No. 8445
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
GRONDWETS
HERZIENING.
DE WAALBRUG
GEOPEND
27ste Jaargak.b
DINSDAG 16 JUNI 1936
3)e £cld^eheSoii^aitt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
Het rapport der
Commissie verschenen.
De wereld
in vogelvlucht
DE VOORSTELLEN VAN DE
STAATSCOMMISSIE.
Het rapport van de staatscommissie ter
voorbereiding van de partieele grondwets
herziening is thans gepubliceerd.
De commissie doet in dit rapport de vol
gende voorstellen:
DRUKPERSVRIJHEID.
Ten einde misbruik van de drukpersvrij
heid tegen te gaan wprdt voorgesteld de
mogelijkheid in onze wetgeving te openen
lom het verschijnen van bepaalde uitga
ven, die een grove inbreuk maken op de
•openbare orde, tijdelijk te verbieden.
INKOMEN VAN DE KROON.
Voorgesteld wordt, dat de bedragen,
vastgesteld voor het inkomen der Kroon,
•gewijzigd zullen kunnen worden bij een
wet, waarvan het ontwerp in elke Kamer
met een gequalificeerde meerderheid van
twee derden van het aantal leden dier Ka
mer wordt aangenomen.
Tot nog toe moest voor het aanbrengen
van een wijziging het geheeie stroeve ap
paraat van een grondwetherziening in
werking worden gesteld.
Het jaarlijksche inkomen van den Ko
ning of Koningin, thans ƒ1.200.000.wil
men brengen op 1.000.000.
De commissie acht het verder een leem
te, dat in de grondwet geen jaarljjksch in
komen wordt verzekerd aan den gemaal
van een regeerende Koningin, alsmede aan
den gemaal eener Prinses, vermoedelijke
troonopvolgster. Zij geeft in overweging,
hierin bij deze gelegenheid te voorzien.
Het inkomen van den Prins-gemaal uit
's Rijks kas wil men gesteld zien op
J 200.000.
VERGOEDING TWEEDE KAMER
LEDEN.
De schadeloosstelling voor leden der
Tweede Kamer wil men met 1000.ver
lagen tot 4000.— per jaar. Het pensioen
dient volgens de commissie gebracht te
worden van 150.op 120.per jaar
tot een maximum van ƒ2400.p. j.
(thans ƒ3000.
RAAD VAN STATE.
De commissie ziet geen aanleiding wij
zigingen aan te brengen in de taak van den
Raad van State.
EVENREDIG KIESRECHT.
Het evenredig kiesrecht wenscht men
niet te wijzigen; alleen wil men den ge
wonen wetgever iets meer armslag geven
bij de uitwerking, in dien zin, dat hij niet
verplicht zal zijn, de wiskundige evenre
digheid zoo dicht mogelijk te benaderen.
KAMER VOOR HET BEDRIJFSLEVEN.
Instelling van een Kamer voor het be
drijfsleven naast de Eerste en Tweedie Ka
mer wordt door de commissie afgewezen.
Wel is de commissie van meening, dat
>goede gronden zijn aan te voeren voor het
nader aanwijzen van een weg in de grond
wet voor organen, die, blijvend op het
eigen terrein van het bedrijfsleven, rege
lend zullen kunnen optreden.
PARLEMENTAIRE ONSCHEND
BAARHEID.
