MAANDAG 25 MEI 1936
No. 8427
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
VOORNAAMSTE NIEUWS
27ste Jaargang
S)e £cid&eli£0oii/tai/rit
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 t
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
Het Bisschoppelijk Schrijven
over het Nationaal-Socialisme
Zondag is in onze kerken voorgelezen
een Schrijven van het Nederlandsch Epis
copaat, waarin de Bisschoppen nogmaals
waarschuwen „tegen de gevaarlijke stroo-
mingen van onzen tijd, vooral op staat
kundig gebied", met name tegen het Na
tionaal-Socialisme, en waarbij zij verkla
ren, dat de Katholieken, die „aan deze
partij (het Nationaal-Socialisme) in be
langrijke mate steun verleen en, niet tot
de H.H. Sacramenten kunnen worden toe
gelaten".
Na dit Bisschoppelijk Schrijven kan zelfs
niet meer „door gewrongen uitleg" wor
den ontkend, dat de Bisschoppen het ver-
leenen van steun aan het Nationaal-So
cialisme door Katholieken veroordeelen,
zóó, dat die Katholieken, wanneer deze
steun „in belangrijke mate" wordt
verleend, niet tot de H.H. Sacramenten
kunnen worden toegelaten.
Nu zullen er wel zijn, die, grenzenloos-
oppervlakkig, concludeeren: dus steun in
niet belangrijke mate mag wèl worden
verleend!.... Wij merkten reeds op, dat
men dit zelfs niet „door gewrongen uit
leg" in het Bisschoppelijk Schrijven kan
lezen; integendeel. lederen steun,door
Katholieken verleend aan het Nationaal-
Socialisme, wordt klaarblijkelijk door
de Bisschoppen als een verkeerde daad
veroordeeld; en, als die steun „in be
langrijke mate" wordt verleend, moet dat
worden beschouwd als een groot
kwaad, met de gevolgen daarvan.
Dat is ook zoo met andere verboden.
Een overtreding van een kerkelijk verbod
in ernstige mate kan een groot kwaad zijn,
terwijl zulks niet het geval is, als datzelf
de verbod^ in een kleinigheid wordt over
treden. Maar daarom is toch ook die over
treding in een Meinigjheid een overtre
ding van een verbod, en dus een kwaad!
En daarom zal toch niemand zoo dwaas-
oppervlakkig concludeeren, dat de over
treding in een kleinigheid door de Kerk
niet wordt veroordeeld of.... wordt goed
gevonden!
Wat moet nu worden verstaan onder
steun „in belangrijke mate"? Deze vraag
moet niet worden behandeld op het ter
rein van de pers, zooals over het alge
meen oplossingen van mpraal-theologische
kwesties niet in een pers-behandeling moe
een worden gezocht. Deze vraagis ter
beantwoording aan de voor de interpreta
tie van kerkelijke verbodsbepalingen be
voegde personen en geroepen autoriteiten
en aan hen alléén.
Maar 't spreekt van zelf, dat voor zeer
vele gevallen geen interpretatie noodigis;
dat 't van zeer vele gevallen zoo klaar als
de dag is, dat zij vallen onder den term
„in belangrijke mate". En de Katholieken,
wien het in de hier bedoelde gevallen be
treft, staan niet vóór een keuze, maar
v/ e 1 vóór het brengen van een offer, dat
misschien mannenmoed vraagt. Zij staan
niet voor een keuze, omdat, als zij over
tuigde Katholieken zijn, de consequentie
uit die overtuiging maar één weg wijst: de
onderwerping aan de Kerkelijke Over
heid, aan de door God gegeven Leiders.
Maar iedereen zal beseffen en gevoelen, dat
van hen wordt gevraagd een offer, en het
brengen van dat offer misschen heel veel
kracht en karakter eischt, om te breken
banden van eigenliefde, van menschelijk
opzicht, van vriendschap.En nu moe
ten wij het dien Katholieken niet nog
moeilijker maken dat zou ergerlijke
liefdeloosheid zijn. Een vriendenwoord, ge
boren uit waarachtig let wel: waar
achtig goed-meenen en waarachtige
liefde, kan op zijn plaats zijn. Maar nie
mand mag met steenen werpen, niet met
groote en ook niet met kleine. Alleen reeds
niet, om de reden, in het Evangelie aange
geven, omdat hij waarschijnlijk zelf
niet zonder zonde is.
