No. 8355
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
LUCHTBESCHERMINGS-OEFE-
NINGEN IN GELDERLAND
27ste Jaargang
VRIJDAG 28 FEBRUARI 1936
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt Jyy vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per weekJ 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: S 0.50
Voorzorgsmaatregelen van bur
gerij en overheid. De oefe
ning te Harderwijk. Een
nachtvlucht over verduisterd
gebied.
De droeve werkelijkheid?.... Zou
't ooit werkelijkheid worden, dat ons Né-
derlandsche volk moet worden beschermd
tegen aanvallen uit de lucht?
Wij weten het niet. God verhoede het.
Maar de mogelijkheid is er, helaas.
En daarom is het goed en noodzakelijk,
tijdig zooveel mogelijk maatregelen te tref
fen, opdat wij ons bij luchtaanvallen zoo
veel mogelijk kunnen beschermen.
Onder leiding van den Commissaris der
Koningin in de provincie Gelderland, Mr.
S. Baron van Heemstra, zijn gisteren in een
groot aantal Geldersche gemeenten, gele
gen in het gedeelte van de provincie Gel
derland ten Westen van de lijn Voorst
Brum men Roozendaal Arnhem Eist,
luchtbeschermings-oefeningen gehouden,
waarvoor van officieele zijde groot§ belang
stelling bestond.
Tegen 11 uur verzamelden de genoodig-
den zich voor het station Arnhem.
Per auto begaf het gezelschap zich naar
Hotel Tafelberg te Oosterbeek, waar het
ontvangen werd door den burgemeester der
gemeente, den heer J. J. Talsma, waarna de
Commissaris van Politie, de heer A. van
Batenburg, een overzicht gaf van de orga
nisatie van den luchtbeschermingsdienst in
de uitgebrede gemeente Renkum.
In totaal zijn in Renkum 15 kelders zoo
goed als gereed om voor luchtbeschermings
doeleinden te dienen, en het gezelschap
heeft eenige van deze kelders bezocht. Daar
waren in de eerste plaats bestaande kelders
van gewone woonhuizen, die door een spe
ciale wijze van stutten, die in korten tijd
konden worden aangebracht, scherfvrij en
door het aanbrengen van een gassluis en
gasdichte ramen gasvrij gemaakt konden
worden. Naar men verklaarde behoefden
de kosten van dergelijke werkzaamheden
niet meer dan circa 60 gulden te bedragen.
En verder bezichtigde het gezelschap de
kelders van in aanbouw of bijna gereed
zijnde huizen, die voorzien waren van een
betonzoldering en van gasdichte deuren en
vensters. Hoewel deze kelders niet tegen
een voltreffer bestand zouden zijn, kunnen
zij zeker als scherfvrij beschouwd worden.
Nabij de papierfabriek van Van Gelder
was het gezelschap getuige van een poging
om de haven van Renkum met behulp van
tinchlaride te vernevelen en aldus aan het
gezicht van vijandelijke vlieger te onttrek
ken, terwijl tevens in oogenschouw werd
genomen de wijze, waarop men de lichten
der Papierfabrieken' 's avonds zou blindee-
ren
In den namiddag zou de eigenlijke oefe
ning worden gehouden, Verondersteld werd,
dat om 12 uur de oorlogstoestand was in
getreden, en dat tegen 15 uur twee vijande
lijke vliegergroepen de grens zouden pas-
seeren en zouden vliegen over Hedel, Gel
dermalsen, Tiel, Kesteren, Oosterbeek, Ede
en Doom, resp. over Baarn, Nijkerk, Har
derwijk, Heerde, Apeldoorn, Barneveld,
Amersfoort.
De genoodigde autoriteiten onder leiding
van Baron van Heemstra zouden de oefe
ning te Harderwijk bijwonen en werden
daartoe tegen half vier ontvangen op het
raadhuis door den burgemeester J. de Jong
Saakes, die een uiteenzetting van de te Har
derwijk genomen maatregelen gaf.
