MAANDAG 2 MAART 1936
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Partijraad R. K. Staatspartij.
VOORNAAMSTE NIEUWS
27ste Jaargang
No. 8357
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt.I>ij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per weekt 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 1 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, by
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
l =3
V Modern heidendom.
Men kan niet ontkennen, dat het natio-
naal-socialistisch regeeringssysteem in
Duitschland ook posten op zijn credit-zijde
heeft; dat het kwaad heeft bestreden en
goed heeft nagestreefd en bereikt.
ALs een van die posten op de credit-zijde
noemt men de bestrijding van het anti
godsdienstig communisme en het gods
dienstloos socialisme.
Dat kunnen wij echter, helaas, niet aan
vaarden zonder meer.
Wij kunnen deze bewering niet aanvaar
den, zonder er aan toe te voegen, dat on
der het regiem van het nationaal-socialis-
me in Duitschland is ontstaan een nieuw
heidendom: een verafgoding van den staat,
een grenzenlooze personen-vereering van
leider en leiders, een exclusivistische en
daarom wezenlijk-onchristelijke ver
heerlijking van het ras.
Dat nieuwe of uit het oude heidendom
vernieuwde paganisme heeft vormen -aan
genomen, die iedere christen, iedere ka
tholiek moeten vervullen met afschuw
en weerzin. Iedere christen ook ieder
mensch, die met de door God hem ge
schonken rede onbeneveld de werkelijk
heid van het volle, het waarachtige leven
kan zien; ook ieder mensch, die zich klaar
bewust is van zijn eigen persoonlijk le
vensdoel, waarvoor God hem heeft ge
schapen.
Er zijn van dat moderne heidendom
trieste uitingen in overvloed.
En nu kunnen wij niet begrijpen de
geestesgesteldheid van katholieken in ons
land, die met N. S. B. en „Volk en Vader
land" sympathiseeren en kunnen ver
dragen, dat bij veel wat in „Volk en
Vaderland" wordt gecritiseerd óók te
recht nooit wordt gecritiseerd of af
schuw wordt uitgesproken voor de, in
wezen en fundamenteel onchristelijke,
staatsvergoding in Duitschland en de vele
weerzinwekkende uitingen daarvan; dat
in genoemd blad niet anders dan met vol
ledige waardeering over Duitsche toestan
den wordt geschreven!
In aansluiting aan het bovenstaande hier
een staaltje van modern Duitsch heiden
dom, zooals wij dat dezer dagen lazen.
Door de „Duitsche volkskerk" wordt bij
de huwelijksinzegening het kruisbeeld op
het altaar vervangen door het Hakenkruis,
terwijl de Hitler-groet wordt gebracht bij
de antwoorden van bruid en bruidegom.
Deze kerk, gesticht door Dr. Dinter,
heeft Jezus Christus uit haar leer ge
schrapt en zegt te zijn teruggekeerd tot
den ouden Germaanschen ritus.
Een huwelijksinzegening volgens den
nieuwen ritus heeft onlangs plaats gehad
in de kapel van deze secte.
Na een strijdlied, een predicatie en ge
beden zette dr. Dinter de bedoeling uiteen
van het Duitsche Huwelijk.
Dr. Dinter vroeg vervolgens den brui
degom: „Wilt gij, kameraad, deze vrouw
tot uw wettige echtgenoote en met haar in
het huwelijk treden volgens de oude Ger-
maansche gebruiken?"
De bruidegom, in de houding staande en
den Hitler-groet brengend, antwoordde
met luide stem: „Ja". „Heil Hitier".
Vervolgens vroeg dr. Dinter aan de
bruid: „Wilt gij aan de zijde staan van uw
echtgenoot in zijn moeilijken strijd voor
het Duitsche vaderland?"
De bruid eveneens in de houding staan
de en den Hitler-groet brengen, zeide dui
delijk: „Ja". „Heil Hitier".
ZES DOODEN BIJ EEN BOERDERIJ-
BRAND.
