STADS
NIEUWS
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BERICHT
26e Jaargang
WOENSDAG 25 SEPTEMBER 1935
No. 8226
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden af gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
DIT NUMMER BESTAAT UIT VIER
BLADEN.
Beschaving
„De menschen zijn, ondanks de afzonde
ring, waarin zij leven, bijzonder be
schaafd."
Dit is een verklaring, die prof. dr. Vening
Meinesz geeft na zijn bezoek aan het in
den Atlantischen Oceaan liggende eiland
Tristan da Cunha (zie ons nummer van
gisteren).
Is dat „ondanksde afzondering, waar-
ia zij leven" wel juist uitgedrukt?
't Zou ons juister toeschijnen, als
iemand in een ander verband b.v. zou
echrijven:
„De menschen zijn, ondanks dat zij ge
heel en al opgaan in het verkeer van de
groote stad, waarin zij leven, bijzonder
beschaafd"!
En nu doelen wij niet op uiterlijke be
schavingsvormen Deze hebben ongetwijfeld
him waarde; en alleen de innerlijk onbe
schaafde mensch zal die waarde absoluut
ontkennen of negeer en. Maar die vofmSn
zijn toch niet d e beschaving. Als dat waar
zou zijn, zou men ook apen. tot de hoogst-
beschaafde wezens kunnen opleiden! Die
vormen hebben een beteekenende waarde,
wanneer en inzoover zij samengaan met
en voortvloeien uit een innerlijke bescha
ving een innerlijke beschaving, die den
laatsten tijd meer en meer wordt bedoeld,
als men van „cultuur" spreekt.
Welnu, die innerlijke beschaving loopt
in afzondering geen gevaar althans niet
als regel, en als die afzondering niet tè
eng-beperkt is maar heeft juist de afzon
dering n o o d i g, om te kunnen bestaan en
zich te kunnen ontwikkelen..,.
De mensch, midden in het drukke leven
vol beslommeringen en afleidingen, mid
den in het gewemel en gewoel van een
massa mede-menschen, móet zich dikwijls
terugtrekken in afzondering, als hij zijn
beschaving wil bewaren en cultiveeren
terugtrekken in afzondering, ooi zichzelf te
vinden en zichzelf te leeren zijn!
In tegenstelling met zoo vele menschen,
die in centra van beschaving wonen, en
worden beschouwd als dragers van de
ware cultuur, zijn vele menschen, die in
ejfzondering leven, eiland-bewoners b.v„
iemand d.wz. een persoonlijkheid, die
bewust beleeft zijn dagen en uren, zich
gewetensvol rekenschap gevend van zijn
doen en zijn laten. En daarin ligt toch de
kern van de cultuur. „De ziel van de cul
tuur is de cultuur van de ziel"!
Kabinet en Kamer
*t Kan niet worden tegengesproken, dat
minister Colijn gisteren zijn rede heeft
gestemd op een toon van toenadering, wel
ke heel wat afwijkt van de toon, die bij
het conflict Colijn-Aalberse in Juli werd
aangeslagen!
Zakelijk is het verschil tusschen toen en
nu o.L hoofdzakelijk gelegen in de nu zoo
nadrukkelijke en zoo beklemtoonde ver
wijzing naar het optreden en de plannen
van minister Gelissen, wiens bekwaamheid
terecht vele verwachtingen wekt.
Wij verwijzen naar wat de voorzitter der
Tweede-Kamerfractie van de R.-K Staats
partij, prof. Aalberse, naar aanleiding van
het optreden van het „nieuwe" Kabinet-
Colijn heeft gezegd.
DE NEDERLANDSCHE BANK.
De goudvoorraad verminderde met ruim
21 millioen.
Blijkens den weekstaat per 23 dezer van
De Nederlandische Bank is in de afgeloo-
pen week de goudvoorraad verminderd
met 21.029.875 gulden tot 541.910.722 gul
den, tegen 562.940.597 gulden op 16 dezer
en 599.708.019 gulden op 9 dezer. De bank-
biljettencirculatie nam af met 6.652.815
gulden. Het beschikbare metaalsaldo ver
minderde met 19.383.665 gulden.
Propaganda-delirium
De Negus van Abessynië als gangmaker
voor de N. S. B. in Nederland!
Wij hebben al veel meegemaakt van de
propagandisten van de N. S. B. maar het
schijnt altijd nog doller te kunnen. Onze
lezers zullen er geen flauw begrip van
hebben, wat Abessynië met de N. S. B. te
maken heeft, maar een langs de huizen
verspreid pamflet weet het te vertellen.
