DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Noodlottige cafébrand te Groningen.
27 ste Jaargang
VRIJDAG 22 MEI 1936
No. 8425
S)a Eëidóchc (BovAcmt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij Toonritbetafing:
Voor Leiden 19 cent per weekf 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeel in gen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste s 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
V Een tekort aan
arbeidskrachten
Een berichtje uit Londen:
„Volgens de „Daily Telegraph" kla
gen de groote tailleurs van het West
End, dat er een tekort is aan geschool
de arbeidskrachten. Zij verklaren or
ders te verliezen, omdat zij niet kun
nen instaan voor een levering binnen
een redelijken tijd".
Dit is een opvallend bericht: een tekort
aan geschoolde arbeidskrachten in
dezen tijd!
Van overal en in alle vakken hooren we
klagen over een teveel aan arbeids
krachten, waardoor werkloosheid is ont
staand bericht over een tekort aan ar-
staan bericht over een tekort aan ar
beidskrachten, geschoolde arbeidskrachten.
Let wel: geschoolde arbeidskrach
ten. Bestaat er ook niet in andere vakken,
ook in ons land, een zeker tekort aan
geschoolde arbeidskrachten? En zal
dit tekort straks, als er een oeconomisch
betere tijd komt en dien mogen we
zeker verwachten niet sterk gevoeld
worden?
Deze periode van werkloosheid, ook on
der de jongeren, kan uitstekend worden
benut, om vak-bekwaamheid te leeren.
M o et worden benut, om klaar te staan,
als de oeconomisch betere tijd er is!
De activiteit moet gespannen zijn naar
dien komenden beteren tijd.
Als wij in Nederland dan 'ns goede
arbeidskrachten tekort zouden komen!
als wij in Leiden dan 'ns goede arbeids
krachten tekort zouden "komen! Door eigen
schuld!.
Wij herhalen hier wat Leiden betreft
dat de opwekking van den Leidschen
textielfabrikant, den heer Schrandt, waar
op wij dezer dagen de aandacht richtten,
om n.l. in Leiden een textielschool
te stichten, de aandacht van autoritei
ten moet hebben. De bekende Leidsche
textiel-industrie kan in de toekomst alleen
bloeien, als er klaar staat een corps van
gaed-geschooolde arbeiders!
Vrijmetselarij en Volkenbond
In de Gelderlander van 13 Mei jl. wordt
gewezen op een artikel van den journalist
J. van Term, die documenten publiceert
omtrent het Congres van Vrijmetselaren,
in Juni 1917 gehouden in Parijs. Op dit
Congres werd de oprichting van een Vol
kenbond besproken,en plannen daarvoor
ontwikkeld. Hieruit zou blijken dat de
Volkenbond een magonnieke schepping is.
Wij zouden hierop een kantteekening
willen maken.
Vanaf het begin van den wereldoorlog
stond het denkbeeld om een duurzame vre
de te verkrijgen door de oprichting van
een bond der volkeren vooraan in de be
langstelling. Voordat het Vrijmetselaars-
congres van Juni 1917 (dat reeds in aller
lei boeken séaat beschreven) zijn plan ont
wikkelde, waren minstens vijftien soort
gelijke plannen in meer of minder uitge-
werkten vorm verschenen, uitgaande van
particulieren en van vereenigingen van
allerlei schakeering. Het aantal ontwerpen
dat het licht zag tusschen midden 1917 en
eind 1918 bedraagt wel het dubbele. De
bekende oproep van Benedlctus XV om
tot een rechtsordening over te gaan, da
teert van 1 Aug. 1917. Men vindt al deze
plannen, en de uitgebreide literatuur hier
over vermeld in h.t bekende handboek
over den Volkenbond van Schlicking
Wehberg. En welke groote activiteit in
ons dierbaar land ontwikkeld is, vooral
onder leiding van Mr. Loder, kan men le
zen in het boek „De donkere poort" van
Ritter.