Vooral in zulk een hoogst ernstige zaak
voor den betrokkene, moet de liefde zich
weten te onthouden van alles, wat noode-
loos en nutteloos pijn kan doen, kan prik
kelen en verbitteren. Gebrek aan fijn ge
voel en oprecht meegevoel heeft reeds
Vrijdagavond een der katholieke bladen
een kort commentaar doen schrijven op
den Bisschoppelijken Brief, waarbij een
Katholiek, die N.S.B.'er is, met name werd
genoemd, om dezen te wijzen op wat hem
nu te doen staat, Wij herhalen: dien Ka
tholieken, die nu als onvermijdelijke con
sequentie uit het Katholiek-zijn een mis
schien voor hen héél hard Besluit moeten
nemen, make men 't niet moeilijker, dan
't reeds voor hen is. En dat zal men niet,
als men den toestand, waarin zij zich ge-
vinden, met hen meevoelt, in oprecht
heid.
BELGIE.
De verkiezingen van
Zondag
DE KATHOLIEKEN LIJDEN VERLIES.
Successen der rexisten en communisten.
Door het ingewikkelde Belgische kies
stelsel is het nog niet mogelijk de totale
uitslagen mede te deelen. Het totaal aantal
der door iedere partij behaalde stemmen is
nog niet bekend en ook de juiste verdee
ling der zetels kan pas later worden uit
gerekend.
Volgens de eerste aanwijzingen hebben
de partijen van uiterst rechts en uiterst
links de grootste successen behaald, voor
namelijk als gevolg van de ontevreden
heid bij het volk over de langen duur van
de crisis, de devaluatie van den frank en
eenige financieele schandalen, waarbij
vooraanstaande politici waren.
De „rexisten" zullen 15 a 20 zetels in de
nieuwe Kamer verkrijgen. Ook de commu
nisten en de Vlaamsch-Nationalisten héb
ben een stembusoverwinning behaald.
De Katholieken verliezen de meeste door
de „rexisten" verworven zetels.
De socialisten verliezen een enkelen ze
tel aan de „rexisten" maar hun grootste
verlies komt toch ten goede aan de com
munisten. Dit neemt niet weg, dat de socia
listen de sterkste Kamerfractie zullen voe
ren. Het schijnt, dat de Liberalen zich wel
zullen handhaven.
De nieuwe Kamer zal waarschijnlijk be
staan uit: 70 Socialisten (verlies drie ze
tels), 63 Katholieken (verlies 16 zetels), 23
liberalen (verlies een zetel), 21 „rexisten"
(winst 21 zetels), 16 Vlaamsch Nationalis
ten (winst 8 zetels), 9 Communisten (winst
zes zetels).
AANVAL OP PASTORIE TE
ST. HUBERT.
Het Belgische dagblad „Le Soir" meldt,
dat een twintigtal jongelieden die op
vrachtauto's waren aangekomen gisteren
een aanval hebben gedaan' op den pastoor
van St. Hubert, omdat deze plakbrieven
van de muren der pastorie en de kerkge
bouwen had verwijderd.
De geestelijke ontrukte een der aanval
lers diens stok en stelde zich heftig te weer.
Hij moest in een ziekenhuis worden opge
nomen. Volgens hetzelfde blad hebben
zich in den afgeloopen nacht te Hoey
vechtpartijen voorgedaan tusschen „rexis
ten" en socialisten. Er zijn daarbij eenige
personen gewond.
NAAR MUNTSTABILISATIE.
Blum zal pogen een internationale
monetaire conferentie bijeen te roepen.
