DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
Het einde van de vaste lasten-
ontwerpen.
27ste Jaargang
WOENSDAG 10 JUNI 1936
No. 844(
S)e £eid<M^(2oii/tei/tit
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per weekf 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE IS I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per rege)
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur ef
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
V Wetsontwerpen verworpen
In de Tweede Kamer is een merkwaar
dige beslissing gevallen. Twee aanhangige
wetsontwerpen zijn verworpen.
Zoowel bij het wetsontwerp op de vaste
lasten als bij de crisislandbouwhypotheek-
wet bedroeg het aantal tegenstemmers 55,
het aantal voorstemmers 37. En het merk
waardige van het geval was, dat de re
geering thans bijkans uitsluitend steun
vond bij de afgevaardigden, die gemeen
lijk haar felste bestrijders zijn. Van de min
of meer gouvernementeele partijen, de
vijf welbekende fracties, hebben slechts
de zes vrijzinnig-democraten en vijf van
de dertien aanwezige anti-revolutionairen
(de heeren van den Heuvel, van Dijk,
Smeenk, Wielinga en Zijlstra) voorge
stemd. Naast dit elftal stonden echter ne
gentien sociaal-democraten, vier commu
nisten, mitsgaders de andere nimmer door
gouvernementeelen zin uitmuntende Jiee-
ren Sneevliet, Arts en Van Houten.
In de oppositie waren alle 26 aanwezige
roomsch-katholieken, alle tien christelijk-
historischen, alle zes aanwezige liberalen,
acht anti-revolutionairen (de heeren
Schouten, van Dijken, Terpstra, Duymaer
van Twist, van Dobben de Bruyn, van der
Zaal, Schwartz en van Baren), benevens
de drie staatkundig gereformeerden, ds.
Lingbeek en mr. Vervoorn.
De tegenstemmers hebben zich, zooals
uit de discussie is gebleken, niet alle door
dezelfde motieven laten leiden.
De fractie der R. K. Staatspartij had bij
monde van mr. Goseling verklaard, dat
zij deze ontwerpen niet „op afbeta
ling" kan aanvaarden, omdat de regeering
niet verder wil gaan.
Wij kunnen dit standpunt rechtvaardi
gen, al dringt zich hier de vraag op, of
men verstandig doet, met het mindere af
te wijzen, als men het meerdere niet kan
krijgen. Wij kunnen dit standpunt recht
vaardigen, omdat van bedoelde wetsont
werpen een deel der bevolking zou kun
nen profiteer en, terwijl dit vermoedelijk
zou gaan ten koste van anderen, van wie
velen het niet zouden kunnen lijden, en
voor wie de regeering geen maatregelen
in het vooruitzicht stelde ter verbetering
van hun positie in het algemeen.
De verwerping van de wetsontwerpen
heeft geen staatkundige gevolgen; de Re
geering blijft. Gelukkig omdat er geen
aaneengesloten meerderheid tegenover de
regeering staat. Deze eerste voorwaarde
om een regeering over te nemen, en goed
over te nemen, is klaarblijkelijk niet aan
wezig. Wij mogen voor dit feit niet de
oogen sluiten! Op de consequenties, die
uit dit feit volgen, willen wij 'n andere
keer nog wel eens nader de aandacht ves
tigen.
GLASFABRIEK TE MAASSLUIS
UITGEBRAND.
Vanmorgen vroeg werd in de glasfabriek
van de firma Ridder aan den Govert de
Wijnkade te Maassluis door den bedrijfs
leider van deze fabriek, den heer heer Koo-
kelaar, brand ontdekt. Hij waarschuwde
onmiddellijk de brandweer, die met vijf
stralen op twee motorspuiten het vuur aan
tastte. Daar er in de fabriek voor het be
drijf tamelijk veel olie opgeslagen was,
breidde het vuur zich snel uit, zoodat het
niet mogelijk was iets van het febrieksge-
bouw te redden. De brandweer kon slechts
voorkomen, dat het vuur zich mededeelde
aan de belendende perceelen.
Binnen een uur was de brand gebluscht.
De oorzaak is waarschijnlijk een lek in een
der olie-leidingen geweest. Het bedrag der
schade kan nog niet met zekerheid vastge
steld worden. Wel kan nog worden mede
gedeeld, dat de fabriek, die pas korten tijd
in bedrijf was, zeer rendabel werkte, zoodat
de eigenaar, die niet tegen bedrijfsschade is
verzekerd, hierdoor een groot verlies lijdt.
