VRIJDAG 31 JULI 1936
No. 8484
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureau*: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Het schrikbewind te Madrid.
VOORNAAMSTE NIEUWS
27ste Jaargang
OE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per weekf 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en varkoop: S 0.50
Vrijheid en ordening
Het misbruik-maken van onze vrijheid
is, vanzelfsprekend, verkeerd. Maar 't is
ook vaak gezien de normale mensohelij-
ke zwakheden en verkeerdheden ver
klaarbaar.
Een voorbeeld. Een werkgever kan nog
een voldoende, hoewél matige winst ma
ken, als hij de arbeiders, die in zijn fabriek
werken, in dienst houdt voor het loon, dat
met hein is overeengekomen. Maar, gezien
het feit, dat hij jongere krachten goedkoo-
per kan krijgen, ontslaat hij verschillende
vaders van gezinnen, om er jongens voor
in de plaats te stellen.
Dat is verkeerd, zéér verkeerd. Maar 't
is ook verklaarbaar, in het licht van de
zelfzucht, welke de kieschkeurigheid van
de middelen, om een matige winst hooger
op te voeren, op zij dringt! Bedoelde daad
is verklaarbaar, waardoor zij haar slecht
heid, natuurlijk, niet verliest.
Doch onverklaarbaar wordt de meening
van hen, die, ziende fedten als het
hier-bedoelde en duizenden andere
gelijk-soortige, durven volhouden, dat onze
vrijheid van handelen op oeconomisch tei>
rein niet door dwingende maatregelen moet
worden gebonden en ingeperkt. Dit is een
meening, welke onverklaarbaar is in men-
schen, die niet volkomen-opzettelijk, in
meer dan normale menschelijke boosheid,
het kwade willen, tenzij deze menschen
teneenenmale verblind zijn door him
liefde voor het dogma van de vrijheid!
Ieder Katholiek, als zoodanig wij
aarzelen geen oogenblik, deze stelling te
poneeren moet verlangen naar „or
dening" in het oeconomisch leven. Om ver
schillende redenen. Eén van deze redenen
is: de noodzakelijkheid, dat er aan werk-
gevers-willekeur een ednde komt.
Altijd is 't een waarheid geweest, maar
vooral in een tijd als deze is deze waarheid
in de practijk zoo schrijnend: Onbeperkte
vrijheid voor de oeconomisch-sterken be-
teekent slavernij voor de oeconomisch-
zwakken.
De inperking van de hier bedoelde vrij
heid is één der redenen, waarom wij voor
standers zijn van „ordening", een der
goede vruchten, welke „ordening" zal af
werpen.
Er zijn, zooals de lezer weet, meer rede
nen, die „ordening" wenschelijk en noodza
kelijk maken. De eerste reden is gele
gen in het streven, om het productie- en
distributie-proces doelmatig en doeltref
fend te doen zijn, veel meer dan zulks het
geval is bij een bandelooze oeconomische
vrijheid.
Wij willen de „ordening", omdat wij wil
len zoo veel mogelijk welvaart voor allen,
omdat wy willen rechtvaardigheid.
De wereld
in vogelvlucht
Er komt nog altijd geen teekening in den
Spaanschen burgeroorlog. Beide partijen
zijn tegen elkaar opgewassen en hoewel er
hier en daar successen worden gemeld,
dreigt er een soort evenwichtstoestand in
te treden, welke weinig goeds voorspelt
voor den duur van de gevechten.
Het gewichtigste feit van den dag is
als de berichten daaromtrent tenminste op
waarheid berusten dat de havenstad Va
lencia zich bij den opstand zou hebben aan
gesloten. Indien dit juist is, zouden de na
tionalisten erin geslaagd zijn, de hoofdstad
te isoleeren. Zij hebben reeds gemeld, dat
zij de watertoevoer van de stad hebben af
gesneden, met de inneming van Valencia
zouden zij ook de levensmiddelen-toevoer
kunnen afsnijden. De overgave van Valen
cia wordt evenwel door de regeering ont
kent, zoodat daaromtrent nog geen zeker
heid bestaat. Ook uit het gebergte te Noor
den van Madrid, waar generaal Mola ope
reert, worden successen van de nationalis
ten gemeld.
