27ste Jaargang
DINSDAG 18 AUGUSTUS 1936
No. 8498
Ste Ceidóoh^Soti/ta/fit
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
0E ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal
Bij onze^ Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco "per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 T
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt j
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
Bisschoppelijke waar
schuwing tegen de
N.S.B.
Herderlijk schrijven van
Mgr. Lemmens
Groote biddag op 6 September
In alle kerken en kapellen van het bis
dom Roermond is Zondag 16 Augustus een
rondschrijven van Z.H.Exc. Mgr. dr. G.
Lemmens, Bisschop van Roermond, voorge
lezen, waaraan wij hier het voornaamste
ontleenen.
De Bisschop herinnert aan de vorige
waarschuwingen tegen de N. S. B., welke
zijn uitgegaan van hem persoonlijk en van
het geheele Episcopaat.
Men laat echter blijkbaar de Bisschop
pen maar verklaren. Men acht zich zelfs
beleedigd, dat zij volgens hun herderlijken
plicht spreken en optreden. Men gaat met
even groote vrijmoedigheid door. Meer
nog: men smeedt plannen om in het oer
katholieke Limburg groote vergaderingen
en demonstraties te houden. Men kondigt
deze plannen aan .net een beroep op „volk
en bodem" en spreekt zonder schroom van
een „geschikten voedingsbodem" alsof het
goede Limburg zelfs eer. bijzondere ge-
eigendheid zou hebben voor een Bewe
ging, waartegen het Kerkelijk Gezag zoo
dikwijls en zoo streng is opgetreden.
Het schrijven vervolgt dan:
Ieder weet, dat wij met groot geduld
en lankmoedigheid zijn opgetreden. Ieder
weet, dat wij ons nooit in zuiver tijdelijke
aangelegenheden willen mengen. Maar
ieder zal moeten erkennen, dat wij, nu men
op deze wijze reageert op onze plechtige
vermaningen omtrent dreigende geestelij
ke gevaren, niet meer mogen zwijgen en
stil zitten.
Als bisschop van Limburg, dat altijd een
bolwerk was en ook altijd een bolwerk zal
moeten blijven van onze Heilige Kerk, van
Limburg, dat de zwaarste stormen in de
kerkelijke geschiedenis ongerept trotseer
de, van Limburg, dat den plicht heeft een
voorbeeld te geven aan onze geloofsgenoo-
ten in andere streken, waar de Katholie
ken minder in aantal zijn, van Limburg,
dat altijd zijn innige aanhankelijkheid aan
zijn Bisschop toonde, en dat Ons op onze
tochten overal trouw heeft toegezegd, als
Bisschop van dat Limburg meenen Wij
thans nog duidelijker te moeten spreken.
Wij kunnen en Wij zullen niet dulden, dat
van ons goede Limburg een bolwerk
wordt gemaakt van een beweging, die vol
gens de heilige overtuiging van Ons en
van alle Nederlandsche Bisschoppen een
groot gevaar beteekent voor de geestelijke
goederen, welke onze voorvaderen moei
zaam hebben verworven. De triomf van
zulk een beweging zou een ontrouw en een
schande zijn voor ons katholieke Lim
burg.
Daarom vraagt de Bisschop van de ge-
loovigen met allen aandrang:
Houdt u allen ver van de.bedoelde bij
eenkomsten; toont geen belangstelling en
bedwingt ook uw nieuwsgierigheid, want
zelfs die zou als belangstelling kunnen
worden uitgelegd; leest hun geschriften
niet, neemt ze niet aan, maar toont open
lijk uw afkeer; sluit enger en sterker dan
ooit de katholieke gelederen; vermaant
uw medebroeder, opdat hij zich wachtte
voor menschen, die openlijk tegen den
Bisschop ingaan; schaart u allen daadwer
kelijk achter uw Bisschop, die in naam van
God en als een vader u wil leiden in deze
tijden, die vol zijn van geestelijke gevaren;
en bidt met Ons, dat God de verblinde
en verdwaalde broeders nog doe terugkee-
ren van den weg, die steeds verder af
wijkt.
Wij zullen op Zondag 6 September een
grooten Biddag houden om Gods hulp af te
roepen tegen t' groeiend gevaar. Wij zul
len voor onze verblinde broeders het licht
en de kracht van den H. Geest afsmeeken,
opdat zij nog mogen terugkeeren op hun
wegen. Wij zullen onze gebeden doen op
gaan naar de Sterre der Zee, opdat zij, die
dreigen te vergaan, door haar licht mo
gen geleid worden.