Toen tegen 4 uur een eskader van 5 vlieg
tuigen der L.V.A. Harderwijk naderden, be
gonnen sirenes te loeien en stonden alle
hulpdiensten op hun posten gereed. Even
later verschenen de vliegtuigen boven de
kom en de opstijgende rook van tinchlaride-
patronen op een aantal plaatsen bewees,
dat brandbommen daar brand hadden ver
oorzaakt. De brandweer, die niet van te
voren geweten had, waar deze gefingeerde
brandbommen zouden vallen, werd ge
alarmeerd en was vrij spoedig ter plaatse.
Tegelijkertijd werden de verschillende
andere hulpdiensten gewaarschuwd voor
gewonden, die op eenige evenmin van te
voren bekende plaatsen gevallen waren,
voor door mosterdgas getroffenen en voor
vernielde huizen. Natuurlijk liep alles voor
de eerste maal niet zoo vlot als men zou
wenschen, en het publiek dat zich wel in
geen velden of wegen zou vertoonen indien
het thans gefingeerde eens gruwelijke wer
kelijkheid zou worden, stond in dichte
drommen rondom de plaatsen, waar het
bombardement eenig „effect" had gehad.
Niettemin waren na eenigen tijd alle ge
wonden, die soms zeer talentvol werden
nagebootst door de ijverig aan de oefenin
BKRS'IK KAM BR
De Minister van Sociale Zaken aan het woord-
gen meehelpende padvinders, veilig bin
nengebracht in de voornaamste medische
hulpdienst in de Vakschool voor Meisjes,
waar in een geïsoleerde gasvrije kamer de
gasgewonden eerst ontsmet konden worden.
Tegen 5 uur was de oefening in Harder
wijk beëindigd.
Nachtelijke luchtraid boven
verduisterd Gelderland.
..Gisterenavond is de luchtbeschermings
oefening boven een gedeelte van Gelderland
voortgezet met een veronderstelden aanval
uit de lucht op Nijkerk, Putten, Harderwijk,
Apeldoorn, Ede, Oosterbeek, Wageningen,
Kesteren, Tiel, Geldermalsen en Culem-
borg.
Het vijandelijk eskader, dat dezen aan
val zou doen, werd voorgesteld door een
daartoe door den Generalen Staf gecharterd
K.L.M.-vliegtuig, een tweemotorige F. 8,
die boven genoemde plaatsen zoo mogelijk
seinpatronen zou afschieten, terwijl ge
noemde gemeenten er naar zouden streven,
zooveel mogelijk in het duister gehuld te
blijven.
Een redacteur van het A.N.P. heeft deze
vlucht meegemaakt met de machine, die
bestuurd werd door den bekenden K.L.M.-
gezagvoerder A. Viruly, en waarin o.a. had
den plaats genomen de kapiteins J. H. Rie-
sen en H. W. G. R. Dietz van de Adeeling
Luchtbescherming van den Generalen Staf.
Kort voor 7 uur steeg de Fokker op van
het Vliegveld Soesterberg en weldra was
het opgeslokt door de duisternis. Uit de
cabine zag men slechts de blauwe uitlaat-
vlammen achter aan de motorgondels en
het boordlicht aan het einde der vleugels.
Het was een donkere nacht en aarde-zwart
ligt de donkere Veluwe onder ons. Geleide
lijk raken we aan de duisternis buiten ge
wend en dan begint ons oog eenige nuan
ces te onderscheiden in de aanvankelijk on
doordringbaar lijkende .duisternis. Op den
duur ziet men duidelijk de afscheiding, die
de kustlijn van het LJsselmeer vormt. En
dan zien we ook Nijkerk liggen, waar toch
nog veel licht te zien is, Viruly geeft acte
de presence door er laag een scherpe bocht
overheen te draaien en het blijkt, dat het
gedaver der motoren velen ertoe brengt,
ijlings hun lichten te dooven. Maar dan
zien we Putten al weer liggen, en even later
zijn we boven Harderwijk, dat Viruly weer
zonder eenige moeite gevonden heeft en
waar ook nog veel licht schijnt te branden.
