27ste Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
KONING EDUARD VIII AANVAARDT
DEN TROON
Eedsaflegging voor den nieuwen
koning
WOENSDAG 22 JANUARI 1936
No. 8323
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling: DAMMroAruT oo I r DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Vooi Leiden 19 cent per week 2.50 per kwartaal BureaUX: PAPENGivACHT 32, LEIDEN Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal F
Franco per post 2.95 per kwartaal TFI INT ADMÏNI^TRA TIF RFHAPTIF IC II Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
Het Geïllustj eerd Zondagsblad is voor de Abonné'. ver- TEL^ ADMINISTRAI IE 935, REDACTIE 15 II het dubbele van het tarief berekend,
lr-ygbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, by ripomiimmrp 1 n?/wl4 dHCTDI IC m 11 TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
vooruitbetaling Afzonderlijke nummers 5 cent, met v* 1 K li U IV1IVJ E. 1\ 1 UoUUO, rUjIoUj INO. 11 betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent. verhuur, koop en verkoop: 0.50
PROCLAMATIE OP DE PLEINEN VAN LONDEN
De voorbereiding van de uitvaart van koning George.
dit nummer bestaat uit drie
bladen.
V Kiezers en gekozenen.
Het is in dezen tijd vooral van groot
belang, het parlementarisme goed te ziet*
en zuiver te houden of te maken. De be
strijders van dit stelsel vallen aan zeer
verklaarbaar op de fouten, die er aan
zitten, en willen ons er dan toe overhalen,
om mèt het badiwater ook het kind weg te
gooien.
In verband met het zuiver-houden van
het parlementaire regiem nemen wij met
volle instemming over de volgende passage
uit een artikel in de „Tijd" van gister
avond:
Het ware vervallen in de fout, door
de S. D. A. P. reeds enkele malen ge
maakt, de fout ook, waarom het Fran-
sche perlementaire stelsel dreigt ten
onder te gaan, wanneer, in strijd met
goede Nederlandsche constitutioneele
opvattingen, eenige partij instantie, an
ders, dan bij het opstellen van een ver
kiezingsprogram, directieven zou wil
len geven aan de gekozenen. Dezen zijn
in volkomen vrijheid door de kiezers
op de plaats gesteld, waar ze nu zijd',
om daar hun constitutioneele taak naar
eer en geweten te vervullen. Zij hebben
het recht, dat men vertrouwen erin zal
stellen, dat zy dit ook inderdaad zul
len doen. Het recht van de kiezers daar
entegen is, om na afloop van de vier
jarige periode ten gerichte te zitten,
en him. van wie men meent, dat zij
hun taak niet naar behooren hebben
vervuld, niet meer voor een volgende
periode dat vertrouwen te schenken.
Men ziet, hoeveel wijsheid er schuilde
in deze twee korte aphorismen van dr.
Nolens: „alles op zijn tijd" en „ieder
op zijn plaats".
Wie uit slecht begrepen ijver erop
aandringt, dat hiermee in strijd zal
worden gehandeld, geeft, werd over
eenkomstig zijn raad gehandeld, zoo
wel aaionze Partij als aan het Parle
mentaire regiem een knauw.
Zoo is het!
Maar: men vatte dit nu weer niet op
naar den letter.
De kiezers moeten den gekozenen tijdens
den duur van hun afvaardiging geen „direc
tieven", geen „leiddraad" geven, geen uit
spraken of beslissingen van vergaderingen
opleggen. Wel mogen zij, natuurlijk en
dat kan zelfs heel nuttig zijn hun advie
zen geven, hun inzichten en wenschen aan
de gekozenen mededeelen.
De gekozenen moeten echter binnen het
raam van de beginselen en van het pro
gram, waarop zij zijn gekozen, vry zijn en
vrij worden gelaten. Zoo en zoo alleen kan
men de afvaardiging van de kiezers in onze
vertegenwoordigende lichamen als zoodanig
geestelijk gezond houden. Zoo en zoo alleen
kan men het parlementaire stelsel in zijn
opzet en bedoeling zuiver houden.