De Bisschop bepaalt vervolgens, dat op
genoemden Zondag in alle kerke n en kapel
len een openbare hulde moet worden ge
bracht aan Christus Koning, met akte van
eerherstel en plechtige toewijding aan het
Goddelijk Hart. Tevens algemeene H. Com
munie voor grooten en kleinen. Die dag
moet worden tot een massale uiting van
trouw van heel katholiek Limburg aan de
H. Kerk, tot een massale aaneenscharing
van allen rondom Christus Koning. De dag
moet in de huisgezinnen besloten worden
met het Rozenkransgebed. Alle klooster
lingen zullen op dien dag het H. Sacra
ment dat plechtig zal worden uitgesteld,
aanbidden.
De Bisschop sluit met een vermaning en
BINNENLAND
HET ONGELUK VAN Mr. GOSELING
IN OOSTENRIJK.
Over het autobus-ongeluk, waarbij mr. C.
Goseling, voorzitter van de R. K. Staatspar
tij betrokken was, verneemt het „Hbld." de
volgende bijzonderheden.
De postautobus, die Zaterdag te kwart
over twaalf met 25 toeristen vertrokken was
uit het prachtige dorpje Heiligenblut aan
het zuideinde van de beroemde, juist een
jaar geleden geopende 60 K.M. lange, Grozs
Glocknerstrasse, die Oost-Tirol dwars door
de Alpen met Zeil am See verbindt raak
te een kilometer van zijn uitgangspunt en
juist nadat hij van een halteplaats weer
met geringe vaart verder reed, van den weg
en stortte langs een zachte weidehelling 50
M. naar beneden. Hij sloeg volgens oog
getuigen zes maal over den kop en bleef
met de wielen naar boven liggen.
De chauffeur, die waarschijnlijk werd afge
leid, doordat twee bij hem geplaatste melk
kannen omrolden en hij die wilde grijpen,
maar die ook aan den verkeerden kant van
den weg blijkt te hebben gereden, bleef op
de plaats dood. Een der Oostenrijksche toe
risten stierf kort daarna.
De uit den open wagen geslingerde toe
risten kregen meest slechts geringe won
den; de tien, die onder den autobus ge
raakten, werden zwaarder gewond. Relatief
liep alles nog goed af. Van de acht zwaar
gewonden, verloor een dame uit Boedapest
een been.
Mr. Goseling is eigenlijk heelemaal niet
gewond, zijn echtgenoote heeft slechts een
kleine snij wonde boven het rechter-oog en
mevr. Marres slechts een uitwendige ver
wonding aan den rug.
Dr. Kaps, chef-geneesheer van het Wie-
dener Hospital te Weenen, heeft de beide
dames Zaterdag en Zondag nauwkeurig on
derzocht en geen inwendige kwetsuren kun
nen constateeren. Zij hebben goed geslapen
en voelden zich zeer wel. Misschien zóu bij
mevr. Marres nog door een Röntgen-onder
zoek worden vastgesteld, of zij werkelijk in
wendig niets gekneusd heeft.
DE TYPHUS-GEVALLEN TE UITHOORN.
Voor melkveehoudersbedrijven die melk
leveren aan melkslijters, voorschriften
omtrent de watervoorziening.
Op de vragen van het lid van de Provin
ciale Staten van Noord-Holland, den heer
Klaas de Vries:
1. Hebben Ged. Staten kennis genomen
van de dreiging van het ontstaan van een
typhus-epidemie te Uithoorn, als gevolg van
het gebruik van slootwater in het veehou
ders-bedrijf?
2. Zoo ja, zijn Ged. Staten bereid met alle
kracht te bevorderen, dat in on-hygiëni-
sche toestanden als in Uithoorn, en naar
gebleken is, ook nog in andere gemeenten
in onze provincie bestaan, de noodzakelijke
verbeteringen worden gebracht en ze voor
de toekomst worden verkomen?
