De kunst om de realiteit te
aanvaarden
HET OUDE VERSCHEURD, IETS
NIEUWS AANGEBODEN
De situatie na
Hitler's verklaring.
27ste Jaargang
MAANDAG 9 MAART 1936
No. 8363
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 1 2.60 per kwartaal
Franco per post 1 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonnè's ver
krijgbaar tegen betaling va.i 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aapgeboden» of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
Hitler's daad juridisch
niet aanvaardbaar
MEN MOET ER ZICH NIET BLIND OP
STAREN.
Met de bliksemsnelheid, welke typeerend
is voor het huidige bewind in Duitschland,
hebben zich Zaterdag gebeurtenissen afge
speeld, die het aspect der internationale
politiek volkomen hebben gewijzigd.
Donderdag nog werd gemeld, dat de
Rijksdag op Vrijdag, 13 Maart, bijeen zou
worden geroepen tot het aanhooren-van een
verklaring van den Führer en rijkskanse
lier. En het schijnt ook inderdaad het plan
geweest te zijn om deze verklaring eerst
op dien dag af te leggen, één dag na de
vermoedelijke goedkeuring van het
Fransch- Russisch pact in den Franschen
Senaat. Doch Vrijdagavond moet er een lei
dersbij eenkomst te Berlijn geweest zijn,
waarin plotseling het besluit gerijpt is, om
den Rijksdag reeds den volgenden dag bij
een te roepen en onmiddellijk werden de
afgevaardigden telegrafisch naar Berlijn
ontboden.
Dit versnelde verloop van zaken is zelfs
voor de Berlijnsche regeeringsbureaux een
volkomen verrassing geweest. Ais een lawi
ne kwamen nu de gebeurtenissen, welke de
wereld voor een nieuw voldongen feit
plaatsten, op den Zaterdagmorgen los.
Het was wederom een Zaterdag, welke
dag met opzet schijnt gekozen te worden;
want op een Zaterdag dreunde de bekende
vuistslag van Hitier, waarbij Duitschland
zich terugtrok uit den Volkenbond; op een
Zaterdag werd ook de invoering van de
algemeene dienstplicht en het herstel van
leger en lucht- en zeevloot bekend ge
maakt.
Op dezen jongsten Zaterdag ward het
laatste restje van het Vredesverdrag van
Versailles op zij geschoven en tevens een
einde gemaakt aan het Pact van Locarne,
de schepping van Briand en Stresemann,
welke den vrede in West-Europa sedert De
cember 1925 heeft gewaarborgd.
De Duitsche regeering is van meening,
dat dit Pact vervallen is door de sluiting
en de daarop volgende goedkeuring door
de Fransche Kamer (en vermoedelijk ook
door den Senaat op Donderdag a.s.) van het
Fransch-Russische verdrag van wederzijd-
schen militairen bijstand en daaruit heeft
Hitier thans zijn consequenties getrokken.
Plechtig heeft hij verklaard, dat de Duit
sche regeering het Locarno-pact vervallen
acht en dat een nieuw verdrag welke de
onaantastbaarheid der grenzen zal waar
borgen, slechts bestaanbaar is met erken
ning van gelijk recht voor Duitschland.
Gelijk recht voor Duitschland beteekent,
dat het niet langer geduld kan worden, dat
de Fransche en Belgische zijde van de
grens verdedigd mag worden met heele
forten-rijen en groote troepenconcentraties,
terwijl aan de Duitsche zijde een breede
strook geheel weerloos moet worden gela
ten. Om de opheffing van dezen toestand
te demonstreeren heeft Hitier de Duitsche
soldaten de gedemilitariseerde Rijnland
zone laten binnen rukken.
Deze daad beteekent een schending van
het vredesverdrag van Versailles, waarvan
art. 42 aan Duitschland verbiedt „eeniger-
lei versterking te handhaven of te bouwen
noch op den linkeroever van den Rijn noch
op den rechteroever, ten Westen van een
linie, welke 50 K.M. oostelijk van den Rijn
is getrokken"; terwijl art. 43 in dat gebied
de handhaving en concentratie van gewa
pende krachten verbiedt.
