DONDERDAG 28 MEI 1936
No. 8430
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
27ste Jaargang
^£eidóeli£(2oii/fcatit
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per weeki 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11'
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
V Plaatselijke Commissies
ter bestrijding van de
werkloosheid
Het opsporen van objecten voor werk-
verschaffing en werkverruiming, het voor
bereiden van vakcursussen voor werkloo-
zen, enz, moet meer dan tot nu toe een
zaak van de geheele bevolking
z ij n aldus ongeveer de inhoud van een
circulaire aan de gemeentebesturen in
Zuid-Holland, uitgaande van de provin
ciale Rijkscommissie van advies voor werk
verschaffing en werkverruiming. Wij druk
ken deze circulaire af op deze pagina.
Wij zijn t er volkomen mee eens, dat de
daartoe als aangewezen deskundige perso
nen uit de burgerij door de Overheid moe
ten worden opgeroepen en gestimuleerd
om hun beste krachten te geven aan dit
doel: werkverschaffing en werkverrui
ming en vakcursussen dit laatste, opdat
men paraat zij, als de oeconomisch betere
tijd aanbreekt.
Dat Leiden spoedig zulk een commis
sie in het leven roepe. Neen, geen commis
sie voor groote en grootsche plannen, als
vestiging van nieuwe industrieën en derge
lijke. Zulke plannen kunnen later uit den
eersten opzet groeien. Uitstekend! Maar
men beginne zijn aandacht te richten op
vele en velerlei kleine middelen, om hier
en daar goed te doen, hier en daar iets
te bereiken, wat die troostelooze-egale
werkloosheid opheft of de gevolgen ervan
wat lichter maakt.
Leiden pakke dit denkbeeld aan met
levendige activiteit. Beter vandaag dan
morgen!
Doch ook in andere gemeenten, afzon
derlijk of gecombineerd, zou een
commissie als de hier bedoelde nuttig werk
kunnen doen. Men beproeve althans, of
er zulk werk gevonden kan worden. Al
léén als 't onmogelijk is, om iets te
doen voor werkverschaffing en werkver
ruiming, is 't verantwoord, bij de pakken
neer te zitten. Maar, als die onmogelijk
heid nog niet vaststaat, moet ieder
zijn krachten geven, zijn gaven schenken
voor dit groote sociale doel: de bestrij
ding van de ramp der werkloosheid.
De wereld
in vogelvlucht
Mussolini verleent zoo nu en dan inter
views, wanneer hij de wereld wat te zeg
gen heeft. Wat hij te zeggen heeft, is
eigenlijk niets bijzonders, althans niets
nieuws. Want het is algemeen bekend, dat
Mussolini, nu hij zijn zin gekregen heeft
in Abessynië, thans niets liever wil dan
in vrede zijn nieuw verworven bezit te
exploiteeren.
De sancties zitten hem nog dwars en deze
moeten worden opgeruimd. Het liedje, dat
reeds meer gezongen is, komt nu hierop
neer, dat Italië bereid is tot alles wat den
vrede kan dienen, als de sancties maar
worden opgeheven, dan zal de kwestie of
Italië den Volkenbond moet verlaten een
dringend karakter krijgen. De Duce zal
tot 16 Juni moeten wachten. Dan komt de
Volkenbondsraad opnieuw bijeen en zal
wel besloten worden tot opheffing der
sancties. Er zal niets anders op zitten.
In België gaat de vorming van een nieuw
kabinet na de demissie van v. Zeeland
niet gemakkelijk. Men veronderstelt, dat
het dezen keer wel eens lang zou kunnen
uren, voodat een oplossing gevonden zal
zijn, De moeilijkheid zit in de houding van
de liberalen, die weigeren opnieuw mede
te werken aan de vtrming van een natio
nale regeering. Socialisten en Katholie
ken zijn van meening, dat nu wederom
een nationaal bloc de beste oplossing is.
Wanneer een zoo belangrijke fractie in "de
Kamer als de liberalen hun steun weigeren
ormt dat een ernstige hinderpaal.
TWEEDE KAMER
De mechanisatie in de
Sigaren-industrie
Verschillende amandementen
goedgekeurd
Aan de ordeis het opmaken van een
voordracht ter vervulling van een vaca
ture in den Hoogen Raad, ontstaan door
het eervol ontslag van mr. dr .M. Polak.
Als No. 1 wordt op de voordracht ge
plaatst dr. J. E. van der Meulen, vice-pre
sident der rechtbank te Utrecht.
Voortgezet wordt de behandeling van
het wetsontwerp tijdelijke maatregelen be
treffende de mechanisatie in de sigarenin-
dustrie.