Een volksvertegenwoordiger die onwet
tige middelen en wegen aanprijst of be
vordert moet men zijn lidmaatschap kun
nen ontnemen. De opengevallen plaatsen
zullen niet vervuld, kunnen worden. Ver
der wordt voorgesteld de parlementaire on
schendbaarheid van ministers en Kamer-
De geruchten, dat er een tweespalt zou
zijn in het Britsche kabinet ten aanzien
van de kwestie van de opheffing der sanc
ties, worden van officieele Engelsche zijde
weer tegengesproken. Eden zou zich in
geen geval verzetten tegen zijn collega's,
wanneer deze tot de conclusie zouden ko-
mén, dat de sancties tegen Italië opgehe
ven moesten worden. Zelfs zou er reden
zijn om aan te nemen, dat Eden het met
zijn collega van financiën Chamberlain
eens was. Wanneer deze rechtzettingen
juist zijn, komt het weer neer op onze
aanvankelijke veronderstelling, dat de
Britsche regeering bezig is, haar overstag
gaan voor te bereiden. Men verwacht, dat
er morgen een kabinetsraad zal worden
gehouden over de sanctie-politiek en dat
Eden nog deze week in het Lagerhuis een
belangrijke verklaring zal afleggen. Italië
verwacht blijkbaar niet anders dan dat
de sancties zullen worden opgeheven,
want in de Italiaansche pers waarin
geen woord geschreven wordt, dat niet
door de regeering is goedgekeurd komt
reeds een hooge toon tot uiting, en wordt
gezegd, dat de opheffing der sancties geen
voorwerp van onderhandeling kan zijn en
dat deze eerst van de baan moeten zijn,
wil de weg vrij komen tot onderhandeling
met Italië. Mussolini voelt zich blijkbaar
weer safe.
De stakingsbeweging is in Frankrijk nog
niet geheel ten einde. Er zijn nog duizen
den arbeiders, die het werk niet hebben
hervat. Men begint er zich thans reken
schap van te geven, dat een belangrijk
aandeel in de stakingsleiding vreemdelin
gen hebben gehad, die uit hun vroegere
vaderland zijn uitgewezen en nu in Frank
rijk den boel op stelten zetten. Van de te
genwoordige Fransche regeering hebben
zij weinig te vreezen, maar de kans is niet
denkbeeldig, dat zij bezig zijn, den weg te
bereiden voor fascistische bewegingen.
Vreeselijk vliegongeluk
in Noorwegen
PASSAGIERSTOESTEL OMLAAG
GESTORT.
Alle zeven inzittenden gedood.
OSLO, 16 Juni. (A.N.P.) Het Noorsche
passagiersvliegtuig „Havoern", van den
luchtdienst BergenDrondjemTromsoe,
behoorende tot de Noorsche luchtvaart
maatschappij is hedenmorgen tijdens mist
tegen den berg Lihesten aan de Noordkust
van de Sogne-fjord gevlogen en omlaag
gestort.
Het toestel is gevonden op een berghel
ling op 400 Meter hoogte. Alle zeven inzit
tenden, n.l. vier leden der bemanning en
drie passagiers, zijn om het leven geko
men.
■leden op te heffen ter zake van opruiing
of schending van geheimen.
ALGEMEENE REKENKAMER.
Afwijzend staat de commissie tegenover
het denkbeeld om de Algemeene Reken
kamer af te schaffen en de controle over
de rijksinkomsten en uitgaven in het de
partement van Financiën te concentree-
ren. Evenmin wenscht men die mogelijk
heid te openen, dat de Algemeene Reken
kamer zal bestaan uit een lid.
GRONDWETSWIJZIGING.
Ook in de procedure van grondwetswij
ziging wenscht men geen verandering aan
te brengen.
MINISTER EN KAMERLID.
Het ministerschap en het kamerlidmaat
schap wil men onvereenigbaar verklaren,
maar tevens wil men bepalen, dat een mi
nister, bij een verkiezing tot lid der Sta-
ten-Geraal gekozen, ten hoogste drie
maanden na zijn toelating het ambt van
minister en het lidmaatschap der Staten-
Generaal vereenigen kan.
STAATSSECRETARIS.
De commisie acht invoering van het
ambt van staatssecretaris, lid van het mi
nisterie, niet wenschelijk.
Koninklijk bezoek aan
Arnhem en Nijmegen
Arnhem en Nijmegen zijn heden in feest
tooi.
Vandaag hebben H. M. de Koningin en H.
K. H. Prinses Juliana een officieel bezoek
gebracht aan Arnhem en Nijmegen in ver
band met het gereedkomen en ingébruik
nemen van de vaste oeververbingen over
den Rijn en den Waal.
Een lang gekoesterde wensch is in beide
steden met de totstandkoming van de beide
vaste bruggen in vervulling gegaan. De mi
sère met schipbrug en pont veer is voorbij.
Het verkeer van Noord naar Zuid kan onaf
gebroken doorgang vinden.
