DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
27ste Jaargang
ZATERDAG 25 JANUARI 1936
No. 8326
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Vooi Leiden 19 cent per week 2.50 per kwartaal
Bij >nze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
He» Geïllustj eera Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiëci 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VIJF BLADEN WAARONDER GE
ÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD.
V Het dure bijzonder
onderwijs 1
Het bijzonder onderwijs met al die klei
ne schooltjes maakt het lager onderwijs zoo
duur. Dit is een bewering, die nog al
'ns gelanceerd wordt.. Evenveel keeren
weerlegd wordt. En toch weer telkens op
nieuw in het debat wordt gebracht nu
weer bij de bekende door de regeering
voorgestelde bezuinigingsmaatregelen op
onderwijsgebied. Wij willen hier weer 'ns
op enkele cijfers uit de statistiek de aan
dacht vestigen. Enkele cijfers, die geven
een eigenaardige kijk op de verhouding in
grootte van de openbare en bijzondere
scholen.
Er zijn nu nog 110 openbare eenmans-
en 109 tweemansscholen, terwijl er slechts
16 éénmans- en 66 tweemansscholen bij
het bijzonder onderwijs zijn.
Nemen wij hierbij nog de driemansscho.T
len van openbaar en bijzonder (respectie
velijk 140 en 100), dan zien we, dat er
539 openbare en 182 bijzondere kleine
scholen zijn.
Van de openbare scholen zijn er dus
12,8 pet. kleine scholen en van de bijzon
dere slechts 4,1 pet.
Ook de groote scholen vallen zeer in
het nadeel van het openbaar onderwijs
ïiit. Er zijn slechts 4 (zegge vier) openbare
sc>olen boven de 400 leerlingen, terwijl
het bijzonder er 80 (tachtig) telt.
Gevolg van een en ander is, dat het ge
middeld aantal leerkrachten per openbare
school nu is 2,71 en het bij de voorgestelde
schaal 2,63 zou worden.
Bij het bijzonder onderwijs zijn er nu
3,37 en 't wordt dan 3,33.
Dat de legende van het dure bijzondere
onderwijs toch eens eindelijk uitgestorven
moge zijn!
EEN BIDPRENTJE
HET DOODSPRENTJE VAN PASTOOR
LIT JENS.
De volledige tekst van het doodsprentje
voor wijlen pastoor Litjens, die op zoo
vreeselijke wijze om het leven werd ge
bracht, luidt als volgt:
In het H. Misoffer der Priesters en de
gebeden der geloovigen wordt aanbevolen
de Ziel van Zaliger den Eerwaarden Heer
GERARDUS JACOBUS JOZEPHUS
LITJENS.
Geboren te Wanssum den lOden Juni
1888, Priester gewijd te Roermond 30
Maart 1915, Professor benoemd Bissch.
College Weert Sept. 1915, Pastoor benoemd
te Geijsteren Sept. 1935, Plechtig geinstal-
leerd 3 Nov. 1935, aldaar overleden 19 Jan.
1936, door misdadige hand van het leven
beroofd.
Gij, o Heer, hebt dit zoo toegelaten, Uw
H. Wil geschiedde en zij gezegend in
eeuwigheid. Neem dit offer mijns levens
tot uitboeting mijner tekortkomingen en
Heer reken hun deze misdaad niet aan.
Mijn innig geliefde Vader, Broeders.
Zusters en Bloedverwanten, hart en hoofd
omhoog tot Hem, die ons geleerd heeft te
bidden: Onze Vader, die in den Hemel
zijt. Bij Hem vindt gij zeker wat gij noo-
dig hebt, troost en volle overgeving.
Mijn dierbare Parochianen: om God
hebt gij mijne eerste groote liefde gehad;
hebt dank voor uw volgzaamheid, bewaart
den vrede en de liefde.
Mijn geachte medebroeders, van u vraag
ik: miseremini mei saltern vos! en gedenkt
mijner aan het altaar.
