DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
DE TRAGEDIE VAN HET
SPAANSCHE VOLK
Uitbarsting der wilde instincten
TELEFOONTJES
27ste Jaargang
DONDERDAG 13 AUGUSTUS 1936
No. 8495
3)e Getd^eHeSou/ta/iit
OE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
V Openbare kas en eigen zaak
Wij hebben herhaaldelijk voorgehouden,
dat de S.D.A.P., als zij royaal is met het
beschikbaar stellen van gelden uit de pu
blieke kas voor steun- en hulpbehoeven
den, daardoor nog niet een bewijs geeft
van ware menschlievendheid, van oprech
te naastenliefde. Er daarnaast is evenzeer
waar, dat hij, die voorzichtig en zuinig is
met de middelen uit de publieke kas voor
de minderbedeelde medemenschen, daar
door nog niet een bewijs levert, dat hij
geen daadwerkelijk medelijden heeft met
de armen en behoeftigen
Wij willen echter hiermede geenszins
zeggen, dat schraperige karigheid en harte-
looze hardvochtigheid bij de bedeelingen en
uitkeeringen uit de openbare kas goed zou
zijn! Integendeel! En 't is onze overtuiging,
dat wie zelf uit eigen middelen zoo veel
mogelijk de weldadigheid beoefent óók re
delijk vrijgevig let wet: r e d e 1 ij k vrij
gevig zal zijn, als het betreft uitgaven
uit de publieke kas voor charitatieve doel
einden. Het omgekeerde zouden wij
echter niet willen beweren: Wie royaal
is met geld uit de publieke kas, is 't nog
nog niet, als 't er op aankomt, uit eigen
beurs te geven!
Deze waarhedgp vonden wij dezer dagen
heel sterk zelf naar onzen smaak en ons
inzicht wat tè sterk uitgedrukt inde
socialistische pers. Ja in de socialistische
pers! Daarin schrijft A. B. K. het volgende:
„Hoe ouderwetsch het ook klinken
moge, voor ons gevoel is het niet an
ders: de beoordeeling van hetgeen er
in een mensoh is aan werkelijk mee
voelen voor zijn minderbedeelden na
tuurgenoot hangt voor ons alléén af
van hetgeen die mensoh uit zijn eigen
zak pleegt te offeren voor die anderen,
die minder hebben dan hij. De bereid
heid, om uit eigen middelen te helpen,
bewijst in dit opzicht alles. De bereid
heid om de publieke kas aan te spre
ken niets. Wij hebben weldoeners ge
kend, die op de bestuursstoel, als zij
over de openbare middelen moesten
beschikken, van een voor ons onbegrij
pelijke hardheid waren. Wij hebben
ook het omgekeerde gezien".
Wij onderstreepen met de „Nieuwe
Leidsche Courant", die het bovenstaaande
„Vooruit"-artikel citeert dat de royali
teit ten aanzien van de publieke geldmid
delen iemand nog niet tot een weldoener
der menschheid maakt!
Als die royaliteit mits (wij herhalen
het) redelijk een consequentie is van
iemands intiem persoonlijk leven en han
delen, dan kan zij als waar en goed wor
den geprezen. Is zij dat niet-veronder
steld, dat men dit zou kunnen constatee-
ren dan zij men er voor op zijn hoede!
Wat A. B. K. nu in de socialistische pers
schrijft, zullen wij goed onthouden!
■V Colporteeren door werkloozen
Wij hebben gisteren mededeeling gedaan
van een circulaire van den minister van
sociale zaken aan de gemeentebesturen in
zake het colporteeren door werkloozen.
Colporteeren voor 6 uur (Zaterdags voor
2 uur) moet worden beschouwd als te ge
schieden voor het daarvoor gebruikelijke
loon.
Vermeld dient alsnog, dat de minister
colporteeren na genoemde uren kan
aanvaarden als te geschieden zonder gel
delijke belooning. Als echter daarvoor
eveneens voor venten of iets dergelijks
wel een geldelijke belooning wordt ont
vangen, op welke uren van den dag dat
colporteeren ook plaats heeft, dan wordt
daarmede bij de steun-uitkeering rekening
gehouden. Dat laatste is vanzelfsprekend.
