GEMEENTERAAD VAN LEIDEN
Z. H.
Exc. Mgr. J. P. Huibers
DINSDAG 11 FEBRUARI 1936
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 5
VOORSTEL TOT DISTRIBUT IE VAN GROENTEN AAN WERKLOO-
ZEN AANGENOMEN. INSCHAKELING VAN DEN TUSSCHEN-
HANDEL WORDT OVERWOGEN. INDIEN ZULKS MOGELIJK
BLIJKT. v
Groentendistributie.
llo. Voqrstel tot beschikbaarstelling van
gelden voor het nemen van een proef met
de distributie van goedkoope groenten aan
ondersteunde werkloozen en armlastigen.
Hierbij komt aan de orde een voorstel
Beekenkam pW i 1 b r i n kW i 1-
mer om deze distributie via den handel
te doen geschieden.
De heer Coster (R.K.) verdedigt het
denkbeeld om den tusschenhandel in te
schakelen. Voor de werkloozen blijft het
resultaat hetzelfde en dan wordt tegemoet
gekomen aan de wenschen van den mid
denstand.
De heer Beekenkamp A.R.) meent,
dat inschakeling van den tusschenhandel
zeer wel mogelijk is. De Leidsche Groen-
tenveiling zou de groente dan in consig
natie moeten krijgen. Spr. heeft geen be
zwaar tegen gr oenten verstrekking in het
algemeen, al gelooft hij, dat de noodza
kelijkheid hier niet bestaat.
De heer R o m ij n (V.B.) meent ook, dat
van de noodzakelijkheid eener zoodanige
distributie geenszins gebleken is. Spr.
zal zich niet verzetten tegen 't voorstel,
waarvan hij de verantwoordelijkheid echter
afwijst, maar alleen, wanneer de tusschen
handel wordt ingeschakeld, opdat de han
del niet nog meer ontwricht wordt dan
reeds het geval is.
De heer Wilbrink (C.H.) heeft
naar zijn smaak te weinig gegevens gekre
gen omtrent de beweringen van het col
lege, dat deze distributie noodzakelijk zou
ziin. Daarom kan spr. niet medewerken
aan het voorstel van B en W. zo'.a's het
er ligt. De middenstanders hebben net ook
liar-a te verantwoorden en wanneer er
met de bonnen geknoeid wordt (zooals er
met de lo'en- en /leeschbonnen gekwan
seld wordt) kunnen de tusschenhandela
ren er erm/ig door geschaad worden. Con
trole door de belangh?obenden zelf «cht
spr onmogelijk. Spr. beveelt het voorstel,
mede door hem onderteekend ten zeerste
aan.
Een politiek relletje?
De heer Snel (S. D. A. P.) juicht het
voorstel van B. en W. toe. Nog bete.* zou
het zijn, wanneer ook aardappelen gedis
tribueerd zouden worden. Z. i. is de oppo
sitie tegen dit voorstel ze?, overdreven.
Dat de groentehandelaren schade zouden
ondervinden is een loutere bewering niet
mrer. Man gebruikt dit goedbedoelde voor
stel als een aanleiding tot een politiek
relletje. De heer Romijn ziet de noodza
kelijkheid niet in, evenmin als andere hee
ren, die er evenwel niet tegen zijn, als de
tusschenhandel maar wordt ingeschakeld.
Spr. protesteert tegen de insinuatie, dat
kolen- en vleeschbonnen verkwanseld
worden. Hij doet een dringend beroep op
den raad om het voorstel van B. en W. te
aanvaarden.
De heer de Vries (Nat. Herstel) zegt,
dat de distributie van groenten aller
sympathie heeft. Er is verschil van mee
ning over de wijze waarop. Spr. vraagt
den wethouder of hij reeds een begin van
uitvoering aan het nog aan te nemen
voorstel heeft gegeven, zooals spr. ver
nomen heeft. Distributie door de ge
meente is een typisch socialistisch stok
paardje. Waarom dan stilgestaan bij de
groenten en de distributie niet uitgebreid
tot kleeren, meubelen etc.? De aangewe
zen weg acht spr. de inschakeling van den
tusschenhandel. Menig groentenhandelaar
in deze stad wordt reeds door Maatschap
pelijk Hulpbetoon ondersteund. Kan de
wethouder hieromtrent cijfers geven?