G. J. v. DEENE.
Een onzer beste katholieke werkers in
Leiden is overleden. Vannacht is de
heer G. J. v. Deene in den Heer ontsla
pen.
Reeds op 58-jarigen leeftijd is deze
krachtige en onvermoeide werker weggeno
men uit den kring van zijn familie, uit den
kring van zijn vrienden, ontvallen aan ons
allen, aan het katholieke leven in Leiden.
De heer v. Deene heeft hard gewerkt,
harder, dan de meesten van ons allen. En
hij heeft gewerkt op voorbeeldige wijze,
zich uitsluitend latende leiden door wat
opgelegde en aanvaarde plicht van hem
vroeg. Hij behoorde tot dien kern-groep
van maatschappelijke werkers, bij wie, hoe
veel tijd en zorg zij ook wijden aan andere
zaken, dan him eigen zaak, vóórop blijft
staan de arbeid in en voor hun gezin, om
dat God dit van hen op de eerste plaats
vraagt, en omdat naar die taak ook de aan
drang van hun liefde, die zich wil geven,
het sterkst trekt. Dat is een der typeeren-
de karakter-trekken van allen, die wer
ken voor de goede zaak, niet uit eigenbe
lang of om lagere zelfvoldoening, doch ter
eere Gods: zij weten het juiste evenwicht
tusschen de vervulling van verschillende
plichten te bewaren. En zij nemen ook niet
op zich te veel functies, zoodat de eene on
der de andere moet lijden. Een voorbeeld
van gezonde maatschappelijke werkzaam
heid heeft de heer v. Deene ook onder dit
opzicht gegeven. Hij was niet bedolven
onder een stapel van functies, maar die
functies, welke hij op zich had genomen,
vervulde hij met frissche activiteit en on
overtrefbare accuratesse.
De heer v. Deene is jaren-lang secre
taris van de afdeeling Leiden van de Han
ze geweest. En geen enkel Hanze-lid zal
er eenige overdrijving in zien, als wij con-
stateeren, dat de Hanze zéker geen beteren
en heel moeilijk een even goeden secre
taris zal kunnen vinden. Jaren-lang heeft
hij voor de Hanze een taak verricht, die
groote offers van tijd en arbeid vraagt.
En hij deed dit in de eenvoudige plichtsbe
trachting van den waren werker voor de
goede zaak. Zijn nagedachtenis zal daarom
levend blijven staan in de waardeerende en
dankbare herinnering van de Hanze-leden.
Nog een grooter aantal jaren ie de heer
v. Deene lid en secretaris geweest van het
zangkoor der Hartebrug-parochie. En een
vol-ijverig lid en een secretaris, die met
hart en ziel de belangen van het zang
koor voorstond en diende!
Een dienende activiteit was zijn liefste
taak in alle functies, welke hij vervulde.
Daarom zocht hij geen „eer" en geen „baan
tjes". Daarom was hij bij voorkeur secre
taris in een organisatie.
Secretaris is ook hij tot voor enkele ja
ren geweest in het R.-K. Huisvestingsco
mité, waarvoor hij een ontzaglijke hoeveel
heid arbeid heeft verricht, die ten bate is
gekomen aan honderden.
In deze laatste werkzaamheid kon de
overledene ook uitvieren zijn Christe
lijke naastenliefde. Over de naastenliefde
sprak hij niet veel, maar hij beoefende ze,
zooals een Christen ze beoefenen moet:
zonder ophef, vaak in het verborgene, in
stilte.
In het ooimité voor de aanstaande Leid-
sche Missieweek was de heer v. Deene
ook weer secretaris, zooals hij ook de se
cretaris is geweest van het comité voor de
eeuwfeestviering van de Hartebrug-paro
chie. En schrijver dezes weet 't ook uit
eigen ondervinding al de zaken, welke
hem als secretaris waren toevertrouwd,
werden uitgevoerd in de meest volmaakte
orde
Onder de enkele andere funties, die de
TWEEDE KAMER
Nadat de artikelen 1 met 55 tegen 37 stemmen waren ver
worpen. heeft de Kamer op verzoek van minister Oud
tot schorsing van de beraadslaging besloten,
Voortgezet werd gisteren, zooals reeds ge
meld, de behandeling van de wetsontwerpen
bijzondere maatregelen ten aanzien van
loopende landbouwhypotheek- en pacht
overeenkomsten en ter verkrijging van ver
laging van sommige vaste lasten en van
huren.