De Minister van Sociale Zaken de heer
Slingenberg, zegt, dat de oeconomie-
het op den duur zal moeten winnen, maar
dat in bepaalde gevallen bijzondere maat
regelen noodig kunnen zijn om te groote
schokken, door mechanisatie veroorzaakt,
te voorkomen. Spreker zal telkens met zijn
ambtgenoot van handel, nijverheid en
scheepvaart overleg plegen, als de vraag
rjjst, of voor eenig bedrijf zoodanige maat
regelen genomen moeten worden.
De heer Hermans wenschte, dat een on
derzoek zou worden ingesteld naar de ver
schillende oorzaken der werkloosheid in
de onderscheidene bedrijven in ons land,
doar zulk een onderzoek, dat zich over
470.000 werkloozen zou moeten uitstrek
ken, is practisch niet mogelijk.
Echter wil de regeering wel in beperkte
mate in zekere bedrijven een onderzoek
instellen.
In 1934 zijn in de sigarenindustrie ma
chines aangeschaft. Tot in April 1935 bleef
de werkloosheid daar kleiner dan de werk
loosheid in ons land in het algemeen,
maar daarna werd het werkloosheidscijfer
in de sigarenindustrie belangrijk hooger
dan het algemeene cijfer.
In Mei 1936 is voor het eerst het werk-
loozencijfer in ons land beneden de 400.000
Het is nu 393.000. Dit is nog zeer hoog,
maar het is ten minste beneden de 400.000.
De 470.000 werkloozen over wie spr. straks
sprak en die in de memorie van antwoord
worden genoemd, dateeren van eenigen
tijd geleden. Spr.'s ambtgenoot van Han
del, Nijverheid en Scheepvaart heeft in de
Kamer reeds verklaard, dat een opleving
in ettelijke bedrijven kon worden gecon
stateerd. In 1934 werden 37,2 milioen gld.
rentezegels verkocht en in 1925 37.3 mil-
lioen gld. De werkloosheid is in dien tijd
grooter geworden, maar er is toch meer
werkgelegenheid gekomen. In de eerste
vier maanden van 1936 zijn voor 12.8 mil-
lioen rentezegels verkocht en in de eerste
vier maanden van 1935 voor 12.4 millioen.
Zulk een vermeerdering, van vier ton, is
van groote beteekenis.
Spr. bestrijdt het denkbeeld van den
heer van der Waerden inzake verplichte
storting in een wachtgeldfonds,. Als de be
drijven, werkgevers en werknemers, een
wachtgeldregeling voor het bedrijfsleven
willen, zal spr. hieraan wel willen mee
werken, met de verschillende belangheb
bende instanties, o.a. de gemeenten en als
dan de groepen uit het sigarenbedrijf bij
spr. kwamen, zouden die ook mee kunnen
doen. Maar dit is iets anders dan het denk-
beel van der Waerden.
De algemeene beschouwingen worden
gesloten.
Behandeling van de amendementen.
De heer v. d. Waerden (S. D.) ver
dedigt een amendement om den minister
te verplichten, den bedrijfsraad te hooren
bij verleening van ontheffing van het ver
bod om een machine te hébben.
De heer S m e e n k (A.-R.) verdedigt een
amendement om alleen te verbieden, met
een machine sigaren te maken, duurder
dan drie cents per stuk. De machinaal ge
maakte sigaren moeten in model afwijken
van op andere wijze vervaardigde sigaren.
Overgangetermijnen zullen mogelijk zijn,
maar de algemeene bedoeling is, dat me
chanisatie voor goedkoope sigaren vrij
blijft en het handwerk voor de duurdere
sigaren zooveel mogelijk zal worden ge
handhaafd.
De heer v. d. Waerden (S.D.) ver
dedigt een amendement om de machine toe
te laten voor sigaren van 4 cents of min
der.
De heer v. d. Putt (R.-K.) verdedigt
een amendement om den datum, waarvoor
machines moeten zijn aangeschaft, en die
in het wetsontwerp is gesteld op 15 Mei
1935, is veranderen in 26 Mei 1936.
De Minister van Handel, Nijverheid en
Scheepvaart, de heer Gelissen, is voor
het amendement-Van der Putt, met het oog
op de billijkheid van de concurentie tus-
schen Noord en Zuid. Verandert de Ka
mer diensvolgens het wetsontwerp, dan
heeft spr. hiertegen geen bezwaar.
Het amendement-van der Waerden inzake
den bedrijfsraad heeft spr.'s instemming.
