27ste Jaargang
DONDERDAG 16 JANUARI 1936
No. 8318
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
DE H. STOEL EN HET DERDE RIJK VOORNAAMSTE NIEUWS
£c*d4eli£(2oii/fca/iit
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij Toornitbetaling:
Vooi Leiden 19 cent per week S 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week i 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustj eerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE IS I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
DIT NUMMER BESTAAT DIT DRIE
BLADEN.
Het gezin terug aan Christus
ACTIVITEIT DER KATHOLIEKE ACTIE.
Er is mij gevraagd, hoe het mogelijk is,
door allerlei verachillende instanties in
eenzelfde periode over een zelfde onder
werp te laten spreken en handelen zonder
tot saaie eenvormigheid te komen.
De moeielijkheid, waarvan deze vraag
uitgaat, lijkt veel op het bezwaar dat wel
eens hier en daar geponeerd is, of de Ka
tholieke Actie nu alles moet gaan nivel-
leeren en gelijkvormig moet maken: of nu
de veelsoortigheid der groepeeringen in
het Katholieke verband maar opgeheven
moet worden om alles in alles één te ma
ken.
Wie dit zou meenen, heeft al heel weinig
van de Katholieke Actie in haar wezen
begrepen.
De Katholieke Actie is zelf geen orga
nisatie, die andere bewegingen overbodig
maakt, zij is veel meer een beweging, zij
wil zijn geest en leven, zjj wil werken als
een zuurdeesem, dat alle verschillende ge
ledingen in het Katholieke kamp door
dringt. Elke vereeniging of groepeering
van Katholieken heeft haar eigen doel;
om maar duidelijke voorbeelden te geven:
er zijn vereenigingen voor de beoefening
der sport naar Katholieke princiepen, er
zijn kerkelijke vereenigingen, die zuiver
godsdienstig zijn, er zijn Katholieke cluhs,
die zich toeleggen op de beoefening der
muziek; we kennen de vakorganisaties, de
standsorganisaties; we hebben onze jeugd
beweging van Graai, Jonge Werkgevers,
Jonge Middenstanders en Josephgezellen
met de Katholieke Jongenscentrale,
waarin de werkmethodes van Kruisvaart
en Verkennerij.
Al die verschillende werken hebben hun
eigen doel, dat zij moeten blijven nastre
ven en in dat atreven zullen zij als Katho
lieke vereeniging zich aanpassen aan de
Katholieke princiepen.
Maar daarnaast hebben alle katholieken
en alle katholieke groepeeringen één en
hetzelfde groote belang van de Kerk te
helpen in haar verbreeding en verdie
ping, maar ook dit algemeene belang zal
het best worden behartigd ais daaraan ge
werkt wordt overeenkomstig de eigen ge
aardheid dier groepeeringen.
En zie nu in de gezinsactie een eerste
poging om in dezen geest de Katholieke
Actie te laten werken.
Aan de kerkelijke vereenigingen, con
gregaties, broederschap der H. Familie
wordt gevraagd in haar conferenties een
behandeling te geven van het liturgische
tijdeigen dat de herinnering is aan Chris
tus' jeugd of een overzicht te geven van
de historische wording, beteekenis en vie
ring van het H. Familiefeest.
Aan de jongere jeugd (Graal en K.J.C.)
is opgedragen, in deze weken de aandacht
te wijden aan de kinderplichten van ge
hoorzaamheid en eerbied ten opzichte van
het ouderlijk gezag, hen er op te wijzen,
hoe zij mede kunnen en moeten helpen
den goeden geest van Christelijke liefde
in de gezinnen te helpen onderhouden door
dienstvaardigheid, door het helpen organi-
seeren van gezinsfeestjes.
Voor de oudere jeugd (K.J.W.V., K.J.
M.V., Jos. Gez. en Graal) worden de
vraagstukken behandeld in verband met
de voorbereiding op de vorming van een
gezin, zooals de gezinseischen in verband
met de moeilijke materieele omstandig
heden van nu, de omgang van jongeman
nen met jongevTouwen, de verkeering, het
toekomstig moederschap.
Onder de volwassenen (Vrouwenbond,
Groot Werkgevers, Hanze, L.T.B., Volks
bond) worden ter sprake gebracht de mo
derne problemen in zake het huwelijksle
ven, moeielijkheden in verband met de op
voeding, de onderlinge verhouding der
echtgenooten.
Bovendien zijn er mogelijkheden aan
gegeven voor gezamenlijke acties: in vele
kerken is dit jaar het feest der H. Faml-
V Leelijks in de partijen-politiek
In de politiek, in de partijen-politiek, rit
veel wat afkeer voor de politiek kan op
wekken!