Dat de Volkenbond een magonnieke
schepping zou zijn, is onjuist.
Dat de Loge een krachtige invloed heeft
uitgeoefend op het ontstaan van den Bond,
en ook thans nog tracht haar invloed te
doen gelden, is wel zéér waarschijnlijk.
Dat moet voor ons Katholieken een re
den zijn tot voorzichtigheid en tevens een
prikkel om de juiste beginselen, die aan
den Volkenbond ten grondslag liggen, met
alle kracht te steunen. Wij moeten niet
wéér achter blijven, zooab wij een halve
eeuw geleden achter bleven bij de nood
zakelijke sociale hervorming uit wantrou
wen tegenover de actie der socialisten.
R. REGOUT S.J.
St. Canisius-College. „Geld."
EIGENAAR BIJ SPRONG IN HET VANGZEIL VERONGELUKT.
OVERIGE VEERTIEN INWONENDEN GERED.
Een geweldige* brand, zooals in
geen jaren in Groningen heeft ge
woed, heeft gisternacht het beken
de café-restaurant „Suisse" in de
Heerestraat verwoest, waarbij één
doode en één gewonde te betreu
ren zijn.
Om half drie ontdekte de surveilleeren-
de agent van politie, Hoek, een rookzuil
aan de bovenzijde van het café „Suisse".
Hij alarmeerde de brandweer en maakte
nog verder alarm.
Men begon met de inwoners, die hun
slaapplaats allen boven in het uit drie ver
diepingen bestaande gebouw hadden, te
wekken en wel door het intrappen van
deuren en het afschieten van revolvers.
Hierdoor werden de inwoners, in totaal 12
personen, gewaarschuwd. Dit was ook
hoog noodig, want binnen een minimum
van tijd sloegen de vlammen fel uit.
Van de inwoners wisten vijf dienstmeis
jes en twee koks zich aan de achterzijde
langs de brandladder te redden.
Drie personen in het vangzeil
gesprongen
De eigenaar van „Suisse", de 45-jarige
heer B. Homan, die met vrouw en kind
een slaapkamer op de tweede étage aan
de voorzijde had, konden niet meer langs
de brandladder naar beneden. Mevrouw
Homan sprong van uit de tweede verdie
ping in het inmiddels door de brandweer,
politie en publiek uitgespreide vangzeil.
Zij kwam behouden op den grond.
Vervolgens liet de heer Homan zijn 13-
jarig zoontje langs een touw naar bene
den zakken, waardoor de jongen eveneens
behouden kon worden opgevangen.
Noodlottige missprong
Toen gebeurde het vreeselijke:
De heer Homan, die vermoedelijk nog
teruggegaan is om een geldkistje te hal
len, verscheen even later voor het raam,
sprong naar beneden, doch kwam met het
hoofd terecht tegen een vooruitstekend
balkon van de eerste étage. Hij werd hier
door zwaar gewond en toen men hem uit
het vangzeil haalde, bleek hij reeds te zijn
overleden.
Twee huisknechts hebben zich langs een
anderen trap kunnen redden, doch een
van hen, de bejaarde heer Bulstra, werd
hierbij gewond. Hij is naar het Acade
misch Ziekenhuis overgebracht. De an
dere huisknecht kwam er goed af.
Het blusschingswerk
Inmiddels had de brandweer, die met
groot materiaal was uitgerukt het gebouw,
dat als een fakkel brandde, aan de voor
zijde, dus in de Heerestraat, aangetast met
vijf stralen op de waterleiding, terwijl het
vuur aan de achterzijde, in de Gelkinge-
straat, werd bestreden met vier stralen op
de stoomspuit, welke water verkreeg uit
het reservoir, dat zich bevindt op de Groo
te Markt, onder den grond. Door deze
negen stralen werd een enorme hoeveel
heid water gedurende anderhalf uur in
het perceel bespoten.