3. Zijn Ged. Staten niet van oordeel, dat
de circulaire van 13 Februari 1924, van hun
college tot de gemeentebesturen uitgegaan,
zeer onvoldoende heeft gewerkt, en kunnen
Ged. Staten niet nog andere middelen te
baat nemen om aan de gewraakte, op het
gebied van de volksgezondheid zoo betreu
renswaardige toestanden, als nog in onze
provincie in het veehoudersbedrijf in het
bijzonder op het terrein van de melk win
ning, bestaan, een einde te maken?
hebben Ged. Staten als volgt geantwoord:
1. Omtrent de omstandigheden, waaron
der te Uithoorn een aantal typhus-gevallen
zijn voorgekomen, hebben Ged. Staten in
lichtingen gevraagd aan het gemeentebe
stuur en aan de desbetreffende inspecteurs
van de volksgezondheid. Daaruit is geble
ken, dat eind December 1935 een ziekte
geval is voorgekomen, waarvan eerst eind
Januari de aard werd vastgesteld. Tenge
volge daarvan zijn gedurende deze periode
geen voorzorgsmaatregelen genomen ten
opzichte van de uitwerpselen, die terecht
kwamen in een sloot, waaruit een veehou
der wiens koestal aan de overzijde der sloot
is gelegen, water oppompte ten gebruike
van zijn bedrijf. De melk, uit dezen koestal
in consumptie gebracht, heeft eenige
typhusgevallen veroorzaakt.
2. Uit de bovenbedoelde berichten is ge
bleken, dat, zoodra de vorenomschreven toe
een smeekbede tot hen, die de stem van
hun Bisschop tot nu toe niet verstonden
en niet volgden:
„Broeders, weest niet eigenwijs maar
blijft trouw aan de leiding van hem, die
door God gesteld werd om ook u veilig
naar uw eeuwig einddoel te leiden. Thans
geldt het verschrikkelijke woord: die niet
met Mij is, is tegen Mij. Wie zou dan te
gen Christus durven kiezen? Wij zegenen
u allen en rekenen op u!"
dracht werd vastgesteld, door krachtig in
grijpen van de daarvoor aangewezen auto
riteiten van het staatstoezicht op de volks
gezondheid, de melk uit den bedoelden stal
aan de consumptie is onttrokken, de pomp
afgebroken, de stal aan de waterleiding aan
gesloten en de sloot gedesinfecteerd is.
Krachtens de voorschriften van het Melk-
besluit zijn de melksljjtersbedrijven ver
plicht te zorgen voor een deugdelijke water
voorziening. Voor de melkveehoudersbe
drijven, die niet tevens zijn melkslijtersbe-
drijven, gelden dergelijke voorschriften
niet. Ged. Staten zijn bereid stappen te-doen
om te bevorderen, dat vooral ook voor
melkveehoudersbedrijven, die melk leveren
aan melkslijters, voorschriften omtrent de
watervoorziening worden gegeven.
3. De circulaire van 13 Februari 1924
heeft tot gevolg gehad, dat de daarbij voor
geschreven bepalingen omtrent het gebruik
van slootwater in de politie-verordeningen
van nagenoeg alle gemeenten zijn opgeno
men.
Daarnaast is van de verplichte herziening
van de bouwverordeningen als gevolg van
de in 1931 totstandgekomen wijziging van de
Woningwet, gebruik gemaakt, om in de
bouwverordeningen bepalingen op te nemen,
waarbij, behalve het stellen van privaten
op slooten, ook het doen uitloozen van pri-
vaatstoffen in sloot is verboden, dit laatste
behoudens een enkele uitzondering, ingeval
de plaatselijke omstandigheden de plaatsing
van een beerput of aansluiting aan een
rioleering niet toelaten.
Opgemerkt wordt nog, dat de totstand
koming van de watervoorziening ten platte-
lande van Noord-Holland er, naar uit de
gegevens in de jaarverslagen van het P.W.N.
blijkt, in belangrijke mate toe heeft bijge
dragen dat de typhus-frequentie in deze
provincie zeer aanmerkelijk is verminderd.
In de bouwverordeningen van practisch alle
gemeenten is de verplichting opgenomen
tot aansluiting aan de waterleiding voor wo
ningen, die gelegen zijn binnen den afstand
van 40 meter van de as van een weg, waar
in een waterleidingbuis aanwezig is.
Op dit oogenblik is 92 pet. van de platte
landsbevolking in de gelegenheid zich van
aan hooge eischen beantwoordend drink
en bedrijfswater te voorzien, terwijl 87 1/2
pet. van die bevolking inderdaad aan de
waterleiding is aangesloten. Het ontbreken
de gedeelte (41/2 pet.) zal, indien de bepa
lingen inzake de verplichte aansluiting in
alle gemeenten ten volle gehandhaafd wor
den, handhaving, waarop Ged. Staten voort
durend bij de gemeentebesturen aandringen,
eveneens het genot van een goede water
voorziening deelachtig kunnen worden.
CONCENTRATIE BIJZONDER
ONDERWIJS.
De werkzaamheden der Staatscommissie.