Dat erkennen wy wij, die met volle
overtuiging het bestaan, de noodza
kelijkheid van politieke partijen verdedi
gen; diie er zeer stellig van over
tuigd zijn, dat een partij en-looze staat het
vrijwel onontwijkbare gevaar van een ty-
rannieke dictatuur in zich sluit.
Dat erkennen wij, en dat moet iedereen
erkennen, die er naar wil streven, om in de
partijen-politiek verbetering te brengen,
gezondere verhoudingen te scheppen. Dat
kan bereikt worden, al zal er, natuurlijk,
nooit een volmaakte partij en-politiek wor
den verkregen. Maar.... ook in het poli
tieke stelsel, hetwelk het bestaan van poli
tieke partijen uitsluit, gaat 't er niet vol
maakt naar toe verre van datl
De spoedeischende Bisschopsconferentie van Fulda.
Bovenstaande ontboezeming vindt haar
aanleiding in de lectuur, die ons vanmorgen
werd voorgezet, n.l. het Algemeen Verslag
van het verhandelde in de secties van den
Gemeenteraad van Leiden bij het on
derzoek van de ontwerp-begrooting der ge
meente Leiden van het jaar 1936 met de
Memorie van Antwoord van Burgemeester
en Wethouders.
Zooals men weet, hebben sedert Septem
ber twee soc.-democr. wethouders zitting in
•het College van B. en W. onzer gemeente.
En nu lezen wij in de Memorie van Ant
woord b.v.
Bezuiniging en versobering, waar mo
gelijk, is derhalve mede in het belang
van de werkgelegenheid. Invoering van
nieuwe en verhooging van bestaande
belastingen, reeds in den geleidebrief
aangeduid als voor de burgerij funeste
maatregelen, die alleen in het uiterste
geval mogen worden genomen, zou zeer
zeker ook die werkverruiming niet ten
goede komen.
Dat is een verklaring, mede gegeven door
wethouders eener partij, die, toen zij nog
louter oppositie-partij was in de Leidsche
Gemeenteraad maar aldoor riep, als 't over
een geld-behoefte voor de gemeente ging:
maak den toestand door bezuiniging en ver
sobering niet erger, dan hjj al is, haal 't
geld, waar het nog gehaald worden kèin!
Tref degenen, die nog tot de gegoeden ge
rekend kunnen worden, met hoogere belas
tingen! Natuurlijk, dat waren leuzen,
leege woorden, zonder eenige richting
gevende waarde voor de practijk. Maar.
de partij is met deze en soortgelijke „poli
tiek" groot geworden; het aantal Raadsleden
der S.D.A.P. is in Leiden zeer toegenomen.
En tengevolge van die toename zijn er nu
soc. dem. wethouders. Die soc. dem. wet
houders moeten mede besturen, en.
nu praten zij onmiddellijk heel anders, dan
vroeger in hun tegen B. en W. oppositio-
neele Raadsfractie.
Inderdaad, er is veel wanstaltigs in de
partij en-politiek.
lie extra luisterrijk gevierd; Dinsdagavond
gaven hier de gezamenlijke Standsorgani
saties een prachtig geslaagde avond over
de Christelijke gezinsgebruiken. Elders
worden demonstraties gegeven van feest
vieringen in de gezinnen.
Natuurlijk zal niet in alles de volmaakt
heid bereikt zijn; natuurlijk heeft men
niet overal de bedoeling begrepen; natuur-
lijk zijn er voorstellen en plannen te laat
I ingediend geworden, maar als men zoo
het streven over heel het Bisdom be
schouwt, mag men ten zeerste tevreden
zijn met het slagen van deze eerste groote
proeve.
ILaat ons wenschen, dat deze gezinsactie
vooreerst een blijvenden invloed hebbe
I moge op de verchristelijking van onze
huisgezinnen en dat zij vervolgens er ook
toe moge leiden, dat de schoone gedachte
der Katholieke Actie, dat prachtige initia-
I tief van onzen H. Vader, dat zoo veel goeds
I belooft, weer voller begrepen wordt.
Leiden.
L. BEUNE, pr.
Wat er besproken werd.De opleiding der Katholieke Priesters
(Van onzen Romeinschen correspondent).
ROME (K.W.P.) 15 Januari.