NEW-YORK, 2 Maart (A.N.P.). Uit Ca-
nandaigua in den staat New-York wordt
gemeld, dat bij een boerderij brand zes kin
deren om het leven zijn gekomen. De brand
brak des nachts uit; de boer slaagde er in,
zijn schoonouders en zijn vrouw te redden,
hoewel hij zijn arm had gebroken. Toen
stortte het huis echter in en de boer kon
zijn kinderen niet meer bereiken. Hyzelf
en zijn vrouw hebben zóó ernstige brand
wonden opgeloopen, dat men voor hun
leven vreest.
In de Zaterdag voortgezette vergadering
van de R.K. Staatspartij te 's Hertogen
bosch kwam alleen in behandeling het
ontwerp Algemeen Staatkundig Program.
De behandeling van dit punt werd inge
leid met een korte algemeene toelichting
door het lid der Commissie, die dit pro
gram ontwerpen heeft, prof. mag. dr. J. H.
Kors, O.P.
Deze zette uiteen, hoe een Katholiek
Staatkundig program een aantal beginse
len bevatten moet, die, hoewel zij niet in
dezlfde bewoordingen in de leerstellingen
der Kerk, in de H. Schrift of in de ency
clieken der Pausen zijn terug te vinden,
toch in elk opzicht getoetst moeten kun
nen worden aan de grondbeginselen van
onze Moeder de H. Kerk.
Een onfeilbaar leerstuk is zulk een poli
tiek beginselprogram niet, trouwens ook
de encyclieken zijn dit niet. De samen
stellers hebben bij het ontwerpen van het
stuk, dat heden behandeld zal worden, zich
in bijzondere mate zorg gegeven dat dit
politiek beginselprogram aan de omschre
ven eisch, die aan zulk een program ge
steld moet worden, voldoen en, hoewel zij
volmondig erkennen, dat, evenals aan alle
menschenwerk, ook aan dit werk fouten
kleven, hebben zij toch de overtuiging, dat
het voorliggende ontwerp beginselprogram
geheel is in de lijn van de beginselen der
H. Kerk.
Men heeft wel getracht het bewijs van
het tegendeel te leveren, doch geslaagd is
men daarin niet.
Er is ten aanzien van den arbeid der
commissie nog een tweede opmerking ge
maakt, n.l. dat in dit program te weinig
zou zijn vastgelegd.
Ook deze aantijging meent spr. na
mens de commissie te moeten afwijzen.
Zoo ooit in de politiek, dan is het bij een
werk als het onderhavige, gebiedende
eisch dat de z.g. „politieke voorzichtig
heid" betracht wordt en die politieke voor
zichtigheid brengt mede, dat het onbereik
bare niet of slechts zeer sober wordt aan
gestipt en daarom staat in het ontwerp-
program niet meer dan er staat. De poli
tieke voozichtigheid wordt b.v. niet in
acht genomen, wanneer men, zooals ge
schied is, openlijk in de bladen naarstig
gaat naspeuren wat wel en wat niet in
het program staat en al of niet behoorde
te staan. Daarmede wordt niet alleen de
politieke voorzichtigheid niet gediend doch
de zaak zelf ook allerminst gebaat.
Spr. zet dan uiteen hoe het voorliggen
de ontwerp is verdeeld in twee gedeelten.
Het eerste bevat de algemeene beginselen,
die heden zoowel als in de toekomst gel
den, daarnaast bevat het tweede gedeelte
een aantal richtlijnen, die het vooreerst
bereikbare nader bespreken.
Tenslotte behandelde spr. de vraag of
wij, Katholieken, gehouden zijn de in het
program aangegeven richtlijnen te volgen,
zooals we b.v. gehouden zyn om de opge
zette algemeene beginselen als gedragslijn
te erkennen? Het antwoord is, dat men in
de toepassing der vaststaande beginselen
natuurlijk volkomen vrij is zijn eigen weg
te kiezen, mits die beginselen zelf maar
niet in het gedrang komen. Echter heeft
de commissie die samenstelling der richt
lijnen zoo in het algemeen gehouden, dat
ook het volgen van deze richtlijnen op
z'n minst genomen aanbevelenswaardig
genoemd mag worden, in het belang van
de eenheid in de Partij en om zooveel mo
gelijk de toepassing der beginselen zelf
te verkrijgen.
Na deze inleiding van prof. Kors kon
de behandeling aanvangen.
