DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
27ste Jaargang
MAANDAG 16 MAART 1936
No. 8368
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 1 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
Onze Stille Omgang
Te Amsterdam heeft de Bond van sociaal
democratische vrouwenclubs een congres
gehouden. Na afloop, aldus de socialisti
sche pers, hebben de deelneemsters een
„stille ommegang5' gehouden.
Wij, Katholieken, stellen er prijs op, dat
men ons de bekende benaming „stille om
gang" niet ontneemt, om ze op wat pro
faans te plakken.
Wij hebben onzen „Stillen Omgang". Het
is een rondtrekken in gebed en overweging,
in erkenning en aanbidding van het Al
lerheiligste.
Elke andere optocht of stoet, zwijgend
of niet, is geheel iets anders.
Men gebruike daarom dan ook niet de
zelfde aanduiding. Tegen een dergelijk ab
soluut misplaatste naams-diefstal hebben
wij, begrijpelijkerwijs, wèl ernstig be
zwaar.
De algemeene intentie van de bede
tocht was dit jaar „Voor Rechtvaardig
heid en Vrede onder de Volken".
Tienduizenden katholieke 1 mannen heb
ben weer dit jaar uiting gegeven aan hun
Geloof en aan hun Vertrouwen; uiting ge
geven aan hun overtuiging, dat het gees
telijke, dat de Godsdienst het leven
moet dragen en beheerschen;
Er leeft onder duizenden en duizen
den daadkrachtig en opofferingsgezind ge
loof. Dat is het licht in den nacht van
den Stillen Omgang!
V Het nut van het schaken.
Er is in Amsterdam een bijeenkomst ge
houden, welke ten doel had, de invoering
van het schaken in de school, systematisch
en georganiseerd, te bevorderen.
Wij kunnen ons nog moeilijk voorstel
len, hoe dat mogelijk zal zijn, indien men
wil vermijden en dat wil men schade
voor de andere onderwijsvakken, overla
ding (nog meer overlading dan in vele
gevallen) van de leerlingen.
Maar, op zich beschouwd, indien men
den leerlingen kan meegeven kennis van en
liefhebberij voor een nuttige ontspanning,
als die welke gelegen is in het schaakspel,
met vermijding van de hier-aangestipte ge
varen, is daarvoor veel te zeggen.
Men overdrijve echter hierin ook weer
niet.
De bewering van dr. Euwe, dat een
ideaal schaker een gelukkig mensch is, is
toch waarlijk al te overdreven, tenzij hij
onder het „ideale" van een schaker eigen
schappen rekent, die met het schaken als
zoodanig geen of slechts een zeer ver ver
wijderd verband houden.
Een goede ontspanning, als het schaken
is, kan medewerken aan, kan van invloed
zijn op ons geluk. Maar ten slotte kan niet
daarin het geluk van den mensch gelegen
zijn. Dat is overdreven, niet waar zelfs
héél erg overdreven en héél onwaar!
Nederlandsche ambulance
geplunderd
DR. VAN SCHELVEN ZOD GEWOND
ZIJN.
Nog geen bevestiging.
DJIBOETI, 16 Maart. (A.N.P.). Volgens
een bericht van het Italiaansche Nieuws
bureau Stefani, dat tot dusver evenwel
nog niet van andere zijde bevestigd is, zou
de Nederlandsche Roode Kruismissie
die dezer dagen twee ambulance afdeelin-
gen naar Kworam heeft gezonden, door 'n
bende Abessijnsche plunderaars op den
weg tusschen Waldia en Collo den Neder-
landschen karavaan onder leiding van Dr.
van Schelven aangevallen zijn. Dr. van
Schelven zou hierbij gewond zijn.
Te Djiboeti gaan geruchten aldus
voegt Stefani aan dit bericht toe dat in
verband met dit feit er nog vele andere,
alle Roode Kruismissies, Abessinië zullen
verlaten.
Naar ons op onze informatie in verband
met het bovenstaande werd medegedeeld,
had het hoofdbestuur van het Roode Kruis
te Den Haag tot hedenmorgen 10 uur geen
enkele bevestiging van dit bericht ont
vangen.
BINNENLAND
DE KONINGIN EN PRINSES JULIANA.
Bezoek aan de Nieuwe Kerk te Delft.
Gistermiddag hebben de Koningin en
Prinses Juliana een bezoek gebracht aan
het graf van van wijlen Koningin Emma,
in de Nieuwe Kerk te Delft en bloemen ge
strooid op Haar graf. In gezelschap van de
vorstelijke bezoeksters was de grootherto
gin van Oldenburg, een zuster van wijlen
Prins Hendrik, die diens begrafenis des
tijds wegens ziekte niet heeft kunnen bij
wonen. De burgemeester van Delft, mr. G.
van Baren, heeft een en ander omtrent
deze plechtige begrafenis meegedeeld.