Met groote belangstelling heeft men in
Rome de rapporten over de bijeenkomst van
het Duitsche Episcopaat te Fulda ontvan
gen. In Vaticaansche kringen was men zeer
goed op de hoogte van deze buitengewone
vergadering der Duitsche Bisschoppen, daar
men in Rome reeds weken tevoren over de
voorbereidende werkzaamheden voor deze
conferentie in kennis was gesteld.
Het voornaamste doel waarvoor deze
spoedeischende vergadering van het Duit
sche Episcopaat gehouden werd, was de toe
passing van de nieuwste Pauselijke Ency
cliek over het Priesterschap, alsmede de be
spreking van enkele zeer actueele varag-
stukken, die dringend om oplossing vroe
gen, in verband met de verhouding tusschen
Kerk en Staat in Duitschland, waarvan in
het Concordaat de waarborg gegeven wordt,
dat zij van vriendschappelijke aard zou
zijn.
Wat de wetenschappelijke opleiding der
Theologanten betreft is de vrijheid van be
weging der Katholieke Faculteiten door
verschillende verordeningen van staatswege
ten zeerste beperkt. Alle studenten moeten
b.v.. S.A.-dienst doen, waartegen verschil
lende Bisschoppen geprotesteerd hebben. De
Bisschop van Munster deed zulks reeds in
1933 en verbood aan zijn studenten om in
de gelederen van de N.S.D.A.P. (Hitler-
jeugd, S.A. of S.S.) dienst te doen.
Zelfs de studenten der Seminaria en van
de andere Bisschoppelijke Instituten onder
vinden van de officieele Nationaal-Socia-
listische partij-instanties allerlei moeilijk
heden.
Op de Katholieke Theologanten wordt
verder sterken drang uitgeoefend om him
lidmaatschap op te zeggen van de Katho
lieke studentenorganisaties zooals het Kar
tel Verband en „Unitas". In Wurzburg b.v.
werd de Theologische Faculteit gesloten
door den Nationaal Socialistischen Rector
Magnificus, omdat de Bisschop van Wurz
burg, dr. Mathias Ehrenfried zijn Theo
loganten verboden had om deel te nemen
aan de verplichte faculteitsvergaderingen,
waar de wereldbeschouwing van Rosenberg
werd gedoceerd.
Men wil de priesterstudenten ten opzich
te van de jeugdorganisaties allerlei ver
plichtingen opleggen die praktisch in strijd
zijn met de eischen die de Encycliek stelt
betreffende de opleiding tot het Priester
schap. De Kerk eischt nJ. dat deze opvoe
ding geschieden zal door instellingen van
onderwijs die geheel en al den geest der
Kerk ademen, hetgeen in het Derde Rijk
onmogelijk is, daar men geen afzonderlijke
Priesterseminarie (z.g. Klein-Seminaria)
heeft, en de Staat eischt dat heel de jeugd
ondergebracht wordt in de Rijksjeugd
bond", die onder leiding der Hitlerjeugd
staat, dus ook de priestercandidaten die hun
lagere studies aan de staatsgymnasia ma
ken.
In het Nummer 2 van den 4den Jaargang
van „Der Blitz", „Kampfblatt der Deutsche
Action" van 12 Hertuing (Januari) wordt
als eisch gesteld, dat alle Theologische Fa
culteiten zullen worden opgeheven omdat
Theologie geen wetenschap is.
De Bisschopsconferentie van Fulda heeft
gepoogd een weg te vinden om het pro
bleem van de opleiding der priesterstuden
ten tot een goede oplossing te brengen,
want de Kerk kan niet dulden, dat haar
priestercandidaten in den geest van Rosen
berg worden opgeleid.
Ook de studie der Duitsche Studenten
aan het Collegium Germanicum is in ge
vaar gebracht, daar geen deviezen meer ter
beschikking gesteld zullen worden voor de
Duitsche preisterstudenten in het buiten
land, zoodat deze in de toekomst niet meer
in staat zullen zijn om hun studiën in Ro
me aan de Pauselijke Universiteiten te vol
tooien.
Behalve deze vraagstukken kwamen ook
nog andere problemen aan de orde o.a. de
deviezenprocessen, de huiszoekingen in Ber
lijn, de arrestatie van Mgr. Bannasch.
Het Duitsche Episcopaat zal ook stelling
nemen ten opzichte van het brandende pro
bleem der Katholieke Jeugdorganisaties
wat betreft de godsdienstige en zedelijke
vorming der Katholieke Jeugd in den geest
der Kerk.
De Duitsche regeering eischt n.l. de op
heffing van de K.J.V. Centrale. De plaatse
lijke afdeelingen zouden mogen blijven be
staan, maar er mag geen centrale leiding
meer gegeven worden en geen enkele cen
trale actie meer worden gevoerd.