LONDEN, 25 Mei (A. N. P.) Naar de
„Financieele Times" uit Parijs meldt, zal
Leon Blum na zijin ambtsaanvaarding on
middellijk trachten een internationale mo
netaire conferentie bijeen te roepen, ten
einde tot stabilisatie der munteenheden te
geraken.
Volgens Blum zijn twee problemen van
bijzondere beteekenis, n.l. de stabilisatie
van de twee voornaamste munteenheden,
het pondsterling en de dollar, op gourba-
sis en de absolute noodzakelijkheid den in
ternationalen handel op een meer liberale
leest te schoeien, door het opheffen van de
diverse contingenteerings-systemen.
Frankrijk is, ten einde tot oplossing de
zer problemen te komen, bereid vele stap
pen hiervoor te ondernemen, mits van de
andere landen toezeggingen tot medewer
king worden ontvangen.
De wereld
in vogelvlucht
Gisteren zijn in België Kamerverkie
zingen gehouden. Daar het kiesstelsel in
België nog ingewikkeld is, is het nog niet
mogelijk het definitieve eindresultaat me
de te deelen, maar naar alle waarschijn
lijkheid zal de nieuwe Belgische Kamer
verrijkt worden met de aanwinst van een
twintigtal „Rexisten". Dit is een nieuwe
partij, die streeft naar een autoritairen re-
geeringsvorm. Het groote contingent stem
men, dat op deze partij is uitgebracht, is
afkomstig van overloopers uit het katho
lieke kamp. De Katholieke partij heeft dan
ook een flinke veer moeten laten en heeft
een verlies te boeken van een zestiental
zetels. Ook de socialisten hebben eenige
verliezen geleden, grootendeels doordat
een aantal kiezers is overgeloopen naar
de communisten, die waarschijnlijk van 3
op 9 zetels zullen komen.
De liberalen zijn vrijwel stationair ge
bleven.
Men heeft dus ook hier weer het ver
schijnsel kunnen constateeren, dat er een
voorkeur onder de kiezers is geweest voor
de uiterste partijen.
De verkiezingsuitslag is niet verrassend,
daar een dergelijke gang van zaken alge
meen was verwacht.
Groote veranderingen zullen er evenwel
niet plaats vinden, daar de grootste par
tijen die tot nu toe 'n nationaal-bloc hebben
gevormd, n.l. de socialisten, de Katholie
ken en de liberalen, nu ook nog verreweg
de grootste partijen zijn gebleven, terwijl
de oppositie verre van homogeen is.
Door het verlies der Katholieke Partij
zijn de socialisten voor de eerste maal in
België's geschiedenis, de sterkste partij ge
worden, maar direct profijt zullen zij daar
niet van trekken. Hun bekend „Plan" zal
na deze verkiezingen niet in sterkere mate
verwezenlijkt kunen worden dan dit het
geval is onder de huidige regeering, daar
zij aangewezen blijven op samenwerking
met de Katholieken en liberalen.
BINNENLAND
REKENING PROVINCIE
ZUID-HOLLAND.
De rekening van de provincie Zuid-
Holland over 1934 sluit in ontvangsten en
uitgaven met 17.358.973,85, terwijl het
batig saldo 13.221,97 bedraagt.
HERZIENING SUBSIDIEREGELING
KRANKZINNIGENVERPLEGING
IN ZUID-HOLLAND.
Ged. Staten van Zuid-Holland hebben
bij de Staten een voorstel ingediend tot
herziening van de subsidieregeling voor
de krankzinnigen- en zwakzinnigenver-
pleging in deze provincie.
Voorgesteld wordt, dat de provinciale
bijdrage aan de gemeenten voortaan
slechts zal worden genoten in hetgeen
wegens verpleging van een behoeftigen
krankzinnige meer voor rekening der ge
meente komt dan een bedrag, berekend
naar 450.per jaar en de bijdrage te
stellen op de helft van dat meerdere be
drag.
Verder zal de provincie geen aanspraak
meer maken op een aandeel in de bijdra
gen, welke de gemeenten ter bestrijding
van de verpleegkosten van derden ont
vangen, welk aandeel voor 1936 is ge
raamd op 175.000.