Nu de groote opmarschen tot stilstand
zijn gekomen, wordt de strijd vooral ge
voerd door het wederzijds bombardeeren
van elkanders stellingen uit de lucht. Tot
Angstige dagen in de Spaansche hoofdstad.
Lijken der gesneuvelden op straat verbrand.
(Van onzen Spaanschen Correspondent).
Met groote moeite is onze Spaan
sche correspondent er in geslaagd
om een Brief uit Madrid via Lissa
bon aan ons adres te-doen toeko
men.
Wij laten thans den inhoud volgen
van dit belangrijk schrijven, dat
een juist beeld geeft van de volsla
gen anarchie die zich van de
Spaansdie hoofdstad heeft meester
gemaakt.
Ofschoon het leven te Madrid weer haar
gewoon verloop heeft gekregen, (de stads-
telefoon heeft altijd normaal gewerkt) zijn
we toch practisch van de heele buitenwe
reld afgesloten. Intercommunale verbin
dingen kan men niet meer verkrijgen; de
telegraaf is buiten werking gesteld; parti
culiere auto's zijn in beslag genomen en
het spoorwegverkeer is totaal in de war.
We weten niets van hetgeen er op 20 Kilo
meter afstand van de stad gebeurt; want
nauwelijks zijn de radioberichten, die door
de regeering worden verspreid, uitgezon
den, of de rebellen dementeeren onmiddel
lijk wat door de regeering werd beweerd.
Ik ben dus practisch onmogelijk in staat
om u een totale indruk te geven van het
drama, dat wij thans beleven: ik kan u
slechts mededeelen, wat ik op mijn tochten
door de stad heb gezien en ondervonden.
Ik weet zelfs niet eens, of dit artikel, dat
ik aan veilige handen heb toevertrouwd en
met een koerier naar Lissabon laat bezor
gen, wel ooit de Portugeesche grens zal be
reiken.
Het stadsbeeld te Madrid.
In de hoofdstad hebben wij dagen achter
een onder een waar schrikbewind geleefd.
Niet vanwege de opstandelingen, wier lot
vrij spoedig bezegeld was, maar vanwege
de overwinnaarsen de anarchisten, die
door de regeering van geweren en munitie
waren voorzien, en die het geheele stads
beeld beheerschten. Onder voorwendsel,
dat zij een overwinning vierden, organi
seerden zij op de pleinen en straten der
stad de meest losbandige vertooningen, ze
schoten in het wilde weg in alle richtin
gen' en dwongen de weinige voorbijgan
gers om met opgeheven gebalde vuist hun
weg te vervolgen. Voeg daar nog bij, dat
de meeste leden van deze bewapende ben
den jongens waren van 14 tot 18 jaar,
vrouwen en meisjes, die gewapend waren
met revolvers, omdat ze de kunst niet ver
stonden met een geweer te schieten.
Herhaalde malen hebben deze benden
getracht de enkele opstandelingen, de z.g.
„pistoleros" te verdrijven, die op de daken
hun toevlucht gezocht hadden; in de Re
publikeinen-straat werden twee huizen en
een groot magazijn leeggeplunderd en in
brand gestoken, onder voorwendsel, dat
zich daar „pistoleros" hadden verborgen.
Uit het onderzoek, dat werd ingesteld, is
echter gebleken, dat het groote arbeiders
woningen waren en een coöperatief levens-
middelenbedrijf, drie gebouwen, die allen
eigendom waren van de socialistische partij.
De uitgelaten vreugdebetoogingen van
de verdedigers der Republiek hebben in
verschillende stadsgedeelten aanleiding ge
geven tot nieuwe incidenten. In verschil
lende straten van de wijk Puerta del Sol
zijn de politieposten in hospitalen herscha
pen, want telkenmale als een optocht voor
bij trok, moesten verschillende gewonden
in de politieposten worden binnengedra
gen.
nog toe hebben de regeeringstroepen hier
bij een voorsprong, daar zij beschikken
over de meeste vliegtuigen. Vandaar dat de
tegenstanders der regeering alles op haren
en snaren zfetten om vliegtuigen aan te koo-
pen in het buitenland. Italië heeft naar
uit een ongeval is gebleken reeds 6 vlieg
tuigen geleverd. Zij werdep naar Marokko
gedirigeerd, waarschijnlijk om de vloot der
regeering te bombardeeren, die het ver
schepen van Marokkaansche troepen naar
Spanje belemmert. Twee van deze vliegtui
gen zijn evenwel bij Oran in zee gevallen.