Algemeene beschouwingen werden niet
gehouden en onmiddellijk werd aangevan
gen met de behandeling van de onderdee-
len.
Deze begon met een kort debatje tus-
schen prof. Barge en prof. Kors over het
gebruik van het woord „maatschappij" in
den aanhef van de beginselomschrijving,
dat prof. Barge veranderd wilde zien in
het woord „gemeenschap", wijl de tegen
stelling „staat" en „maatschappij" wel eens
aanleiding zou kunnen geven tot misver
stand.
De commissie echter kon, bij monde van
prof. Kors, die verandering niet als een
verbetering erkennen en de aanhef bleef
zooals ze was voorgesteld. Gelijk reeds
gezegd, was 't ontwerp program verdeeld
in twee groote deelen, n.l. een omschrij
ving van de algemeene beginselen en een
omschrijving van de richtlijnen om tot di
rect bereikbare resultatente komen. Op
ieder der vele ingediende amendementen
(vooral Amsterdam was zeer vruchtbaar
in het indienen van amendementen ge
weest) en alles wgt daarover gezegd is
kunnen we vanwege de beschikbare
plaatsruimte natuurlijk niet ingaan, en dit
is ook niet noodig, daar ze hoofdzakelijk
slech.ts redactiewijzigingen inhielden en
bovendien grootendeels de goedkeuring der
Commissie en van de vergadering ook niet
konden wegdragen.
De vraag deed zich echter voor, opge
worpen door prof. Mulder van het Groot
Seminarie Rijsenburg, of het ook moge
lijk was, speciaal voor de adviseerende
leden, om ook ter sprake te brengen die
punten waarover geen amendementen wa
ren ingediend, en, toen deze daarop een
bevestigend antwoord gekregen had, ont
spon zich over enkele onderdeelen speciaal
over de theologische kanten van het ont
werp "beginsel-program, een discussie tus-
schen verschillende aanwezigen, o.a. prof.
Mulder, prof. Eerenbeemt, prof. Romme,
prof. Kors en anderen, welke gedachten-
wisseling mgr. dr. Verhoeven aanlei
ding gaf om een behandeling van het
program in tweede lezing te bepleiten.
Zoowel de voorzitter van den Partijraad,
mr. Goseling, als de voorzitter der Com
missie, prof. Aalberse, verzetten zich te
gen deze gedachte, wijl het te voorzien
was, dat ook bij een behandeling in twee
de lezing zich weer nieuwe vraagpunten
zouden voordoen en men op deze wijze
nimmer tot de vaststelling van het pro
gram komen zou. De eenige concessie,
waartoe de voorzitter bereid was, was-het
vragen van een machtiging, dat de aange
vochten punten door het Partijbestuur, de
Commissie en enkele aan te zoeken theolo
gen nog eens ernstig nader zouden beke
ken worden en dan door hen in onderling
overleg zouden worden vastgesteld.
De vergaderig ging met deze wijze van
werken accoord.
Met een korte onderbreking tot het nut
tigen van het middagmaal duurde de be
handeling van het beginselprogram tot des
namiddags drie uur.
Ook de discussies over de richtlijnen die
daarop volgden bepaalden zich in hoofd
zaak tot het voorstellen en bepleiten van
redactioneele wijzigingen
Door Leiden was bij het onderdeel
Overzeesche bezittingen een wijziging voor
gesteld bedoelend meer te preciseeren,
welke onze verlangens zijn inzake de vrij
heid van geloofsprediking. De geest van
dit voorstel kon de instemming van het
Partijbestuur welu wegdragen, echter niet
de bewoordingen, Waarin die wensch ge
steld was, reden waarom door dit bestuur
een wijziging werd voorgesteld op haar
eigen ontwerp, waarin bepleit werd op
heffing van het preventieve toezicht
van de wereldlijke overheid op de geloofs
prediking. De afgevaardigde van Leiden
vond aanvankelijk dit preventief karakter
van het toezicht wel te weinig, doch na
enkele besprekingen trok Leiden toch haar
voorstel in ten gunste van het gewijzigde
voorstel van het Partijbestuur.
