per week 1003 tan;
4e kwart. 1935 p. w. 939 ton; 1ste kwart.
1936 p. w. 916 ton; 2de kwart. 1936 p. w.
788 ton.
Het rapport spreekt van een zéér be
langrijke vermindering en verklaart, dat
de voornaamste oorzaak is de z.g. „huisbe
reiding".
Het door de regeering aan de margari
ne-fabrikanten toegestane productie-quan-
tum bedraagt 1050 ton per week, zoodat de
consumptie thans precies vijfentwintig pro
cent daaronder blijft.
De schade voor het Landbouwcrisisfonds
tengecvolge der verschuiving van de fa-
brieksboter naar de zelf gemaakte marga
rine is zeer groot, want het verschil in
accijns-opbrengst tusschen gemengde fa
brieksmargarine en de grondstoffen van
het clandestiene product bedroeg in het
tweede kwartaal 39 centen per kilo.
Het Landbouwcrisifonds heeft derhalve
in het tweede kwartaal, vergeleken bij
een normale consumptie van 1000 ton,
ruim 85.000 per week aan inkomsten ge
derfd, overeenkomende met een bedrag
van ruim vier millioen gulden per jaar.
Het voordeel der huisvrouwen, die mar
garine maakten van 60 centen per kilo, in
plaats van deze voor f 1.10 te koopen,
heeft bedragen ruim f 100.000 per week,
overeenkomende met vijf millioen gulden
pér jaar.
De binnenlandsche boter-afzet is om
dat de huisvrouwen óók het menggebod
ontduiken verminderd met 21V, ton per
week, overeenkomende met ruim een mil
lioen kilo per jaar.
Tenslotte blijkt uit het rapport, dat on
danks alle maatregelen de melkproductie
nog steeds stijgt: in het tweede kwartaal
was zij weer 2 pet. hooger dan in de zelf
de periode van 1935.
Uit het verslag blijkt tenslotte, dat de
boterproductie in het 2de kwartaal bijna
1 pet. lager was dan in dezelfde periode
van 1935 en de kaasproductie 4 pet. groo-
ter, hetwelk elkander, gerekend naar meik-
vet precies dekte, zoódat de grootere melk
productie tot uiting moet zijn gekomen in
de stijging der fabricage van melkpoeder
en gecondenseerde melk, „hetgeen ook in
derdaad het geval is geweest" aldus
het rapport, dat echter voor deze laatste
producten geen cijfers geeft.
DE ONLUSTEN IN SPANJE.
Sedert het begin van de moeilijkheden zijn
twee Nederlandsche oorlogsbodems in
reserve gehouden.
De N. Rott. Grt. verneemt, dat van het
begin van de onlusten in Spanje af twee
Nederlandsche oorlogsbodems, te weten Hr.
Ms. Gelderland en de politiekruiser Nau
tilus in reserve zijn gehouden, teneinde,
indien de ontwikkeling der gebeurtenissen
in Spanje zulks geraden zou doen schijnen,
op het eerste sein daarheen gedirigeerd te
kunnen worden.
J. E. A. R. van Helden, f
In den ouderdom van 67 j. is te Haarlem
overleden de heer J. E. A. R. van Helden,
in leven gepens. hoofdinspecteur van weg
en werken bij de Noord-Zuid-Hollandsche
Tramweg. Mij- De heer v. Helden is bij de
Noord-Zuid-Hollandsche in dienst getreden
op 1 Juni 1899. Hij werd toen aangesteld
tot inspecteur van algemeenen dienst. Later
werd hij benoemd tot hoofdinspecteur van
weg en werken. De heer v. Helden was,
voordat hy bij de N.-Z.-H. T. M. in dienst
trad, opzichter bij den aannemer Schotel
te Rotterdam.
De teraardebestelling zal plaats hebben
Zaterdag om half elf op de algemeene' be
graafplaats te Zandvoort.
STAND DER LANDBOUWGEWASSEN.
Ernstige schade is door den grooten
regenval berokkend.
Aan het in de Staatscourant van gisteren
•gepubliceerde overzicht betreffende den
stand der landbouwgewassen op 17 Augus
tus 1936, is hel volgende ontleend:
Vooral granen en peulvruchten
hebben geleden.
Vooral de granen, die reeds voor een be
langrijk gedeelte zijn geoogst, hebben op
vele plaatsen door den grooten regenval
geleden; ook aan de peulvruchten is plaat
selijk vrij groote schade veroorzaakt. Vóór
het tijdstip, waarop met het graanmaaien
een aanvang kon worden genomen, bleken
vele perceelen reeds te zijn gelegerd en ge
durende den tijd, dat het koren in hokken
te velde stond, hield de regen zoo lang aan,
dat op vele plaatsen schot optrad. Voor het
optreden van de aardappelziekte was de
weersgesteldheid eveneens bevorderlijk.
Bezwaarlijk kunnen de verwachtingen ten
aanzien van de opbrengst en qualiteit der
•gewassen hoog zijn gesteld.
De tarwe, die voor het belangrijkste deel
op den datum van het oogstbericht was bin
nengehaald, zal waarschijnlijk nog een nor
maal gewas leveren. Legeren is vrij veel
voorgekomen. In enkele deelen des lands
•kon ook schot worden geconstateerd, doch
dit euvel is bij genoemd gewas vrij beperkt
gebleven. De qualiteit van de korrel is er
evenwel ongunstig door beïnvloed.