Mevr. Braggaarde Does (S. D.
A. P.) is verwonderd over de oppositie te
gen het voorstel van B. en W. Iedereen
moest de mogelijkheid om den werkloozen
te hulp te komen met vreugde aangrij
pen.
De heer Wilmer (R.K.). Volkomen
juist.
Mevr. Braggaarde Does (S. D.
A. P. Dit voorstel schept die mogelijkheid
zonder kosten voor de gemeente en zon
der noemenswaardige schade voor de ne
ringdoenden. Iedere medaille heeft trou
wens zijn keerzijde. Een nieuwigheid is
het niet, want 120 gemeenten zijn ons voor
gegaan. Moet men de noodzaak der groen-
tenverstrekking nu nog aantoonen? Er is
aan den eenen kant te veel en de werkloo
zen kunnen het niet koopen wegens ge
brek aan geld.
De heer Eikerbout (A. R.), Men
spreekt over oppositie tegen de voorge
stelde distributie, maar niemand is tegen
de distributie. Waar het om gaat, is al
leen de tusschenkomst van den groenten-
handelaar. Voor de werkloozen blijft al
les hetzelfde. Daar het voorstel-Beeken-
kamp er voor zorgt, dat de middenstand
er geen schade van ondervindt, zal spr.
vóór dit voorstel stemmen.
De heer Bergers (R.K.). De heer Snel
heeft gesproken van een politieke rel. Doch
de politieke rel is aan de zijde van de
S. D. A. P.! Deze zegt, altijd op te ko
men voor de arbeiders en kleine mid
denstanders, maar laat de laatste nu in
den steek. Er zit nog een principieele
kant aan deze kwestie. De gemeente
moet zich n.l. niet met de distributie van
goederen bemoeien, zoolang de midden
stand daarvoor kan zorgen.
De heer v. E c k (S. D. A. P.) heeft
eenige misverstanden opgemerkt in den
loop van het debat. De heer de Vries ver
gist zich als hij meent, dat de S. D. A.
P. hier een begin zcu willen maken met
een nieuwe overheidsbemoeiing. Dat is
onjuist. De S. D. A. P. ziet deze maatre
gel slechts als een noodmaatregel. Voorts
heeft de S. D. A. P. wel degelijk oog voor
het belang van den middenstand. Spr. is
bereid de nadeelen voor den middenstand
weg te nemen, als dat gebeuren kan met
behoud van dt voorgestelde maatregel
Als de middenstand het ook goed kan
waarom zouden wij de hulp van den mid
denstand niet aanvaarden? Op grond van
de ervaring (niet om principiëele bezwa
ren) meent spr. dat inschakeling van den
middenstand leidt tot mislukking. De
wethouder zal daaromtrent nadere gegevens
verstrekken.
De heer v. Weizen (C.P.) meent ook,
dat het inschakelen van den tusschenhah-
del geen principieele kwestie is maar een
vraagstuk van opportuniteit.
De heer M anders (R. K.) juicht de
distributie op zichzelf toe, doch wenscht
den tusschenhandel ingeschakeld te zien.
De heer v. d. Kwaak (C.H.) ontwik
kelt eenige practische bezwaren tegen het
plan van B. en W. en vindt de berekening
van de financieele resultaten nogal optimis
tisch. Practisch komen de kosten ten laste
van de gemeente. Volgens de stukken is
nergens, waar de distributie ter hand is
genomen, de middenstand ingeschakeld,
maar in Amsterdam en Rotterdam bijv. is
dat wel het geval. Hoe gaat het daar?
Het antwoord van den
wethouder.
Wethouder v. Stralen (S. D. A. P.(
zegt, dat de regeering heeft aangedrongen
op de invoering van een dergelijke dis
tributie, wat aanleiding is jeworden voor
verschillende gemeenten om daartoe over
te gaan. De vorige wethouder, de heer
Romijn, heeft er ook aandacht aan ge
schonken en heeft geconfereerd met de
belanghebbenden, waarbij hem van de
noodzaak van een groenten-distributie niet
gebleken is. Deze wethouder heeft echter
maar al te graag het oor geleend aan de
bezwaren der belanghebbenden.