De zaak zit zoo:
.Italië wil van Abessynië een Italiaan
sche kolonie maken. Engelsche en Fran-
sche belangen verzetten zich daartegen;
Sovjet-Rusland hoopt op een oorlog tu-
schen de Europeesche natiën, om de kans
te krijgen Europa te overweldigen. De
oude Entente gebruikt den Volkenbond om
haar kastanjes uit het vuur te halen. En
minister de Graeff en onze regeering lee-
nen zich daartoe en beloven, dat Nederland
zijn zoogenaamde „Volkenbondsverplich
tingen" „ten volle" zal nakomen".
Onze regeering wil dus aldus de ge-
dachtengang van het pamflet onze sol
daten laten vechten om de geschillen van
een paar groote mogendheden op te knap
pen. Nederland ontwaak, de onverant
woordelijke democratische regeering staat
op het punt om hoogverraad te plegen.
Alleen de N. S. B. kan dat beletten, dus.
De sprong van Haile Selassie naar Mus-
sert is volbracht.
Wij vragen ons met verwondering af,
welke ideeën de N. S. B. heeft van het
„mannenwoord", van de trouw aan de
eenmaal gegeven belofte, van de onder-
teekening van een verdrag. Volkenbonds
verplichtingen, ook al schrijft men ze tus
schen aanhalingsteekens en zet er „zooge
naamd" voor, zijn ook verplichtingen,
waaraan men zich te houden heeft.
Het gaat hier niet op de eerste plaats
can een belangenconflict tusschen een
paar groote mogendheden. Voor ons geeft
de overweging de doorslag, dat wanneer
de Volkenbond in dit conflict niet ingrijpt,
een onherstelbare slag wordt toegebracht
aan dit vredesinstituut.
Bij de handhaving en de versterking
van den Volkenbond en van het veilig
heidssysteem, dat op den Bond is geba
seerd, heeft Nederland als klein land het
grootst mogelijke belang.
Loopen Engelands belangen parallel
met die van den Volkenbond, onze natio
nale belangen doen dat evenzeer en het
getuigt van ontstellende kortzichtigheid
om de verdediging van ons vaderland te
willen doen ophouden aan de landsgren
zen.
Het N. S. B. pamflet is overigens niet
zoo kortzichtig, want het ziet reeds Indië
verdeeld tusschen de verschillende mo
gendheden, uitgeleverd door onze eigen
diplomaten.
Klinkklare nonsens.
Gevaar voor Indië is alleen te duchten
van het aanblazen van een oorlogsgeest,
zooals in Italië gebeurt.
Als Indië voor ons verloren gaat, zal het
slechts zijn omdat het ons met geweld ont
nomen wordt.
Versterking van de Volkenbondsgedach
te is een der middelen om dat te beletten.
Nederland houde de oogen open en zie
verder dan zijn eigen enge grenzen.
DOODELIJK ONGEVAL TENGEVOLGE
VAN DEN WIND
Een 53-jarige vrouw het slachtoffer
Tengevolge van den hevigen wind is van
morgen in het Tweede Marnixplantsoen te
Amsterdam een ongeluk met doodelijken
afloop gebeurd. Een 53-jarige vrouw stond
daar bij de tramhalte met een andere
vrouw te praten, toen door den hevigen
wind de kruin van een der boomen in de
nabijheid met hevig gekraak werd afge
rukt en eerstgenoemde vrouw op het hoofd
trof. De vrouw zakte ineen en was vrijwel
onmiddellijk dood. Het lijk is naar het
Wilhelmina Gasthuis vervoerd.
Ook de andere vrouw, die door een
knaap vergezeld was, zou gewond zijn,
doch toen de politie ter plaatse verscheen
het ongeval geschiedde juist tegenover
het Bureau Raampoort waren beiden
niet meer te vinden.
Zij die zich vanaf heden abon-
neeren op „DE LEIDSCHE
COURANT" ontvangen de nog
verschijnende nummers voor
1 October gratis.
De Administratie.
Het Abessiinsch conflict
HET ABESSIJNSCHE CONFLICT.
Gisteren geen algemeene mobilisatie der
zwarthemden.
ROME, 25 Sept. (A. N. P.). Geheel
Italië heeft gisteren in afwachting geleefd
van de mobilisatie der 10 millioen fascisten.
Het sein voor de mobilisatie is echter
niet gegeven. Algemeen neemt men thans
aan, dat Mussolini besloten heeft de mo
bilisatie voor onbepaalden tijd uit te stel
len. Als motief noemt men dat Mussolini
een groote redevoering zou willen uitspre
ken, welke een belangrijk moment zou
worden in zijn strijd met Genève.
De Italianen willen de raadszitting
niet bijwonen.
GENEVE, 25 Sept. (A. N. P.) Op het
oogenblik is de Italiaansche delegatie voor
nemens de zitting van den Volkenbonds
raad van Donderdag as. niet bij te wo
nen.
Rapport van de commisie van vijf
gepubliceerd.