Schending van deze bepalingen wordt
beschouwd als een vijandige daad tegen de
mogendheden welke dit verdrag hebben
onderteekend.
Behalve een schending van het Vredes
verdrag beteekent het zenden van Duitsche
troepen in het Rijnland ook een schending
van het Locarno-pact, waarbij Duitschland
in 1925 vrijwillig deze gedemilitariseerde
zone heeft aanvaard.
Tegenover deze eenzijdige opheffing der
beide verdragen wordt evenwel door Hitier
iets anders gesteld.
1. Duitschland is bereid, opnieuw een
zone te demilitariseeren, maar dan op ba
sis van gelijk recht; derhalve een weder-
z ij d s c h e gedemilitariseerde zone, aan
beide zijden van de grens.
2. Duitschland biedt voorts ter waarbor
ging van de Westgrens een niet-aanvalspact
aan voor den tijd van 25 jaar, te sluiten met
Frankrijk en België, waarbij Engeland en
Italië opnieuw garanten kunnen zijn en
waarbij ook Nederland betrokken kan wor
den. Dit laatste om te waarborgen, dat de
Duitsche legers niet via Nederlandsch
grondgebied België zullen binnenvallen.
3. Duitschland biedt een lucht-pact aan,
ter voorkoming van een wederzijdsche over
rompeling van uit de lucht.
4. Ook met zijn Oostelijke buren wil
Duitschland niet-aanvalspacten sluiten, met
inbegrip van Litauen, waarop het tot voor
kort zeer gebeten was. Of ook Oostenrijk
en Tsjecho-Slowakije daaronder vallen, is
twijfelachtig.
5. Ten slotte is Duitschland bereid toe te
treden tot den Volkenbond, omdat met de
erkenning (ook in de practijk!) van
Duitschlands rechtsgelijkheid het motief lot
het verlaten van dien Bond zou komen te
vervallen.
Theoretisch is 'n jaar of drie, vier geleden
de rechtsgelijkheid van Duitschland te Ge-
nève erkend, maar heeft men nagelaten
deze ook in practijk te brengen. Wat men
Duitschland sedert dien geweigerd heeft,
heeft Hitier thans genomen.
Juridisch is deze daad natuurlijk niet te
verdedigen; maar „verklaarbaar" is zij wel.
Met name Frankrijk heeft Duitschland
steeds gewantrouwd en daarom voortdu
rend geweigerd tegemoet te komen aan
eischen, welke een herlevend Duitschland
billijkerwijze stellen mocht. Frankrijk
heeft steeds vastgehouden aan de juridische
onaantastbaarheid van een vredesverdrag,
dat al te knellend was. Vasthouden aan z'n
recht is niet altijd rechtvaardig en is maar
al te vaak tactisch onjuist.
Hitler's optreden moge niet in elk op
zicht te rechtvaardigen zijn, omdat het een
eenzijdige verbreking beteekent van onder-
teekende verdragen, maar hij heeft er iets
anders voor in de plaats beloofd en het zou
ontactisch zijn om de realiteit niet te wil
len aanvaarden.
In Frankrijk is als eerste felle reactie op
de gebeurtenissen van Zaterdag een stem
ming ontstaan om zich te verzetten en de
uitgestoken hand .niet te aanvaarden. De
hand, die nu de verdragen van Versailles en
van Locarno verscheurde, kan morgen ook
het niet-aanvals-pact verscheuren, meent
men.
't Kan zijn. Maar wat bereikt men met
verzet? Wat is het gevolg van het verzui
men van de-gelegenheid om de situatie aan
te grijpen ten einde iets nieuws op te bou
wen, nu het oude niet meer te handhaven
blijkt?
Men bereikt ei' mee, dat de situatie in het
Rijnland precies hetzelfde blijft; dat
Duitschland dan geen enkele rem heeft om
zijn slag te slaan, zoodra de gelegenheid
gunstig is; dat Duitschland geen lid van
"den Volkenbond wordt en wellicht sa
menspant met Italië; dat er geen luchtpact
komt; dat men in één woord een kwaadwil
lig Duitschland schept.
