STADS
NIEUWS
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
27ste Jaargang
VRIJDAG 10 JANUARI 1936
No. 8313
S)e Êcki6clie6oti^<mt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
DIT NUMMER BESTAAT UIT VIER
BLADEN.
V Het z.g. Plan van den Arbeid
Wanneer de arbeiders zouden weigeren
te arbèiden, omdat de voorgezette arbeid
en arbeidsvoorwaarden niet zijn, zooals zij
dat eischen z ij, zonder overleg met an
deren, zonder daarvoor een andere reden
aan te voeren, dan dat zij het aldus willen;
wanneer er zulk een toestand zou heer-
schen, zouden wij leven onder een arbei
ders-dictatuur! Wat héél erg zou zijn.
Wanneer de kapitaal-bezitters zouden
weigeren kapitaal af te staan, omdat het
doel, waarvoor dat kapitaal gevraagd
wordt, hun niet naar den zin is, omdat zij
aan dat doel niet willen medewerken
zij, zonder overleg met anderen, zonder
daarvoor een andere reden aan te voeren,
dan dat zij het aldus willen; dan zouden
wij leven onder de dictatuur van het ka
pitaal! Wat héél erg zou zijn.
Nu is eigenlijk het ergste, dat iedereen
wél inziet, dat zulk een dictatuur van de
arbeiders verschrikkelijk zou zijn, terwijl
velen de dictatuur van het kapitaal een
voudig aanvaarden!
Aanvaarden met een beroep b.v. op het
eigendomsrecht. Maar staat het bezit van
arbeidskracht niet veel hooger, dan het
bezit van kapitaal! En, als men het ge
bruik van het eerste bezit niet willekeurig
aan de gemeenschap mag onttrekken, dan
toch ook niet het gebruik van het tweede!
Wij schrijven deze gedachten hier nu
neer, omdat wij gisteravond lazen in een
pas verschenen werk „Plan van de Ar
beid. Verklaring en critiek door drs.
J. Gr^ot en drs. A. M. Groot", deze zin
snede:
Deze afwijzende houding van de
kapitaalbezitters (tegenover het z.g.
Plan van den Arbeid van de S.D.A.P.)
mag, volgens de meening van de sa
menstellers van het Plan, onjuist zijn,
men heeft met deze houding en met
niets anders rekening te houden, in
dien men zich een oordeel wil vormen
"over de mogelijkheid, de voor het
Plan benoodigde gelden te verkrijgen.
Neen wij zouden ons eenvoudig neer
leggen bij een dictatuur van het kapitaal
als we het z.g. Plan van den Arbeid alléén
gingen beoordeelen naar de vraag, of de
kapitaal-bezitters er terecht of ten on
rechte, doet niet ter zake! al dan niet
goedgunstig tegenover staan!
Als dat Plan goed zou zijn, dan zouden
wij ons bij een verzet van de „kapitaal
markt" niet mogen neerleggen.
Maar: o.i. is zeer gegronde twijfel aan
de nuttigheid, de doelmatigheid Van dat
Plan gewettigd.
De vraag, of de millioenen, besteed aan de
voorgestelde of bedoelde werken, tenslotte
na de uitvoering dier werken, dus over
enkele jaren Nederlands welvaren heb
ben vergroot of.... verminderd, wordt
door velen in laatst bedoelden zin be
antwoord! En de argumenten pro het Plan
zijn daartegenover o.i. niet zoo klemmend,
dat de bezwaren contra er door in het ge
drang komen.
Intusschen het Plan verdient onbe
vangen! ernstige studie en aandacht van
menschen van de theorie en van de practijk
uit alle richtingen. En in geen geval mag
het worden neergedrukt met het argument:
de kapitaal-bezitters willen het niet!
RAADHUIS INGESTORT.
Een werkman zocht naar zijn bril.
NEW YORK 10 Jan. (A.N.P.) Uit
Pendelton in Indiana wordt gemeld, dat
gisteravond het raadhuis aldaar tengevolge
van een ontploffing is vernield. Tot nu toe
is men erin geslaagd vier dooden te ber
gen, terwijl 13 personen ernstig werden
gekwetst. Naar verluidt, heeft een werk
man de ontploffing veroorzaakt. Hij werk
te in een kelder onder het gebouw en stak
om naar zijn bril te zoeken een lucifer
aan, waardoor samengestroomd gas ont
plofte.