Achteraf is ons gebleken, dat de bevol
king van deze en andere plaatsen op straat
den absoluten indruk had, dat hun ge
meente in volmaakte duisternis was ge
huld. Aan den achterkant der huizen bleek
dan echter nog dikwijls licht te branden,
wat uit de lucht natuurlijk even gemakke
lijk zichtbaar is als licht aan den voorkant.
Zeer laag duikt de machine boven Apel
doorn, als om deze stad te berispen, dat de
Loolaan hel verlicht is, terwijl op een der
andere groote wegen de natriumverlichting
is blijven branden. Boven Ede is het groote
complex der Kunstzijdefabrieken zeer goed
zichtbaar, doch de- stad zelf is goed ver
duisterd, en als wij ons rondje erboven
draaien zien we hel de vlammen oplaaien,
die veroorzaakt moeten zijn door de brand
bommen, die wij verondersteld worden te
hebben laten vallen. Met de vreedzaamste
bedoelingen echter zetten wij onze tocht
in de duisternis voort. Helder wit blinken
onder ons het Kootwijksche Zand en de an
dere Veluwsche zandverstuivingen. Plicht
matig draait Viruly zijn ronde boven Oos
terbeek en Wageningen, en zonder moeite
vindt hij het spoorwegemplacement van
Kesteren. Als hij de machtige schijnwerper
erop laat spelen glimmen de vele rails, die
hier naast elkaar liggen, als kleine glim
worpjes. Tiel wordt eveneens zonder moeite
gevonden, omdat ondanks de duisternis de
Waal zich duidelijk van 't omringende land
onderscheidt en deze merkwaardige zicht
baarheid van alle waterwegen is oorzaak,
dat we zoowel de brug bij Geldermalsen als
de groote Lekbrug bij Culemborg duidelijk
kunnen zien, ondanks de verduistering van
alle kunstlichten. En dan gaat het over het
met tinkelende lichtjes bezaaide Sticht, met
in het Westen het feeërieke schouwspel van
de in het licht badende Domstad, terug naar
Soesterberg, waar de uitmuntende nacht-
verlichting het vliegtuig veilig op den be-
ganen grond terugbrengt.
De waarde van verduistering
onzer groote steden.
Na terugkomst op Soesterberg moest ge
constateerd worden, dat Viruly, hoewel een
bekwaam nachtvlieger, onbekend met
nachtvluchten op het thans door hem afge
legde traject, zonder eenige moeite alle
hem aangegeven punten had aangevlogen.
De Eerste Kamer heeft de behandeling
van de begrooting van Sociale Zaken
voortgezet.
De minister van Sociale Zaken, de heer
Slingenberg, besprak de mogelijk
heid van versoh brood aan het ontbijt.
Het versche brood aan het ontbijt.
Wat betreft het vervoerverbod van het
versche brood, er is gevraagd, welk be
zwaar er is, als de nachtarbeid niet in het
gedrang komt, des morgens vroeg versch
brood beschikbaar te stellen. Indien die
nachtarbeid niet in het gedrang komt, wat
is er dan tegen? Eenerzijds zegt men dat
de nachtarbeid niet, anderzijds dat die wel
in het gedrang komt. Spr.'s standpunt ligt
in het midden. Het belang van versch
brood is niet zoo groot dat do nachtarbeid
en de kleine bakkers in het gedrang mo
gen komen.
Persoonlijk is spr. niet tot oordeelen be
voegd. Als er nieuwe technische mogelijk
heden ontstaan, moet spr. de gegevens van
zijn instanties krijgen, van de Arbeidsin
spectie enz. Deze heeft te overleggen met
organisaties en comité van actie. Spreker
is onbevooroordeeld. Als er geen schade
wordt toegebracht, is spr. er voor, des
ochtends vroeg versch brood verkrijgbaar
te stellen. Spr. moet het resultaat van het
onderzoek afwachten.