De heer Romijn (V.B.): Geen sprake
van.
Wethouder v. S t r a 1 e n (S. D. A. P.) Op
verzoek uit arbeiderskringen heeft spr.
deze zaak weer opgenomen, overtuigd van
de noodzakelijkheid. Er is eenige tijd
heengegaan met het inwinnen van inlich
tingen in andere plaatsen. B. en W. dienen
dit voorstel niet in als 'n socialistisch expe
riment, maar op het voorbeeld van meer
dan 120 gemeenten over het heele land,
waar de distributie van gemeentewege
zeer goed blijkt te werken. Toch heeft de
tusschenhandel bezwaren geopperd en vele
raadsleden hebben daarvan uiting gege
ven. Dat was niet alleen hier, maar overal
heeft de tusschenhandel oppositie ge
voerd. Toch is de maatregel doorgevoerd
en in vele plaatsen heeft de middenstand
later royaal meegewerkt, omdat de be
zwaren zoo groot niet bleken. Wellicht
heeft hier en daar iemand eenige schade.
Hierbij kan spr. opmerken, dat op het
oogenblik geen enkele bona fide groenten-
handelaar door Maatsch. Hulpbetoon
wordt gesteund. Wel eenige werkloozen,
die door M. H. tot handelaar zijn gepro
moveerd en met een groentenkar de straat
op zijn gestuurd. Spr. betoogt nog eens
de noodzakelijkheid van de voorgestelde
distributie. Dr. Horst was van meening,
dat de behoefte aan groenten in de werk-
loozen-gezinnen zeer groot was en dat men
zich maar behelpt met brood, tot groote
schade van de gezondheid. Wat het be
zwaar van den middenstand betreft, merkt
spr. op, dat deze maatregel in plaats van
een nadeel een voordeel kan zijn voor den
groentenhandel, omdat men het gebruik
van meer groenten door den arbeider er
mee propageert. Wanneer B. en W. kans
hadden gezien om den middenstand in te
schakelen, dan zouden zy dat zeker heb
ben gedaan. Het desbetreffende voorstel
is echter onuitvoerbaar. Vooreerst vormt
het systeem van consignatie een beletsel,
want elke controle ontbreekt. Het tweede
bezwaar is, dat de doorgedraaide groen
ten ter beschikking gesteld worden van de
Groentencentrale, die ze niet weer aan de
handelaar kan afstaan.
Ervaring hebben wij hier niet, maar als
één van de heeren een garantie kan ge
ven dat het via den handel goed zou gaan,
dan zou spr. er bijna vóór zijn. De heer v.
d. Kwaak heeft gewezen op Amsterdam
en Rotterdam, waar de groentenhandel
is ingeschakeld. Maar deze is daar niet op
dezelfde wijze ingeschakeld als men hier
wil. In Dordrecht is de proef met inschake
ling van den groentenhandel mislukt. Spr.
is niet tegen inschakeling, als het maar
gaat. Daarom is spr. bereid om een of an
dere vorm van inschakeling alsnog te over
wegen. Op de vraag van den heer de Vries
antwoordt spr., dat eenige localen beschik
baar worden gehouden.
De v o o r zdringt aan op bekorting der
debatten. B. en W. zijn bereid om een vorm
van inschakeling van den tusschenhandel
te overwegen. Later, de voorstellers van
het amendement het in handen van B. en
W. stellen.
De heer Beekenkamp (A.R.) is niet
overtuigd door de woorden van den wet
houder. Het betreft hier een proef van
drie maanden en wij mogen toch wel eenig
vertrouwen in onzen handel hebben. Spr.
handhaaft zijn amendement.
De heer Wilbrink (C.H.) sluit zich
daarbij aan. De wethouder heeft nergens
aangetoond, waarom de proef met inscha
keling van den middenstand elders is mis
lukt. Wanneer volgens de voorstelling van
B. en W. de schade voor den middenstand
zóó gering zou zijn, dan heeft de heele
distributie geen zin.