UIT DEN LEIDSCHEN RAAD.
In de eerste zitting van het nieuwe jaar
heeft de Gemeenteraad een paar groote on
derwerpen, die reeds eenigen tijd op af
doening wachtten, afgewerkt.
Vooreerst de bouw van een nieuwe gym
nasium. Dit ongetwijfeld belangrijk besluit
is genomen zonder veel discussie; alleen de
heer Romijn maakte enkele aanmerkingen
over de z.i. onjuiste d.w.z. oneconomische
keuze van het terrein. Overigens beteeken-
den de verdere debatten niets meer dan een
relletje naar aanleiding van het feit, dat de
heer Schüller met veel omhaal eraan meen
de te moeten herinneren, dat hij in 1934
reeds een voorstel had ingediend om in
plaats van een goedkoopere verbouwing
van het bestaande gymnasium maar direct
een heel nieuw gebouw neer te zetten. „Zie
je wel, welk een juist inzicht ik toen reeds
heb gehad!"
Wethouder Tepe nam hem echter het
fraaie pluimpje van z'n hoed, door op te
merken, dat de omstandigheden wel h'eel
anders waren geworden. Een verbouwing
was in dien tijd inderdaad heel wat econo
mischer, maar werd onmogelijk gemaakt
door de weigering van het Rijk om den be-
noodigden grond af te staan; en staande
voor dit feit, zou de gemeente zich nog wel
tweemaal bedacht hebben om maar een-
twee-drie over te gaan tot nieuwbouw,
wanneer niet het Rijk was bijgesprongen
door zijn aanbod om het oude gebouw voor
niet minder dan een ton over te nemen.
't Was jammer voor de mooie pluim; de
heer Schüller was er niets over te spreken.
Vervolgens is het voorstel van B. en W.
inzake een herziening (bij wijze van proef)
van de gastarieven erdoor gekomen. Er
heeft omtrent deze nieuwe regeling veel
misverstand bestaan, waarvan wel de erg
ste was, dat men er een tariefs verlaging
in meende te zien, welke dan als mislukt
moest worden beschouwd omdat zij in vele
gevallen geen verlaging gaf. De nieuwe
regeling beoogt echter slechts .stimuleering
van het gasverbruik, omdat men op betrek
kelijk goedkoope wijze zijn gewone maxi
mum kan overschrijden. Voor de juiste be
oordeeling van het voorgestelde vastrecht-
tarief heeft het artikel in „De Leidsche Cou
rant" van verleden week Woensdag (welk
artikel, tusschen twee haakjes, van den
heer Manders was) goede diensten bewe
zen. Een amendement-v. Eek om het voor
geschreven minimum-bedrag van ƒ1.per
maand te laten vervallen, werd verwor
pen. Rondom dit amendement heeft zich
een eigenaardig incident voorgedaan, toen
bij het volgende punt (wijziging straatbe
lasting) de soc. democratische wethouder
Verweij als een echte wachter bij de schat
kist pleitte tegen elke vermindering van de
inkomsten der gemeente. Toen schoot de
voorganger van den heer Verweij, oud
wethouder Goslinga, een vinnige pijl op hem
af door erop te wijzen, dat dezelfde Verweij,
die nu zoo pleitte tegen een inkomstender
ving van circa 10.000, even te voren ge
stemd had vóór het bovengenoemde amen
dement-v Eek, dat de gemeente, via de
Lichtfabrieken, te staan zou zijn gekomen
op nagenoeg eenzelfde bedrag. Het vinnige
pijltje trof geen doel, want de beide groot
heden zijn inderdaad niet gelijk. In het
amendement-v. Eek stak ook een zekere
dosis* bedrijfspolitiek (waaromtrent men
overigens van gedachten kan verschillen)
terwijl in het voorstel-Romijn, want
daarover ging het louter verlies schuil