De Minister van Financiën,
de heer Oud, vervolgt zijn rede.
Niet te aanvaarden is het standpunt, dat
de overheid de handen thuis moet houden
ten aanzien van privaatrechtelijke contrac
ten. Onhoudbaar is het ten aanzien van de
toelaatbaarheid van overheidsingrijpen een
grens te trekken tusschen reeds gesloten
en nog te sluiten contracten. Niet te aan
vaarden is 's heeren Boon's standpunt, vol
gens hetwelk xeeds gesloten contracten
taboe zijn.
De heer De Geer heeft gezegd, dat door
deze wetgeving het mis zou gaan met het
credietwezen. Maar toen men begon met
de sociale wetgeving, zei men, dat het nu
mis zou loopen met het bedrijfsleven. Zulke
voorspellingen worden niet bewaarheid. De
heer De Geer bedenke, dat ook bij de crisis-
pachtwet in het loopende contract is inge
grepen. De vraag is of het voorgestelde
redelijk of onredelijk is.
Het landbouwhypotheken-
ontwerp.
De landbouwsteun speelt een zeer belang
rijke rol bij den rechtsgrond voor ontwerp
59 (landbouwhypotheek). In menig geval
kan nog hypotheekrente worden betaald,
dank zij den landbouwsteun. Als de over
heid ingrijpt in gevallen, waarin van be
taling van rei}te en pacht geen sprake kan
zijn, mag zij ook het mindere doen, hypo
theekrenteverlaging. Een verband moest
worden gelegd tusschen rente en grond-
opbrengst. Vandaar het verband met de
gebruikswaarde, in het wetsontwerp ge
legd. De heer De Geer zei, dat de gebruiks
waarde wordt gesteld op twintig maal de
opbrengst, maar dat geen enkele grond
eigenaar 5 pet. krijgt, zoodat de gebruiks
waarde veel te laag is gesteld. Maar als men
voor gebruikswaarde nam 25 maal de
grondopbrengst en men nam daarvan vier-
percent, zou dit op precies hetzelfde neer
komen.
Men heeft er bezwaren tegen gemaakt,
dat de individueele omstandigheden een rol
spelen in het wetsontwerp. In de crisis-
pachtwet waren aanvankelijk individueele
omstandigheden opgenomen, maar bij de
behandeling werden die geschrapt en de
ervaring leerde toen, dat het rechtsgevoel
niet bevredigd werd, zoodat in 1933 in de
crisispachtwet een formule opgenomen
werd, gelijk aan de thans voorgestelde. Ver
schil in behandeling naar gelang van indi
vidueele omstandigheden zijn volstrekt
geen nieuw element in onze wetgeving. Het
komt in verscheidene gevallen voor in het
burgerlijk wetboek.
De heer De Geer was tegen ontheffing
van de borgen. Maar als de borg norma
liter betaalt, kan hij verhaal zoeken op den
hoofdschuldige. Het ware onrecht, den borg
te laten betalen, maar hem zijn regresrecht
te ontnemen. En voor de hoofdsom blijft de
borg geheel aansprakelijk, zelfs als er ter
men zijn om uitstel van betaling der hoofd
som te verleen en. Jarenlang is geklaagd over
de moeilijke positie van hypotheekboeren.
Dit ontwerp tracht voor de hypotheekboe
ren wat te bereiken. Al wilde men nu meer,
is dit een reden om tegen te stemmen? De
heer Goseling vrage zich af, of het een ver
standig beleid is, dit ontwerp af te wijzen.
Als men principieele bezwaren heeft, moet
men tegenstemmen, maar als dit niet het
geval is, kan men voorstemmen, al had men
liever meer gewild.
heer v Deene in het maatschappelijk leven
heeft bekleed, noemen wij die van be
stuurslid van het Genootschap tot Bevor
dering der Wetenschappelijke Optiek
een vereeniging, die zijn vak betreft. En zijn
vak was hem lief, bleef in zijn veel-om
vattende belangstelling een vooraanstaande
plaats innemen.