De v o o r zwijst erop, dat het voorstel
van B. en W. onmogelijk wordt, wanneer
DE LEIDSCHE 2UIVEL-
WEEK GEOPEND
De heeren ten Cate Brouwer
en dr. Horst over onze
zuivelproducten
Pleidooien vcor meerder gebruik.
Vorige week hebben we in een artikel
reeds uiteengezet, dat de Sleutelstad deze
week in het teeken van onze heerlijke zui
velproducten zou staan en de officieele
opening daartoe had gisteravond plaats in
de kleine Stadszaal, alwaar een aantal ge-
noodigden met het Propaganda-comité van
het Crisis Zuivelbureau bijeen was ter of
ficieele opening van de zuiveldemonstra-
ties, welke daar gedurende de eerste da
gen zullen plaats hebben.
Onder de aanwezigen merkten we o.m.
op den voorzitter der K. v. K. voor Rijn
land, den heer D. ten Cate Brouwer, die
zich bereid had verklaard de demonstra
ties officieel te openen, den heer D.
M. Horst, directeur van den Ge Genees
kundigen Dienst hier ter stede, dr. Kramer,
directeur van het Melkcontrolestation te
Den Haag, den heer van Ooyen, leider van
den buitendienst van het Crisis Zuivelbu
reau, vertegenwoordigers van verschil
lende plaatselijke organisaties, enz.
De voorzitter van het Propaganda-comi
té, de heer J. P. v. d. Holst, heette alle
aanwezigen hartelijk welkom, om vervol
gens het woord te geven aan den heer D.
ten Cate Brouwer.
Door onze afhankelijkheid in economisch
opzicht van andere landen, wij den toe
stand niet kunnen forceeren. Het is ons
dus duidelijk, aldus spr., dat wij, voor-
loopig althans, grootendeels op ons zelf
zijn aangewezen. Het is dit besef, dat ons
vanavond hier tezamen brengt. In dezen
zorgvollen tijd moeten wij trachten zoo
het amendement-Beekenkamp wordt aan
genomen.
De heer Wilmer (R. K.) wijst er op,
dat de heele raad sympathie heeft voor de
voorgestelde maatregel. Het gaat alleen om
de wijze waarop. Niet alleen de belangen
van de werkloozen moeten worden behar
tigd, maar ook die van den tusschenhan
del, van den kleinen tusschenhandel, waar
van er velen een bestaan hebben, dat
nauwelijks uitgaat boven dat der werkloo
zen! Wethouder van Stralen heeft spr. niet
kunnen overtuigen van de onmogelijkheid
van het inschakelings-amendement. Het
is misschien geen ideale vorm van distri
butie, maar wij kunnen er toch eens een
proef mee nemen. Mislukt een eerlijke
proef, dan zal spr. niet langer aandringen
op inschakeling van den tusschenhandel.
Spr. handhaaft het mede door hem onder-
teekende amendement.
Wethouder T e p e (R. K.) zal niet stem
men voor het amendement-Beekenkamp.
Een distributie met inschakeling van den
middenstand is ne.gens met succes door
gevoerd. Een dergelijk voorstel is pas van
morgen bekend geworden en B. en W.
kunnen op zoo korten termijn hun stand
punt niet wijzigen. Men wil inschakeling
op proef, maar, als die proef mislukt, is
de heele distributie verloren. Spr. is wel
bereid gedurende de proef van 3 maan
den de mogelijkheid van latere inscha
keling te overwegen.
De heer Manders (R. K.) raadt den
voorstellers van het amendement aan, hun
amendement in te trekken. Ook hij zal er
zijn stem niet aan geven.
De heer R o m ij n (V. B.) constateert,
dat het college bereid is met den geest
van het inschakelings-amendement reke
ning te houden. De volgende week kan het
college dan mededeel in g doen omtrent de
door hen gedachte vorm van inschakeling.
De stemming over het voorstel kan dus be
ter worden aangehouden.
De voorz.: vindt een termijn van een
week te kort. Spr. vindt het beter, van
daag de knoop door te hakken.