Omstreeks half één vertrokken de hooge
bezoeksters naar de residentie. Zij werden
bij htm vertrek door een vrij groote menig
te, die op de Markt was samengestroomd,
hartelijk toegejuicht.
MINISTER GE LIS SEN EN ZIJN
AMBTENAREN BEZOEKEN*DE
JAARBEURS.
Het was Zaterdag voor de Jaarbeurs een
belangrijke en zeex drukke dag; de Minis
ter van Handel, Nijverheid en Scheepvaart,
Z.Exc. prof. dr. ir. H. C. J. H. Gelissen,
bracht met ongeveer 190 leden van den
Kring van Ambtenaren van het Ministerie
van Handel, Nijverheid en Scheepvaart een
bezoek aan de beurs.
Tegen half drie arriveerde het gezelschap
aan het secretariaatsgebouw. De minister
was vergezeld van den secretaris-generaal
mr. dr. A. A. van Rhijn en van den admi
nistrateur van het departement den heer dr.
W. L. Groeneveld Meijer.
Ter begroeting waren aanwezig de leden
van den Raad van Beheer; de voorzitter, de
heer F. H. Fentener van Vlissingen heette
met enkele woorden den minister en zijn
gezelschap welkom.
Hierop werd onmiddellijk in tien groepen,
onder leiding van de leden van den Raad
van Beheer een aanvang gemaakt met den
rondgang. De heer Fentener van Vlissingen
begeleidde den minister, die met zeer veel
belangstelling bij verschillende stands ver
toefde en zich liet inlichten.
Na afloop van de excursie vereenigde het
gezelschap zich in een der zalen van Hotel
Noord-Brabant, waar de thee werd ge
bruikt.
Minister Gelissen sprak vriendelijke woor
den tot den Raad van Beheer. „Gij weet, dat
ik een vaste klant ben van Uw jaarbeurs,
van de vierendertig beurzen heb ik er der
tig bezocht. Gaarne heb ik met ambtenaren
dit jaar een bezoek aan Utrecht gebracht.
Spr. heeft, wanneer hij over de jaarbeurs
wandelt, alle vertrouwen, dat nijverheid,
handel en scheepvaart er weer bovenop
zullen komen.
Er zijn punten in onze conjunctuur, die
op een opleving wijzen. Zoo is b.v. het goe
derenverkeer in onze havens sedert 1932
het diepste punt in de crisis gestegen.
Het verschil in de groothandelcijfers tus
schen Nederland en het buitenland is pro-
centsgewijs nog slechts gering. Er zijn ver
blijdende teek ens!
Te vijf uur vertrok het gezelschap weer
naar de residentie.
DE REISBELASTING.
Bezwaren van de boomkweekers.
Daar de boomkweekers, die vaak een
groot deel van het jaar voor zakenreizen
in het buitenland vertoeven, door de voor
gestelde reisbelasting ernstig zouden wor
den getroffen, hebben B. en W. van Bos
koop een adres gericht tot den minister van
financiën, waarin er op worden aangedron
gen alsnog een wijziging aan te brengen in
het ontwerp Reisbelastingwet, beoogende
het openen van de mogelijkheid tot het
verleenen van vrijstelling van, belasting
voor zakenreizen.
BEDRIJFSRADEN TUINBOUWBEDRIJF.
Het ligt in het voornemen van den mi
nister van sociale zaken, de instelling te
bevorderen van een drietal bedrijfsraden
voor het tuinbouwbedrijf en wel:
le. voor het bloembollenbedrijf.
2e. voor het tuinbouwbedrijf in Noord-
Holland.
3e. voor het tuinbouwbedrijf in Zuid-
Holland.
De minister heeft de werkgevers- en
werknemers-organisaties in het tuinbouw
bedrijf gevraagd; of zij aan de samenstel
ling van de bedrijfsraden wenschen deel
te nemen en zoo ja, wie zij als leden in de
in te stellen bedrijfsraden wenschen te be
noemen.
BEVORDERING VAN HET SCHAKEN
ONDER DE SCHOOLJEUGD.
Bijeenkomst ter bespreking van dit
vraagstuk te Amsterdam.
