27ste Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
MAANDAG 18 NOVEMBER 1935
No. 8270
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week 2.50 pei kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijk^ nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
y Uitbreiding van werk
gelegenheid
Redding uit de ©economische inzin
king kan ten slotte alleen worden ge
bracht door een krachtige en blijvende sti
mulans in het bedrijfsleven.
Wie in ons land maatregelen weet te
treffen, waardoor dat wordt bereikt, is
een redder van het vaderland redt
ons volk uit de diepe put van stoffelijke
en daardoor ook van veel geestelijke
ellende.
Daarop komt het tenslotte aan.
Naast deze radicale redding van ons
volk staan andere maatregelen, welke den
nood en het lijden kunnen temperen en
verzachten.
Wij denken aan de uitvoering van pu
blieke werken.
Daardoor wordt bereikt, dat er geld
rolt. Als er een groot werk wordt verricht
verdienen daardoor vele arbeiders en
anderen, het verdiende geld wordt uitge
geven bij winkeliers, winkeliers kunnen
weer anderen werk laten verrichten, enz.
Als die publieke werken productief zijn
kunnen zij ook direct een basis vormen
voor conjuctuurherstel, voor oeconomi-
sche opleving. Maar vee 1 productieve
publieke werken kunnen er niet worden
gevonden.
Doch als zij niet productief zijn, of
slechts in zeer verwijderd verband als
zoodanig kunnen worden beschouwd, zul
len deze werken geen blijvende verbete
ring brengen in den oeconomischen toe
stand; kan het zelfs gebeuren, dat zij, na
een kortstondige opleving, een inzinking
veroorzaken. Nu reeds is in de afgeloopen
15 jaren tijds 1500 millioen uitgegeven aan
openbare werken en is het resultaat
daarvan van blij venden aard geworden?
Neen wij keuren daarom niet af, het
streven, om zoo veel mogelijk met in
achtneming van bepaalde regels open
bare werkente doen uitvoeren. I n t e-
gendeeL Wij willen slechts waarschu
wen voor te hooge verwachting.
Wij juichen toe, wat in Amsterdam
gaat geschieden door de uitvoering van
openbare werken op grooten schaal (zie
elders in dit nummer) Opmerkelijk is
hierbij, dat de arbeiders-organisaties, van
den nood een deugd makend, daarbij schij
nen te willen berusten in lager loonen dan
en contractueele of gangbare.
En in dit verband willen wij ook wijzen
op het zeer toe te juichen plan van het
Amsterdamsch gemeentebestuur in samen
werking met het Rijk, om „intellectuee-
len" werkloozen werk te verschaffen..
Wij verwijzen ook hiervoor naar de ru
briek „Binnenland".
't Zijn deels „halve" middelen; maar wie
de ellende van de werkloosheid beseft,
zal ook het toepassen van „halve" midde
len, als zulks verstandig geschiedt, warm
toejuichen waar ons de wijsheid
schijnt te ontbreken, om universeel radi
cale maatregelen te treffen, om den ver-
schrikkelijken volksvijand, die werkloos
heid heet, met succes te bestrijden.
Inperking van de vrijheid
van drukpers.
Over vrijheid van drukpers kan men een
diep-gaande principieele beschouwing hou
den.
Dat willen wij nu niet doen. Slechts een
praatje aan de oppervlakte, zóó echter, ho
pen we, dat wij niet in botsing komen met
de princiepen.
In de practjjk van de huidige samenleving
kan het groote gevaren hebben, aan de we
reldlijke overheid het onbeperkte recht van
censuur toe te kennen.
Die overheid n.L kan er zoo gemakke
lijk toe komen, om als slecht te veroordee-
len, wat haar onwelgevallig is.
Wij kunnen het constateeren bij een ons
naburig volk, in het naar nationaal-socia-
listisch regiem geregeerd Duitschland!
Maar óók kan de censuur door een re
geering in een democratisch parlementair
geregeerd land gehanteerd worden op een
wijze, dat zij feitelijk een kwaad is. Een
grooter kwaad zelfs, dan een censuur-
looze vrijheid.
Willen wij hiermede bepleiten, dat er dus
maar raak geschreven en gedrukt moet
kunnen worden?
Volstrekt niet.