Zoet Hart van Jesus, wees mijne liefde,
300 d. afl.
Zoet Hart van Maria, wees mijn heil,
300 d. afl.
WERKLOOZLNZORG IN
NEDERLAND
Getallen die tot ons spreken
DE JEUGDWERKLOOSHEID
Voor de Vereeniging „De Industrieels
Club" en het Departement Amsterdam
van de Nederlandsche Mij. voor Nijverheid
en Handel, sprak gisterenavond de heer
Meyer de Vries, Hoofdinspecteur voor de
Werkverschaffing, over „Werkloozenzorg in
Nederland".
Aan ie hand van eenige grafieken,
schetste spreker den omvang van de werk
loosheid in ons land. Hij wees erop, dat
deze werkloosheid de laatste jaren helaas
regelmatig neiging heeft om omhoog te loo-
pen. Zoo bedroeg het aantal ingeschreven
werkloozen aan het einde van de maanden
December 1933, 1934 en 1935 achte-eenvol
gens rond 293.000, 400.900 en ruim 468.000.
Dezelfde tendenz van stijging is waar te
nemen in het aantal personen, dat van over
heidswege, hetzij door werkverschaffing, het
zij door steun wordt geholpen. Bedroeg dit
aantal einde November 1933 rond 189.000,
eind November 1934 was dit aantal geste
gen tot 210.600, om één jaar later, Novem
ber 1935, te bedragen ruim 242.000.
Het ligt voor de hand dat de uitgaven
voor werkloozenzorg van groote beteekenis
zijn geworden. Het is niet buitengesloten,
dat alleen voor wat werkloozenzorg betreft
in 1935 van overheidswege een bedrag be
schikbaar is gesteld, dat niet ver van de 150
millioen gulden ligt. Wanneer men dit be
drag omslaat over alle Nederlanders, dan
komt men over een bedrag van ongeveer
18.a 19.per jaar, per inwoner, het
geen overeenkomst met ongeveer 1.25 per
gezin en per week, d.i. dus 60.a 65.
per jaar. Wanneer men ook nog rekening
houdt met de uitgaven van armoedezorg,
die ongeveer tien millioen gulden per jaar
bedragen, dan zijn de uitgaven voor werk
loozenzorg en armenzorg per Nederlander,
ongeveer 34.per jaar of wel dooreen-
genomen 2.— per gezin per week.
In den joop van de jaren heeft de Neder
landsche overheid steeds ten volle getoond,
dat zij haar plicht ten opzichte van de
werkloozen begreep. Op verschillende wijzen
is deze hulp tot uiting gekomen. Een van
de oudste vormen is die van de werkloos
heidsverzekering en het is belangrijk hier
mede te deelen dat van 1917 tot 1934, meer
dan 194 millioen gulden door middel van
de werkloosheidsverzekering is uitgekeerd,
waarvan ongeveer 73 1/2 millioen gulden
door de arbeiders, die tegen werkloosheid
verzekerd zijn, zelf is opgebracht.
Het voorbeeldige en belang-
looze werk der vakvereenigin-
gen.
In dit verband wees spr. er nog op, dat in
sommige kringen, in woord en geschrift,
wel eens bezwaar wordt gemaakt tegen het
feit, dat de werkloosheidsverzekering, hoe
wel er belangrijke en intensieve controle
van de overheid is, voor wat betreft de uit
voering, in handen is van de vakbeweging.
Wie aldus spreken, zoo zei de heer De Vries,
hebben geen voldoende inzicht in hetgeen
op voorbeeldige wijze al jaren achtereen
en meerendeels belangeloos door duizenden
eenvoudige arbeiders in den lande, wordt
gedaan.