De minister van Onderwijs, K. en W. heeft
geantwoord op vragen van den heer Droog-
leever Fortuyn betreffende den stand van
de werkzaamheden der Staatscommissie, be
noemd bij K.B. van 11 Februari 1936. De
werkzaamheden der Staatscommissie zijn
nog niet zoo ver gevorderd, dat zij haar
standpunt omtrent de materie, behandeld
in 12 van het destijds aan de orde geweest
zijnde wetsontwerp tot verlaging van de
openbare uitgaven en in de wet van 4
Augustus, reeds heeft kunnen bepalen.
In verband hiermede kan de vraag, welke
houding de regeering zal moeten aannemen,
nog niet worden beantwoord.
PRIJZEN VAN GEBAKKEN VISCH.
Vischwinkeliers vragen heffingvrije olie.
De Nederlandsche Bond van Vischwin
keliers heeft het volgende verzocht aan den
minister van Landbouw en Visscherij:
Teneinde eenige verlichting voor onze be
drijven te verkrijgen en ter bevordering van
de afzetmogelijkheid van visch, hadden wij
gaarne dat Uwe Excellentie zou willen toe
stemmen in het verstrekken van vijf-en-
twintig k.g. niet aan heffing onderhevige
aiachide olie per maand en per winkel of
halbedrijf.
Bedoelde tegemoetkoming heeft alleen
dan plaats, wanneer vast staat dat in zulk
een bedrijf visch wordt gebakken en gebak
ken verkocht. De belanghebbenden onder
werpen zich aan door uw departement te
treffen bepalingen in het belang van een
juist uitvoering.
De Nederlandsche Bond van Vischwinke
liers is bereid, een objectieve uitvoering te
waarborgen voor zoover het hare leden be
treft. De bond is van meening, dat een der
gelijke tegemoetkoming veel leed verzacht,
de rijksmiddelen een dergelijk klein be
drag niet zal schaden en den vischafzet in
niet geringe mate zal bevorderen, omdat de
prijzen voor gebakken visch zullen kunnen
dalen en toch loonend blijven.
Zeereerw. heer G. P. A. van Zuylen,
benoemd tot pastoor der H. Agathakerk
te Lisse.
HET LANDBOUWCRISISFONDS.
Steun voor tuinbouwgewassen.
De Minister van Landbouw en Visscherij
heeft bepaald, dat uit het Landbouwcrisis
fonds steun zal worden verleend, aan hen,
die als teler van tuinbouwgewassen zijn
aangesloten bij de Nederlandsche Groenten
en Fruitcentrale, tot een bepaald bedrag
van ten hoogste 1 millioen.
Deze steun wordt verleend over de
hoeveelheden van de hierna vermelde ge
teelde producten, welke in het achter elk
product vermelde tijdvak van 1936 door
genoemde telers over een erkende veiling
of per eenheid:
Blauwe druiven (koud) 1 Jan.5 April
9.40 per 100 K..
Kaskomkommers 30 Maart17 Mei 1.50
per 100 stuks.
Idem a 18 Mei28 Juni 2.— per 100 st.
Idem b 18 Mei28 Juni 1.50 per 100 st.
Platglaskomk. c 18 Mei28 Juni 1.per
100 st.
Idem a 18 Mei28 Juni 1.60 per 100 st.
Idem b 18 Mei28 Juni 1.20 per 100 st.
Idem c 18 Mei28 Juni 0.80 per 100 st.
Prei 1 Jan.—31 Mei 0.25 per 100 K.G.
Radijs 23 Maart26 April 0.15 per 100 bos
Sla 13 April—17 Mei ƒ0.40 per 100 krop.
Spinazie 30 Maart24 Mei 0.30 per 100
K.G.
Steun voor de tarwebloem.
De minister van Landbouw en Visscherij
heeft bepaald, dat voor 1936 aan impor
teurs van of handelaren in tarwebloem b.,
die aangesloten zijn bij de vereeniging
„Distributiekantoor voor tarwebloem b.
c." of bij de vereeniging consentenbureau
voor den meelhandel ter tegemoetkoming
in het door hen geleden nadeel tengevolge
van de maatregelen, genomen ter zake van
den import van en den handel in tarwe
bloem b., boven het bedrag, dat reeds is
uitgekeerd, uit het landbouwcrisisfonds
steun zal worden verleend tot een bedrag
van ten hoogste 475.000.
GASBESCHERMINGSMIDDELEN.