Als het gaat om werk in Nederland te
behouden, aarzelt spr. niet in het geven
van overwerkverigunningen.
Verbindend verklaring arbeids.
overeenkomsten.
Wat betreft het verbindend verklaren
van collectieve arbeidsovereenkomsten,
staat spr. vrijwel op het standpunt van zijn
ambtsvoorganger; geen verbindend verkla
ren der loonen, wel van de sociale bepa
lingen. Nooit meer dan in dezen tijd is ge
bleken, dat verstarring der loonen nood
lottig is t.a.v. de internationale concurren
tie. De sociale voorzieningen echter zijn
zeer nuttig gebleken; en de practijk van
ihet bedrijfsleven bevestigt dit. Het zou te
betreuren zijn als de regeling van pensioe
nen, vacantia enz. verloren ging. Verder
wil spr. echter ook niet gaan.
Spr. wijst op de nuttige werking van
bedrijfsraden. Het proces heeft echter een
langzamen groei. Blijkbaar moet de ge
dachte nog groeien. Spr. zal dit bevorde
ren.
Wat de reorganisatie van de sociale ver
zekering betreft, de goede resultaten die
verkregen zijn moeten tot voorzichtigheid
nopen t.a.v. aandrang om die ten deele
overboord te gooien. Met fouten, gebleken
bij de uitvoering van de ziektewet, moet
inmiddels rekening worden gehouden.
Inzake toepassing der ziektewet is spr.
bereid, aan de Commissie van Toezicht
uitbreiding te geven.
Ordening van het ziekenfondswezen ligt
in spr.'s bedoeling.
Er is spr. gevraagd waarom een Rijks
ambtenaar de belangen van nationale in
dustrie en nijverheid heeft achtergesteld
bij die van een internationaal margarine-
bedrijf. Wanneer zulke vragen weer op zulk
een beleedigende wijze uit dien hoek ko
men, als waarvan ze kwamen, dan zal spr.
ze weer zoo beantwoorden.
De heer v. Vessem (N. S. B.): In het
belang van het Nederlandsche volk....
(Verschillende interrupties: Wat hebt u
daar mede te maken! Kort geleden was hij
nog liberaal! Halve Duitsoher!)
De heer v. Vessem: De schoone toon
dezer Kamer.
De Voorzitter, hamerend: Het woord
is aan den minister.
De Minister markt voorts op, ten aan
zien van de werkloozenuitkeering, dat op
den duur dezer uitkeering en op het bedrag
per dag niets wordt beknibbeld. Wel on
dergaat natuurlijk de uitkeering de gevol
gen van de loondaling.
Wat de uitvoering in werkverschaffing
aangaat, merkt spr. op, dat inderdaad an
dere werken in werkverschaffing worden
uitgevoerd dan die daarvoor eigenlijk zijn
bestemd. Dit is eenvoudig een gevolg van
het feit, dat de openbare lichamen niet in
staat zijn de kosten van die werken in
normale uitvoering te bekostigen. Nu kan
spr. wel zeggen, dat de uitvoering nor
maal moet plaats hebben, maar dan komen
de werken niet tot stand en komen er geen
mensdien aan het werk.
De bestrijding van de werkloosheid.
Komende tot de middelen ter bestrijding
van de werkloosheid, bespreekt de minis
ter in de eerste plaats verkorting van den
arbeidsduur. De 40-urige werkweek, die
op de agenda van de Arbeidsoonferentie
staat, zal bij de regeering geen enkel be
zwaar ontmoeten wanneer de conferentie
een daartoe strekkende conclusie aan
neemt, en daarnaast alle landen tot invoe
ring overgaan.