Wij zijn van meening, dat de burgerlijke
overheid in bepaalde gevallen moet in
grijpen, n.l. in die gevallen, waarin volgens
alle wei-denkenden, die ten deze
geen belanghebbende partij zijn, wordt ge
handeld tegen den norm van wat 'geoor
loofd moet worden geacht al zal dan ook
door den een die norm juister worden be
grepen en fijner worden aangevoeld dan
door den ander.
Zoo zullen alle wei-denkenden leugen en
laster evenzeer in de politieke actie
afkeuren, als zij dat doen in het gewoon
dagelijksch leven; zoo zullen alle welden-
kenden het bespotten van het gezag, als zoo
danig (wat, natuurlijk, heel iets anders is,
dan het zakelijk becritiseeren van door ge
zagdragers gestelde daden) veroordeelen,
als onduldbaar in een geordende samen
leving; zoo zullen alle wei-denkenden het
ondermijnen van wat zijn de natuurlijke,
door de Christelijke zedenleer klaarder be
lichte en nader gepreciseerde, goede zeden
als ontoelaatbaar beschouwen.
Inperking van de vrijheid van drukpers
kan in onzen tijd door de wereldlijke over
heid gemakkelijk verkeerd worden gehan
teerd; zij kan alleen rechtvaardig zijn, als
zij geschiedt met stricte opartijdigheid
en wijs beleid; zij kan in bepaalde omstan
digheden noodzakelijk zijn, hoogst ernstige
plicht van de Overheid.
Dat het gezag in ons land in het verle
den met voldoende kracht is opgetreden
tegen gezag en goede zeden ondermijnend
geschrijf, van communistische zijde b.v.,
zouden wij niet durven onderschrijven.
Wij citeeren nu met algeheele instemming
wat minister v. Schaik schrijft in de memo
rie van antwoord der begrooting van Ju
stitie:
De regeering veroordeelt ten sterk
ste de critiek, die in geschriften en in
vergaderingen van extremistische par
tijen wordt gevoerd en die allengs is
gezonken tot een dusdanig peil, dat zij
ook door den meest weiwillenden be-
oordeelaar alleen kan worden ver
klaard als een voortgezet streven om
door het verbreiden van halve waarhe
den, leugens en laster en door het ge
ven van een tendentieuze voorstelling
van zaken het bestaand gezag in de
oogen van de massa aan te randen,
zulks ten bate van een eng begrepen
partybelang.
Een zoodanige opvatting houdt in de er
kenning, dat het gezag den plicht kan
hebben de vrijheid, die bandeloosheid is, in
het geschreven, en ook in het gesproken
woord, in te perken.
BINNENLAND
Steun aan den Landbouw
Met klem wordt aangedrongen op
wijziging van het gevolgde systeem.
Beschikbaarstelling van levensmiddelen
tegen lageren prijs voor de werkloozen
bepleit.
Verschenen is het Voorloopig Verslag
der Tweede Kamer over de begrooting van
het Departement van Landbouw en Vis-
scheij.
In dit verslag uitten alle leden hun vol
doening over de instelling van een afzon
derlijk Departement van Landbouw en
Visscherij en zij begroetten den persoon
van den nieuwen bewindsman met instem
ming.
Algemeen was men van oordeel, dat steun
aan den landbouw in den ruimsten zin van
het woord nog steeds noodzakelijk is en
ook in den eersten tijd zeker niet gemist
kan worden. Het gevoerde crisisbeleid vond
dan in hoofdzaak instemming.
Sommige leden vroegen zich af, of ons volk
den last van de landbouw-crisismaatrege-
len, die 200 millioen zwaar is, zal kun
nen blijven dragen. Het is van het aller
grootste belang de kosten van het levens
onderhoud te doen dalen maar deze daling
wordt door de steunmaatregelen tegenge
houden.
Verscheidene leden drongen er op aan,
voor de werkloozen in ruimere mate dan
thans reeds geschiedt, de noodzakelijkste
levensbehoeften tegen lageren prijs dan den
algemeen geldenden prijs beschikbaar te
stellen.
Erkende men dus algemeen, dat steun
aan den landbouw noodzakelijk is, vele
leden wilden daaraan dadelijk toevoegen,
dat er naar gestreefd moet worden, dezen
steun te bewerkstelligen door eenvoudi
ger en aan de boeren meer vrijheid laten
de maatregelen dan thans het geval is. De
overheid jaagt voortdurend groote groepen
burgers tegen haar zelf in het harnas. Voor
een rustige en stabiele ontwikkeling onzer
staatkundige verhoudingen is dit allerminst
wenschelijk.