de. Het voorstel-Romijn beoogde de terug
gave van de betaalde straatbelasting over
een perceel dat een half jaar had leeg ge
staan. Tot nu had men hier met on verhuur
de perceelen geen rekening gehouden, maar
nu het in dezen tijd van laagconjunctuur
nogal eens voorkomt, dat een huis geruimen
tijd onverhuurd blijft, is het besef doorge
drongen, dat het toch eigenlijk niet aangaat
om een huiseigenaar te laten betalen voor
iets, waar hij niets aan heeft. De straatbe
lasting wordt n.l. geheven als vergoeding
voor het onderhouden en schoonhouden van
het straatgedeelte langs iemands huis. Maar
als geen huisbewoner daarvan profiteeren
kan, dat heeft de eigenaar dan aan zulk
een straatonder houd? B. en W. hebben het
bezwaar in principle aanvaard en een resti
tutie in de verordening neergelegd voor een
huurloos tijdperk van één jaar. Waarom die
termijn zoo lang genomen, vroeg de heer
Romijn en velen waren het met hem eens
waarom geen restitutie reeds bij een
half jaar? Ook dan immers geldt hetzelfde
bezwaar. De raadsmeerderheid wilde er
evenwel niet aan, waarschijnlijk uit fiscale
overwegingen.
Toen kwam de Sportstichting aan de
beurt, die nu wat hooger op de agenda was
geplaatst, zoodat zij ditmaal aan bod kwam.
Bijna den geheelen avond is er mee heen
gegaan, maar zij is tenslotte tot stand ge
komen. Niet dan na veel vyven en zessen
over de kwestie van de Zondagsrust. Deze
Sportstichting krijgt n.l. verschillende speel
velden en sportterreinen onder haar beheer
en komt dan natuurlijk voor de vraag te
staan: zullen wij de hekken al of niet op
Zondagmorgen sluiten. Er was een stroo
ming in den raad om dit gebiedend voor te
schrijven. De linkerzijde verzette zich daar
tegen op grond van de overweging, dat ieder
de vrijheid moet hebben om den Zondag
door te brengen, zooals hij zelf wenscht,
althans op gepaste wijze.
Hier komt weer de oude tegenstelling
naar voren: godsdienst als privaat-aange
legenheid en godsdienst als zuurdeesem van
het geheele maatschappelijke leven. Wy
kunnen hier op dezen principieelen strijd
niet ingaan, deze is niet in een paar regels
uit te vechten. Misschien zal de heer de
Vries, de afgevaardigde van Nat. Herstel
(dat de handhaving van het christelijk ka
rakter van ons volk nastreeft) dat doen bij
de a.s. begrootingsdebatten; maar thans, nu
het aankwam op de toepassing van zijn be
ginsel in de practijk, stemde hij in ieder
geval met de socialisten mee.
Ten slotte kwam nog een spoed-voorstel
aan de orde om goedkoope groenten onder
de werkloozen en armlastigen te distribu-
eeren tegen lagen prys, doch dit voorstel
werd uitgesteld, omdat men nadere gege
vens verlangde en tijd ohi zich te beraden.
Het voorstel was ook inderdaad wat al te
overrompelend. Mr. H. G.
DE VERKLARING IN DEN GEHEIMEN
RAAD.
Vandaag en gistermiddag is in Engeland
de rouw om den dood des konings een wei
nig op zij geschoven wegens de proclamatie
van den nieuwen koning Eduard VIH.
Gisteren had in het St. James Palace te
Londen de plechtige zitting plaats van den
Geheimen Raad, bijeengeroepen om het
overlijden van den Koning te constateeren,
alsmede de troonsbestijging van den nieu
wen vorst. Dit is de eenige gelegenheid,
waarop de geheime raad, die uit ruim 300
leden bestaat, voltallig vergadert.