De heer G.< J. v. Deene blijft bij ons, die
hebben gekend zijn breed en oprecht mede
leven met alle uitingen van het katholieke
leven, die zijn gesticht in zijn godsdiensti
ge levenspractjjk, in hartelijk waardeeren
de nagedachtenis.
Hij ruste in vrede
Verlaging van vaste lasten
en huren.
Wetsontwerp 74 (verlaging van sommige
vaste lasten en van huren).. Hier is niet de
landbouwsteun een rechtsgrond. Wel ech
ter is er een discongruentie tusschen waar
de en opbrengst van eigendommen en de
hierop rustende schulden. Aantasting van
de hoofdsom behoeft van dit wetsontwerp
waarlijk niet de consequentie te zijn.
Het is geenszins de bedoeling, van boven
af bepaalde regelingen aan de gemeenten
op te dringen. Maar als een gemeente
meent, een door haar noodzakelijk geach-
ten maatregel niet uit te moeten voeren,
moet het mogelijk zijn, haar ertoe te ver
plichten, Het denkbeeld van den heer
Kooiman inzake instelling van een ge
meentelijken raad zal spr. eens onder de
oogen zien met zijn ambtgenoot van bin-
nenlandsche zaken.
Spr. geeft cijfers van de huurdaling in Den
Haag en te Amsterdam. In laatstgenoemde
plaats is er een belangrijke huurverlaging
bij middenstandswoningen, maar bij ar
beiderswoningen van voor den oorlog is
de huur met 10 pet. gestegen en van na den
oorlog slechts weinig gedaald. De heer
Drees zei, dat men den arbeider niet naar
slechte woningen mag dringen. Dit is juist.
Maar de wet bepaalt nadrukkelijk, dat met
redelijke eischen rekening moet worden
gehouden.
Het verschil tusschen wat de heer Drees
wil en het regeeringsvoorstel is, dat bij het
laatste de hum: niet verlaagd is. Maar het is
beter, dat het voorstel-Drees in de wet
wordt opgenomen dan dat er op het gebied
der huurverlaging niets gebeurt.
Het vraagstuk der devaluatie.
Den heer Goseling zegt spr., dat munt-
oorrectie geen baat.zal brengen. Hij ver
weet de regeering, dat men niet over de
valuatie mag spreken. Maar de zaak is uit
gepraat.
Zoo lang dit kabinet aan het bewind is
is niet te verwachten, dat het tot vrijwil
lige devaluatie zal komen.
Het eenige effect van praten over deva
luatie is onrust. En het is onjuist, dat men
te kiezen zou hebben tusschen devaluatie
en consequente deflatie. Wat is consequente
deflatie? De heer Goseling sprak van een
complex van allerlei maatregelen. Maar
men wil de uiteenloopende maatregelen en
geeft een staalkaart van verschillende mee
ningen. De heer Goseling zei, dat de regee
ring een al gem eene machtiging zou vra
gen, maar die zou de Kamer stellig niet ver
leen en.
Bij de beoordeeling van deze wetsont
werpen houde men rekening met de moei
lijkheden, waarvoor de regeering zich ge
plaatst ziet. Wij moeten trachten, er te
komen langs den weg van een moeizaam
proces, dat zich slechts geleidelijk kan vol
trekken. Door deze wetsontwerpen zal het
proces gemakkelijker verloopen. Worden zij
niet aangenomen, dan zal het moeten blij
ven gaan langs den weg van natuurlijke
aanpassing. Dan zullen wij trachten, voort
te gaan op den moeilijken weg. Of wij er
langs dien weg zullen komen, is in den
schoot der toekomst verborgen. Maar als
men bij voorbaat aanneemt, er zoo niet te
komen, komt men nooit verder. Voorbarig
is het, de regeeringspolitiek te veroordeelen.
Men kan de gevolgen van deze politiek eerst
op den duur zien.
Replieken.