Het koninklijk bezoek is in beide steden
gepaard gegaan met spontane huldebetui
gingen aan de vorstelijke bezoeksters, die
overal met groot enthousiasme werden be
groet.
De aankomst te Arnhem.
Om 10 uur van Het Loo vertrokken, arri
veerden H. M. de Koningin en H. K. H.
Prinses Juliana te omstreeks half elf uur
per auto te Arnhem.
De vorstelijke personen en haar gevolg
maakten allereerst een rijtoer door verschil
lende wijken van de stad waar de drukte
buitengewoon groot was.
Op verschillende punten werden de hooge
gasten bloemen aangeboden.
Voordat de stoet de Groote Markt be
reikte, inspecteerde de Koningin de troepen
van het Arnhemse he garnizoen, welke aan
de Noordzijde van de Walburgstraat ston
den opgesteld. Op het'Velperplein brachten
4000 schoolkinderen een zangbulde.
Te voet over de Rijnbrug.
Onder geestdriftige toejuichingen der
schooljeugd en der toeschouwers nam het
gezelschap na afloop der zanghulde weder
om in de auto's plaats, om via de Velper-
binnensingel naar den oprit van de Nieuwe
Rijnbrug te rijden.
Deze was sedert des morgens 10 uur voor
alle verkeer gesloten.
Bij het begin van. de brug stapten de
vorstelijke bezoeksters wederom uit, om
zich te voet over de brug te begeven. Op de
brug had zich opgesteld de Minister van
Waterstaat jhr. ir. O. C. A. Van Lirt de
Jeude, die de Koningin en de Prinses ver
welkomde en haar vervolgens naar de over
zijde leidde, waar men zich in de auto's be
gaf, om over den nieuwen straatweg naar
Nijmegen te rijden.
Naar Nijmegen.
Het verkeer van Arnhem naar Nijmegen
was tusschen 10 en 13 uur volkomen stil
gelegd.
De auto's, motorrijtuigen etc., welke deel
namen aan de stertocht van den A. N. W. B.
werden opgesteld aan den Apeldoornschen
weg en gingen na afloop van het koninklijk
bezoek als eerste over de groote Rijnbrug,
in de richting Nijmegen.
Nijmegen was intusschen ook in feest
stemming gemaakt. Even na twaalf uur
was het, toen alle klokken der vele Nij-
meegsche torens 'begonnen te luiden ten tee-
ken, dat het koninklijk gezelschap uit de
richting Arnhem de stad naderde.
Aangekomen aan den voet van den noor
delijken oprit der Waalbrug werd even halt
gehouden in het dorp Lent, waar schoolkin
deren en jeugdvereenigingen de beiden
vorstinnen een zanghulde brachten.
Het was ongeveer kwart over twaalf, toen
de koninklijke auto op de brug arriveerde.
Hier werd H. M. opgewacht door den Mi
nister van Waterstaat jhr. ir. O. C. A. Van
Lidth de Jeude, met een gedeelte van zijn
staf.
H. M. inspecteerde de brug en bewonder
de het uitzicht, dat geboden wordt vanaf
de middelste overspanning, welke een lengte
van 244 meter overspant en de grootste
brugboog van Europa is.
Halverwege de brug, waar 't grondgebied
der gemeente Nijmegen aanvangt, werd H.
M. begroet door den burgemeester van Nij
megen. Hier werden bloemen aangeboden
aan de Koningin door een dochter van bur
gemeester Steinweg, terwijl een dochter van
den voorzitter van de „commissie Waalbrug
1936" mr. K. Weve, aan de Prinses een rui
ker overhandigde. Een oogenblik later weer
klonken de plechtige tonen van het Wil
helmus.
Na bezichtiging van de brug namen de
vorstinnen plaats op een podium, dat aan de
Nijmeegsche zijde van de brug was opge
richt, op welk podium zich de genoodigden
verzameld hadden.
De Minister van Waterstaat, sprak nadat
H. M. de Koningin en H. K. H. Prinses Ju
liana hadden plaats genomen een openings
rede uit.