Meent Frankrijk werkelijk een Duitsch
land te kunnen bedwingen zonder hulp
van Engeland en Italië? Want dat deze
beide landen thans geneigd zouden zijn tot
een gezamenlijk optreden tegen Duitsch
land, lijkt ons, voor wat betreft Enge
land hoogst twijfelachtig, voor wat Italië
betreft ten eenenmale uitgesloten tenzij
men diens bijstand „koopt" met zulke
groote concessies, dat de tot nu toe gevoer
de Volkenbondspolitiek tot een aanfluiting
wordt.
Laat men het wantrouwen laten varen,
zich neerleggen bij de nuchtere realiteit
en niet te veel zeuren over wat wel en wat
niet gemogen had. De gelegenheid om een
gezonden toestnd in Europa te scheppen,
is er nu.
De Volkenbondsraad moge die gelegen
heid grijpen.
Mr. H. F. A. GEISE.
V De aanpassings-maatregelen
der Regeering
Wij publiceeren in dit nummer een uit-
trelcsel uit de Memorie van Antwoord be
treffende de wetsontwerpen Bijzondere I
maatregelen ten aanzien van loopende
landtoouwhypotheek- en pachtovereenkom
sten en Bijzondere maatregelen ter verkrij
ging van verlaging van sommige vaste
lasten en van huren.
Deze Memorie van Antwoord lezende,
moeten wij inderdaad constateeren, dat
door de beoogde „bijzondere maatregelen" j
der Regeering veel zal kunnen worden i
recht getrokken, wat krom gegroeid is.
Onomwonden moet dit erkend.
Doch van een verlaging van den druk
der vaste lasten zal geen sprake zijn. Het
wetsontwerp heeft ook niet die pretentie:
sommige vaste lasten worden verlaagd,
n.l. die op onroerende goederen, die van
op huren, e.d.
Dat hierdoor niet bevredigd is het ver
langen der Tweede Kamerfractie van de
R.K. Staatspartij: consequente deflatie
is duidelijk. Er wordt echter toch wel iets
en dat iets is niet zoo heel gering in
die richting bereikt.
Op zich beschouwd, moet zeer worden
toegejuicht het standpunt der Regeering
om vele gevallen, die onder de beoogde
„bijzondere maatregelen" vallen (huurver-
lagingen), individueel te behandelen.
Wij vreezen echter, dat de practijk hier
heel veel moeilijkheden zal brengen al
zijn 't dan ook oi. geen onoverkomelijke
moeilijkheden.
Dat de Regeering haar huurverlagings-
streven niet wil toegepast zien op gebou
wen, die in gebruik zijn voor bedrijven, is
ons onverklaarbaar, volkomen onver
klaarbaar! De Tweede Kamer moet o.i. hier
een aanvulling inlasschen, daar de opvat
ting der Regeering alleen op formeele, bu
reaucratische gronden kan worden verde
digd. Onder het wetsontwerp vallen toch
ook en zeer terecht winkelhuizen, die,
al kunnen zij mede tot woonhuis dienen,
óók bedrijfs-inrichting zijn.
Speciaal wat de regeering wil doen op
het gebied van landbouwhypotheek, moet
c.L niet worden onderschat in zijn uit
werking, in zijn voor de crisis-slachtoffers
gunstige gevolgen.
Tenslotte, dat de Regeering niet meer
wil ingaan op de devaluatie-kwestie, is
verklaarbaar. Hier geldt voor de Regee
ring: doen óf niet doen. En dat de Regee
ring een discussie over dit onderwerp in
het Parlement noodig noch nuttig oordeelt,
kunnen wij begrijpen.
DE DUITSCHE TROEPEN IN RIJNLAND.
COBLENZ, 9 Maart. (A.N.P.) Zon
dagavond werd de sterkte der Duitsche
troepen in Rijnland geschat op 45.000 man.
ZWITSERLAND ABSOLUUT NEUTRAAL.
BERN, 9 Maart (A.N.P.) Ten aanzien
van de beslissing van Duitschland ten op
zichte van het Verdrag van Locarno,
wordt in Zwitsersche regeeringskringen
de grootste reserve in acht genomen. De
Zwitsersche regeering blijft absoluut neu
traal.