Tegen de tot nu toe gevolgde wijze van
uitvoering der crisismaatregelen verklaar
den vele leden ernstige bezwaren te heb
ben. Zij achtten die te veel gecentraliseerd
en veel te ambtelijk. H.i. moet aan de or
ganisaties der bij den steun betrokkenen
een aanmerkelijk grooter aandeel in de uit
voering worden opgedragen.
Met klem drongen verscheidene leden er
op aan, het gevolgde systeem radicaal te
wijzigen. Het opstellen van de noodige
maatregelen en de uitvoering daarvan leg-
ge men in handen van een deskundig be
stuurslichaam, (men zou het een crisisland
bouwraad kunnen noemen), samengesteld
uit de vertegenwoordigers der verschillen
de landbouworganisaties.
De Regeeringscommissarissen, die thans
practisch alle bevoegdheid in handen heb
ben zouden dan hun taak moeten vinden in
het toezicht op het nemen der besluiten
en op de uitvoering daarvan, benevens in
het toetsen van de maatregelen aan het al
gemeen belang.
Andere leden verklaarden voor dit denk
beeld niet te gevoelen.
Van verschillende zijden verklaarde men, j
niet aan de indruk te kunnen ontkomen,
dat er op de crisisbureaux toestanden heer-
schen, welke niet door den beugel kun
nen en welke aan de uitvoering der crisis
maatregelen niet ten goede komen.
Ook tegen de wijze, waarop in het alge
meen het personeel bij de verschillende
crisisdiensten wordt aangesteld, hadden
verscheidene leden ernstige bezwaren.
Voor de aanneming van personeel behoort
zooveel mogelijk gebruik te worden ge
maakt van de organen der openbare ar
beidsbemiddeling.
Sommige leden achten het niet juist, dat
de Nederlandsche export, o.a. van boter en
varkensvleesch. in zeer sterke mate op kos
ten van den consument hier te lande wordt
gaande gehouden.
Andere leden drongen er bij den Minis
ter op aan, in het bijzonder aandacht te
besteden aan den uitvoer van tuinbouw
producten, speciaal naar Duitschland.
Van verschillende zijden werd er weder
om op aangedrongen, de kleine bedrijven
bij de beperkingsmaatregelen meer dan tot
nu toe geschiedt te ontzien en deze bedrij
ven naar verhouding beter te steunen.
De aandacht van den Minister werd ge
vestigd op het feit, dat in vele gevallen,
speciaal in het Zuiden des lands, landbou
wers zich niet houden aan de arbeidsvoor
waarden, die voor de landarbeiders door
den Regeeringsarbiter zijn vastgesteld.
Verscheidene leden drongen opnieuw
aan op een verdere beperking van de mar
garineproductie. Andere leden ontrieden
dit met kracht. Zij vreesden daarvan nog
steeds een nadeeligen terugslag voor onze
scheepvaart, onze havens en Indië. Indien
men de margarine-productie verder in
krimpt, zal men boter tegen lagen prijs
beschikbaar moeten stellen. Deze leden be
twijfelen, of dit vooj de boeren voordeel
zou opleveren.
Met den Minister achtten vele leden den
tegenwoordigen veestapel te groot. Export
is verre te verkiezen boven afslachting.
Eenige leden drongen aan op het sluiten
van een overeenkomst met Rusland ter be
vordering van den haringafzet.
De nood in de zoetwatervisscherij is hoog
gestegen en een steunregeling werd door
verscheidene leden dringend noodig ge-
I acht. Gevraagd werd een matig invoerrecht
I op zalm te heffen.
Verscheidene leden drongen in het bij-
I zonder aan op maatregelen ten behoeve
i van de vischerij op de groote rivieren, die
vrijwel geheel in verval is geraakt.
DE KONINGIN
I H.M. de Koningin is voornemens op 26
dezer des ochtends zich per auto naar den
Haag te begeven en aldaar het paleis
Noordeinde te betrekken.
NIET IN DEN DOOFPOT!
De zaak tegen den gewezen hoofd
commissaris van politie te 's-Gravenhage.