Een ieder, die deze praktijk kent, moet
waardeering hebben voor het werk van
deze mannen Ook bij andere toepassingen
van de werkloozenzorg, namelijk bij de
werkverschaffing en de steunverleening,
toont de vakbeweging de moeilijkheden,
waarvoor de overheid is gesteld, alleszins
te begrijpen. De ervaring, welke spr. daar
omtrent nu reeds jaren achtereen heeft,
heeft overduidelijk bewezen, dat de bona
fide vakbeweging er prijs op stelt, om met
de overheid samen te werken, om door de
zware tijden heen te komen. Het was spr.
een behoefte om dit in een kring, als waar
voor hij thans mocht spreken, te zeggen.
De heer de Vries besprak ook het vraag
stuk der werkloosheid onder de jeugd en
hij vertelde hoe hieraan door de overheid
de laatste vier jaren in steeds toenemende
mate groote aandacht wordt geschonken.
Het is niet buitengesloten, dat alleen het
Rijk in het jaar 1935 voor dit doel ongeveer
1 millioen gulden zal hebben besteed, waar
boven dan nog komen de belangrijke bedra
gen, door gemeentebesturen uitgetrokken
en de eveneens groote geldsommen, welke
de verschillende richtingen voor dit doel ter
beschikking hebben gesteld. Achtereenvol
gens vertelde spreker van de centrale werk
plaatsen, die voor de -werklooze jeugd in
het leven zijn geroepen en die reeds in on
geveer 25 gemeenten zijn; verder van het
omvangrijke theoretische- en vakonderwijs,
dat thans reeds zeker in ongeveer 160 a 170
gemeenten voor de werkloozen is georga
niseerd en vestigde vervolgens de aandacht
op de bijzondere werkverschaffingen, die
in een 80 gemeenten voor jongeren zijn ge
opend. Ook van het kampwerk, dat de vier
hoofdrichtingen van ons volk tezamen met
de regeering in 'n zestiental kampen hebben
samengebracht, werd den aanwezigen en
kele bijzonderheden medegedeeld.
Er is geen werkschuwheid.
Het droeve lot der werkloozen.
Samenvattende zeide spr., dat men niet
met denken, dat ondanks den geweldigen
omvang van de werkloozenzorg in ons land,
er reden is om te wanhopen over den ar-
beidslust van de werkloozen zelf. Zij, die
dagelijks in den arbeid van de werkloozen
zorg zitten, weten dat zeer zeker onder de
meer dan tweehonderdduizend die geholpen
moeten worden, een zeker aantal is, dat van
weinig fut blijk geeft, maar het overgroote
deel van de werkloozen is werkelijk bezield
met de gedachte om te willen werken. Men
zij dan ook wel zeer voorzichtig met het
uitspreken van woorden als: arbeidsschuw-
heid en meer dergelijke gezegden. Als men
zelf dag in dag uit het voorrecht geniet van
te mogen arbeiden, dan beseft men soms
niet voldoende wat het zeggen wil om iede-
ren dag weer te moeten opstaan met als
eenige taak den gang naar het stempel
lokaal. Bewondering moet men in feite heb
ben voor de vele duizenden, die ondanks
het naar beneden drukkende van hun leven,
blijk geven, toch nog de kracht te hebben
om er boven uit te komen. Om de moeilijk
heden, die ons in de komende jaren nog wel
deelachtig zullen zijn bij de zorg voor de
werkloozen, het hoofd te kunnen bieden,
zal het noodig zijn, dat ons geheele volk
samenwerkt omdat mede alleen daardoor
het mogelijk zal zijn betere tijden te doen
aanbreken.
BESTRIJDING VAN DE WERKLOOS
HEID ONDER DE JEUGD.
Haagsch initiatief: Twee jeugdige werk
krachten in plaats van één, beiden met
halve dagtaak.