De inspecteur voor de bescherming van
de bevolking tegen luchtaanvallen heeft
een circulaire gezonden aan de burgemees
ters betreffende de beschermnigsmiddelen
tegen strijdgassen.
Het is den inspecteur gebleken, dat gas-
beschermingsmiddelen worden te koop aan
geboden, waarvan de hoedanigheid niet
vaststaat.
Het ligt in het voornemen der regee
ring den verkoop van beschermende mid
delen tegen strijdgassen in zoodanige ba
nen te leiden, dat slechts goedgekeurde
voorwerpen kunnen worden aangeboden.
Zoolang een desbetreffende besluit niet
is afgekondigd en in werking getreden, zal
ieder kooper of tusschenhandelaar goed
doen, alvorens tot zaken te komen, van
den verkooper overlegging te vragen van
een door den Minister van Defensie afge
geven verklaring waaruit blijkt dat de
gasmaskers aan redelijk te stellen eischen
voldoen.
De paardestalbrochure.
De ingezetene van Naarden, die, zooals
wij hebben gemeld, op vordering van den
burgemeester het kastje heeft verwijderd,
dat hij aan den buitenmuur van zijn bak
kerij had bevestigd en waarin hij NSB-lec-
tuur had uitgestald, heeft thans een formee-
le aanvraag ingediend tot het mogen beves
tigen van een kastje.
B. en W. zullen nagaan, of deze vergun
ning kan worden verleend. Inmiddels
wordt van katholieke zijde een klacht inge
diend over het feit dat de paardenbrochure
aan den muur is geplakt, nadat het kastje
verwijderd was.
Dit nummer bestaat uit
vier bladen, waaronder het
Vacantie-nummer.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Behoudens voortdurende gevechten op
alle fronten, zonder veel succes, valt er van
den Spaanschen burgeroorlog weinig nieuws
te vermelden. (2de blad).
Weer sabotage-gevallen in Sovjet-Rus
land? (2de blad).
BINNENLAND.
Slachtoffers van het zwemmen. (Gem.
Ber. 3e blad en 1ste blad).
Blikseminslag in boerderijen. (Gem. Ber.
3de blad).
Twee kinderen verbrand. (Gom. Ber. 3de
blad).
Dijk tusschen Haastrecht en Gouda ver
zakt. (Gem. Ber. 3de blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Huldiging van de Olympische zwemsters
na terugkeer in ons land. (2de blad).
Euwe speelt remise tegen Bogoljubov in
Nottingham. (2de blad).
De wereld
in vogelvlucht
Het is een lange en vermoeiende weg,
dien de burgeroorlog in Spanje heeft af
te leggen, voordat de oplossing in het zicht
komt. En wanneer de strijd met de wape
nen zal zijn beslecht, zal hoogst waar
schijnlijk de burgeroorlog zelf nog lang
niet tot het verleden behooren. Het onge
lukkige land is voor jaren en jaren ver
deeld in twee uiterst vijandige kampen,
die elkander op het oogenblik in een open
strijd trachten uit te roeien, maar later
zullen voortgaan in een eindelooze reeks
complotten om elkander ondergrondsch te
bestoken.
Op tiet oogenblik is het voornaamste
nieuws, dat de troepen van generaal Fran
co vanmiddag uit Badajoz de opmarsch
hebben hervat naar Madrid. Dit bericht
was gisteren reeds doorgekomen, doch
schijnt toen wat voorbarig te zijn geweest.
In den maalstroom van voorbarige, tegen
strijdige en misleidende berichten is zoo'n
kleinigheid niets bijzonders.
EEN COMMUNIQUé DER SPAANSCHE
OPSTANDELINGEN.
BURGOS 18 Aug. (A.N.P.). De staf
der opstandelingen deelt in een communi
qué mede: De artillerie der regeering heeft
aan de fronten van Somosierra en Gua-
darrama groote activiteit ontwikkeld, even
wel zonder noemenswaardig resultaat. In
Guipuzcoa hebben onze troepen na hevig
verzet Andoain bezet. Aan het front van
Asturie zijn de colonnes van de achtste di
visie verder opgerukt in de richting van
Oviedo en Gijon. Aan het front in Aragon
zijn de troepen in contact gebleven met de
Catalaansche colonnes, en hebben zij plaat
selijke successen behaald en den vijand met
verliezen teruggedreven. Het Zuidelijk le
ger zet het offensief voort en versterkt de
veroverde stellingen. De colonnes, die in
de provincies Cordoba, Granada en Malaga
opereeren, voltooiden de zuivering der
haarden van verzet.