Bij het onderdeel onderwijs werd een
nogal breedvoerig debat ingeleid door
mgr. dr. Verhoeven. Wel begon de direc
teur van het Centraal Bureau voor op
voeding en onderwijs met te zeggen, dat
in den grond de samenstellers van dit ont
werp en hij van dezelfde gevoelens zijn,
doch dat naar zijn meening de bewoordin
gen waarin de richtlijnen omtrent het on
derwijs aangegeven waren, niet konden
zijn in het belang van het behoud der ge
lijkstelling, maar bij de gedachtenwisseling
waaraan door verschillende hoogleeraren
uit de vergadering werd deelgenomen en
waarbij de zienswijze van het bestuur en
de commissie vertolkt werd door prof.
Aalberse en prof. Kors, bleek toch dat er
ook enkele dieper gaande geschillen wa
ren. Het slot der discussies echter was,
dat de onderwij spara graaf ongewijzigd
werd aangenomen.
Het was omstreeks vijf uur toen de ver
gadering met de behandeling van het ont
werp Algemeen Staatkundig program ge
reed was.
Een groot deel der aanwezigen had
reeds, in verband met den vertrektijd der
treinen, de vergadering verlaten. Degenen,
die nog aanwezig waren, verlangden zoo
naar het eind, dat niemand meer lust had,
ook nog te beginnen aan het beantwoorden
der schriftelijke ingediende vragen.
Wel bleek hier en daar ontstemming te
bestaan, dat dit belangrijke punt, waarbij
de gelegenheid geboden zou moeten wor
den om over belangrijke gesties van Staat-
partij en Kamerfractie opheldering te ont
vangen, zoo op de valreep der agenda ge
plaatst was.
Met de mededeeling dat de schriftelijk
gestelde vragen ook nu schriftelijk beant
woord zullen worden deed voorzitter Go
seling echter tevens de toezegging dat ge
zorgd zal worden dat in het vervolg de
behandeling der schriftelijke vragen op
zulk een deel der agenda geplaatst zal
worden, dat éen grondige behandeling
beter gewaarborgd zal zijn.
Een kort slotwoord van dank was het
einde dezer zestiende Partijraadsvergade-
I ring.
Uitvaart Pastoor H. Quant
te Noordwijkerhout
DE METTEN.
Nadat Vrijdag en Zaterdag honderden
parochianen een bezoek gebracht hadden
op de Pastorie, alwaar het lijk van den
zoo plotseling overleden herder, pastoor
H. A. J. M. Quant, was opgebaard, werd
Zaterdagmiddag de lijkkist gesloten.
Zondag werden de drie H. Missen opge
dragen voor de zielerust van den pastoor.
Onder de eerste en tweede H. Mis gin
gen byna alle parochianen ter H. Tafel.
Zondagmiddag om half drie werd het lijk
overgebracht naar de kerk.
Langs het kerkhof werd vanuit de pas
torie naar de kerk gegaan. Voorop gingen
eenige misdienaars met bet kruis en eeni
ge eerw. geestelijken. Onder het zingen
van het „De profundis" door het zang
koor werd de lijkkist de kerk ingedra
gen, die geheel gevuld was met geloovi-
gen. Achter de lijkkist volgde het kerkbe
stuur met eenige familieleden. De kist
werd op een katafalk in het priesterkoor
geplaatst. Hierna werd door de geloovigen
gezamenlijk de rozenkrans gebeden, en de
fileerden vele geloovigen langs de kata
falk voor een laatst en groet Zondagavond
om half acht werden de Metten gezongen.
De kerk was wederom geheel gevuld met
geloovigen. Bij de metten was agens de
zeereerw. heer H. F. Heijtveldt, pastoor
te Voorhout. Liakens waren de Rectoren
Elsenbroek en Thijssen, resp. van de St.
Bavo-Stichting en het Maria Gesticht Als
cantor es fungeerden kapelaan N. Th. J. v.
Schaik uit Amsterdam, oud-kapelaan van
de parochie en kapelaan W. v. d. Togt van
de parochie van de H. Engelbewaarders
te Lisse. In het priesterkoor en rond de
communiebank hadden plaats genomen een
aantal heeren geestelijken, waaronder de
Deken van Noordwijk.
LAUDEN EN H. MIS.
Om halftien hedenmorgen vingen de
plechtige Lauden aan.