Het bestuur van het departement 's-Gra-
venhage van de Nederlandsche Maatschap
pij voor Nijverheid en Handel heeft op
ruime schaal een circulaire verspreid, in
welke het de geadresseerden aanspoort
mede te werken tot bestrijding van de
werkloosheid onder de jeugd, door over
eenkomstig de, door den heer L. Neher,
directeur van den Gemeentelijken Tele
foondienst te 's-Gravenhage, in een ver
gadering van het departement en een ar
tikel in Maatschappij-belangen, het orgaan
van de Maatschappij, ontwikkelde methode
in vacatures, welke voor jeugdige werk
krachten geschikt zijn, twee in plaats van
een jeugdige werkkracht aan te nemen,
beiden met een halve dagtaak.
Bij den Haagschen Telefoondienst, Ge
meentewerken en het Gasbedrijf zijn er op
deze wijze, op initiatief van den heer Ne
her, geleidelijk 216 jongelieden te werk
gesteld geweest met gunstig resultaat en
werken er thans nog 62 op deze basis. B.
en W. van 's-Gravenhage hebben bij cir
culaire van 23 November 1935 den hoof
den van de gemeentediensten de verplich
ting opgelegd het stelsel toe te passen,
waar het mogelijk is. De te werk gestelden
zijn verplicht den vrijen halven dag te
besteden om zich door middel van vakcur
sussen verder te bekwamen.
Het bestuur van het Departement ver
wacht, dat, wanneer het door de gemeente
gegeven voorbeeld door allen, die ertoe in
staat zijn, wordt opgevolgd, er binnenkort
geen jeugdwerkloosheid meer zal zijn in
Den Haag. Bij de circulaire is een formu
lier gevoegd, waarop men mededeelingen
kan doen omtrent eventueele proeven en
de daarbij gevolgde taakverdeeling.
LANDGOED VOGELENZANG.
In geschiedenis en literatuur bekend.
Nu het zeer waarschijnlijk is dat de
Padvindersjamboree 1937 te Vogelenzang
gehouden zal worden op 't landgoed „Vo
gelenzang", lijkt het ons interessant een
en ander omtrent dit landgoed te vertel
len:
Huize Vogelenzang, vroeger „Vogelen-
sance" geheeten, werd aan het einde van
de 13e eeuw door Graaf Floris V (uit de
Vaderlandsche Geschiedenis welbekend),
gesticht als jachthuis. Jagen was immer
voor de „groote Heeren" een sport bij uit
nemendheid en het landschap, tot den
Huize Vogelenzang behoorend, bood alle
gelegenheid om aan die sport te voldoen.
Het Huis heeft dan ook langen tijd als
zoodanig dienst gedaan en is ook als zoo
danig beschreven in den historischen ro
man: „De Roos van Dekama" van Mr. J.
v. Lennep. Hertog Albrecht van Beieren,
Graaf van Holland, heeft het Huis in 1383
aan Reinout, Heer van Brederode, geschon
ken, als vergoeding voor diensten, aan den
Hertog bewezen.
Langzamerhand geraakte het gebouw in
BINNENLAND
DE LANDDAG VAN DE R.K. STAATS
PARTIJ.
De Centrale Propaganda Dienst der R.K.
Staatspartij deelt ons mede, dat de deel
name aan den Landdag Zondag 2 Februari
a.s. te Amsterdam zóó groot is, dat 20 Ja
nuari j.l. reeds alle plaatsen in de Apollo-
hal waren besproken.
Waar de stroom van aanvragen om deel
nemerskaarten nog steeds aanhoudt, be
sloot de Partijleiding op denzelfden dag een
parallel-vergadering te beleggen, waarvoor
het Gebouw Carré, Amstel 151, is gehuurd,
hetwelk aan 1900 bezoekers plaats biedt.
De sprekers van den Landdag Zijne
Excellentie jhr. mr. Ch. J. M. Ruys de Bee-
renbrouck, mgr. dr. H. A. Poels, mr. M. P.