De bewoners van de aangrenzende hui
zen hadden intusschen htm woningen moe
ten verlaten.
Na ongeveer vijf kwartier hard werken
van de brandweer, die door de politie uit
stekend werd terzijde gestaan, kon men
aannemen, dat het gevaar voor uitbreiding
geweken was. Het gerucht, dat zich nog
twee dienstmeisjes in het brandende per
ceel zouden bevinden, bleek gelukkig niet
waar te zijn. Al het personeel werd onder
gebracht in het hotel Elzenga. Om half
vijf kon de stoomspuit inrukken en werd
in de Heerenstraat het nablusschingswerk
voortgezet. Het café is van binnen geheel
uitgebrand en verwoest.
De beide aangrenzende perceelen kregen
groote waterschade.
Omtrent de oorzaak van den brand valt
niets te zeggen. Het café is om één uur
gesloten, om twee uur waren allen in die
pen rust.
Eenige dagen geleden ook
reeds brand
Vast staat, dat het vuur moet zijn ont
staan in de keuken, welke zich op de
tweede étage bevindt. Eenige dagen gele
den had de brandweer ook al assistentie
verleend bij een begin van brand in de
Keuken van dit restaurant.
De schade wordt door verzekering ge
dekt.
Een woord van hulde voor brandweer,
politie en publiek die alles hebben gedaan
wat zij konden is hier alleszins op zijn
plaats.
Hef busschingswerk geschiedde onder
leiding van den commandant van de brand
weer, den heer P. Ploegh. Deze was met
het nabluschingswerk zoo tijdig gereed,
dat het verkeer en tramverkeer in de
Heerstraat gistermorgen om zeven uur
weer een normaal verloop had. Door het
afschieten van de revolvers door acht
agenten en een inspecteur werden alle be
woners van de Heerestraat en omgeving
uit hun bed gehaald, zoodat er ondanks het
nachtelijk uur veel publiek op de been
was.
Op het terrein van den brand waren
mede aanwezig de burgemeester van Gro
ningen, mr. Cort van der Linden.
Brandende sigaret de oorzaak
Nader wordt gemeld, dat de oorzaak
moet worden gezocht in het achteloos weg
werpen van een sigaret.op de eerste éta
ge en nog wel op een'plek, waar zeer veel
passage is, zoodat het niet te begrijpen is,
dat de brand niet eerder is ontdekt.
Nader is gebleken, dat zich bij het uit
breken van den brand niet twaalf maar
vijftien personen zich op de bovenste
étage bevonden, die allen, gedeeltelijk in
nachtgewaad, zijn gevlucht. De druk op
de waterleiding, welke naar men weet, de
Matste weken moeilijkheden opleverde,
liet gelukkig tijdens het blusschingswerk
niets te wenschen over.
De toestand van den 21-jarigen huis
knecht G. Bulstra, die eveneens in het
vangzeil was gesprongen en daarbij een
beschadiging aan een wervel opliep, was
gisteiavond niet ongunstig.
De heer Homan was een, vooral in
kringen van de paardensport, zeer beken
de persoonlijkheid.
Den geheelen dag verdrongen zich drom
men belangstellenden voor het uitgebran
de perceel.
Zware brand te Waalre.
Drie boerderijen, twee landbouw-
schuren en een hooimijt
verbrand.
De gemeente bezit geen
brandweer
Woensdagmiddag, even voor twee uur,
ontdekten de bewoners van de boerderijen
op het Timmereind 5 te Waarlre een be
gin van brand. Daar het vuur door den
sterken Noord-Oostenwind snel werd voort
gejaagd, vatte spoedig het strooien dak
vlam en korten tijd later was de boerde
rij één vuurpoel. Het gezin van den land
bouwer Martin Wijlaars, bestaande uit drie
personen, kon zich ternauwernood in vei
ligheid stellen.