Maar spr. ziet hier niets van komen. Wat
de conferentie doet, weet spr. niet, maar
wel staat vast, dat de deelnemende landen
de 40-urige werkweek niet zullen invoeren,
gezien reeds het feit, dat zij nog niet eens
de 48-prige werkweek hebben ingevoerd.
Het zou dan ook onverantwoorelijk zijn
van Nederland om eenzijdig tot die ver
korting over te gaan Spr. heeft onlangs
een bezoek gebracht aan eenige indus
trieën, en heeft daarbij geconstateerd, dat
deze gelukkig weer in staat zijn met het
buitenland te conourreeren. Wanneer men
nu in deze industrieën tot de 40-urige
werkweek zou overgaan, zou alles, wat nu
met moeite is bereikt, weer verloren gaan,
en zou in plaats van werkvermeerdering
nog grooter werkloosheid het gevolg er
van zijn.
Daarbij had hij in het geheel geen gebruik
gemaakt van radio-peilingen en waren de
omstandigheden bovendien vrij ongunstig
voor een nachtelijken aanvaller. Er hing
immers op 400 Meter hoogte een gesloten
wolkendek, zoodat er licht van maan noch
sterren was. Bovendien liep het te volgen
traject langs grillige lijnen, waarvoor elke
5 minuten koersveranderingen noodig wa
ren, die vergissingen zeer goed mogelijk
maken en een veel ingewikkelder naviga
tie eischen dan bijv. de eenvoudige op
dracht om van een bepaald punt aan onze
grens rechtstreeks naar een bepaalde stad
te vliegen om deze te bombardeeren en
daarna terug te keeren. Het zijn vooral on
ze waterwegen, die ondanks de diepste duis
ternis ook des nachts uit de lucht zichtbaar
blijven, en aangezien al onze voornaamste
centra en groote steden aan belangrijke
waterwegen liggen, is het na de ervaring
van dezen avond een vitale vraag, of het
mogelijk is, onze belangrijke steden "door
verduistering bij een luchtaanval voldoende
te camoufleeren of hun ligging aan het
gezicht van een boven ons land vliegend es-
kerder te onttrekken, m.a.w. of wij op an
dere middel van luchtbescherming moe
ten zii
BOTSINGEN TE BOEKAREST
Meer dan vijftig gewonden
BOEKAREST, 28 Febr. (A.N.P.) In
verband met het proces tegen een aantal,
communisten, die van hoogverraad worden
beschuldigd hebben ilnksche groepen hier
protestbetoogingen gehouden, waarbij het
tot ernstige ongeregeldheden kwam. De
politie zag zich tenslotte genoodzaakt,
gebruik te maken van de vuurwapens.
Meer dan vijftig personen werden ge
wond.
Roofoverval op oude
vrouw te Bakkum
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Slachtoffer ernstig gewond
Gisteravond te ongeveer 7 uur vervoeg
de zich een tot nu toe onbekend gebleven
persoon aan de woning van de 17-jarige
weduwe Levering G aarthuis, aan den Hee-
renweg te Bakkum (N.-H.). De man zeide
een adres in de buurt te zoeken, waarop
de vrouw de voordeur opendeed om hem te
woord te staan. Op dat moment heeft de
man het oudje vastgegrepen en tegen den
grond geslagen, waar zij hevig bloedende
bewusteloos bleef liggen. Toen zij weer
bijkwam bleek de indringer te zijn ver
dwenen en laden en kasten in de woning
te zijn geopend. De vrouw is naar buiten
gestrompeld en heeft de buren gewaar
schuwd, die onmiddellijk de politie hebben
gehaald. Ook een dokter werd gewaar
schuwd, die de vrouw heeft verbonden.
Kort daarop heeft zij opnieuw het bewust
zijn verloren, doch hedenmorgen kwam
zij opnieuw bij kennis.
De verwondingen, voornamelijk aan het
hoofd bleken niet levensgevaarlijk te zijn.