H. M. de Koningin, begeleid door den Mi
nister van Waterstaat, begaf zich daarop
weer op de brug. Een dochtertje van den
■hoofdingenieur-directeur van den Rijkswa
terstaat ir. W. J. M. Harmsen bood de vors
tin de zilveren schaar aan om het koord, dat
de overgang over het nieuwe bouwwerk
afsloot, door te knippen.
H. M. de Koningin keerde daarna terug
naar de genoodigden, waar eerst de commis
saris van de Koningin in de provincie Gel
derland, mr. S. Baron van Heemstra een
rede hield.
Tenslotte hield de burgemeester van Nij
megen, de heer J. A. H. Steinweg een korte
toespraak.
Nadat de burgemeester aan H. M. de
Koningin en H. K. H. Prinses Juliana een
door J. C. Wienecke ontworpen plaquette
had overhandigd, werden de leden van de
„Burgerij-commissie voor Waaloverbrug
ging 1905" aan H. M. de Koningin voorge
steld.
Na afloop der openingsplechtigheid ver
trokken H. M. de Koningin en H. K. H.
Prinses Juliana met gevolg per auto, ter
wijl de aanwezigen spontaan het Wilhel
mus zongen, langs de nieuw aangelegde
parken aan den Nijmeegschen brugoprit,
langs het Keizer Lode wij kplein en den
Oranjesingel. Overal, waar de vorstelijke
personen passeerden, werden zij luide door
het publiek toegejuicht. Op het station
stond het koninklijk rijtuig gereed, waarin
de Koningin en de Prinses de lunch ge
bruikten.
De brug in gebruik.
Nadat de hoogte gasten de brug hadden
verlaten, het was ruim half twee ge
worden, legde „het verkeer" beslag op
de brug. Van de Lentsche zijde verscheen
een stroom van verkeersmiddelen, optrek
kende in vier colonnes, gevormd door de
deelnemers aan den sterrit van den A. N.
W. B. de honderden auto's en motorrij
wielen, gevolgd door de wielrijders, wan
delaars en ruiters, trokken in triomf
over de nieuwe oeververbinding de stad
binnen en verspreidden zich daar naar de
controleposten om hun herinneringsdiplo
ma te ontvangen.
De voertuigen waren feestelijk opge
sierd en de veroveraars van dit nieuw ter
rein toonden zich de plechtigheid van het
moment wel bewust.
Rijtoer door de stad.
Te half drie vertrokken de Koningin en
de Prinses voor een rijtoer door de stad.
De route liep eerst door de benedenstad
dan over den Voer weg naar den centrale
winkelbuurt, om vervolgens na een rit
langs de Zuidelijke buitenwijken via het
Keizer Lode wijkplein terug te keeren naar
het station, waar de koninklijke trein ge
reed stond.
Nadat het Koninklijk Gezelschap met
den trein naar 's Hertogenbosch vertrok
ken was, bleef in de volle stad den gehee-
len avond de feeststemming heerschen.
Te kwart over vier hield de Minister
van Waterstaat een receptie in het con
certgebouw „De Vereeniging" bij welke
gelegenheid hem door den burgemeester
van Nijmegen de Waalbrugplaquette werd
ter hand gesteld.
Des avonds geeft de Nijmeegsche Kamer
van Koophandel in „De vereeniging" een
maaltijd, waarbij vele genoodigden zullen
aanzitten.
Dit nummer bestaat uit
drie bladen.
NED. OOST-INDIE
Het daagt in het Oosten.
DE AFTREDENDE GOUVERNEUR-
GENERAAL IS OPTIMISTISCH.
Er zijn lichtpunten voor Ned.-Indië.
De aftredende gouverneur-generaal jhr.
mr. B. C. de Jonge heeft gisteren voor het
laatst de zitting van den Volksraad te Ba
tavia geopend en daarbij een redevoering
gehouden, waarin hij erop wees, dat de be
grooting voor 1937 een minder somber beeld
vertoont dein aanvankelijk werd verwacht.
De verwachtingen dienaangaande waren
niet hoog gespannen. Maar wat zegt: „min
der somber"? Het zegt weinig, aldus Z.E.,
omdat nog steeds geen verder liggend doel
kon worden gesteld en bereikt dan „geen
toeneming van schuld".