De rogge, die eveneens reeds groot endeels
is geoogst, heeft meer van de weersgesteld
heid geleden dan de tarwe. In dit gewas is
op de zandgronden plaatselijk vrij veel schot
De wereld
in vogelvlucht
De fronten in Spanje melden weinig
nieuws, en wat er nog gemeld wordt is
tegenstrijdig, wat erop wijst, dat de „over
winningen" niet bepaald doorslaggevend
zijn geweest. In het Noorden schijnt men
zelfs tot een wapenstilstand te zijn geko
men, wat wordt toegeschreven aan de in
terventie van den bisschop van Vitorio. Er
worden onderhandelingen gevoerd te Bur
gos met het hoofdkwartier der „rebellen"
om tot een modus vivendi te komen. Het
Baskenland zou zich dan verder afzijdig
willen houden. Dat kan misschien een
voorbeeld zijn voor andere provincies,
waarmede een manier gevonden zou zijn,
om tot een einde van de menschenslach-
ting te geraken. Want wanneer het gaat,
zooals een afgevaardigde van het Volks
front veronderstelt, n.l. dat de roode mi
litie niet wijken zal, ook al zou geheel
Spanje met den grond gelijk gemaakt moe
ten worden, dan ziet het er niet hoop
vol uit.
Een meevaller is vandaag ook de onver
wachte toestemming van Italië om toe te
treden tot het door Frankrijk voorgestel
de accoord inzake volstrekte neutraliteit.
Nog is er geen reden tot juichen, want Ita
lië heeft het voorbehoud gemaakt, dat alle
andere landen, die wapens kunnen leve
ren, ook tot het accoord zullen toetreden en
zoover zijn we nog niet. En vervolgens is
er altijd nog de kans, dat een van de aan
gesloten landen toch oorlogsmateriaal le
vert en dat dan ook de anderen zich terug
trekken. Bij een dergelijken gespannen
toestand is van alles mogelijk.
Reeds heeft het incident met de „,Ka-
merun" een groote stagnatie gebracht in
de onderhandelingen met Duitschland en
nu wordt beweerd, dat verscheidene
Fransche vliegtuigen in Madrid zijn aan
gekomen.
Er is maar weinig noodig om de poppen
weer aan het dansen te krijgen.
waargenomen. De qualiteit van de korrel
zal dooreengenomen tegenvallen, terwijl de
opbrengst iets onder normaal zal zijn.
Van de granen heeft de wintergerst het
minst geleden. Het gewas kan normaal wor
den genoemd.
De haver, die nog ten deele in gemaaiden
toestand buiten staat, is vrij sterk achteruit
gegaan. Op sommige plaatsen kon in dit ge
was nawas worden geconstateerd, een
euvel, dat de korrelqualiteit zeer benadeelt.
In Zeeland was de opbrengst bevredigend.
De zomergerst verschilde in hoedanig
heid weinig van de haver.
Van de peulvruchten vertoonen de veld-
boonen nog een normalen stand, welke dus
met het praedicaat goed tot vrij goed kan
worden aangeduid.
De erwten, die er bij het vorig oogstbe
richt zoo gunstig voorstonden, hebben het
meest van de weersgesteldheid te lijden ge
had. Vele peulen, zijn door den regen op
den grond gezakt en onder he+ loof gaan
rotten, zoodat de qualiteit en opbrengst
veel te wenschen overlaten. Ook de kleur
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Weinig nieuws van de fronten in Span
je. Is er een wapenstilstand in het Noor
den? Italië aanvaardt het Fransche neutra-
liteitsvoorstel. (2de blad).
Z.H. de Paus voornemens een bezoek
aan Pompeji te brengen? (2de blad).
Japansche immigratie-plannen voor
Mandsjoekwo. (2de blad).
BINNENLAND.
De ontploffing aan de Artillerieinrich
tingen aan de Hembrug eischte een tweede
slachtoffer. (Gem. Ber., 3de blad).
Te Maaseyck werd bij een twist een sol
daat doodgestoken. (Gem. Ber., 3de blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
In de tiende ronde van het internatio
naal schaaktournooi te Nottingham werd
de partij EuweFlohr remise. Fine won
van Bogoljubow. (2de blad).
is minder goed, doordat het gewas te lang
op de ruiters heeft gestaan.
Ook de stamboonen zijn zeer achteruitge
gaan. De stand kan nauwelijks vrij goed
worden genoemd.
Hoewel het vlas na het trekken minder
gunstig weer heeft gehad, zal de opbrengst
van het-gewas niet beneden normaal zijn.
De oogst van het koolzaad werd eveneens
door den regen bemoeilijkt. Kort vóór den
oogst was de stand vrij goed te noemen. De
qualiteit is matig, doch de opbrengst stelt
niet teleur.
Het blauwmaanzaad zal waarschijnlijk
een goed gewas opleveren.
Het karwijzaad heeft meer dan een nor
malen oogst gegeven. De aantasting van de
karwijmot was minder dan in de vooraf
ga andie jaren.
Ook het mosterdzaad vertoonde een vrij
wel normaal gewas.
De stand van het spinaziezaad en suiker
bietenzaad kan goed worden genoemd.
Uit de \%le berichten kan worden opge
maakt, dat het optreden van Phytophtora
in de consumptie-aardappelen vrij groote
afmetingen heeft aangenomen en wel vooral
in de vroege soorten. De stand van de late
aardappelen kan nog goed'worden genoemd,
doch over de opbrengst hiervan kan nog
weinig worden gezegd.
De fabrieksaardappelen vertoonen een
goeden tot vrii goeden stand. Ook hierin
treedt Phytophtora op, terwijl het loof vrij
vlug afsterft.
De suikerbieten vertoonen tot dusverre
een goeden tot zeer goeden stand.
Hetzelfde kan gezegd worden van de uien
en voederbieten.
Het weiland heeft zich door den overvloe-
digen regenval weelderig ontwikkeld. Over-
HET VLIEGTUIG-ONGELUK Bij HILVERSUM. DE VERNIELDE MACHINE