Van deze herziening wordt voor de pro
vincie een jaarlijksche besparing van
510.000 geraamd.
Ten slotte wordt voorgesteld met het
oog op de moeilijke financieele omstandig
heden, waarin vele gemeenten verkeeren,
de nieuwe regeling geleidelijk in te voe
ren. Te dien einde is een overgangsbepa
ling ontworpen voor den tijd van tien ja
ren.
Deze bepaling kent aan de gemeenten,
boven het subsidie volgens de nieuwe re
geling, over het jaar 1937 een uitkeering
toe, gelijk aan 90 pet. van het verschil tus
schen de „netto" provinciale bijdrage vol
gens de bestaande subsidieregeling en die
volgens de regeling, zooals deze zal luiden
na de thans voorgestelde wijzigingen.
Over 1938 wordt dit percentage gesteld
op 80 pet., over 1939 op 70 pet., en zoo ver
volgens. Onder „netto" provinciale bij
drage wordt hier «verstaan het provinciaal
subsidie, verminderd met het aandeel der
provincie in de bijdragen van derden.
Eerst met ingang van 1946 zal op deze
wijze de nieuwe regeling voor alle ge
meenten volledig gelden.
VOOR- EN NAZORG KRANKZINNIGEN
ZUID-HOLLAND.
Verschenen is het verslag der commissie,
belast met het onderzoek naar de maat
regelen, welke dienen te worden genomen
ter verkrijging van een doeltreffender or
ganisatie van de voor -en nazorg voor
krankzinnigen in de provincie Zuid-Hol
land. Aan de conclusie ontleenen wij het
volgende:
Organisatorisch en financieel is het onge-
wenscht, dat de voor- en nazorg geschiedt
door verplegingsinrichtingen.
Indeeling van de provincie in districten,
ieder met een voor- en nazorgdienst, vormt
het uitgangspunt voor een doelmatige orga
nisatie. Voor- en nazorgorganisaties op
confessioneelen grondslag moeten zooveel
mogelijk worden ingeschakeld. Het toezicht
worde opgedragen aan een provinciale com
missie.
Bestaande instellingen vinden in de ont
worpen organisatie een plaats.
De inrichting van de voor- en nazorg
diensten in de grootste geementen (Rotter
dam, 's-Gravenhage en Leiden), dient
aan bijzondere eischen te voldoen; met na
me is het gewenscht, dat er een gemeente
lijke voor- en nazorgdienst bestaat, tevens
belast met de controle van de aanvragen
tot plaatsing van personen hf een inrich
ting voor geesteszieken.
Het provinciaal bestuur overwege, of de
aanwezigheid van zoo'n gemeentelijken
dienst en controle van aanvragen voor ver
pleging, door een gemeentelijken psychia
ter, tevens leider van dezen dienst, voor
de drie genoemde gemeenten als voor
waarde moet worden gesteld voor de pro
vinciale bijdrage in de kosten van verple
ging van behoeftige kranzinnigen. Een goe
de werking vordert, dat te Rotetrdam en
te 's-Gravenhage patiënten in een werkin
richting voor krankzinnigen worden ge
plaatst.
De inrichting van districtsdiensten voor
de middelgemeenten en het platteland kan
worden overgelaten aan de Zuid-Holland-
sche vereeniging „Het Groene Kruis", en
de met haar samenwerkende organisaties.
De provincie verleene, naar analogie
van de geldende provinciale subsidierege
ling voor verpleging van krankzinnigen in
gestichten een bijdrage van 1/3 in de kos
ten wegens exploitatie van:
a. den buitendienst van de psychiatri
sche inrichting „Maasoord" te Rotterdam,
b. een op te richten gemeentelijke voor- en
nazorgdienst te 's-Gravenhage, c. den na
zorgdienst van het gesticht „Endegeest" te
Leiden, d. vijf districtsdiensten, teza
men omvattende de middelgemeenten en
het platteland, e. de werkinrichting van de
's-Gravenhaagsche Vereeniging „Dr.