De geheele Katholieke Kerk in Duitsch
land moet op doeltreffende wijze afweer-
maatregelen nemen tegen het steeds dries
ter optredende Neo-Paganisme, dat door
zeer invloedrijke instanties van het Rijk ge
steund wordt.
Tenslotte werd ook besproken het vraag
stuk van het leekenapostolaat, dat door de
nieuwe Encycliek als een noodzakelijke
principieele eisch der Kerk in onze moderne
tijd genoemd wordt.
In Rome is men van meening, dat een of
ficieele verklaring of een nieuw Herderlijk
Schrijven der Duitsche Bisschoppen vanaf
den kansel zal worden voorgelezen, terwijl
aan de geestelijkheid een reeks ambtelijke
mededeelingen zullen worden toegezonden,
die niet voor publicatie vatbaar zijn, maar
die beschouwd kunnen worden als richtlij
nen voor de houding van de priesters tegen
over het Derde Rijk.
Oorlog om Ethiopië
Anton Zischka vertelt over
het rijk van den Negus.
Nauwelijks was verleden jaar het reeds
lang dreigende conflict om Ethiopië los ge
barsten tot een verwoeden oorlog, of aller
wegen zag men landkaarten verschijnen in
de boekwinkels, weldra gevolgd door boe
ken, die meer licht beloofden over het don
kere rijk van den Negus.
Een van deze boeken is „Oorlog om
Ethiopië" van den bekenden publicist An
ton Zischka, wiens boek „Japan Wereld-
veroveraar" wij nog onlangs hebben bespro
ken.
Dit laatste werk van Zischka over Japan
getuigde van een grondige studie van het
Japansche leven en van Japansch toestan
den; het boek, dat nu voor ons ligt over
Ethiopië bezit alle kenmerken van een
vlotte maar ietwat overhaaste reportage. De
journalist Zischka, wiens hoogste streven
is: actualiteit, heeft den boekenschrijver
(wiens boekwerk bestemd is om een meer
blijvende waarde te hebben dan een vluch
tig krantenartikel) een poets gebakken. Hij
is in dit boek meer de gezellige prater over
vreemde dingen, die van de hak op de tak
springt, maar desniettemin blijft boeien om
dat hij iets weet te vertellen over een land,
dat voor het groote publiek tot voor kort
„terra incognita", onbekend gebied, was en
dat ook nu nog veel geheimzinnigs bevat
in z'n uitgestrektheid en ontoegankelijk
heid.
In zijn „Woord vooraf' zegt Zischka te
recht,, dat het Italiaansch-Abessynisch con
flict voor ieder van ons van belang is, niet
slechts omdat zoowel een overwinning als
een nederlaag van Rome in Afrika de kaart
van Europa evengoed moet veranderen als
die van Afrika; niet slechts omdat de poli
tiek van een herrijzend Imperium Roma-
num zoowel het Duitsche Anschluss-vraag-
stuk raakt als het principieele probleem of
de oorlog, ondanks het Kelloggpact en tal-
looze andere non-agressieverdragen, nog
steeds een legaal middel der politiek mag
zijn Abessynië gaat ons allen aan, om
dat het, naar de woorden van den voorma
li gen Engelschen minister van Buitenland-
sche Zaken sir Samuel Hoare, „aanleiding
geeft, de nationale expansie-behoefte te on
derzoeken, niet slechts van Italië, doch ook
van Duitschland en Japan".
De uiteindelijke afloop van dit conflict
is inderdaad voor allen van grootbelang en
speciaal ook voor ons, die een uitgestrekt
koloniaal rijk bezitten, waarnaar verschil
lende overbevolkte landen begeerige blik
ken werpen. Het kan ons niet onverschillig
zijn, of Mussolini zijn zin krijgt en het hun
wordt toegestaan zijn eigen „koloniale po
litiek" uit te vechten, of dat hij gedwongen
wordt den weg van onderling overleg en
vreedzame middelen te kiezen bij de oplos
sing van Italië's bevolkingsvraagstuk. Het
kan ons niet onverschillig laten of de Vol
kenbond sterk genoeg zal blijken om straks
misschien ons land te beschermen tegen een
overweldiger van Insulinde, die nieuwe ge
bieden zegt noodig te hebben voor zijn was
sende bevolking.
En omdat de afloop en het verloop van het
conflict ons interesseert, interesseeren ons
ook vanzelfsprekend het land en de bevol
king, die op het oogenblik in het midden
punt staan van de branding.
Zischka geeft in zijn boek tallooze gege
vens speciaal over de geschiedenis van dit
BUITENLAND.