De bemanning werd deels gedood, deels
gearresteerd.
Als dat alles maar geen internationale
verwikkelingen met zich nasleept!
Onzekere toestand in heel
de stad.
De regeering vertrouwt zelf deze ban
delooze troepen ook niet al te best; zij is
bang van deze gewapende burgers met
een pet op en opgestroopte hemdsmouwen.
Alle departementale gebouwen, electrici-
teitswerken, banken enz. worden bewaakt
door stormtroepen van de burgerwacht, die
uitgerust zijn met kleine snelvuurkanon
nen en pantserwagens. Sinds gisteren is de
straat, waarin zich de Italiaansche en Duit-
sche Ambassade bevindt, afgezet door
stormtroepen. Op borden zijn opschriften
aangebracht, waarin vermeld staat, dat
iedere poging om deze gebouwen aan te
vallen of te beschieten onmiddellijk zal
gestraft worden met terechtstelling ter
plaatse. De laatste 24 uren is er eenige
verbetering in den toestand ingetreden.
De regeering was genoodzaakt om in al
ler haast alle beschikbare strijdkrachten,
zoowel militairen als gewapende arbeiders,
in de richting van Somo Sierra te dirigee-
ren, om de opstandelingen die op 50 K.M.
afstand gelegerd waren, een verder voort
rukken te beletten. Sindsdien is het veel
rustiger geworden in de straten der stad.
Intusschen durft nog niemand het wa
gen, om in een auto door de stad te rijden.
Het minste wat zoo iemand zou kunnen
overkomen zou zijn, dat zijn automobiel
werd gerequireerd. Intusschen functionee-
ren de gemeentebedrijven weer en de
„pistoleros' gaan voort met hier en daar
geweervuur te openen, teneinde de autori
teiten voortdurend te verontrusten. De
Guardia Civil patrouilleert door de straten
en heeft streng order gekregen om iedere
„pistolero" ter plaatse dood te schieten. In
de omgeving van de Puerta del Sol heb ik
zelf gezien hoe een lijk van een dezer ge
sneuvelde franc-tiereurs met twee bussen
benzine werd begoten en op straat ver
brand.
De houding der geestelijkheic
In Madrid zelf zijn vier kerken door het
gepeupel in brand gestoken. Het klooster
der Carmelieten is tot staatseigendom ver
klaard en in een kazerne veranderd. De
driehonderd religieusen werden genood
zaakt hun geestelijk gewaad af te leggen,
een burgerlijk kleed aan te doen en het
klooster te verlaten.
Deze anti-godsdienstige furie is feitelijk
onbegrijpelijk. De geestelijkheid heeft zich
bij de jongste gebeurtenissen absoluut af
zijdig gehouden. Ja, wat meer is, de gees
telijkheid heeft het niet onder stoelen of
banken gestoken, dat zelfs, wanneer een
opstand zou slagen, het de groote vraag zou
zijn of een dergelijke revolutie aan Spanje
eenigerlei bekwameregeering zou kunnen
schenken. In talrijke wijken der stad héb
ben de priesters hun beste zorgen gewijd
aan de gewonden. Neergeknield op de bar
ricaden hebben zij onder een regen van
kogels geestelijken bijstand verleend aan
de slachtoffers of legden zij ter plaatse een
noodverband aan. Andere priesters durfden
zich niet op straat vertoonen, uit vrees
dat zij onmiddellijk zouden worden ver
moord. Herhaaldelijk is door de geestelij
ke autoriteiten een beroep gedaan op de
regeering, om de eigendommen der Kerk
te verdedigen, doch de kerken en kloosters
werden aan de woede van het gepeupel
prijs gegeven.
Overdag zoowel als 's nachts krijgt men
een heel ongewoon stadsbeeld te aanschou
wen. Overdag moeten alle vensters ge
opend blijven, omdat men bang is dat er
van achter de getraliede blinden geschoten
zal worden; 's nachts moeten de huizen zoo
veel mogelijk verlicht zijn, en, als de avond
over de stad daalt, ljjkt het wel of er een
feestelijke verlichting ontstoken is!
Een tragisch feest inderdaad!