Omtrent de zaak van den gewezen hoofd
commissaris van politie te 's-Gravenhage
zijn inderdaad met niet te miskennen sen
satiezucht en met veelal doorzichtige be
doelingen door eenige persorganen geheel
of ten deele onjuiste berichten verspreid
aldus minister v. Schaik in de memorie
van antwoord aan de Tweede Kamer over
de begrooting van het Departement van
Justitie, die dan vervolgt:
Door enkele persorganen is voorts ge
suggereerd, dat in deze een streven aan
wezig zou zijn geweest „de zaak in de
doofpot te stoppen". Niets is minder waar.
Toen de minister met de tegen den
hoofdcommissaris ingebrachte beschuldi
ging en de daarvoor aangevoerde gronden
in kennis werd gesteld, was zijn onmiddel
lijke indruk, dat het hier een strafzaak be
trof van zeer bijzonder gewicht. De inte
griteit van ons staatsbestuur is een belang
van de allereerste orde. Verdenkingen op
dit gebied moeten met de meeste zorg en
tot den grond worden onderzocht.
Een eerste zorg vormde de vraag, aan
wien het onderzoek in deze gewichtige en
om vele redenen hoogst moeilijke zaak
moest worden opgedragen. Het scheen
aangewezen dit onderzoek aan een der
oudere leden van het O. M. toe te ver
trouwen. De minister verzocht daarom den
waarnemenden procureur-generaal bij het
Haagsche gerechtshof het onderzoek aan
te vangen en zoodra voorloopige resulta
ten waren verkregen, schriftelijk verslag
uit te brengen.
Nadat dit verslag was binnengekomen,
is het onderzoek, ingevolge zijn opdracht,
voortgezet door den inmiddels van verlof
teruggekeerden procureur-generaal bij dat
Hof, in samenwerking met den reeds in
de zaak betrokken waarnemend procureur-
generaal. De tijdens deze onderzoeken ge
houden verhooren, de ingewonnen rap
porten en de andere verrichtingen betrof
fen daarbij alle de strafrechterlijke zijde
van de zaak; met het daarnevens bestaan
de civielrechtelijke geschilpunt heeft de
overheid toch als zoodanig geen bemoeie
nis. Wel is van het arbitraal geding, waar
toe dat civiele geschilpunt inmiddels aan
leiding had gegeven, in zoover voordeel
getrokken, dat de procureur-generaal en
waarnemende procureur-generaal ten bate
van de strafzaak afschrift hebben verkre
gen van de voor arbiters gewisselde me
mories en hun ook op hun verzoek is toe
gestaan de verhooren voor arbiters bij te
wonen.
Van dit bijwonen van de zittingen der
arbitrage-commissie door het openbaar
ministerie is later in zekere persorganen
een verwijt gemaakt; dit verwijt berust
blijkbaar op een misverstand. Namelijk
dit, als zou het bijwonen van de verhoo
ren voor arbiters in eenigerlei opzicht in
de plaats zijn gekomen voor rechtstreek-
sche verhooren in het straf rechterlijk on
derzoek zelf. Dit is in geenen deele het
gevaJ.
Met het vorenstaande moet in deze me
morie worden volstaan, daar in de zaak
zelf, welke zich in handen van den rech
ter-commissaris bevindt, uiteraard niet kan
worden getreden.
DE REGEERING EN DE N. S. B.
Aan de memorie van antwoord aan de
Tweede Kamer over de begrooting van het
Departement van Justitie ontleenen we
nog de volgende passage:
Dat er reden is om te spreken van een
zwakke houding tegenover de actie van
de N.S.B., kan bezwaarlijk worden toege
geven.
Het voornemen van de regeering, een
ontwerp van wet ter voorkoming van par
ticuliere machtsvorming op het terrein der
overheidstaak aanhangig te maken aan
welk voornemen zij eerlang uitvoering
hoopt te kunnen geven moge het bewijs
brengen, dat de regeering, zoodra haar de
noodzakelijkheid van zekere voorzieningen
is gebleken, geenszins draalt om het noo
dige tot het tot stand brengen daarvan te
verrichten.
De meening, dat het uniformverbod door
de rechterlijke macht partijdig, n.l. meer
tegen de moderne en revolutionaire ar-
beidsbeweging dan tegen de nationaal-so-
cialislische en fascistische stroomingen, zou
worden toegepast, mist goeden grond.