L. Steenberghe en de Partijvoorzitter mr. C.
M. J. F. Goseling verklaarden zich bereid
ook in deze tweede vergadering het woord
te voeren. De vergadering in Carré zal
daarom een half uur later aanvangen dan
de vergadering in de Apollohal, dus om
half vier precies. Op de deelnemerskaarten
staat nauwkeurig aangeduid, tot welke van
beide vergaderingen zij toegang geven. Men
geve zich daarvan tijdig rekenschap.
Voor Amsterdamsche partijleden zijn
deelnemerskaarten verkrijgbaar bij de Al
gemeen e R.K. Propagandaclub (Voorzitter:
E. Pouw, Hendrik Keyserplein 27, te Am
sterdam). Een beperkt aantal toegangsbe
wijzen voor niet-Amsterdammers is, bij in
zending van 25 cent per kaart, nog ver
krijgbaar bij het Algemeen Secretariaat
der R.K. Staatspartij, Mauritskade 25, Den
Haag (postrekening No. 692). Ter voorko
ming van teleurstelling haaste men zich een
toegangsbewijs welke tevens recht geeft
op een aanzienlijke korting op de reiskosten
aan te vragen.
CONTINGENTEERING HAD SUCCES.
Verbetering in de schroefbouten
industrie.
Ingediend is een wetsontwerp tot rege
ling van den invoer van schroefbouten.
Blijkens de toelichting is de beperking
van den invoer van schroefbouten, schroe
ven, moeten en steun materiaal voor vrij lei
dingen bij K. B. van 21 December 1935, met
ingang van 1 Januari 1936 voor het tijdvak
van een jaar verlengd.
De tot dusver genomen maatregelen tot
beperking van den invoer van de onder
havige artikelen hebben in zooverre aan de
gestelde verwachtingen voldaan, dat niet
alleen een verdere vermindering in de be
drijvigheid der schroefbouten-industrie is
voorkomen, doch dat ook van eenige ver
betering mag worden gesproken.
De toestand dezer industrie is echter nog
geenszins van dien aard, dat steunmaat
regelen thans overbodig zouden zijn.
Voortzetting dezer con tingen teering acht
de Minister van Handel, Nijverheid en
Scheepvaart dan ook noodzakelijk.
VERLENGDE CONTINGENTEERINGEN.
Men verzoekt ons mede te deelen, dat
naar mag, warden verwacht, bij de verlen
ging der hierna te noemen contingenteerin-
gen per 1 Februari a.s., de navolgende be
palingen betreffende de autonome percen
tages, basistijdvakken en de perioden zul
len worden vastgesteld.
Porselein, percentage 45 pet. waarde, ba
sisjaar 1934.
Aardewerk, percentage 25 pet waarde,
basisjaar 1929-1930.
Sanitair aardewerk, peroentage 80 pet.
gewicht, basisjaar 1934.
Tegels, percentage 70 pet. va hhet ge
glazuurde oppervlak, basisjaar 1934.
Huishoudelijk glaswerk 50 pet. gewicht,
basisjaar 1935.
Klompen, percentage 50 pet. gewicht, ba
sisjaar 1935.
- Bovengenoemde contingenteeringen zul
len alle voor den tijd van een jaar worden
verlengd.
De aandacht wordt er op gevestigd, dat
bovengenoemde percentage alleen betrek
king hébben op de autonome landen contin
genten, derhalve niet op de bij handelsver-
puin tot het in het midden van de 17e
eeuw werd herbouwd door J. de Jong, die
ook het land rondom zeer verfraaide. Ver
volgens was het bezit van de familie An-
dreoli daarna van de familie Hartsinck en
dan van jhr. W. P. Barnaart van Bergen,
woonachtig te Haarlem, die het landgoed
opnieuw buitengewoon mooi verbeterd
heeft, zoodat het ook thans nog een van
de mooiste landgoederen van ons land is.
Kunstenaars hebben er vele schilderach
tige plekjes vereeuwigd. De grootte be
droeg destijds ruim 294 bunder. „Tijd"
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Volgens Abessijnsche berichten gouden
de Italianen in Tembien zware verliezen
hebben geleden. (2de blad).