Keurt de Kamer het goed, dan gaat spr.
volgaarne met die goedkeuring mede.
Wat betreft de amendementenVan der
Waerden en -Smeenk inzake de noodige
3 of 4 cent, bedenke men, dat de wet de
noodige souplesse moet behouden. Hieraan
worde niet getornd. Dit de beste manier
om schokken op te vangen. En als men
machines heeft aangeschaft om 6 cents si
garen te maken, is het niet gemakkelijk,
den machinalen arbeid in handenarbeid te
veranderen.
Dit zou wel eens even lang kunnen du
ren, als de wet. En wat een controle zou
er noodig zijn, als men voor sigaren van
een bepaalden prijs af, machinale vervaar
diging verbood. Geeft men, zooals de heer
Smeenk wil, aan machinaal vervaardigde
sigaren een bepaalden vorm, dan kan men
aan andere sigaren ook dien vorm geven
en dan blijft controle moeilijk. De beide
amendementen-Van der Waerden en
-Smeenk inzake sigaren van 4 en 3 centen
zijn voor spr. onaannemelijk.
Na re- en dupliek keurt de Kamer het
amendement-Van der Waerden goed met 70
tegen 11 stemmen. Tegen: de S.G., de Lib.,
en de heeren Wielenga, Van Baren, Van
der Zaal, Ziilstra en Van Dijk (A.-R.) en
Weitkamp (C.-H.).
Het amendement-Van der Waerden om
machinalen arbeid alleen te verbieden voor
sigaren van 4 centen en duurder, wordt met
49 tegen 31 stemmen verworpen. Voor: S.
D., Comm., d- heeren Van Poll, Steinmetz
en Loerakker (R.-K.) Amelink (A.-R.) en
Sneevliet (R.S.).
Het amendement-Van der ^utt, inzake
verandering van datum wordt met 43 te
gen 36 stemir-T aangenomen.
Tegen: de S.D., Comm., V.D. en de hee
ren Wielenga, Van Dobben 'e Bruin (A.-
R.), Van der Zaal, Schwarz, Smeenk en
Amelink (A.-R.), Krol (C.H.), Vervoorn
(platteland) en Van Houten (C.D.)
De Kamer keurt het wetsontwerp zon
der hoofdelijke stemming goed, met aantee-
kening, dat de heer Sneevliet (R.S.) te
gen is.
De Kamer neemt ook de kleine wetsont
werpen zonder débat en zonder hoofdelijke
stemming aan.
Wijziging ongevallenwet en land- en
tuinbouwongevallenwet.
Aan de orde zijn de wetsontwerpen wij
ziging der ongevallenwet en der land- en
tuinbouwongevallenwet.
De heer Loerakker (R.-K.) wenscht
een verbetering der berekening van het
dagloon bij tijdelijke uitkeering. De wet
werkt thans onbillijk als gevolg van een
uitspraak van den centralen raad van be
roep. Het vastgestelde dagloon kan nu da
len beneden het werkverschaffingsloon.
De heer Drop (S. D.) bespreekt even
eens deze kwestie. Door de uitspraak van
den centralen Raad van Beroep is beslist,
dat bij de berekening van het loon van ge
lijksoortige arbeiders het gemiddelde loon
dat zij hebben verdiend in de 13 aan de
ongeschiktheid tot werken voorafgaande
weken, moet worden gedeeld door het vol
le aantal werkdagen in die periode, ook als
op die dagen niet is gewerkt. Artikel 6 der
ziektewet moet, nu het aldus wordt geïn
terpreteerd, worden verbeterd.
De Minister van Sociale Zaken, de heer
Slingenberg, zegt, dat de raden van
arbeid en de bedrijfsverenigingen zich met
de zaak bezighouden, en verwacht van hen
advies.
De heeren Loerakker (R.-K.) en
Drop (S.D.) repliceeren, Minister Slin
genberg dupliceert.
De Kamer keurt de wetsontwerpen zon
der stemming goed.
Om kwart over vijf wordt de vergadering
verdaagd tot vanmiddag één uur.
HEVIGE TRAMBOTSING TE BRUSSEL.
Tien ernstig gewonden.
BRUSSEL, 28 Mei (A.N.P.). Vanmorgen
is een tram in botsing gekomen met een
vrachtauto. Tien personen werden ernstig
gewond. Drie hunner zijn stervende.
=a
LEEST DE ADVERTENTIES
IN UW DAGBLAD.
Bestrijding Werkloosheid
in Zuid-Holland
De Rijkscommissie van advies voor werk
verschaffing en werkverruiming in Zuid-
Holland heeft met instemming van den Mi
nister van Sociale Zaken een circulaire ge
zonden aan de besturen der gemeenten in
Zuid'-Holland. In deze circulaire wordt o.m.