De nieuwe Koning werd niet terstond in
de zittingszaal toegelaten. Men leidde hem
in een nevenvertrek. Onder de diepste stil
te werd de geheime raad in kennis gesteld
van den dood van George V en de troons
bestijging door zijn zoon. Vervolgens werd
de nieuwe Koning metf het gebruikelijke
ceremonieel binnengeleid.
Zoodra de Koning de zittingszaal was
binnengekomen, trad hij toe op de lords
van den geheimen raad en verklaarde hij
den troon te willen bestijgen.
Volgens de traditie legde koning Eduard
VIII voor de vergadering de volgende ver
klaring af:
„Voor het aangezicht Gods beken, be
tuig en verklaar ik plechtig en oprecht, dat
ik een geloovig protestant ben en dat ik
in overeenstemming met het ware doel der
wetten, de protestantsche troonopvolging
verzekeren zal, de genoemde wetten naar
beste krachten zal behouden en steunen,
zooals de wet dat verlangt".
DE EEDSAFLEGGING IN HET
PARLEMENT.
Het Lager- en Hoogerhuis zijn gistemid-
dag om 6 uur bijeengekomen, om trouw te
zweren aan den nieuwen koning, Eduard
VIII. Eerst legde de Speaker van het La
gerhuis den eed van trouw af. Hem volg
den de eerste minister, de Kanselier van
de Schatkist en de minister van binnen-
landsche zaken. De eedsformule van den
Speaker luidde als volgt: „Ik zweer bij God,
den Almachtige, dat ik Z. M. Koning
Eduard, zyn nakomelingen en opvolgers,
volgens de wet trouw zal blijven. Zoo waar
lijk helpe my God".
Op dezelfde wijze geschiedde de plech
tige eedsaflegging in het Hoogerhuis, waar
de oorkonde eerst door den Lord-Kanselier,
en vervolgens door den Lord-Zegelbewaar-
der en den leider va nhet Hoogerhuis on
derteekend werd. De eedsaflegging zal
waarschijnlijk nog verscheidene dagen in
beslag nemen. In aansluiting daarop zullen
zoowel het Lager- als het Hoogerhuis een
persoonlijke boodschap van den koning
ontvangen, welke in het Hoogerhuis door
den Lord-Kanselier en in het Lagerhuis
door den Speaker zal worden^ voorgelezen.
Beide Huizen van het Parlement zullen
vervolgens moties van rouwbeklag en feli
citatie aannemen.
Het testament van koning George, zal,
evenals in vroegere gevallen, niet gepubli
ceerd worden, daar het niet aan notarieele
verplichtingen is onderworpen en slechts
bekend is aan de leden van het Koninklijk
Huis.
HEDEN PROCLAMATIE.
Hedenmorgen geschiedde de proclamatie
van den nieuwen koning, volgens een oude
traditie op verscheidene openbare pleinen
der hoofdstad. Teneinde een volkomen vlot
verloop van deze ceremonie mogelijk te
maken zorgden 5 bataillons infanterie uit
Aldershot in de omgeving van de pleinen,
waar de proclamatie in het openbaar zal
worden voorgelezen, voor de afzetting.
Terwijl gister de vlaggen halfstok woeien,
waren zij vandaag in verband met de be
kendmaking der troonsbestijging van
Eduard VIII weerin top geheschen. De
admiraliteit heeft instructie gegeven, dat
Woensdagmiddag ter eere van den nieuwen
koning op de geheele vloot saluutschoten
zullen worden gelost.
BOODSCHAP VAN KONING
EDUARD VIH TOT DE MILITAIRE
MACHT.
Koning Eduard VIII heeft ter gelegen
heid van zijn troonsbestijging boodschap
pen gericht tot de Vloot, het Leger en de
Luchtstrijdkrachten.