De heer Beekenkamp (A. R.) trekt
zijn amendement in (welks verwerping
na de verklaringen van de heeren Tepe
en Manders zeker scheen) doch vraagt als
tegemoetkoming, dat het college z'n voor
stel ook wijzigt in dien zin, dat de tusschen
handel zal worden ingeschakeld Indien
zulks magelijk zal blijken. Aldus wordt
besloten.
De punten 12 en 13 worden met het oog
op het vergevorderde uur aangehouden.
Daarna sluiting.
ALS STUDENT TE „HAGEVELD".
ALS THEOLOGANT TE WARMOND. ALS BISSCHOP.
Foto Ziegler.
goed mogelijk ons zelf te helpen en elke
poging, die gedaan wordt om ons door de
economische branding heen te slaan, steu
nen. Een dergelijke poging is de propa
ganda voor het gebruik van meer melk en
zuivelproducten.
Het opvoeren van het gebruik van melk
en zuivelproducten is \ran enorme betee-
kenis voor de welvaart van ons land. De
Melkveehouderij en zuivelbereiding be-
hooren tot de oudste takken van bedrijf in
Nederland. Onze heerlijke boter, onze fijne
kaas, zijn tot verover onze landsgrenzen
beroemd en genieten terecht een wereld
reputatie.
Met de opvoering van het verbruik die
nen wij niet alleen een nationaal-, doch
ook een districtsbelang.
Het district van de Kamer van Koop
handel en Fabrieken voor Rijnland, om
vattende 25 gemeenten, telt niet minder
dan 3300 veehouders, tesamen bezittende
39840 melkkoeien. Nu zal men vragen, is
het mogelijk het verbruik van melk, boter
en kaas in Nederland aanmerkelijk te sti-
muleeren?
Wanneer men de cijfers raadpleegt van
het melkverbruik. in met ons vergelijk
bare landen, dan treft het ons hoe ons land
in dit opzicht achteraan komt. Wordt in
Denemarken, Zweden en Zwitserland ge
middeld per hoofd van de bevolking, alles
omgerekend in melk, 570 liter per jaar
verorberd, voor Nederland is dit cijfer
slechts 337 liter.
Wat het voor onzen Boerenstand zou
beteekenen, indien in Nederland per hoofd
evenveel aan melk verbruikt zou worden,
moge u duidelijk worden, als u weet dat
deze meerdere liters melk, die dan zouden
worden geconsumeerd, moeten worden
voortgebracht door circa 260.000 koeien,
hetgeen een bestaan zou geven aan 21400
veehouderij-bedrijven. Men ziet hieruit,
hoeveel nog gedaan kan worden om onze
eigen volkskracht op te voeren, en dit hier
in dubbelen zin, zoowel economisch als
physiek. Kortom door het drinken van
meer melk.
Het is dan ook geen opoffering, welke
van de Nederlanders gevraagd wordt, maar
slechts een zich goed realiseeren, wat het
voor jong en oud beteekent, als meer zui
velproducten worden genuttigd. Vergele
ken met andere voedingsmiddelen, zijn
het goedkoopere en zeer voedzame pro
ducten. Het is daarom zoo goed gezien, dat
men door middel van zuivelweken als deze,
ons volk duidelijk maakt, dat het in deze
tijden nu door zoovelen krachtig bezuinigd
moet worden, men met zuivelproducten
een voedzaam en geenszins duren maltijd
kan bereiden.
Op één punt wil ik echter alle bewoners
van het district Rijnland in het by zonder
wijzen, en wel op het groote voordeel ver
bonden aan het gebruiken van melkbrood.
Melkbrood is weinig duurder dan water
brood, mede, doordat sedert 15 April
de melk voor. bakkerij-doeleinden tegen
aanmerkelijk lageren prijs kan worden
betrokken.
Ik vraag my zelfs af, of de toestand
weer niet dient te worden, zooals voor den
oorlog, toen wij geen waterbrood kenden!