WAT ANDERE BLADEN
KATHOLIEKEN EN SOCIALISTEN.
In de Utr. Courant behandelt Kr. nog
eens de vraag van samengaan van katho
lieken en socialisten. Na de samenwerking
in de gemeenten besproken te hebben, gaat
hij voort.
„Samengaan van katholieken met socia
listen in den lande teneinde een zwart-roo-
de landsregeering mogelijk te maken, betee-
kent geheel iets anders. Een dergelijke re
geering staat geregeld in-de publieke atten
tie; haar aanhangers zullen door middel
van de pers, meetings, kiezers-vergaderin
gen etc. onophoudelijk in het geweer moe
ten zijn, om haar te verdedigen. Daardoor
ontstaat een „unio", een samengaan, een
samenwerking, een zekere eensgezindheid
tusschen katholieken en socialisten, welke
ons nu juist bedenkelijk voorkomt.
Natuurlijk zullen katholieken ministers
tezamen met b.v. vrijzinnige ministers wel
behoorlijk samenwerken met socialistische
ministers, gelijk dit ook het geval is met
wethouders in de colleges van B. en W.
Het gevaar ligt echter niet in de kabinet
ten of in de colleges van B. en W. doch in
de samenwerking van kiezersgroepen, wel
ke geestelijk zeer verschillend en zelfs
vijandig tegenover elkaar georiënteerd zijn.
Toegegeven, de tegenstelling is niet meer
zóó sterk als voorheen; de officieele socia
listische partij en de officieele socialistische
pers heeft geleerd niet alleen zich te mati
gen, maar zelfs respect te hebben voor hèt
christelijk geloofsleven.
Doch nu: de socialistische massa, de so
cialistische kiezers
Daar bestaat tusschen hen en ons een
tegenstelline, welke zich geregeld ontlaadt
in hoon en minachting voor wat juist voor
ons het hoogste en het dierbaarste is. Wie
dit zou willen betwijfelen, moet onze eigen
menschen op kantoren en in fabrieken maar
als getuigen oproepen!
En nu is dit niet onze kleinmoedigheid
maar toch wel onze ernstige vrees: dat sa
menwerking tusschen Roomsch en Rood het
geestesleven, het zieleleven der onzen, dat
sterk en teer is tegelijk, zal doen schade
lijden door de praktijk van het samengaan.
En zoo lang die vrees reden van bestaan
heeft, zeggen wij: niet samengaan.
Want politiek is mooi, kan althans mooi
zyn.
Maar geestelijk leven is van hóógere
orde!"
TAAK VAN DE OVERHEID.
Mr. B. maakt in een artikel in de M a a s-
b o d e deze zeer juiste opemerking:
„Geenszins is aangetoond, dat in econo
misch opzicht het grootbedrijf, voor zoover
dit zich op de distributie werpt, steeds su
perieur zou zijn boven het kleinbedrijf.
Al ware dit echter zoo, dan nog heeft
de economische politiek tot taak, in haar
feitelijke houding tegenover de evolutie
der bedrijfsvormen, de waardeering van
het moreele en sociale goed der persoonlijke
mérites van het kleinbedrijf niet uit te
schakelen.
De overheid mag de ontwikkeling der be
drijfsvormen niet lijdelijk aanzien.
De overheid moet ingrijpen tot bescher
ming van het bestaande kleinbedrijf als het
sociaal nadeel van verdringing van dit
kleinbedrijf zwaarder weegt dan het eco
nomisch of maatschappelijk voordeel van
uitbreiding van een anderen bedrijfsvorm".
HET ONTSLAG VAN PROF. VAN
CALCAR AAN DE LEIDSCHE
UNIVERSITEIT.
De T ij d schrijft:
„Met 58 tegen 19 stememn heeft onlangs
de Tweede Kamer de motie-Moller aange
nomen, om het ontslag van prof. van Calcar
op te schorten. Minister Slotemaker de
Bruïne schijnt niet van zins, zich aan deze
motie te storen.