Onder leiding van de Stichting tot be
vordering van het schaken onder de school
jeugd heeft Zaterdagmiddag in de Militie
zaal te Amsterdam een vergadering plaats
gevonden, welke ten doel had, de beste
methoden te bespreken om het schaken in
de school ingang te doen vinden.
Uit kringen van de schaakwereld en uit
die van het onderwijs bestond er voor de
ze-bijeenkomst groote belangstelling.
De voorzitter, de heer W. Terpstra, heet
te in het bijzonder welkom den wethouder
voor het onderwijs, te Amsterdam, den heer
E. Boekman, den directeur van de afdee-
ling Onderwijs ten stadhuize, dr. W. L.
Hendriks, de gemeentelijke inspecteurs van
het Onderwijs, de heeren Hollaar en Hoog
land, zoomede den vertegenwoordiger van
het gemeentebestuur van Rotterdam. Het
gemeentebestuur van Amsterdam dankte
spr. voor de geboden gastvrijheid.
Wethouder E. Boekman, van Amsterdam,
het woord verkrijgende, stelde vast, dat
ér in de enorme belangstelling van het
groote publiek in de match EuweAljechin
om het wereldkampioenschap schaken iets
irreëels en overspannen heeft gezeten. Hoe-
velen toch, die zelf niet het minst van
schaken afweten, juichten na den eind
strijd: „Wij hebben den strijd gewonnen!"
Dit was een niet geheel zuiveren geest
drift, waarmede het schaakspel niet ge
diend was, omdat zij niet gegrond was op
begrip daarvan. Daarom moeten wij het
werk van deze stichting er los van maken,
hoewel het onrechtvaardig zou zijn, te
ontkennen dat deze groote wedstrijd op
het totstandkomen der stichting invloed
heeft gehad.
Spr. betoogde verder, dat men het scha
ken als schoolvak anders moet zien dan
elk ander schoolvak; het is er niet mede
op één lijn te stellen en wel hierom dat
het een liefhebberij moet blijven en op
school het schaken niet anders dan in deze
hoedanigheid is te behandelen. Als lief
hebberij echter heeft het schaakspel onge
twijfeld zijn positief vormenden invloed
op de jeugd, het leert concentratie, zelf
standigheid en fairness. Alleen daarom
reeds is de gedachte, die aan de Stichting
ten grondslag ligt, zeer toe te juichen. Uit
het onderwijs zelf zijn stemmen opgegaan
om het schaken op school niet te groot op
te zetten wegens het gevaar van overla
ding en van het in gedrang komen van
de hoofdvakken, die reeds zooveel van de
leerlingen vergen. In deze redeneering
schuilt veel waars; het is goed aldus
spr. dat het onderricht in het schaken
meer georganiseerd en meer systematisch
wordt, maar de beteekenis er van mag
niet worden overschat in dien zin, dat het
eigenlijk onderwijs er onder zou lijden.
Het moet een, zij het dan ook klassikaal
onderwezen, liefhebberijvak blijven; dan
alleen kan het voor de jeugd zoowel als
voor het onderwijs van groot belang wor
den.
Het schaakspel scherpt het geheugen, al
dus spr., omdat men eerst de zetten leert
onthouden, later de redeneering, die tot
de zetten geleid heeft. Reeds bij het uit
eenzetten van de spelregels kan men den
leerling leeren redeneeren,, bij het uit
brengen van het begrip matstelling leert
men begripsvorming en in het algemeen
'brengt men voorstellingsvermogen bij, op
merkingsgave en vindingrijkheid. Omdat
het schaken niet iets abstracts is, gelijk
wiskunde, maar iets zeer reëels, leert men
er door de hersenmachine in werking te
stellen. Men leert ook alle mogelijkheden
vast te stellen en met elkaar te vergelij
ken in haar gevolgen, dus. systematiek;
verder ontwikkelt men de bekwaamheid
tot zelfstandig denken en doelmatig han
delen. Bij dat alles komen belangrijke in-
tellectueele processen tot werking: een
goed schaker weet te abstraheeren en te
generaliseeren, zooals uit psycho-techni
sche proeven is komen vast te staan, zoo
mede oorzaken en gevolgen te determi-
neeren. Hiernaast de opvoedende werking,
die voor de karaktervorming. Het schaken
kweekt sportiviteit aan, leert over klei
nigheden heen stappen (het opofferen van
een pion op den damevleugel om een aan
val op den koningsvleugel van den tegen
stander te krijgen!); het kweekt ook groo
te zelfbeheersching aan, leert zelfcritiek,
vastberaden doorzetten van een eenmaal
gemaakt plan, terwijl van groot gewicht is,
dat men door het schaken belangrijke er
varingen van de psychologie verkrijgt: men
leert de reactie van zijn daden op anderen
nagaan, hetgeen een beschaafd mensch
moet kunnen.