Agens was hierbij de zeereerw. heer C.
van Baren, pastoor te Den Haag, Diaken de
zeereerw. heer J. van Baren, pastoor te
Oudorp en sub-diaken den weleerw. heer
kapelaan De Kleermacker. Cantores de
weleerw. Pater B. van Genuchten OJ\M.
en J. de Wit O.F.M.
De plechtige H. Mis van Requiem werd
hierna om 10 uur opgedragen door den
hoogeerw. heer J. H. W. Borsboom, deken
van Noordwijk met assistentie van pas
toor G. van Baren als diaken en kap. De
Kleermaeker als sub-diaken.
Door het zangkoor werd een Grego-
riaansche Requiem gezangen onder leiding
van den heer J. A, M. Pijnenburg.
De burgemeester en de beide wethouders
woonden de plechtigheid bij.
DE LIJKREDE.
Na de H. Mis van Requiem werd de lijk
rede gehouden door den weleerw. heer A.
P. Kluivers, conrector van het St. Bavo-
gesticht.
De predikant had tot tekst gekozen:
„Beati mortui, qui in Domino moriuntur.
Zalig de dooden, die in den Heer sterven",
woorden uit het doodenofficie der H.
Kerk.
Zoo is dan nu toch, aldus de predikant,
nog geheel onverwacht, de slag gevallen:
de groote slag, dien wij allen reeds zoo
langen tijd duchtten. Pastoor Quant, de
oprichter en eerste pastoor dezer parochie,
is niet meer. Pastoor Quant is overleden.
BUITENLAND.
Een belangrijke overwinning van maar
schalk Badoglio. Het leger van Ras Kassa
omsingeld en vernietigd. (4de blad).
De liquidatie van de muiterij te Tokio.
(4de blad).
Radio boodschap van den Engelschen
Koning. (4de blad).
De opstand in Chili in de kiem ge
smoord.
BINNENLAND.
Vergadering Partijraad R. K. Staatspartij.
(lste blad).
Vergadering Tuindersvakbond L.T.B.
(lste blad).
De Nederl. Ambulance in Abessynië. (2de
blad).
Het gebruik van melkbrood. (2de blad).
Doodelijk ongeluk op onbewaakten over
weg bij Renkum. (lste blad).
Brand in een draaiorgelbergplaats te Rot
terdam. (Gem. Ber. 3de blad).
OMGEVING.
Uitvaart en begrafenis van pastoor H. J.
A. Quant te Noordwijkerhout. (lste blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Voetbal: Voor de LV.C.B.-competitie
wint Spartaan van S.J.C.; D.S.S. kampioen
der 2e klasse A. Voor den K.N.V.B. won
U.V.S., Lugdunum en L.F.C. verloren. (2de
blad).
Wielrennen: Ned. renners in het bui
tenland. (2de blad).
Dammen: Rustenburg heeft de leiding
in het tournooi om het kampioenschap van
Nederland. (2de blad).
Zijne ziel is binnengegaan door de donkere
poort des doods in de lichtende eeuwig
heid van den driewerf Heiligen God. Zijn
lichaam, dat wij straks onder de hoede
van onze Moeder, de H. Kerk aan den
schoot der aarde gaan toevertrouwen, be
vindt zich voor het allerlaatst op deze hei
lige plaats, te midden van deze overgroote
menigte van familie, vrienden en parochia
nen.
Wij gaan afscheid nemen van dezen
voortreffelijken priester en zielenherder.
Mij is de hooge eer te beurt gevallen, bij dit
afscheid tot u allen het woord te mogen
richten. Ik doe het wel met eenige hui
vering, maar toch ook met groote toewij
ding en liefde, omdat ik dezen eminenten
priester steeds heb hooggeacht, korten tijd
als mijn pastoor, meerdere jaren als een
goeden, oprechten vriend.
Uw overleden herder, beminde parochia
nen, was een man, die een zeer hooge op
vatting had van al zijn plichten als pries
ter en als pastoor. Hij was een edele
HET LIJK VAN DEN ZEEREEW. HEER H. A. J. M. QUANT. PASTOOR DER
ST. JOSEPHKERK TE NOORDWIJKERHOUT, IN DE PASTORI/ OPGZBA ,-r>D.