Het zou de tweede maal zijn, dat de Re
geering zich van het oordeel der Kamer
niets aantrekt. Ook de motie in zake de
spellingskwestie legde ze naast zich neer.
En dan verluidt het in officieele verkla
ringen, dat de Regeering zooveel prijs stelt
op samenwerking met de Kamer.
Terecht evenwel zullen de voorstellers
van de motie-Moller zich hierbij niet tam-
weg neerleggen, maar de Regeering inter-
pelleeren.
Zelfs de Bestuursraad van de Nationale
Unie kan zich niet vereenigen met een
eigengereide politiek, waarvan men hier
weer een verschijnsel ziet. Eens juichte de
Unie dr. Colijn toe, maar thans heeft de
Unieraad een uitvoerige open brief aan dr.
Colijn gericht, om hem het eens geschon
ken vertrouwen op te zeggen".
HET WEER OP ZONDAG.
HET WEER BLIJFT VOORLOOPIG
ZACHT EN ONSTUIMIG.
In den laatsten tijd heerschen in Europa
groote tegenstellingen in de weersgesteld
heid. Terwijl het in Skandinavië en Fin
land sterk vriest en de vorst zich weer uit
breidt, is het in Zuidwest- en Midden-
Europa ongewoon zacht weer. In het Noord
oosten van ons werelddeel is de weerstoe-
stand over het algemeen vrij rustig, in het
Zuidwesten stormachtig en zeer verander
lijk. In ons land ondervinden wij in hooge
mate den invloed van de meteorologische
gebeurtenissen in het Westen, waar steeds
een uitgebreid depressie-gebied ligt. Tel
kens vormen zich in dit gebied centra van
lage drukking die zich daarna als half
zelfstandige depressies afscheiden en in
Noordoostelijke richting optrekken om dan
spoedig op te lossen. Het weer krijgt hier
door in ons land het karakter van groote
veranderlijkheid en er valt veel regen.
De groote oorzaak van dezen toestand is,
dat een krachtige warm-vochtige lucht
stroom uit Zuidelijker breedten over den
Oceaan West-Europa binnen dringt en in
dezen luchtstroom ontstaan de depres
sies. Het verschijnsel is al eenigen tijd aan
den gang en het ziet er niet naar uit of in
deze meteorologische omstandigheden spoe
dig een belangrijke verandering zal
komen.
Onder deze omstandigheden is ook niet
te verwachten, dat het weer de eerstvol
gende dagen anders zal zijn dan het den
allerlaatsten tijd geweest is. Het zal voor-
loopig zeer zacht voor den tijd van het
jaar, zeer veranderlijk, dikwijls stormach
tig en vooral regenachtig blijven. De wind
zal nog hoofdzakelijk uit Zuidelijke tot
Westelijke richting waaien. Verrassingen
in den vorm van zwaar stormweer zijn
hierbij niet onwaarschijnlijk, hoewel daar
omtrent niets met zekerheid voorspeld kan
worden. Eventueele toename van de vorst
in het Oosten en Noordoosten van Europa
heeft voorloopig voor ons geen beteekenis.
STILLE NACHT.
Gehelmde engelen.
De krant van de nazi-regeering in
Duitschland, de „Völkische Beobachter",
leert aan het 'Duitsche volk de nieuwe
methode om een arischen Kerstnacht te
vieren. Het moet daarbij toegaan zooals de
Rijks weer van Hitier het heeft voorgedaan
in Zossen en gelijk het door den officieelen
Beobachter wordt beschreven:
„Onderwijl de officieren en manschap
pen om den Kerstboom zaten, die in kaars
licht straalde, gingen de deuren open van
de kazernezaal. Een heraut kondigde het
hoogtepunt van het feest aan. Onder vree-
selijk gedonder verscheen een troep engelen
in witte gewaden met lange vleugels aan
de schouders en stalen helmen op het
hoofd. Ze zaten op motorfietsen. In deze
costuums reed de colonne enkele malen
rond om den Kerstboom en hield toen mid
den tusschen de feestvierenden stil. Terwijl
het gedonder van de uitlaatpijpen langzaam
wegstierf, klonk uit de voorhal een razend
machinegeweervuur. Op stalen ketting-rib
ben schoof een tank van het leger de zaal
binnen. Tusschen de loopen van de machi
negeweren werd het gelaat van.... het
Kerstmannetje met een witten boord zicht
baar. Het mannetje een verkleede offi
cier kroop uit zijn gepantserd huis om
allen officieren een geschenk te overhan
digen. De geschenken bestonden uit 15
cJM. lange modellen van tanks met volle
bewapening. Met zacht gebrom begonnen
deze oorlogs-ma chientj es op de tafels hun
kringen te trekken. Ondertusschen pakte
een van de staalhelmdragende engelen het
Kerstmannetje op de duo van zijn motor
rijwiel en ontvoerde hem in den nacht".