Onjuist is de meening van eenige leden,
dat dc inbeslagneming van de pe-ssn der
Tribune onrechtmatig zou zijn geweest; tot
in het hoogste ressort is door den rechter
beslist, dat inbeslagneming van persen
niet in strijd met de wet is, indien de/e ge
diend hebben tot het be^ar van een straf
baar feit. Evenmin is juist, dat een straf
vervolging tegen de Tribune nog immer
niet is ingesteld, al h^eft behanaeJAng ter
fr ivhiiitting tot dus\or niet plaats gehad.
Dat dt nationaal-socialistische beweging
DIT NUMMER BESTAAT UIT VIER
BLADEN.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Heden zijn de sancties tegen Italië inge
gaan. De Groote Fascistische Raad bijeen.
Generaal de Bono vervangen door maar
schalk Badoglio. Schermutselingen in
Abessynië. (4de blad).
De onafhankelijkheidsverklaring van
Noord-China. (2de blad).
BINNENLAND.
De R. K. Tabaksbewerkersbond wenscht,
alvorens een besluit te nemen inzake loons
verlaging, nog een conferentie van het
hoofdbestuur met de patroonsorganisaties.
(lste blad).
Werkverruiming op grooten schaal te
Amsterdam, (lste blad).
Werkverschaffing voor „intellectueelen"
te Amsterdam (lste blad).
Vier dooden te Amsterdam als slacht
offers van het verkeer. (Gem. Ber., 3de
blad en lste blad).
Vechtpartij met doodelijken afloop bij
Boxmeer. (Gem. Ber., 3de blad.)
LEIDER.
Motorrijder uit Leiderorp na botsing in
het Rijn en Schiekanaal gereden en aan
gevolgen overleden, (lste blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
VOETBAL: Het Ned. Bondselftal wint
met 43 van het Rotterdamsche elftal.
België klopt de Zweden met 51. (2de
blad).
SCHAKEN: Euwe wint de 20e partij om
het wereldkampioenschap. De Ned.
Schaakbond ontving het praedicaat .„Ko
ninklijke" (2de blad).
in een tijd van groote internationale span
ning meent de buitenlandsche politiek van
de regeering te mogen aanvallen, op de
wijze als zij doet, kan door ieder weiden
kend vaderlander niet anders dan ten
zeerste worden afgekeurd. Deze methode
verwondert te meer bij een partij, die zegt
zich op nationaal standpunt te plaatsen.
BEPERKING TARWE-TEELT.
GEHANDHAAFD
De verbouw van andere gewassen.
Het ligt in de bedoeling, ook voor het
oogstjaar 1935 de beperking van detarwe-
teelt tot 1/3 van het bouwland te hand
haven. De teelt van de andere akkerbouw
gewassen, welke het vorige jaar onbeperkt
v/as, zal niet worden beperkt; alleen zal
nader worden nagegaan, hoe de afzet van
erwten verloopt, waarna eventueel een be
perking hiervoor zal worden vastgesteld.
Voor consumptieaardappelen zal het
maximum uit te poten oppervlak bepaald
blijven op 100.000 H.A., terwijl ook in de
oppervlakten, welke voor de teelt van vlas,
cichorei en suikerbieten zijn toegestaan,
geen wijziging zal worden gebracht.
Een steunregeling voor de teelt van spi
nazie- en radijszaad is in voorbereiding.
Het oppervlak te steunen fabrieksaard
appelen zal, wegens de groote voorraden
aardappelmeel, moeten worden vermin
derd tot 20.000 H.A., tenzij zeer bijzondere
omstandigheden mochten optreden, tenge
volge waarvan deze inkrimping in min
dere mate noodzakelijk wordt. De land
bouwers zullen evenwel goed doen, zich
op het genoemde oppervlak in te stellen.
DE FINANCIEELE SANCTIES TEGEN
ITALIË
Van officeele zijde wordt er de aan
dacht op gevestigd, dat de tegen Italië uit
gevaardigde financieele sanctie-maatrege
len niet medebrengeen, dat het verboden
zou zijn, betalingen te doen aan in Italië
verblijf houdende personen of instellingen,
voor zoover deze betalingen geen crediet-
verleening vormen en niet vallen onder
de bepalingen van het Clear in gver drag.