't Verwondert ons, dat de socialistische
pers tegen deze regeling wat betreft het
colporteeren zonder geldelijke belooning
over dag bezwaar maakt.
Er wordt door voorkomen, dat werkloo
zen voor niets of voor bijna niets werk doen
voor een politieke partij b.v., terwijl an
deren op dien tijd werken voor loon, wer
ken „voor hun brood", 't Wil ons voorko
men, dat men op zulke wijze niet mag
„profiteeren" van goedkoope arbeidskrach
ten, die -„van de steun" een minimaal le
vensonderhoud ontvangen. Men mag dat
niet doen, voor welk doel dan ook.
Als colportage zoo belangrijk en intensief
moet zijn, dat ze over dag moet geschieden,
dan moet er ook maar voor betaald wor
den het loon „dat ter plaatse door andere
werkgevers voor overeenkomstigen arbeid
wordt betaald" of het loon „dat ter plaatse
door ongeschoolde arbeiders wordt ver
diend".
Bij de steun-uitkeering moet dan over
eenkomstig ds bekende bijpaling 2/3 op den
steun in mindering worden gebracht, zooals
dat bij allen arbeid voor loon geschiedt.
Dat is o.i. aan alle kanten een heel rede
lijk voorschrift.
De socialistische pers had beter gedaan
met deze bepaling toe te juichen, omdat ze
voorkomt het misbruik-maken, het „uitbui
ten" van steun-trekkenden!
Droevig ongeluk op de
Reeuwijksche Plassen.
JOL MET DRIE PERSONEN
OMGESLAGEN.
Verloofd paar verdronken.
Bij het zeilen met een jol op de Reeu
wijksche Plassen zijn gistermiddag een 21-
jarig meisje en haar 25-jarige verloofde
verdronken. Een 12-jarig broertje van de
zen laatste wist zich zwemmende te red
de. De slachtoffers zijn mej. F. V. en de
heer G. van W., beiden uit Woudsend
(Friesland).
Omtrent dit noodlottig zeilongeluk ver
nemen wij nader, dat de beide slachtoffers
logeerden bij de familie W. te Gouda. Met
den twaalfjarigen zoon des huizes ging het
tweetal naar Reeuwijk om te zeilen. Bij de
„Elf hoeven" huurden zij een jol. Op de
vraag van den bootenverhuurder of zy
konden zeilen, antwoordde van der W. be
vestigend met de mededeeling, dat hij in
Friesland zelf een boot had. Met ideaal
zeilweer trokken de drie de plassen op.
Toen de jol zich ter hoogte van de door
vaart tusschen de plassen Elfhoven en
'sGravenhoek bevond, is zij ongeveer hon
derd meter uit den wal van de Groene
reede plotseling omgeslagen. De drie in
zittenden raakten hierbij te water. Mej. V.
en de heer van der W., die niet konden
kwemmen, verdwenen in de diepte. De
jongen W., die wel de zwemkunst machtig
was, trachtte zwemmend den wal te berei
ken, doch werd intusschen opgepikt door
den motorschipper Hulleman. Hoewel di-
recht hulp kwam opdagen en door de bad
juffrouw van de zweminrichting werd ge
doken naar de drenkelingen, mocht het
niet gelukken iemand te ontdekken. Toen
de politie en een geneesheer op de plaats
van het ongeluk waren verschenen, be
gon men te dreggen: men slaagde erin
mej. V., die onder het zeil van de boot
bleek te zijn terecht gekomen, boven te
brengen. Kunstmatige ademhaling mocht
echter niet meer baten. Het stoffelijk over
schot van den heer van der W. is echter
nog niet gevonden.
De jongen W., die er het leven afbracht,
kon geen verklaring van het ongeluk ge
ven. De boot sloeg in een oogwenk om en
van zijn tochtgenooten heeft hij niets meer
gezien.
Nader wordt ons uit Gouda gemeld:
Hedenochtend vroeg zijn in de plas „Elf
hoeven" de pogingen voortgezet om het lijk
te vinden van den 25-jarigen G. v. d.