Achteraf zong het militaire feest den
stillen nacht, heiligen nacht!
DRIE DOODEN BIJ EEN VLIEG
ONGELUK.
ST. LOUIS, 10 Jan. (A.N.P.) Tenge
volge van een ontploffing is boven een der
begraafplaatsen der stad een vliegtuig in
brand gevlogen en neergestort. De piloot,
zijn vrouw en een passagier kwamen om
het leven.
ACHT DOODEN TENGEVOLGE VAN DE
MAANSVERDUISTERING.
BELGRADO, 10 Jan. (A. N. P.). Een
boot, waarin negen menschen hadden
plaats gendmen om de maansverduistering
waar te nemen is omgeslagen, doordat alle
inzittenden naar één kant opdrongen. Acht
menschen zijn verdronken.
Twee Broertjes te Heer Ier-
heide door een auto
aangereden
Beiden aan gevolgen overleden.
Hedenmorgen te acht uur heeft in de
Brokstraat te Heerlerheide een verkeers
ongeluk plaats gehad, waarbij een jongen
van dertien jaar het leven verloor en zijn
tienjarig broertje een zware hersenschud
ding opliep.
Een personen-auto, bestuurd door den
chauffeur V. uit Sittard, reed met groote
snelheid in de Brokstraat, toen de wagen
plotseling in de tramrails aan het slinge
ren raakte.
De beide zoontjes van de familie Frö-
linx uit Heerlerheide, die daar passeerden,
werden door den wagen gegrepen. De oud
ste werd ongeveer tien meter meegesleurd
en was op slag dood. Zijn tienjarig broertje
kreeg een zware hersenschudding. Nadat
geneeskundige hulp was verleend, is het
kind naar het ziekenhuis overgebracht.
De politie stelt een onderzoek in. De
chauffeur van den wagen verklaarde, dat
hij door aanraking met de tramrails aan
het slingeren raakte.
Ook het tweede slachtoffer overleden.
In den loop van den ochtend is ook het
tweede slachtoffertje van de aanrijding in
het St. Jozefsziekenhuis, waarheen hij
vervoerd was, overleden.
Auto onder Mierlo te water
gereden
Bestuurder verdronken
In den afgeloopen nacht te ongeveer
twaalf uur is de 40-jarige gehuwde han
delsreiziger J. Rietschoten, afkomstig uit
Breda, nabij de zgn. keersluis onder de ge
meente Mierlo met zijn auto te water ge
reden en jammerlijk verdronken.
Twee landbouwers zagen omstreeks half
één, toen zij langs het Eindhovensch Kanaal
fietsten, een autokoffer en een reservewiel
boven het waiter uitsteken. Onmiddellijk
hebben zij den nabij wonerden heer Van
Mierlo gewaarschuwd, die met een roei
boot een onderzoek instelde. Deze con
stateerde bij peiling, dat het lichaam van
den bestuurder met hoofd en bovenlichaam
uit de stukgeslagen achter-zijruit hing. Ook
de voorruit was klaarblijkelijk met een
grooten Engelschen sleutel geforceerd. Al-
VOORNAAMSTE NIEUWS
i$e?
BUITENLAND.
Ondanks het inzetten van den kleinen
regentijd ontplooien de Abessijnen een le
vendige activiteit. De opstand in Godjam
nog niet geëindigd? (2de blad).