Ik weet, dat gij mij zult tegenvoeren, dat
de mindere inkomsten een hoogere uitgave
voor brood zeker niet toelaat. Dit is vol
komen juist. Maar daartegenover stel ik
echter de vraag, of de prijs van het brood
niet zou kunen worden verlaagd, wanneer
wy, gebruikers, onze speciale wenschen
ten opzichte van den vorm, waarin wy het
brood wenschen te gebruiken, eens ma
tigden.
Wanneer een normaal soort brood werd
gebakken, zouden duizenden guldens aan
arbeidsloon bespaard kunnen worden, zon
der dat het iemand schaadt, en dit bedrag
zou ten goede kunnen komen aan de ver
bruikers. Broodverbruikers, die speciale
wenschen hebben, moeten voor deze wen
schen dan maar extra betalen.
Spr. eindigde met den wensch, dat het
resultaat van deze propaganda-zuivelweek
in het district Rijnland de verwachtingen
verre zal overtreffen.
Na een dankwoord van den heer v. d.
Holst, was het woord aan den heer dr. M.
D. Horst, die van geneeskundige zijde een
woord van aanbeveling wilde spreken voor
het gebruik van zuivelproducten.
Eigenlijk was een aanbeveling toch wel
overbodig, zeide spr., en ging het meer om
een meerder gebruik aan te moedigen,
want, dat onze nationale zuivelproducten
goed zijn, maar bovendien, dat ze ook ge
bruikt worden, dat weet iedereen.
Het gebruik er van is echter somtyds
omgekeerd evenredig aan den leeftijd van
den mensch. Behalve een weinigje melk in
koffie of thee gebruiken de meeste volwas
senen geen melk. Bier daarentegen wordt
veelvuldig gebruikt. Dat is in de eerste
plaats duurder, maar bovenal voor de ge
zondheid toch niet in vergelijking met
melk te brengen.
Spr. weidt dan verder uit over de voed
zaamheid van boter en kaas, maar het groo
te voordeel van de zuivelproducten ligt
vooral wel daarin, dat men er een onge
looflijk aantal spijzen mede bereiden kan.
Het voedsel dat wij zoo dagelijks tot ons
nemen, is over het algemeen zeer eento
nig, omdat het vrijwel steeds op dezelfde
wijze is bereid. Maar een smakelijk voed
sel is toch ongetwijfeld zeer bevorderlijk
voor den eetlust.
Daarenboven steunt men den Holland-
schen boer. Diens producten loonend te
houden is een nationaal belang. Een der
machtigste middelen om deproductie te
verhoogen is, dat men den prijs verlaagt.
Dan komen onze zuivelproducten ook meer
onder het bereid van de minder kapitaal
krachtigen. Spr. wilde dit middel aange
ven, niet om critiek uit te oefenen op de
verschillende regeeringsmaatregelen, maar
om er op te wijzen, dat het meerder ge
bruik dus een meerdere omzet ook verla
ging der artikelen met zich mede kan
brengen.
Spr. hoopte, dat de nu hier ter stede be
gonnen campagne in dien geest resultaat
moge hebben, dan zal ieder vruchten van
dit mooie werk kunnen plukken.
Na deze uiteenzetting werd den aanwe
zigen een kopje koffie (natuurlijk met
room) gepresenteerd en een proefje gege
ven van enkele gerechten, welke van zui
velproducten waren vervaardigd, waarby
de leidster van de kookdemonstraties, mej.
van Kuyk, in het bijzonder natuurlijk voor
deelde over de bereiding van gerechten
de aanwezige dames een en ander mede
deelde over de bereiding van een en an-
met melk, boter en kaas, terwyl de
heeren zich van de deugdelijkheid ervan
men zie de foto nader gingen over
tuigen.
Hiermee kwam het einde van de eerste
demonstratie, want reeds stonden vele
huisvrouwen voor de deur, om de volgen
de openbare demonstratie by te wo
nen.
Moge het resultaat van deze zuivel week
den organisatoren datgene brengen wat zij
er van verwacht hebben, dan is hun wer
ken niet tevergeefs geweest.
Foto S'egtenhorst.
DE ZUIVEL WEEK TE LEIDEN GEOPEND De heeren D. ten Cate Brouwer (rechts)
en dr. D. M. Horst (links) achter het gascomfoor.