Werf uit Woudsend (Fr.) die gistermiddag
met zijn 21-jarige verloofde door het om
slaan van zijn zeilboot verdronk. Over
grooten afstand hebben de visschers van
Rhoon uit Reeuwijk het water met een ze
gen afgevischt. Omstreeks 11 uur werd het
stoffelijk overschot opgehaald. Het is naar
het baarhuisje in Reeuwijk vervoerd. Mor
gen zullen de beide slachtoffers naar
Woudsend worden overgebracht waar Za
terdag de begrafenis plaats heeft.
(Van een hijzonderen correspondent) I
Dagelijks bereiken ons berichten
over de wreede gevechten en af
grijselijke plunderingen welke op
't Iberische Schiereiland plaats
hebben. Over de oorzaken en om
standigheden van deze barbaarsche
revolutie geeft onze Correspondent
juiste inlichtingen.
De strijd die thans in Spanje gevoerd
wordt is ontzettend bloedig en wreed; maar
men kan niet zeggen dat zij zonder weerga
is in de geschiedenis van dit ongelukkige
land. Spanje heeft reeds zoo vaak een bur
geroorlog meegemaakt en wanneer men de
betrekkelijke korte perioden in de laatste
130 jaar uitschakelt, kan men wel zeggen
dat het land eigenlijk nooit geen rust in de
'binnenlandsche politieke toestand gekend
heeft. Men kan zelfs nog verder in de ge
schiedenis van Spanje teruggaan, tot de op
stand van de Comuneros in het jaar 1521.
Vanaf het jaar 1808 werd Spanje bijna
onophoudelijk door binnenlandsche onlus
ten geteisterd en werden er stroomen bloeds
vergoten. Vooral tijdens den Carlistenoor-
log rond het midden der vorige eeuw waren
er bloedige verliezen te betreuren. Deze
binnenlandsche onlusten waren nog des te
meer tragisch, omdat zij samen vielen met
die periode van Spanje's geschiedenis, waar
in de laatste overblijfselen van het vroeger
zoo geweldig koloniaal bezit totaal verlo
ren gingen. Meer den een eeuw lang heeft
de verwarde binnenlandsche toestand
Europa in spanning gehouden en telkens
weer drong zich de vraag op, welke toch
wel de diepere oorzaken waren van een
dergelijke verbitterde burgerstrijd in eigen
huis. Vroeger kon men in 't algemeen zeg
gen dat de binnenlandsche onlusten in
Spanje hun oorzaak vonden in den strijd
tusschen twee Vorstenhuizen of tusschen
Monarchisten en Republikeinen, maar thans
moet een heel andere maatstaf worden aan
gelegd.
Thans blijkt dat het weldenkend deel der
natie in verzet is gekomen tegen het
Marxistisch wanbeheer, en de voortdurend
stijgenden invloed van Moskou op het
Iberisch Schiereiland.
Van den wereldoorlog heeft Spanje niet
veel geleden. Het blijft een groote verdien
ste van Alfons XIII dat hij aan a'lle pogin
gen om Spanje in den wereldbrand mee te
sleuren weerstand heeft geboden. Het was
voor Spanje een hachelijke situatie, vooral
toen ook Portugal de zijde der geallieerden
koos. Doch het feit dat Spanje neutraal
bleef, -heeft voor het land groote economi
sche voordeelen afgeworpen. Er kwam veel
geld in het land en reeds tijdens den oor
log maar vooral in de eerste jaren na den
wereldbrand kon men zoowel in Madrid
als Barcelona duidelijk de sporen waarne
men van een krachtige welvaart. Er werd
enorm veel gebouwd, nieuwe wegen werden
aangelegd, fabrieken rezen uit den grond,
handel en soheepvaart waren tot grooten
bloei gekomen. Ook in arbeiderskringen
deed men z'n voordeel met de hoogcon
junctuur die in de industrie was ingetreden.
Toch bleef het industriegebied een dank
baar terrein voor het alle gezag ondermij
nend werk der syndicalistische en commu
nistische leiders der vakvereenigingen. Ook
de oorlog tegen de Rifkabylen in Marokko
ging met groote verliezen gepaard en was
oorzaak dat ook in het binnenland onlus
ten ontstonden. In 1923 was de toestand zoo
hachelijk geworden dat Primo de Rivera
ingreep, een dictatuur vestigde en het land
toen reeds voor een Communistische ter
reur behoedde.