Daar niemand vermocht het vuur te stui
ten de gemeente bezit geen brandweer
werd na korten tijd de belendende boer
derij, toebehoorende aan den landbouwer
H. van Mol, aangetast. Deze hofstede was
onbewoond en onderging hetzelfde lot als
de eerste boerderij.
De wind droeg het vernielende element
toen verder naar de boerderij, bewoond
door H. van Mol, welk pand eveneens tot
den grond toe afbrandde.
Bovendien brandden de aan de over
zijde van den weg gelegen twee groote
landbouwschuren en een hooimijt, alle het
eigendom van den landbouwer Van Mol, af.
De geheele landbouwinventaris en de in
boedel van de, twee bewoonde boerderijen
ging verloren. Van het huisraad van den
landbouwer van Mol kon slechts een klein
gedeelte worden gered. Eenig pluimvee
kwam in de vlammen om.
Verzekering dekt gedeeltelijk de schade.
De oorzaak van den brand is niet bekend.
De wereld
in vogelvlucht
Nu de verovering van Abessynië door
Italië een voldongen feit is geworden en
Italië dus tevreden is gesteld, stelt de
Duce alle pogingen in het werk om weer
goede maatjes te worden met den Volken
bond en de samenwerking te herstellen
met Frankrijk en Engeland. Zijn voor
naamste tegenstander is natuurlijk Enge
land en Mussolini doet alle mogelijke be
loften en toezeggingen om Engelands
vrees voor een uitbreiding van het nieu
we Romeinsche Imperium ten koste van
het Engelsche Imperium weg te nemen.
De verzekering wordt gegeven, dat de
Duce niet streeft naar uitbreiding van het
Rijk in Noord-Afrika en Mussolini is zelfs
bereid te overwegen, alle blanke troepen
uit Lybië terug te trekken.
Nu hebben verzekeringen en beloften
slechts betrekkelijke waarde. Italië is
voorloopig bevredigd, maar hoe lang zal
dat duren? De man, die in dit opzicht het
meest pessimistisch is, is Eden, de tegen
woordige Engelsche minister van buiten-
landsche zaken. Vandaar, dat van Ita-
liaansche zijde wenken worden gegeven,
dat Eden eèrst moet verdwijnen wil men
tot overeenstemming komen Dat de on
derhandelingen gemakkelijk zullen gaan,
wordt niet verwacht, en men meent, in
Engeland, dat als de Volkenbondsraad in
Juni bijeenkomt, men nog weinig gevor
derd zal zijn. Engeland is blijkbaar niet
geneigd om het na de ernstige ruzie da
delijk maar weer „af te zoenen".
Brandstichtersbende te
Eindhoven aan het werk
Na een openbare school en het
Chicago-Theater thans het
R. K. Vereenigingsgebouw
In vlammen op gegaan
Schade f75.000
Hedennacht te omstreeks twaalf uur
brak een felle brand uit in het gebouw van
de R.K. Werkliedenvereeniging te Eind
hoven, dat aan de voorzijde aan de Wal en
aan de achterzijde aan de Paradij slaan ge
legen is.
Dit groote complex van gebouwen is
grootendeels in vlammen opgegaan.
Omwonenden hadden het vuur ontdekt
en waarschuwden de brandweer, wier ge
bouw vlak bij het brandende gebouw ge
legen is.
De brandweer rukte direct met al het
beschikbare materiaal uit en tastte het
vuur aan twee zijden tegelijk met vele
stralen aan. De spuitgasten klommen op
de aangrenzende gebouwen om de gewel
dige vuurzee te bedwingen. Langzaam
wonnen zij terrein en omstreeks kwart
over twee kon, hoewel het vuur nog hevig
woedde, aangenomen worden, dat de brand
geen grooter omvang meer aan kon ne
men.
De groote zaal en het tooneel waren
toen echter reeds totaal uitgebrand. Ook
het café, dat aan den ingang is gelegen en
de daarboven gelegen vergaderzalen als
mede de bureaux van den secretaris wa
ren deels door het vuur vernield.