Schroeder van der Kolk" te 's-Gravenhage,
en f. een op te richten werkinrichting voor
krankzinnigen te Rotterdam.
De provincie verleenen in de kosten van
oprichting van districts-voor- en nazorg-
deinsten in Zuid-Holland's Noord-Oost
hoek een Zuid-Oosthoek een bijdrage voor
eens van ten hoogste 1000 per district.
De subsidieering zal ongeveer ƒ45.000.
's jaars bedragen, of rond ƒ9000.meer
dan thans, welke verhooging door beper
king van het accres ruimschoots zal wor
den goedgemaakt.
Gedeputeerde Staten kunnen zich in
hoofdzaak met het bovenstaande vereeni
gen.
Gedeputeerde Staten stellen voor, in de
kosten van exploitatie der voor- en nazorg
diensten en van de daarbij behoorende
werkinrichtingen een subsidie van 50 pet.
toe te kennen (met terzij delating van de
kosten van levensonderhoud), hetgeen
BUITENLAND.
De verkiezingen in België. (1ste blad).
Mgr. Wolker, de leider der Katholieke
Jeugdvereenigingen in Duitschland, vrij
gelaten. (4de blad).
De aanslag op het landgoed van Prins
Starhemberg. (4de blad).
De Negus heeft Palestina verlaten op
weg naar Engeland, ((de blad).
BINNENLAND.
Overleden is de zeereerw. heer A. G.
Rhee, oud-pastoor van Nootdorp (2de bl.)
Het koninklijk bezoek aan Amsterdam
(lste blad).
Herziening subsidieregeling krankzinni
genverpleging in Zuid-Holland (lste blad).
Het kano-varen op zee eischte bijna weer
■een slachtoffer. Lijk van vermiifien-
kano-vaarder gevonden (Gem. Ber., 3de
blad).
Nieuwe branden te Eindhoven (Gem.
Ber., 3de blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
ZWEMMEN: Nieuw wereldrecord 4 xlOO
M. estafette van de R.D.Z. (2de blad).
VOETBAL: Voor het kampioenschap van
den I.V.C.B. won Treffers van R.K.N.A.C.
v. Nispen promoveert naar de le klas.
D.H.V.B. Feijenoord en Ajax winnen
voor het kampioenschap van den K.N.V3.;
H.V.V. en Velox uitgeschakeld voor pro
motie; A.S.C. toch kampioen; L.F.C. ver
liest opnieuw; Alphia wint (2de blad).
ATHLETEEK: Geslaagde Dioc. athletiek-
wedstrijden te Haarlem (2de blad).
rond ƒ45.000.'s jaars zal vorderen onge
veer hetzelfde bedrag, als de commissie voor
de volledige uitvoering van haar voorstel
len berekent.
De hoogere uitgave van rond 9000.
die hiervan het gevolg zal zijn, kan bestre
den worden uit de besparing, welke uit de
voorgestelde wijziging der subsidie-rege
ling voor verpleging voortvloeit.
In dien geest vragen Gedeputeerde Sta
ten machtiging van Provinciale Staten om
met de genoemde gemeenten en organisa
ties in overleg te treden.
NOTARIS P. VAN TOORNENBURGH. f
In Lissabon, waarheen hij met de NederL
Reisvereeniging een uitstapje maakte, is
op 73-jarigen leeftijd plotseling overleden
de heer P. J. C. van Toornenburgh. -kids
1898 notaris te Alkmaar.
Uit de N. S. B. getreden.
Naar wij vernemen heeft de heer M. F.
A. M. van der Grinten te Asten op 15 Mei
j.l. zijn ontslag genomen als lid van de
N.S.B. en gelijktijdig zijn zetel in de Prov.
Staten van N.-Brabant, waarin hij in 1935
met den heer Sengers uit Eindhoven geko
zen was, ter beschikking gesteld.
Mevrouw M. C. van Oerle Nippen, heeft Zaterdag afscheid genomen als
directrice van de R.K. Vakschool voor meisjes te Leiden. De leerlingen bieden
mevrouw Van Oerla bloemen aan