De intensiteit en de lange duur der nog
steeds in omvang toenemende werkloos
heid hebben ten gevolge, dat groote groe
pen der bevolking aan geregelden arbeid
ontwend worden. Dit verschijnsel en de
daaruit voortvloeiende gevolgen moeten er
toe leiden, dat het belang van een goed ge
organiseerde werkverschaffing steeds meer
op den voorgrond komt. De noodzakelijk
heid, hieraan aandacht te schenken, springt
vooral voor de provincie Zuid-Holland in
het oog.
De bestaande verhouding tusschen het
aantal ingeschreven werkloozen en krach
tens een steunregeling gesteunden en het
aantal in werkverschaffing tewerkgestel
den is in deze provincie n.l. en op zichzelf
en in vergelijking tot de rijkscijfers zeer on
gunstig.
Een der middelen om te komen tot ver
betering der verhoudingscijfere voor de pro
vincie schijnt ons de bestrijding der werk
loosheid en in het bijzonder het opsporen
van objecten voor werkverschaffing meer
dan tot dusverre tot een zaak van de ge
heele bevolking te maken.
De medewerking der bevolking zou o.i.
kunnen worden verkregen door de instel
ling van een commissie ter bevordering van
werkverschaffing en werkverruiming, die
al naar de omstandigheden het zij voor
één gemeente, hetzij voor meer gemeente
tezamen werkzaam is. In deze commissie
dienen naast vertegenwoordigers van het
gemeentebestuur personen uit de verschil
lende daarvoor in aanmerking komende
groepen vaar de bevolking met name uit
het bedrijfsleven zitting te hebben.
De taak der commissie zal in het bijzon
der bestaan in het opsporen van objecten
voor werkverschaffing en werkverruiming,
het voorbereiden van vakcursussen voor
werkloozen, enz. Ook met de bestrijding der
werkloosheid onder de jeugd zal de com
missie eventueel een sub-commissie
daarvan zich bezig moeten houden.
In de circulaire worden voorts aanwij
zingen gegeven voor de behandeling van
plannen. Gedeputeerde Staten hebben aan
de rijkscommissie een ingenieur van den
Provincialen Waterstaat verbonden, die aan
de plaatselijke of intercommunale commis
sie deskundige technische voorlichting zal
verstrekken.
De commissie merkt nog op, dat het be
lang van het bedrij fisleven en van de be
trokken werkloozen vordert, dat niet
slechts eenvoudige objecten voor onge
schoolden worden gezocht, doch ook tech
nisch minder eenvoudige objecten, welke
vakarbeiders en in de eerste plaats de
jongeren onder hen in staat stellen, hun
eenmaal verworven vakbekwaamheid zoo
veel mogelijk te behouden of te ontwikke
len.
Voorts kan by een organisatie, als hier
wordt bedoeld, wellicht worden bereikt,
dat de overheid de beschikking krijgt over
werkverschaffingen, waarbij van haar niet
al de kosten worden gevergd, doch ook de
belanghebbenden bij de totstandkoming van
het werk een gedeelte der kosten dragen.
Teneinde een gelijkmatige uitvoering der
plannen in de geheele provincie te bevor
deren, stelt de rij kscommissie zich voor, dat
de commissie of een sub-commissie daar
uit binnenkort een bespreking ter zake zal
mogen hebben met de colleges van burge
meester en wethouders. In deze circulaire
wordt voor de gemeenten 's-Gravenhage,
Rotterdam, Dordrecht, Schiedam, Gouda,
Leiden en Delft iin verband met haar
aard en omvang de vorming van een zui
ver plaatselijke commissie in overweging
gegeven.
De rijkscommissie verwacht, dat door sa
menwerking van de betrokken gemeente
besturen in Zuid-Holland 34 intercommu
nale commissies zullen worden opgericht.
Te veel winkels
De (A.R.) „Rotterdammer" schrijft:
„Ontegenzeggelijk zijn er in menige bran
che te veel winkels. Gevolg is verminderde
omzet van de bestaande zaken en desillu
sie bij de nieuwe, welke in vele gevallen
slechts kapitaalverlies met zich brengen.
Om dit kwaad eenigszins tegen te gaan,
is een wetsontwerp ingediend bevattende
een .regeling betreffende het vestigen van
inrichtingen, waarin eenige tak van detail
handel, ambacht, of kleine nijverheid zal
worden uitgeoefend".