Het Engelsche volk defileert langs de
baar van koning George. (2de blad).
De Volkenbondsraad komt tot een ac-
coord in de Danziger kwestie en verwerpt
de klacht van Sovjet-Rusland tegen Uru
guay. (2de blad).
BINNENLAND.
Verlengde contingenteeringen. (Ie blad
Minimumprijzen bloembollenoogst 193
(lste blad).
drag verleende contingenten, welke in vele
gevallen hooger zijn.
Stct. no. 17 bevat Kon. besluiten en bij-
behoorende beschikkingen betreffende de
contingenteering van den invoer van gres -
buizen en hulpstukken en van klompen
en klompenmakerswerk.
WAT VOOR BLIKKENVLEESCH IN DE
PLAATS KOMT.
Plantenvetten?
Het „Hbld." zegt, reden te hebben om aan
te nemen, dat het dezer dagen gepubliceer
de bericht, dat de regeering voornemens is
de olie- en vetvoorziening onder haar con
trole te nemen, verband houdt met de plan
nen der regeering om te komen tot een ver
vangingsproduct van het blikvleesch voor
werkloozen en behoeftigen.
Handhaving binnenlandse he minimum
prijzen bloembollenoogst 1936.
De heer G. C. Segers, directeur Neder
landsche Sierteeltcentrale, deelt in het
„Weekbl. v. Bloembollencult." het volgen
de mede:
Door het bestuur der Nederlandsche Sier
teeltcentrale is aan Zijne Excellentie, den
Minister van Landbouw en Visscherij, voor
gesteld een bepaling in het Bloembollensa-
neeringsplan voor den oogst 1936 op te ne
men, krachtens welke kweekers een nader
door de Nederlandsche Sierteeltcentrale te
bepalen gedeelte van hun oogst aan
hyacinthen, tulpen en narcissen zullen moe
ten inleveren.
De hoeveelheid in te leveren bloembol
len zal afhangen van de verhouding tus-
schen de oogst en de verkoopmogelijkheden.
Door deze inlevering kan het Bloem boll en-
surplusfonds in staat worden gesteld 85 pet.
van den minimumprijs van de eventueel
aan dit fonds over te dragen bloembollen
uit te betalen, evenals dit in 1935 door de
inlevering van hyacinthen is gescheid.
Wellicht ten overvloede worden kweekers
nogmaals er op attent gemaakt, dat trans
acties beneden den minimumprijs onder
geen voorwaarde kunnen worden toege
staan en hieraan zeer streng de hand zal
worden gehouden.
Uitvoer van bloembollen.
De minister van handel, nijverheid en
scheepvaart heeft de beschikkingen, betref
fende den uitvoer van bloembollen naar
Tsjechoslowakije ingetrokken en het in het
desbetreffende Kon. besluit vermelde tijd
vak doen eindigen op 1 Januari.
Sierteelt-Centrale.
Het „Kweekersblad" meldt, dat de heer
D. W. Lefeber op verzoek van de regee
ring, alsook algemeen uit het vak, bereid
is gevonden, althans voorloopig of tot een
e.v. opvolger is benoemd, zijn functie bij
de Ned. Sierteelt Centrale en Bloembol-
len-Surplusfonds weer waar te nemen.
Geen vliegtuigfabriek te Gouda.
B. en W. van Gouda deelen den raad me
de, dat de verdere onderhandelingen met
den heer H. Verfürden te Winterswijk, be
treffende de vestiging te Gouda van de Na
tionale Vliegtuig- en Transportwerktuigen-
Industrie, niet tot een zoodanig resultaat
hebben geleid, dat zij hun voorstel van No
vember 1935, tot verhuur van industrieter
rein aan de Nieuwe Vaart, binnen deze ge
meente, kunnen handhaven. Het voorstel
wordt derhalve door het College terugge
nomen en kan als vervallen worden be
schouwd.