De Londensche vlootconferentie ver
daagd. (2de blad).
De Japansche pers spoort de regeering
aan Britsche bezittingen in te palmen. (2de
blad).
BINNENLAND.
Het collectief arbeidscontract In de bouw
bedrijven. (2de blad).
Auto met zeven personen te Gorinchem
te water; twee er van verdronken. (Gem.
Ber., 3de blad).
Auto onder Mierlo te water, bestuurder
verdronken. (1ste blad).
.Twee broertjes te Heerlerheide door auto
aangereden en aan gevolgen overleden.
(lste blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
De zevende partij om het werelddam
kampioenschap remise.
les wees er op, dat de man, die snij won
den aan hoofd en handen had, vreeselijk
geworsteld moet hebben om uit zijn wagen
te komen.
Toen hij daarin bijna geslaagd was, be
gaven zich zijn krachten.
De oorzaak van het ongeval staat niet
vast. De heer Van Rietschoten had met
enkele zakenvrienden een café te Helmond
bezocht. Te ongeveer half twaalf is hij naar
Weert vertrokken. Blijkens de wegsporen
is de wagen naast de brugleuning met
groote snelheid in het kanaal gereden. De
auto, welke uit de richting Helmond kwam,
stond met de voorwielen naar Helmond toe,
zoodat de wagen moet zijn omgeslagen,
voordat hij in het water terecht kwam.
Het stoffelijk overschot van het slacht
offer is door de marechaussée per politie-
brancard naar het St. Antoniusgasthuis te
Helmond overgebracht.
De bouw van het Sport-
fondsenbad
Het aangewezen terrein onge
schikt gebleken.
Naar wij vernemen zijn de plannen ten
aanzien van den bouw van het Sportfond-
senbad in een geheel nieuw stadium geko
men en belangrijk gewijzigd.
Zooals destijds reeds uitvoerig gemeld,
zou het nieuwe Sportfondsenbad op een
terrein aan den Wasschenaarschen Weg
verrijzen.
Bij nader onderzoek is dit terrein echter
ongeschikt gebleken voor den bouw, zoo
dat een ander terrein is uitgekozen. Tege
lijkertijd echter is een nieuw plan bij B. en
W. ingediend, volgens hetwelk het te bou
wen Sportfondsenbad grootere capacitei
ten zal hebben.
Bij nader inzien toch was tevens geble
ken, dat de grootte van het eerste Sport-
fondsenbad-plan niet evenredig was aan
de bevolkingsgrootte van Leiden, Oegst-
geest en andere omliggende plaatsen.
Wij kunnen slechts den hartgrondigen
wensch uitspreken, dat thans met groote
voortvarendheid aan het nieuwe plan
moge gewerkt worden.
LEIDSCHE KUNSTKRING VOOR ALLEN
Eerstvolgend concert uitgesteld!
Het aangekondigde concert van Dinsdag
14 Januari a.s. zal door plotselinge onge
steldheid van den solist Keith Falkner, niet
doorgaan. Het wordt tot nader order uit
gesteld. Nadere mededeelingen daaromtrent
zullen de leden van den Kunstkring per an
nonce in dit blad bereiken.
HET ONTSLAG AAN PROF. VAN
CALCAR GEHANDHAAFD.
Motie-Moller wordt niet uitgevoerd.
Naar het „Volk" verneemt, zal géén uit
voering worden gegeven aan de op 12 De
cember j.l. bij de behandeling van de On-
derwijsbegrooting in- de Tweede Kamer
aangenomen motie-Moller, waarin de
Kamer als haar oordeel uitsprak, dat die
samenvoeging van den leerstoel in de al-
gemeene hygiëne en bacteriologie met dien
in de tropische hygiëne aan de Universi
teit te Leiden zakelijk onvoldoende gemo
tiveerd schijnt en de regeering verzocht
werd het ontslag van prof. Van Calcar op
te schorten en aan de Kamer alle op deze
zaak betrekking hebbende stukken over te
leggen.
Deze motie was, naar men weet, aange
nomen met 58 tegert 19 stemmen. De anti
revolutionairen, christelijk-historischen en
staatkundig gereformeerden hadden tegen
gestemd.