De heer Drees (S.D.) repliceert. De ka
tholieken zijn allen ontvallen aan de re
geringsmeerderheid, waarbij waarschijn
lijk alle liberalen en christelijk-historischen
en verscheiden anti-revolutionnairen. Daar
voor is gen compensatie de steun der
communisten aan de monetaire regerings-
politiek. (Gelach). Hoewel weer blijkt, dat
er geen merderheid mer is voor deze re
geering, is zij genegen, te blijven. Het is be
kend genoeg, dat wij een andere regeering
willen. Maar als van den anderen kant geen
actiever beleid gevorderd wordt, achten wij
ons verplicht, deze wetsontwerpen althans
te verbeteren. Daarom hebben wij ook een
amendement ingediend. De liberalen en
christelijk-historischen zijn pricipieel tegen
ingrijpen in de civielrechtelijke overeen-
komten, al blijkt het standpunt der libe
ralen niet sterk gezien de herinnering, die
minister O De katholieken wij-
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Blum dient de eerste serie wetsontwer
pen in. (2de blad).
De toenadering tusschen Rome en Ber
lijn. (2de blad).
De anti-Japansche actie van Kanton in
China. (2de blad).
Verhaal van den Engelschen passagier
over de ramp van de „Lappland". (Luchtv.
(lste blad).
Spoorwegongeluk bij Napels eischte 15
dooden. (Buitenl. Ber., 2de blad).
BINNENLAND.
De beide vaste-lasten-ontwerpen door de
Tweede Kamer verworpen, (lste blad).
Nieuwe algemeene maatregelen van be
stuur voor het Nijverheidsonderwijs. (2de
blad).
Te Dwingelo zijn drie boerderijen door
brand vernield. (Gem. Ber., 3de blad).
Glasfabriek te Maassluis door brand ver
nield. (lste blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
De loting voor de Vrijdag en Zaterdag te
houden roeiwedst rijden van „Hollandia".
(3de blad).
Camera's boksloopbaan door verlamming
ten einde, (lste blad).
zen de wetsontwerpen af en doen zelfs geen
poging ze te verbeteren. Worden de wets
ontwerpen verworpen, dan gebeurt er niets.
Dan komt de Kamer in een machtelooze
positie. Blijkbaar denkt de katholieke frac
tie, dat men zoo nog een poosje moet voort
sukkelen en dat het toch tot devaluatie
komt. Maar als er niets gebeurt en er komt
ten slotte devaluatie, zal deze gedwongen
zijn. De heer Goseling zei, dat het buiten
land den dienst niet voor ons moest uit
maken, maar dit zal dan juist wel gebeuren.
Worden de wetsontwerpen verworpen, dan
zullen de gevolgen politiek en oeconomisch
bedroevend zijn. Spr. waarschuwt er tegen
zulk een beleid uit te lokken, stuurloos en
zonder uitzicht.
De heer Goseling (R.K.) repliceert.
Het is een wijs standpunt, de verantwoor
delijkheid te moeten nemen in de étappe,
waarin men is. Wat er dan verder moet ge
beuren, moet de regeering weten. Regee
ring en Kamer hebben ieder een taak.
De minister heeft een veel te groote eer
bewezen aan spr.'s opmerkingen over munt-
correotie.
Den heer Drees verklaart spr., dat zijn
fractie devaluatie niet als primair ziet.
De minister zei, dat spr. de politieke en
oeconomische moeilijkheden aan de regee
ringspolitiek had geweten. Ware dit zoo,
het zou onverantwoordelijk zijn, Spr. heeft
het echter niet gedaan. Hij heeft gezegd,
dat de regeeringspolitiek aan die moeilijk
heden geen einde maakt.
Zijn bezwaren tegen wetsontwerp 59 be
treffen het ontbreken van het sluitstuk
(aantasting der hoofdsom), de extra-ordi
naire agrarische surséance van betaling en
de borgenregeling. Daarom kan spr. ook
niet voor wetsontwerp 59 stemmen.
Den heer Schouten zegt spr., dat het
leidend opzien tot den Heer gepaard moet
gaan met een arbeiden door menschen als
redelijke wezens met een vrijen wil, alsof
het van hen afhing, terwijl alles in werke
lijkheid alleen van Hem afhangt.
Dupliek aan den minister.
De Minister van Financiën,
de heer Oud, dupliceert. Den heer Gose
ling zegt spr., over devaluatie gesproken te
hebben, omdat hij dacht, dat de heer Gose
ling meende, dat minister Colijn uit min
achting voor de Kamer gezegd heeft, dat
men over devaluatie maar niet meer moest
praten. De heer Goseling meent, dat er
een tijd is geweest dat mer. aan devaluatie