In zijn boodschap aan de Vloot verklaart
Eduard VIII:
Den troon opvolgende, wensch ik, dat de
Koninklijke Marine en al mijn andere zee
strijdkrachten over het geheele Rijk weten
met welke dankbaarheid ik mij de diensten
herinner door deze strijdkrachten tijdens
de regeering van den koning, mijn gelief
den vader, bewezen en hoe zeer ik mij de
intieme persoonlijke betrekkingen herinner
tusschen mijn familie en het beroep, waar
aan mijn vader zijn jeugd heeft gewijd en
waarin ik en twee mijner broers onze vroe
ge manbaarheid en opvoeding hebben ont
vangen.
De koning verklaart met trots de loyali
teit en toewijding te hebben opgemerkt,
waarmede de zeedienst wordt verricht en
besluit zich bewust te zijn van het groote
vertrouwen, dat hij steeds in de zeemacht
zal kunnen stellen.
Tot de land- en luchtmacht richtte de
koning boodschappen van gelijke strek
king.
DE UITVAART VAN
KONING GEORGE
OVERBRENGING VAN HET
STOFFELIJK OVERSCHOT.
Naar de kerk te Sandringham.
Uit Sandringham meldde Reuter:
Het was reeds donker en er viel een re
gen gemengd met sneeuw, toen het stof
felijk overschot van George V. overge
bracht werd naar de kleine parochiekerk
van Sandringham. De lijkkist werd op een
baar overgebracht, voorafgegaan door des
Konings pijpblazer en gevolgd door mu
ziek van de grenadiers. De leden van het
koninklijk gezin volgden in twee auto's
In de kerk werd een korte plechtigheid
gehouden.
Donderdag naar Londen.
Het stoffelijk overschot zal Donderdag
middag te Londen aankomen en opge
baard worden in Westminster Hall tot den
dag der begrafenis.
Reuter meldde nog uit Londen: De trein
met het stoffelijk overschot van George
V zal Donderdag om twaalf uur 's mid
dags van het op 3K km. van Sandring
ham gelegen Station Wolferton vertrekken.
De kist zal naar Wolferton worden overge
bracht op een affuit, getrokken door artü-
leriepaarden. De leden van de koninklijke
familie zullen de baar te voet volgen. De
orde zal worden gehandhaafd door de po
litie van Norfolk.
Teraardebestelling op 28 Jan.
De teraardebestelling van Koning Geor
ge V zal plaats hebben op Dinsdag 28 Ja
nuari. In de St. Georges kapel van het
kasteel Windsor zal de rouwdienst gehou
den worden. Het stoffelijk overschot zal
rusten in een chapelle ardente van West-
minster Hall, van Donderdag a.s. tot Dins
dag. De rouwstoet zal trekken van West
minster Hall naar Paddington Station.
Hooge gasten voor de uitvaart.
De Koning en Koningin van Noorwegen
vertrekken heden naar Londen via Ber
gen, teneinde aanwezig te zijn bij de ter
aardebestellingsplechtigheden. Het Noor-
sche hof zal twee maanden rouw dragen.
Het Zweedsche kroonprinselijk echt
paar zal zich naar Engeland begeven ter
bijwoning van de teraardebestelling van
Koning George V. Het Zweedsche hof zal
drie weken rouw houden. Het is nog niet
zeker of Koning Gustaaf zich ook naar
Engeland zal begeven.
De Duitsche delegatie zal, volgens een
bericht uit Berlijn, behalve uit Von Neu-
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Gisteren heeft de nieuwe Engelsche ko
ning in den Geheimen Raad de troon aan
vaard. Het parlement legde den eed van
trouw af. Heden proclamatie op de pleinen
van Londen. De begrafenis van het stoffe
lijk overschot van koning George is vast
gesteld op Dinsdag a.s. (1ste blad).
Een gerucht, dat een auto van het Neder
landsche Roode Kruis in Abessynië veron
gelukt zou zijn, wordt tegengesproken, (2de
blad).