Nadat Primo de Rivera echter moest af
treden en ook de Koning het land moest
ontvluchten, was Spanje overgeleverd aan
het alles ondermijnend gestook van Mos-
kou's agenten.
De haat tegen de Kerk speelt bij de brand
stichtingen in kloosters, kerken en katho
lieke gebouwen niet de hoofdrol. Een
Spanjaard haat de Kerk niet, hoogstens die
priesters, welke onwaardig waren voor hun
verheven ambt, of die misbruik maakten
van hun invloed en macht. Maar de moor
den en brandstichtingen die thans werden
bedreven zijn niets anders dan een gevolg
van de uitbarsting der wilde instincten.
Daar waar bloeddorst en vernielzucht hoog
tij vieren is van een strijd om politieke
doeleinden niets meer te bemerken, daar
overheerscht slechts de duivelsche lust om
te vernielen. Daar zijn de laagste instincten
wakker geroepen, daar heerscht een ban
deloosheid die wellicht alleen slechts in d'e
geschiedenis van het Parijsche schrikbe
wind werd geëvenaard.
DE ZUCHT TOT PLUNDEREN
LOSGESLAGEN.
In Spanje is thans de naakte zucht tot
plunderen, het plezier om het te zien bran
den, de wellucht van het vernielen losge
slagen.
Van nature is de Spanjaard een heel an
der mensch. Hij is uitermate vriendelijk,
ridderlijk van aard en als men door het land
reist staat men verbaasd over deze hoffe
lijkheid, die den Spanjaard als een tweede
natuur geworden is. De tramconducteur
zal met een hoffelijk gebaar iedere fooi wei
geren en de kellner vindt het eigenlijk
slechts een toeval dat hij, terwijl de ande
ren zitten, met spijs en drank rondloopt om
degenen die aan tafel zijn te voorzien met
z'n goede gaven.
Het is absoluut geen fabel wanneer be
weerd wordt dat de Spaansche bedelaars
geen aalmoezen vragen doch slechts een ge
deelte van den overvloed der anderen ver
langen. Op de stations en in de trein kan
men iederen dag met eigen oogen gade
slaan, dat een edelman of een hooggeplaatst
officier of een rijk koopman een gewone
vrouw uit het volk met een paar korven
bij zich als een edele dame behandelt, haar
den voorrang geeft of haar behulpzaam is
bij het instappen in den trein. Dit is geen
demagogische vleierij, maar een natuurlijk
uitvoeisel van de wezenskenmerken' van den
Spanjaard, die geen onderscheid tusschen-
de burgers, dierhal-ve geen klassen duldt.
Wij hebben zelf een keer meegemaakt in
de omgeving van Granada, op weg naar
Malaga waar de weg heel slecht was en
onze auto slechts langzaam kon vooruit
komen. Voor ons reed een boerin op een
ezel. Het signaal van den chauffeur hoorde
zij blijkbaar niet omdat zij den wind tegen
had. Terwijl we haar slechts met moeite
konden passeeren, riep de chauffeur, die de
wagen heel langzaam liet rijden tot de
boerin: Maar m'n lief vrouwtje, waarom
rijdit je toch zoo precies midden op den
weg?" En toch, deze boerin was heelemaal
niet knap of jong en er was geen enkele
aanleiding om zoo uitermate vriendelijk te
zijn. Maar voor den chauffeur was zij nu
eenmaal de Senora muy Simpatica. De
boerin glimlachte even en ging met haar
ezeltje rechts van den weg rijden....
WAT ER AAN KUNSTSCHAT
TEN VERNIELD IS.
Wat er thans aan kunstschatten vernield
is, kunnen we nog moeilijk nagaan. Eerst
wanneer deze bloedige strijd beslecht is
zullen we de verlieslijst kunnen opmaken
van de verwoestingen die zijn aangericht.