Een ideale schaker zoo besloot dr.
Euwe is een bekwaam, een beschaafd
en gelukkig mensch. En wie de jeugd in
schaken onderricht, kan haar ook wijzen
op analogieën in het leven; niet het minst
hierom kan het schaakonderricht groot
nut hebben.
De voorzitter van de Stichting, de heer
W. Terpetra, gemeentelijk inspecteur van
het lager onderwijs, deed vervolgens uit
komen, dat de bedoeling van deze verga
dering was, aan de organisatie van het
schaakonderricht op school een meer alge-
meenen vorm te geven. Met den Konink
lijken Nederlandschen Schaakbond heeft
de Stichting nauwe samenwerking verkre
gen, in het algemeen met de organisaties
in de schaakwereld en ook met het onder
wijs, teneinde het totstandkomen van
schoolschaakwedstrijden en het vormen van
schoolsohaakclubs te bevorderen.
Ten slotte deelde spr. mede, dat het in
de bedoeling ligt, de betrekkelijke geringe
onkosten van het op de scholen te geven
schaak onderricht te bestrijden uit zeer ge
ringe bijdragen van de leerlingen zelf, bijv.
één cent per week per leerling op de lagere
scholen en tien cent per club per week
op de inrichtingen van voortgezet onder
wijs.
Het bestuur heeft reeds contact gezocht
met zeven gemeentebesturen, waaronder
drie van de vijf grootste gemeenten, met
vijftig scholen en schoolbesturen, zeventig
leiders van schoolclubs en tweehonderd
particuliere belangstellenden.
DE PENSIONNEERING VAN
SPOORWEGPERSONEEL.
Overeenstemming tusschen de directie van
de Spoorwegen en den Personeelraad.
Tusschen de directie van de Nederland
sche Spoorwegen en den Personeelraad is
thans overeenstemming bereikt inzake de
pensionneering van personeel met het oog
op de afvloeiing en wel op de volgende
grondslagen:
1. De directie krijgt de bevoegdheid ieder
lid van het personeel op 60-jarigen leeftijd
ontslag te verleenen met dadelijk ingaand
pensioen;
2. Aan wachtgelders van 60-jarigen leef
tijd of ouder zal op den datum van de in
werking treding der gewijzigde pensioen
wet dadelijk ingaand pensioen worden ver
leend;
3. Personeel van 55 jaar of ouder kan op
eigen verzoek door de directie gepension-
neerd worden;
4. Aan wachtgelders van 55 tot 60 jaar
zal, indien zij binnen zes maanden na de
inwerkingtreding van de gewijzigde pen
sioenwet daartoe aan de directie het ver
zoek richten dadelijk ingaand pensioen
worden verleend;
5. Ofschoon van de onder 1 bepaalde
bevoegdheid in het algemeen slechts ge
bruik zal worden gemaakt met betrekking
tot overcompleet personeel, behoudt de di
rectie zich evenwel de bevoegdheid voor,
om personeel dat onder de thans van kracht
zijnde pensioenwet met vervroegd ouder
domspensioen ontslagen kan worden, ten
allen tijde op 60-jarigen leeftijd ontslag met
dadelijk ingaand pensioen te verleenen.
De verschillende personeelsorganisaties
zullen zich over deze voorstellen moeten
beraden. De personeelraad beveelt aanvaar
ding aan.
VESTIGINGSVERBOD VOOR WINKELS
TE BUS SUM.
De gemeenteraad had 11 Februari een
besluit genomen, volgens hetwelk een ves
tigingsverbod voor winkels gedurende één
jaar zou worden afgekondigd. Volgens art.
212 van de Gemeentewet zou dit onmid
dellijk kunnen geschieden. De burgemees
ter deelde, toen het besluit gevallen was
mede, dat hij de verordening niet zou af
kondigen en Ged. Staten zou verwittigen,
dat hij deze in strijd met het algemeen be
lang achtte.
Ged. Staten hadden het raadsbesluit aan
de Kroon voorgelegd. Zij hebben thans het
gemeentebestuur bericht, dat een Konink
lijk Besluit het besluit opschort tot Augus-
tus a.s. „Tel."
NOTARIS KRIJGT ONGEVRAAGD
VERLOF.
Ingevolge een besluit van den Raad van
toezicht op het notarisambt van het arron
dissement 's-Hertogenbosch, is aan notaris
H. te Eindhoven ongevraagd verlof ver
leend voor den tijd van zes maanden.