Fransch vliegtuig vermist. (Luchtv. 3de
blad).
BINNENLAND.
Radio-rede van Prinses Juliana voor het
comité De Kunst in Nood. (2de blad).
De 4 pet. Nederlandsche staatsleenlng
1936 is met ruim 5 millioen overteekend.
(2de blad).
De jongste weekstaat van de Nederland
sche Bank toont een verdere vermeerdering
van den goudvoorraad met ruim 10 mil
lioen. (2de blad).
Benoemingen bij de Paters Franciscanen.
(Kerkn., 2de blad).
rath, bestaan uit twee generaals, o. a. Goe-
ring en een admiraal.
De familie Hohenzollern zal eveneens
vertegenwoordigd zijn.
Er zullen, aldus besluit Reuter, drie
staatshoofden bij de begrafenis aanwezig
zijn: de President der Fransche Republiek
de Koning van Noorwegen en de Koning
van Denemarken,
Het medeleven der bevolking.
De Lord-Kanselier heeft voor gisteren
en den dag der begrafenis de sluiting ver
ordend van alle theaters, bioscopen, sport-
gelegenheden enz., maar daarenboven
hebben alle hotels hun strijkjes afgezegd,
alle partijen of feestelijke bijeenkomsten
zijn uitgesteld en de rechtbanken en
beurzen in het geheele land hebben vry-
wülig gesloten. De politieke bijeenkom
sten in het district Ross and Cromarty
zijn afgezegd en de geheele verkiezings
strijd blijft rusten. Vrijwel alle vergade
ringen van openbare lichamen of particu
liere instellingen zijn uitgesteld. Vandaag
zal de radio weer een gewoon program
doen hooren en mogen ook theaters en
bioscopen heropenen, maar vele directies
hebben drie dagen sluiting hunner amuse-
ments-gelegenheden aangekondigd.
Negen maanden hofrouw.
Door Buckingham Palace is het volgen
de officieele communiqué gepubliceerd:
De Koning heeft gelast, dat het Hof in
verband met het overlijden van Koning
George V voor den tijd van 9 maanden,
te beginnen met vandaag, rouw zal aan
nemen. Het Hof zal op 21 Juli halfrouw
aannemen, en den rouw op Woensdag, 21
October doen afloopen.
De klokken in Sandringham Castle loopen
niet langer een half uur voor.
De klokken in Sandringham Castle, die
steeds een half uur voor liepen, zijn gister
morgen, op last van den nieuwen koning
en de koningin-moeder gelijk gezet.
Dat de klokken steeds een half uur voor
liepen, vindt zijn oorzaak in een merk
waardige gebeurtenis. Koning Eduard Vn
miste eens een trein naar Londen, Opdat
hem dit niet nog eens zou overkomen, be
paalde hij, dat alle klokken in het kasteel
en ook die in het dorp een half uur voor
gezet moesten worden, hetgeen hem steeds-
in staat zou stellen, op tijd te zijn voor het
vertrek van een trein.
Koning George heeft dit gebruik steeds
gehandhaafd, doch de nieuwe koning heeft
er onmiddellijk een einde aan gemaakt.
RADIO-REDE VAN MINISTER
BALDWIN.
„Een toegenegen vriend is ons ontvallen."
In zijn gisteravond voor de Radio ge
houden herdenkingsrede voor Koning
George, zeide Minister Baldwin o. a.:
„Als leden van èèn familie zijn wij in
rouw om den Koning. Er moeten op de
wereld millioenen menschen zijn, die, als
ik, het gevoel hebben, dat een toegenegen
vriend ons ontvallen is, en dat gedurende
langen tijd de wereld zonder hem een
armer, killer plaats zal schijnen.
Mülioenen handen zouden, indien zij
haar zouden kunnen bereiken, de Ko
ningin worden toegestoken en tranen van
sympathie zouden met de hare worden
vergoten."