De troepen, die men op de rebellen heeft
afgestuurd, zijn meestal nog kinderen. Men
houdt zijn hart vast als men ziet, hoe deze
deugnieten gewapend worden met geweren,
die grooter zijn dan zijzelf, terwijl zij mi
trailleurs meevoeren, waarvan zij een uur
tevoren nog niet wisten, hoe deze moord
werktuigen bediend moesten worden.
Dat soldaten haar het front vertrekken
om te vechten, och, dat is eenmaal een
doodgewone tragedie geworden, maar dat
kinderen bewapend worden om te vechten,
dat is onmenschelijk! Voor de regeering
£JIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII.<IIII£
I Olympisch Nieuws
E Plotseling is Mevrouw Braun met s
E Rie Mastenbroek en de beide Indi- S
E sche zwemmers Stam en Haasman te S
E Berlijn aangekomen. Zij vond het be- S
E ter niet zoo laat naar Berlijn te trek- S
E ken om haar poulains gelegenheid 5
E te geven te acclimatiseeren. Een on- 5
E derhoud met Mevrouw Braun. (Zie E
E 2de blad).
ËllllllllllllllllllllllllllllllllIUHIIIIIIHIIIIIIIIir
bestond er echter geen andere mogelijk
heid. De groote massa der arbeiders moest
haar leven in de groote stad zelf in veilig
heid stellen, want de soldaten hadden voor
75 procent de zijde der opstandelingen ge
kozen.
Wanneer men de troepen naar het front
ziet vertrekken, is men ooggetuige van
hartroerende tooneelen. Maar de algemee-
ne indruk, dien men krijgt, is deze: dat deze
gewapende burgers met een wilde haat be
zield zijn. Dit is in ieder geval zeker, dat,
hoe de uitslag van den strijd ook moge zijn,
er een gapende klove geschapen is tusschen
de militairen en het volk. Alleen de lucht
vaart mag zioh in de algemeene sympathie
van regeering en volk verheugen. Wij heb
ben zelf gezien hoe verschillende officie
ren-vliegers op de schouders van het
enthousiaste volk werden rondgedragen,
of door tallooze vrouwen als om strijd
hartstochtelijk werden omhelsd.
Dit vindt zijn verklaring in het feit, dat
de luchtvaart nog een wapen is van betrek
kelijk jongen datum en. dat voor de avia-
teurs het ideaal van het Koningshuis nau
welijks eenige beteekenis heeft. Wat men
in het buitenland wellicht niet zou ver
moeden is, dat het ideaal van een Monar
chie in het andere kamp toch een beslis
sende rol gespeeld heeft. Immers met de
kreet: „Leve de Koning!' werd in Navarra
de opstand geproclameerd.
In de omgeving van Madrid is alles in
staat van verdediging gebracht. Tot iederen
prijs wil men den opmarsch naar Madrid
tot staan brengen. Doch, ook al zou de re
geering hierin slagen, dan zal men toch
nog steeds rekening moeten houden met
een guerilla-oorlog. In Madrid rekent men
er dan ook op, dat de burgeroorlog nog
geruimen tijd zal voortduren.
Voor de regeering is het een heel moei
lijk vraagstuk, wat er met Marokko moet
geschieden, waar de opstand is uitgebro
ken en waar de rebellen thans nog heer en
meester zijn. De regeering was absoluut
niet op de hoogte van wat er zich in Marokko
afspeelde. Het was zelfs zoo sterk, dat de
regeering besloten was het derde regiment
van het Vreemdelingenlegioen naar Ma
drid te ontbieden om de Republiek te ko
men verdedigen. En juist de soldaten van
dit regiment zijn het eerst aan het muiten
EEN EUCHARISTISCH WONDER?
Wat j.L Zondag in de kerk te Paganico
Sabino voorviel.
Het Italiaansche Telegraaf-agentschap
Stefani zond gisteren het volgende tele
gram uit Rome:
„De bisschop van Rieti, Z. H. Exc. Mgr.
Massimo Rinaldi, is door de Congregatie van
het H. Officie gemachtigd, in zijn diocees
een proces in te leiden om de authenticiteit
vast te stellen van een mirakel, dat zich
heeft voorgedaan in de kerk te Paganico Sa
bino en dat hierin bestaat, dat (bij het bre
ken van de H. Hostie) bloed uit de H. Hos
tie spoot.