Zijn functie wordt waargenomen door
den candidaat-notaris J. L. M. Wedemeijer.
KERKNIEUWS
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De Volkenbondsraad heeft Duitse hl and
uitgenoodigd om naar Londen te komen.
Duit9chland heeft zich hiertoe bereid ver
klaard, echter onder voorwaarden, die van
daag besproken zullen worden. Zij stuiten
op Franschen tegenstand. (2de blad).
Heeft men den oorlog in Abessynië ver
geten? De krijgsoperaties gaan hun gang.
(2de blad).
Een waarschuwing van den bisschop van
Munster. (2de blad).
De liftstaking in New Vork geëindigd.
(2de blad).
BINNENLAND.
Benoemingen in het Bisdom Haarlem.
(Kerkn., 1ste blad).
Brutale roofoverval te Westzaan, gister-
termorgen gepleegd; vijf personen gear
resteerd. (3de en 1ste blad).
Verschillende boerderijbranden; moei
lijke redding bij brand te Breda. (3e en
lste blad).
Te Dubbeldam reed een auto te water,
waarbij de bestuurder verdronk, (lste
blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
HOCKEYNederlandsche overwinnin
gen op de Belgische hockey-ploegen. (2de
blad).
VOETBAL: In den I. V. C. B. werden
RKNAC, Brabantia en Spartaan kampioen.
In de KNVB won Feijenoord van Blauw
Wit en NAC van BW; UVS en Alphen
verloren beide (2de blad).
ZWEMMEN: Nederlandsche successen bij
de wedstrijden in Aken. (2de blad).
KORFBAL: Deetos werd gisteren kam
pioen. (2de blad).
BENOEMINGEN IN HET BISDOM
HAARLEM.
Z. H. Exc. de Bisschop van Haarlem
heeft benoemd tot Pastoor te N o o r d w ij-
k e r h o u t (H. Jos.): den Weleerw. heer
H. J. Maas; Pastoor te Vlaardingen: den
Weleerw. heer J. van der Sman; Pastoor te
Rhoon: den Weleerw. heer A. A. van den
Berg, die Kapelaan was te 's Gravenhage
(H. Hart van Jezus).
De brug naar Compromis
gevonden
EEN FOUT IN DE VERTALING VAN
HET DUITSCHE ANTWOORD?
LONDEN, 16 Maart. Volgens Press As
sociation wordt er in Duitsche kringen te
Londen op gewezen, dat een fout in de
vertaling of interpretatie van het woord
„alsbald" in het Duitsche antwoord op de
uitnoodiging, zich in den Volkenbonds
raad te doen vertegenwoordigen, dit ant
woord wellicht minder verzoeningsgezind
doen schijnen, dan het in werkelijkheid
zou zijn.
Dit woord komt voor in den zin: „De
Duitsche regeering zal slechts aan de be
sprekingen van den Volkenbondsraad
kunnen deelnemen, indien zij de zeker
heid heeft, dat de mogendheden bereid
zijn, onmiddellijk over de Duitsche voor
stellen in onderhandeling te treden". Het
woord „alsbald" is vertaald door „onmid
dellijk" (forwith). Het kan ook opgevat
worden in de beteekenis „zoo spoedig mo
gelijk" (as soon as possible). Indien er de
laatste interpretatie aan moet worden ge
geven, zou de strekking van de nota aan
zienlijk verschillen van hetgeen men eerst
meende.
Het is, besluit Press Association, waar
schijnlijk, dat men opheldering tracht te
verkrijgen omtrent den zin, die aan dit
woord moet worden toegekend.
BERLIJN, 16 Maart. Hedenmorgen, al
dus verneemt Reuter,handhaafde Duitsch-
land nog zijn standpunt, dat een gelijktij
dige bespreking van het Locarno-conflict
en de Duitsche voorstellen het meest rede
lijke zóu zijn, dat gedaan zou kunnen wor
den. Evenwel, indien dit niet uitvoerbaar
mocht worden geacht, zou Duitschland er
zich niet tegen verzetten, dat deze twee
kwesties afzonderlijk of na elkander wor
den behandeld en besproken. De corres
pondent van Reuter heeft van een hoo-
gen functionaris van het ministerie van
buitenlandsche zaken te Berlijn de mede-
deeling ontvangen, dat het Duitsche woord
„alsbald", dat in het jongste antwoord van
Hitler van essentieel belang was, wil zeg
gen „te zijner tijd" (en temps utile), en
niet „tegelijkertijd" (simultanément) of
„onmiddelijk" (immédiatem'tr+').