Generaal Graziani valt de Abessijnen in
het Znlden fel aan. (2de blad).
De Japanners verlaten de vlootconfe-
rentie te Londen. De indruk in Engeland
en Amerika. (2de blad).
Zal Duitschland binnenkort opheffing
der gedemilitariseerde zóne eischen? (2de
blad).
Rusl&nds mlllioenenleger. (2de blad).
BINNENLAND.
De verlaging van het disconto. (2de bl.).
Kurkfabriek te Schiedam afgebrand.
(Gem. Ber. 3de blad).
Fraude bij de postspaarbank te A'dam.
(Gem. Ber. 3de blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
De twaalfde partij om het wereldkam
pioenschap door Raichenbach gewonnen.
(3de blad).
„mengelmoes" van volken de naam Abes
synië is afgeleid van het Arabische woord
.habesha", dat „mengelmoes" beteekent!)
en over de beteekenis van het Tsana-meer
voor de katoenoogsten in Egypte en in den
Soedan.
Meer breedvoerig gaat hij in op de lot
gevallen van den grooten Menelik, die in
1896 de Italianen b\j Adoea beslissend ver
sloeg en hun een verdrag afdwong, waarbij
de zelfstandigheid van Ethiopië werd gega
randeerd.
Na Menelik regeerde een korten tijd kei
zer Lidj Yasoe, die weldra door Ras Tafari
(den tegenwoordigen Negus) verslagen
werd en gevangen gehouden werd, totdat
hij verleden jaar in gevangenschap stierf.
Daarna wordt geschetst, hoe de strijd om
de katoen Engeland, Amerika en Japan
naar het Tsana-meer dreef, dat ieder graag
wilde beheerschen, omdat het de bron is
van den Blauwen Nijl, welks water het lan
ge en breede Nijldal vruchtbaar maakt.
Mogen wij Zischka gelooven, dan heeft
zoowel Engeland als Frankrijk Italië naar
het Abessijnsche avontuur gedreven,, het
eerste omdat het de controle over het Tsa
na-meer wilde hebben en daarvoor Musso
lini de kastanjes uit het vuur wilde laten
halen, het tweede, omdat het de Italiaan-
sche expansie-drang meer naar het Oosten
wilde afleiden, minder dicht in de buurt
van de Fransche invloedsferen in Midden-
Afrika. De Negus werd evenwel beangst
door de militaire voorbereidingsmaatrege
len van Mussolini en wierp Engeland het
zoolang begeerde en omstreden voordeel
onverwaohts in de schoot. Op 10 Mei 1935
noodigde hij n.l. Londen uit, om Soedanee-
sche, Engelsche en Egyptische vertegen
woordigers naar Addis Abeba te zenden om
de bijzonderheden van een concessie voor
het Tsana-meer te bespreken. Dank zij Ita
lië's toerustingen, Italië's offers en uiterste
krachtsinspanning had Engeland dus ge
kregen was het wilde, zonder één enkelen
soldaat te riskeeren, zonder onkosten en
zonder verlies van prestige in zijn kolo
niën.
Nu Engeland bereikt had, wat het wilde,
moest het een zwenking uitvoeren, want
aldus de visie van Zischka men begon
te Londen reeds vrees te koesteren voor de
geesten welke men had opgeroepen. Men
dacht aan de Anschluss-kwestie, men dacht
met schrik aan het Romeinsche Imperium,
dat Mussolini wilde gaan verwezenlijken,
men begon beangst te worden voor een
eventueel succes van de dictatuur, dat een
gevaar zou kunnen opleveren voor het En
gelsche parlementarisme. Toen volgde de
reis van Eden naar Rome en kwamen de
eerste vredespogingen tot stand, welke op
niets uitliepen. Daarna volgde Engelands
zwenking naar den Volkenbond en zijn
aandringen op krachtige en snelle sanctie-
maatregelen. Aldus zou volgens Zischka de
huidige situatie te verklaren zijn en zou
ook Mussolini's handelwijze duidelijk zijn.
Hij vreesde noch Engeland noch Frankrijk,
omdat beide landen hem oorspronkelijk de
vrije hand in Abessynië zouden hebben ge
laten.
Voor Engeland is dat niet duidelijk, al
meent Zischka, van wel, maar wat Frank
rijk betreft, voor dit land staat het thans
vast, dat Laval Mussolini vrijheid van han
delen in Abessynië heeft gelaten bij zijn
besprekingen te Rome op 57 Januari 1935.
Laval heeft dit ten slotte toegegeven aan