In 't algemeen beoogt dit wetsontwerp
het vestigen van een winkel enz. te bin-
den aan een vergunning, welke door de
Kamers van Koophandel kan worden ver-
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Een interview met Mussolini. (2de
blad).
In België wordt een langdurige kabinets
crisis verwacht. (2de blad).
Londen voelt weinig voor een monetai
re conferentie. (2de blad).
De eerste reis van de „Queen Mary".
(Buitenl. Ber., 2de blad).
BINNENLAND.
De Tweede Kamer heeft het wetsont
werp betreffende de mechanisatie in de
sigarenindustrie z. h. s. aangenomen. (1ste
blad.).
Circulaire aan de gemeenten in Zuid-
Holland inzake werkverschaffing en Werk
verruiming. (1ste blad).
Vier gezinnen te Oldebroek door brand
dakloos. (Gem. Ber., 3de blad).
0MGËVÏNG.
De ontworpen grenswijziging van de ge
meenten Nootdorp, Stompwijk en Veur
voor Ged. Staten behandeld. (Omgeving,
3de blad).
leend en deze reiken de vergunning alleen
uit, indien wordt voldaan aan bij algemeene
maatregel van bestuur, de Middenstands-
raad gehoord, vast te stellen minimum-
eischen van credietwaardigheid, handels
kennis en vakbekwaamheid, in de Wet aan
geduid als vestigingseischen.
Tegen dit beginsel wordt, voorzoover wij
kunnen nagaan, van geen enkele zijde op
positie gevoerd. Wel echter wordt heel veel
aandacht geschonken aan 't feit, dat in het
ontwerp het behoefte-element niet is opge
nomen; d.w.z.: een Kamer van Koophan
del kan niet zeggen: er zijn zóóveel kap
pers, sigarenwinkeliers etc., dat uitbreiding
van het aantal ons onnoodig lijkt en we ge
ven dus voorloopig, alleen op grond daar
van, geen nieuwe vergunningen.
Vel en acht en dit een leen te. Ook B ur ge
meester en Wethouders van Amsterdam
denken er zoo over en zij hebben een ver
zoek tot de regeering gericht om bij nota
van wijziging het behoefte-element in het
ontwerp te doen opnemen. Het probleem
van de overbezetting in het distributiebe
drijf toch wordt, zoo schrijft het College,
allerminst in het wetsontwerp, zooals het
thans luidt, tot oplossing gebracht.
Deze opmerking is niet ruieuw. Kort voor
de indiening van het wetsontwerp hebben
vooral roomsch-katholieke en sociaal-demo
cratische fracties in verschillende raden
voorstellen ingediend om ten spoedigste een
vergunningsstelsel in te voeren, waarbij
men de beslissing over het behoefte-element
zelfs in handen van Burgemeester en Wet
houders wilde leggen.
Dit leek ons wel zeer gevaarlijk en wij
zijn benieuwd naar de uitspraak der Kroon
of zulke verordeningen worden goedge
keurd, dan wel, dat ze als strijdig met het
algemeen belang vernietigd zullen worden.
Wij zijn van die strijdigheid overtuigd en
hopen dus op vernietiging; ook om het
groote gevaar van willekeur te keeren.
Iets anders is, of een wijziging van het
ontwerp in de richting van het Amster-
damsche verzoek acceptabel is. Te zeggen
dat het principieel ontoelaatbaar zou zijn,
gaat ons te ver; maar dat de praktische be
zwaren en gevaren tegen dit moderne
giidewezen, zeer groot zouden zijn, geven
we de Regeering grif toe".
Tot zoover het anti-Tev. blad.
Neen principeel ontoelaatbaar is na
tuurlijk een als door Amsterdam bedoelde
ordening niet, tenzijmen op het zuiver li
beraal standpunt staat: laat alles maar vrij
gaan, dan komt 't wel vanzelf terecht. Deze
dogmatische vrijheid wordt door ons niet
aanvaard!
Dat er „practische bezwaren en gevaren
tegen dit moderne giidewezen" bestaan,
ontkennen ook wij geenszins.
Doch vooralsnog zien wij die bezwaren
niet als onoverkomelijk en die gevaren
niet als onvermijdelijk.
Ons schijnt een ordening, waarbij die
bezwaren en gevaren worden vermeden of
tot geringe afmetingen worden gebracht,
niet onmogelijk.
Men zette er zijn krachten aan en
spoedig. Zoo als 't nu vaak is: een wilde
toomelooze jacht op consumenten, gaat t
niet langer. Oeconomisch is 't voor talloo-
zen ellendig en moreel is 't ook niet zelden
beneden peil.