De belastingen zijn nog steeds op een
te hoog peil gehouden. Een armslag kon
nog niet worden verkregen. De bezuiniging
en versobering moesten onverbiddellijk
worden voortgezet. Maar toch zegt deze
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De stakingsbeweging in België. (2de
blad).
Vreemde opruiers bij de Fransche sta
kingen. (2de blad).
Inzake de sanctie-kwestie zou geen
meeningsverschil zijn in het Engelsche
Kabinet. (2de blad).
In Ned. O.-Indië begint het te dagen,
zegt de G. G. (Ned. Oost-Indië, 1ste blad).
BINNENLAND.
Het rapport der Commissie voor Grond
wetswijziging. (2de blad).
De Koningin en de Prinses brachten he
den een officieel bezoek aan Arnhem en
Nijmegen, ter opening van de Rijn- en
Waalbruggen. (1ste blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Nieuw wereldrecord 100 M. hardloopen
voor dames. (3de Blad).
lichte verbetering veel, als men daarin wer
kelijk een keerpunt mag zien. Voor het
eerst na een reeks van jaren wordt verkre
gen, dat de bezuiniging op de uitgaven niet
te niet wordt gedaan of ver overtroffen
door den teruggang van de inkomsten. De
cijfers zijn nog niet overweldigend, doch
wijzen in de goede richting.
Als nieuw middel werd op de begrooting
opgebracht de verhooging van het uitvoer
recht op bevolkingsrubber van 5 pet. tot 10
pet., zulks in verband met de invoering van
de individueele rubberrestrictie.
De eerste etappe op den weg naar een
evenwicht in de landshuishouding is thans
afgelegd, dank zij de groote krachtsinspan
ning, de bereidheid tot medewerking en
het taaie uithoudingsvermogen van alle
groepen der bevolking.
Voor het eerst kan thans weer een stij
ging van inkomsten worden geraamd. De
toestand dient echter in ruimer verband
te worden bezien. Spreker noemt daarom
het economisch aspect van Indië minder
somher.
Aangaande Japan verklaarde jhr. De Jon
ge, dat de regeering nog steeds streeft naar
een voor beide landen wenschelijk resul
taat en dat dit mogelijk moet zijn, aange
zien een gezonde handelsverhouding voor
beide landen van groote beteekenis moet
worden geacht en de voorwaarden voor
deze verhouding aanwezig zijn.
De binnenlandsche economische toestand
ondervond den terugslag van da verbeterde
wereld verhouding. Het is echter moeilijk
een algemeen oordeel uit te spreken. Wil
men het toch doen, dan past hier de kwali
ficatie: „minder somber". Alles hangt te
genwoordig op Java af van den oogst.
De algemeene toestand in de Buitenge
westen is bepaald beter. Men heeft in de
Buitengewesten meer troeven in de hand;
zouden de rubber, de copra en de palmolie
betere prijzen maken dan thans en de kof
fie eenigen steun uit Nederland ontvangen,
dan slaat men zich wel door de moeilijk
heden heen.
Van de invoering van de individueele
restrictie voor bevolkingsrubber valt na
de vergrooting van het basisquotum voor
Ned.-Indië een ruimer geldcirculatie in vele
gewesten te verwachten.
De toestand in geheel Ned.-Indië ziet
spreker, niettegenstaande alle ongunstige
omstandigheden, als beter dan tevoren. Dit
is te danken aan de consolidatie en de op
leving in het buitenland, aan de volkomen
rust en orde in het eigen land en aan het
feit, dat ieder vleugje van vooruitgang hier
te lande kan worden opgevangen en be
nut, omdat aan den ouderlingen strijd geen
aandacht of kracht wordt verspild. De ge
meenschap staat klaar om de moeilijkhe
den dezer tijden te aanvaarden en te over
winnen.
Tot slot memoreert de gouverneur-gene
raal, dat Nederland Indië de hand toestak.
„Wij grijpen die zonder aarzelen en met
dankbaarheid, in de vaste overtuiging, dat
die twee handen ineen hooren".