Men weigert in Bern commentaar te le
veren op de voorstellen van Hitler en men
is van meening, dat een land, dat niet on
middellijk bij de kwestie is betrokken,
neutraal moet blijven.
JAPAN NIET GEÏNTERESSEERD.
TOKIO, 9 Maart. (A.N.P.) De woord
voerder van het ministerie van buiten-
landsche zaken heeft op een vraag betref
fende het jongste Duitsche memorandum
verklaard, dat het verdrag van Locarno
een louter Europeesche aangelegenheid is.
Japan voelt zich derhalve niet gedrongen,
een verklaring af te leggen.
Op een andere vraag antwoordde de
woordvoerder, dat het Fransch-Russische
pact uitdrukkelijk tot Europa beperkt is.
Juist is> dat in Japan de opvatting be
staat, dat middellijke reacties van het
pact op het Verre Oosten onvermijdelijk
zullen zijn. Japan heeft dan ook vóór de
ratificatie van het verdrag stappen te Pa
rijs ondernomen.
ENGELSCHE PERSSTEMMEN OVER
DE SITUATIE.
LONDEN, 9 Maart. (A.N.P.) De „Daily
Telegraph" neemt een volkomen afwijzen
de houding aan ten aanzien van de rede
van rijkskanselier Hitier. Het blad schrijft,
dat Hitier door het zenden van troepen
naar het Rijnland den westelijken mogend
heden op bruuske wijze de handschoen in
het gelaat heeft geworpen.
De „Morning Post" schrijft, dat Hitier
den toekomstigen vrede in Europa mis
schien een dienst heeft bewezen door een
situatie te scheppen, die de futiliteit der
geheele sanctiepolitiek aantoont. Het blad
dringt er op aan, dat de Britsche staats
lieden de voorstellen van Hitler in rustige
overweging nemen.
De „Daily Herald" betreurt de daad der
Duitsche regeering en spreekt de meening
uit, dat de crisis van het Rijnland oorlogs
gevaar inhoudt, indien zij onverstandig
wordt behandeld. Indien men met verstand
te werk gaat, kan de kwestie zelfs goede
gevolgen hebben.
taak der staatslieden nog altijd in het bre
ken van den vicieuzen cirkel van het
wantrouwen. Hitier heeft getracht, de
schending der verdragen een grondslag
van constructieve politiek te geven. De
genen, die thans geroepen worden om hun
oordeel kenbaar te maken, zullen niet ge
heel hun plicht tegenover de volken doen,
indien zij zich zouden beperken tot de be
studeering van den tekst der verdragen.
Zij moeten ook de consequenties onder
zoeken en nagaan, welk voordeel daaruit
is te verkrijgen.
De „Daily Mail" schrijft, dat de nieuw
ste Duitsche daad de atmosfeer heeft ge
reinigd.
FRANSCHE PERSSTEMMEN.
PARIJS, 9 Maart. (A.N.P.) De Ber
lijnsche correspondent van de „Journal"
schrijft, dat de krachtige radioredevoering,
welke Sarraut heeft gehouden, als een
koude douche voor de Duitsche politieke
wereld is geweest. De energie, die Sarraut
in zijn woorden heeft gelegd, bracht ont
goocheling aan de Duitschers, die zich in
hun illusies verloren.
De „Excelsior" schrijft, dat de Fransche
regeering vastbesloten is, de zaak, die van
vitaal belang is voor alle volken, welke
bezorgd zijn voor hun onafhankelijkheid,
met alle middelen te verdedigen.
LEIDEN.
DE NIEUWE ST. PETRUSKERK. Gezicht op kerk en toren vanaf de tramlij?
naar Voorschoten Foto's Slegtenhorst
INTERIEUR DER ST. PETRUSKERK. Deze photo werd genomen vanaf een der
zij-altaren. Het altaar was vanmorgen nog niet geheel gereed. De ladder, welke tegen
het koor staat geplaatst, is niet de gewone opgang voor de zanppr^