De bisschop heeft onmiddellijk een spe
ciaal tribunaal aangewezen, om genoemd
proces in te leiden.
Er dient in dit verband aan herinnerd te
worden, dat een soortgelijk mirakel zich in
1263 heeft voorgedaan te Bolsena, hetwelk
aanleiding werd tot den bouw van de prach
tige kathedraal te Orvieto en dat Raphael
de stof leverde voor één van zijn schoonste
werken".
De „Maasbode" teekent hierbij o.m. aan:
Tot zoover het telegram van Stefani. In
zijn al te groote beknoptheid doet dit draad-
bericht nauwelijks vermoeden, dat men hier
met een gebeurtenis te doen heeft, niet
jaren geleden, maar van één der laatste
dagen, n.l. Zondag 26 Juli j.L
Wij vestigen er de aandacht op, dat waar
de berichten spreken van mirakel wij op
grond van de voorzichtigheid, die naar ka
tholieke traditie en in navolging van het
voorbeeld van het Kerkelijk gezag zelf
steeds moet gevolgd worden deze kwa
lificatie van het gebeurde aanvaarden als
een voorloopige, d.w.z. onder reserve van
Dit nummer bestaat uit
drie bladen.
BUITENLAND.
De Spaansche nationalisten melden weer
eenige vooruitgang. Is Valencia door hea
veroverd? (1ste blad).
De incidenten te Weenen. (2de blad)
BINNENLAND.
De bisschop van Rieti, Z.H. Exc. Mgr.
Massimo Rinaldi, heeft van de Congregatie
van het H. Officie opdracht gekregen, een
onderzoek in te leiden, om de authentici
teit vast te stellen van een voorval, dat ver
ondersteld wordt, een Eucharistisch won
der te zijn en hetwelk j.l. Zondag te Paga
nico Sabino (diocees Rieti) heeft plaats
gehad. (2de blad).
De Hoogeerw. heer J. M. v. d. Tuyn, de
ken van 's-Gravenhage, is door Z.H. den
Paus tot Geheim Kamerheer benoemd.
(Kerkn., 2de blad).
Verschillende doodelijke ongevallen.
(Gem. Ber. 2de blad).
Bij het baden verdronken. (Gem. Ber. 2de
blad).
In Amsterdam een vliegenvangersfabriek,
in Geldrop een stroohulzenfabriek afge
brand. (Gem. Ber. 2de blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Olympische spelen: Neden.
Hokey-ers en eenige zwemmers te Berlijn
aangekomen. (3de blad).
Schaken: Euwe wint van Maróczy in
de tiende ronde van het toumooi te Zand-
voort. Een groot schaaktaurnooi te Am
sterdam. (3de blad).
Wielrennen: Tour de France. De
laatste loodjes. Pijnenburg triomfeert te
Hilversum. (3de blad).
Tennis: Wordt Perry prof?
Athletiek: Nat. wedstrijden te Lei
den. (3e blad).
VOORHOUT.
Klooster-jubileum.
Onze ex-plaatstgenoote de Eerw. Zuster
Maura, in de wereld mej. Wilhelmina Maria
Romijn, hoopt op 4 Augustus a.s. haar zil
veren kloosterfeest te vieren in de Con
gregatie van De Goddelijke Voorzienigheid
te Noord wij kerhout.
Het zal haar dien dag zeker niet aan be
langstelling ontbreken.
de eventueele erkenning als een definitieve
door de bevoegde Kerkelijke overheid.
Gelijk men weet, hebben wij bij herha
ling, als het ging over gevallen, waarbij
mogelijk bovennatuurlijke werkingen in het
spel waren, ons eerst tot de bevoegde Ker
kelijke overheid gewend om inlichtingen
over de toedracht der feiten (een even
tueele Kerkelijke uitspraak volgt doorgaans
veel later).
In dit geval meenen wij uit de bege
leidende omstandigheden de onmiddel
lijke bemoeiingen van den bisschop van het
betrokken diocees en de inmenging van de
de Congregatie van het H. Officie te
mogen aannemen, dat men met gebeurtenis
sen te doen heeft, die de ernstige belang
stelling van de geloovige wereld ten volle
verdienen.
Zulks natuurlijk geheel afgescheiden van
de kwestie, hoedanig het eventueele einr
oordeel van het kerkelijk gezag omt
deze voorvallen zal luiden.