Overal waar de Nationale troepen heer
en meester zijn behoeft men voor de kunst
schatten niet te vreezen, maar overal waar
communistische benden en uit de gevan
genis losgelaten bandieten hun terreur uit
oefenen wordt het eene kunstwerk na het
andere in blinde woede op schandelijke
wijze, doelloos vernield. De groote mees
ters zooals Greco, Zurbaran, Murillo en
anderen vindt men niet alleen in de mu
sea, maar vaak is een eenvoudig dorps
kerkje in het bezit van eefi of meerdere
kunstwerken van beroemde Spaansche
meesters. Hoe vaak gebeurt het niet dat
kleine kerkjes in hun schatkamers kost
bare cibories of remonstransen bewaren,
die vervaardigd zijn uit het goud dat Co
lumbus en zijn gezellen naar Europa brach
ten.
Iedere beschaafde mensch moet diep ont
roerd zijn bij het aanschouwen van de tra
gedie die zich afspeelt te midden van de
producten der Spaansche kunst. De ver
woestingen worden aangericht in de dui
velsche veronderstelling dat men thans in
twee uur meer kan „presteeren" als in twin
tig jaar.
De Spanjaarden zijn bij een burgeroorlog
onverbiddelijk: dat blijkt o.m. uit een
typisch monument in het gebergte bij Ma
drid waar een verweerde gedenksteen in
•herinnering brengt hoe twee Spanjaarden
elkaar op leven en dood bevochten hebben.
Onder de Nationalistische troepen is het
voorgekomen o.m. in Albacete dat de sol
daten die afgesneden waren van de hoofd
macht en door de Roode militie omsingeld
waren, elkaar doodschoten om niet in han
den der Communisten te vallen.
De strijd, die thans in Spanje gevoerd
wordt is ontzettend bloedig en wreed!
Dit nummer bestaat uit
drie bladen.
Wegens feestdag van Maria ten
Hemelopneming zal „De Leidsche
Courant" Zaterdag 15 Augustus
niet verschijnen.
Advertentiën voor 14 Augustus
s. v. p. tijdig opgeven.
DE DIRECTIE
(Kleine advertenties)
Zaterdag 15 Augustus, feestdag
van Maria ten Hemelopneming, zal
„De Leidsche Courant" niet ver
schijnen.
„Telefoontjes" worden Vrijdag
14 Augustus geplaatst.
DE ADMINISTRATIE
VOORNAAMSTE NIEUWS
BINNENLAND.
Bij het zeilen op de Reeuwijksche Plas
sen is gistermiddag een verloofd paar uit
Groningen verdronken. (1ste blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Olympische Spelen: De wed
strijden zijn gisteren voortgezet met matige
successen der Nederlandsche ploegen. (2de
blad).
In de heden voortgezette zwemwedstrij
den boekten de zwemsters nieuwe succes
sen. De schermers verloren. (1ste blad).
Schaken: In het to urn ooi te Notting
ham verloren Bogoljubov en Capablanca
gisteren hun partijen. (2de blad).
giliiiiuiiiiliiiiiiiiiiiiiiimmiiiililllliiiiililiU:
Olympisch Nieuws
E DRIE NED. ZWEMSTERS IN DE 5
HALVE FINALE 400 M. VRIJE
SLAG.
5 In de hedenmorgen voortgezette E
E zwemwedstrijden hebben de Neder- jZ
E landsche zwemsters Rie Mastenbroek, E
E Tini Wagner en Annie Timmermans S
E zich geplaatst in de halve finale op de E
E 400 M. vrije slag. Beide eerste eindig- S
E den als eerste', de laatste als tweede. E
E De Argentijnsche Zwemster Campbell S
E liet tegen Rie Mastenbroek verstek jZ
E gaan
E In het torenspringen voor dames E
E veroverde Amerika de twee eerste E
E plaatsen. E
In het hockey-tournooi verloor Ne- jjj
jjjj derland gisteren met 3—0 van 5
Duitschland. Er is nog een kans op
2 de derde plaats.
E De Ned. Sabeléquipe versloeg gis-
E teren ook Tsjecho Slowakije (124), j=
E doch verloor heden in den halven
eindstrijd van de Ver. Staten (79)
en van Hongarije (115).
Teleurstellende resultaten der Ned.
roeiers. j;
E De waterpolo-ploeg verloor met E
E van Hongarije en werd uitgeschakeld E
E voor de finale. Heden won het E
E Oranje-zevental met 54 van Oos- E
E tenrijk.
Ëiiiiiiiiiiiiiiimiminiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii?