Het uitgebreide onderzoek naar den da
der heeft tot dusver nog geen resultaat ge
had. Men heeft nog niet kunnen vaststel
len of er in de woning iets wordt vermist,
aangezien de toestand van de vrouw zoo
danig was, dat zij daarover nog geen in
lichtingen kon geven. Over den indringer
heeft de vrouw, die alleen woont, alleen
kunnen mededeelen, dat hij een vrij lang
postuur had.
BUITENLAND.
De toestand te Tokio weer normaal. De
regeering onderhandelde met de muiters
(2de blad).
Een verrassende en onrustbarende wen
ding in den toestand te Tokio (1ste blad).
De legerv oorstellen der Belgische regee
ring door de Kamercommissies verworpen
(2de blad).
De aanvallen tegen de Duitsche Katho
lieken (2de blad).
Het FranschRussisch pact door de
Fransche Kamer geratificeerd (2de blad).
Italië weigert het vlootverdrag te Lon
den te onderteekenen (2de blad).
BINNENLAND.
Op den onbewaakten overweg te Apel
doorn is gisteravond een vrachtauto door
den trein gegrepen. De chauffeur werd ge
dood, de locomotief ontspoorde. (Gem.
Ber., 4de blad).
Te Bakkum is een roofoverval gepleegd
op een oude vrouw, die door den indrin
ger bewusteloos werd geslagen. (1ste blad)
Drie arbeiderswoningen te Udenhout in
de asch gelegd. (1ste blad).
LEIDEN.
Erasmus-herdenking door de Vrijz. Chr.
Studentenvereeniging. Redevoeringen van
de hoogleeraren Brom, Huizinga en Linde
boom (3de blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Wiily den Ouden en Rie Mastenbroek
verbeterden gisteren in Amsterdam de we
reldrecords res. op de 100 M. vrije slag en
de 100 M. rugslag. Ook twee Ned. records
werden gebroken. (3de blad).
In het voorloopig Ned. Elftal Is Ferwer-
da (Blauw Wit) als plaatsvervanger voor
Halle opgesteld. (3de blad).
De Zesdaagsche te Antwerpen door De-
neefDe Kuyscher gewonnen. (3de blad).
Tweede Kamer.
INDIE
De Minister van Koloniën i.e., de heef
C o 1 ij n, heeft in de gisteren gehouden
vergadering zijn dupliek voortgezet en be
ëindigd.
Daarna werden eenige wetsontwerpen
der Indische begrooting goedgekeurd.
De begrooting wordt daarna z.hs. aange
nomen, met aanteekening, dat de heer
Van Vessem (N.S.B.) tegen is.
BEGROOTING VAN BINNENLANDSCHE
ZAKEN
Aan de orde is daarna de begrooting
van Binnenlandsche Zaken voor 1936.
De heer Hermans (Soc. Dem.) be
spreekt de autonomie der gemeenten en
de uitschakeling van leden van de S.D.A.
P. bij de burgemeestersbenoemingen.
De heer Andriessen (R.K.) bespreekt
het rapport-Schouten ten opzichte van de
gemeenteloonen. Spreker hoopt, dat de
minister den gemeentebesturen alsnog
vrijheid zal verleenen een eigen loonpoli
tiek te voeren, waarbij met de verschil
lende omstandigheden rekening kan wor
den gehouden.
Voorts vraagt spreker of de minister be
reid is, waar hij den eisch stelt, dat de
gemeenteloonen zich mede moeten aan
passen bij de rijksloonen, dien eisch ook
te stellen voor den kinderbijslag. Nu die
eisch ontbreekt, zijn tal van kinderrijke
gezinnen in groote moeilijkheden geraakt.
De heer Kropman (R.K.) bespreekt
de financieele betrekking tusschen Rijk en
Gemeente. De afschaffing van de foren-
senbelasting in 1929 noemt spr. een be
treurenswaardige vergissing, welke zoo
spoedig mogelijk dient te worden hersteld
De vergadering wordt hierna verdaagd
tot vanmorgen 11 uur.