Het gebouw, dat vrij groot is en aan de
R.K. Werklk-denvereeniging behoort, is
verzekerd.
Toen de brandweer ter plaatse ver
scheen, ontdekte men op het tooneel een
vuurhaard. Vermoedt wordt, dat men hier
te doen heeft met het werk van een
brandstichtersbende, door wier toedoen
ook reeds de openbare school aan de kei
zersgracht en het Chicago-theater in de
Rechtestraat aan de vlammen ten prooi
zijn gevallen.
In het gebouw was op den avond tevo
ren (Hemelvaartsdag) niet vergaderd, ter
wijl omstreeks elf uur de laatste bezoekers
het café hadden verlaten.
Omstreeks twaalf uur, toen de brand
reeds door omstanders was ontdekt, be
merkte de bewoner van het café rook in
de zaal, terwijl bleek, dat ook het toonel
in de groote zaal reeds vlam had gevat.
Het vuur vond daar gretig voedsel in op
geslagen tooneel-materiaal, terwijl ook
het vele houtwerk in de zaal een gemak
kelijke prooi voor de vlammen was.
Te goed half drie hedennacht was men
't vuur volkomen meester. Toen bleek, dat
het café en de daarboven gelegen locali-
teiten wel waterschade hadden gekregen,
doch geen brandschade hadden opgeloo-
pen.
De totale schade wordt op 75.000 ge
schat. Wat de oorzaak betreft, daaromtrent
s+aat nog niets vast.
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Kardinaal Leplcier overleden. (2de
blad).
Mgr. de la Villerabel verklaart zich te
onderwerpen aan het kerkelijk gezag. (2de
blad).
Het overlijden van mgr. Diaz, aartsbis
schop van Mexico. (2de blad).
Nederlandsch schip op de Engelsche
kust vergaan? (Buitenl. Ber., 2de blad).
BINNENLAND.
Uitvaart en begrafenis van Z. H. Exc.
Mgr. J. H. G. Jansen. (4de blad).
Mededeelingen inzake de ondermelk-
regeling (2de blad).
Het collectief contract in het bloembol-
lenbedrijf (2de blad).
Woensdag en gisteren hebben zich ge
kenmerkt door zware branden. Te Gronin
gen verbrandde het café-rest. „Suisse",
waarbij de eigenaar, na een sprong uit de
tweede verdieping, om het leven kwam.
Te Eindhoven brandde het gebouw van de
R.K. Werkliedenver. af, te Waalre gingen
drie huizen in de vlammen op. (1ste blad).
Dr. Veeneklaas bij auto-ongeluk te Er-
melo gewond. (Gem. Ber. 4de blad).
Meerdere verkeersongelukken. (Gem.
Ber. 4de blad).
LEIDEN.
Ovctrleden is in de Missie van China'
onze oud-stadgenoot de weleerw. pater
Humilis Castelein O.F.M. (1ste blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Triton wint de Varsity, Njord behaald
twee eerste prijzen. (3de blad).
Nieuw Ned. zwemrecord 10x100 M. vrije
slag. (3de blad).
Successen onzer Ned. ruiters te Brussel.
(4de blad).
fr r- Tjfr r*
S A\
PATER HUMILIS CASTELEIN O.FJVL t
Gisteren is bjj het Provincialiaat te
Weert een telegram ontvangen, dat de
weleerw. pater Humilis Castelein O.F.M.,
Missionaris in Zuid Shansi, overleden is.
Nadere bijzonderheden werden niet ver
meld.
Den Pastoor van de „Hartebrug" werd
dit bericht telephonisch vanuit Weert me
degedeeld, om aan de zwaar-getroffen
ouders van den Missionaris de droeve tij
ding te gaan brengen.
Pater Humilis Castelein, die 34 jaar oud
was, heeft 7 April 1931 in de oude „Mon