GENEVE, 25 September (A. NP.)— He
den is het rapport van de commissie van
vijf gepubliceerd. Het belangrijkste deel
vormt het resumé van de mondelinge op
merkingen, die baron Aloisi gedaan heeft
tegenover den voorzitter van de commissie
De Madariaga, bij de overhandiging van
het afwijzende antwoord van Italië en die
men eerst als Italiaansche tegenvoorstel
len beschouwde. Italië heeft er opnieuw
den nadruk op gelegd, dat het noodzake
lijk is, dat Abessynië uit den Volkenbond
wordt uitgesloten. Verder heeft het ge-
eischt, dat de door Amhara vanuit de cen
trale Abessijnsche hoogvlakte in de laat
ste 50 jaar door den keizer veroverde en
onderworpen Abessijnsche gebieden weer
worden bevrijd, hetgeen zou kunnen ge
schieden door Italië een mandaat over
Abessynië te geven.
Verder is door Aloisi uiteengezet, dat
de voorstellen van de commissie van vijf
reeds daarom onpractisch zijn, omdat daar
in geen controle opgenomen is over het
Abessijnsche leger. Het voorstel Abessy
nië een uitweg naar zee te geven kan in
het geheel niet besproken worden, maar
daarentegen moet een grondig onderzoek
worden ingesteld naar een verbinding
tusschen Erythrea en Italiaansch Somali-
land op grond van het drie-mogendheden-
verdrag van 1906. Overigens is het onmo
gelijk met Abessynië, welke overeenkom
sten ook, zelfs slechts van economischen
aard, te sluiten, daar dit land niet in staat
is verplichtingen aan te gaan en nog min
der na te komen.
SOCIALE ZAKEN.
Voor huurverlaging is thans 3 J4 millioen
beschikbaar gesteld.
ZORG VOOR DE JONGE
WERKLOOZEN.
Aan de Memorie van Toelichting wordt
het volgende ontleend:
Ter bereiking van de noodzakelijke ver
dere verlaging der huren wordt de desbe
treffende post verhoogd met een bedrag van
2.000.000. Voor 1935 was deze post voor
dit doel reeds met f 1.500.000 verhoogd, zoo
dat thans voor huurverlaging 3.500.000
beschikbaar is gesteld.
Door het aanbrengen van eenige techni
sche wijzigingen in de reglementen der
werkloozenkassen, alsmede door daling van
de ledentallen der kassen kan met een la
ger bedrag dan voor 1935 geraamd werd,
worden volstaan. Art. 112 is van 8 mil
lioen op 8 millioen gulden gebracht en art.
113 van 4^ millioen op ƒ4.250.000. Beide
artikelen betreffen bijdragen aan werkloo
zenkassen.
De wet, waarbij het Werkloosheidssubsi-
diefonds is ingesteld laat niet toe, bepaal
de uitgaven door het Rijk ten behoeve van
de werkverschaffing, waarbij gemeenten
niet betrokken zijn, zooals aankoop van
gronden door de ontginningsmaatschappijen
en/of het Staatsboschbeheer, kosten van
toezicht door de Nederlandsche Heide Maat
schappij, kosten voor verschillende Rijks
werken in Drente, enz., ten laste van dit
fonds te brengen. In verband hiermede
wordt bij suppletoire begrooting voor het
loopende dienstjaar een gelijk bedrag aan
gevraagd als thans voor 1936 wordt uitge
trokken. Het geraamde bedrag 2.550.000
zal zeker noodig zijn.
Voor het desbetreffende werk (bijdragen
voor moreelen steun), dat steeds in omvang
toeneemt, omdat de zorg voor de jonge
werkloozen in stijgende mate de aandacht
van de Overheid vraagt, zal ten minste het
aangevraagde bedrag noodig zijn (een mil
lioen, vorig jaar ƒ450.000).
Voor 1935 was een post van 850.000 uit
getrokken voor subsidie aan het Nationaal
Crisis-Comité. Aangezien het niet zeker is,
dat het Nationaal Crisis-Comité zijn arbeid
in 1936 zal voortzetten, wordt dit bedrag
thans onder een ander hoofd uitgetrokken.
Mocht het Nationaal Crisis-Comité wor
den opgeheven, dan zal zijn arbeid, voor
wat betreft den z.g. B.-steun door het De
partement van Sociale Zaken worden voort-
DE TE DURE MARGARINE.
Het groote publiek begint steeds alge-
meener in te zien, dat er fundamenteel iets
mangelt aan onze huidige economische poli
tiek: eenertzijds ziet het een drijven, om de
inkomsten der menschen zooveel mogelijk
te verlagen, anderzijds constateert het een
vasthouden aan dure prijizen door crisishef
fingen, welke prijzen voor het belangrijk
lagere inkamstenpeii veel en veel te hoog
zijn. Een typisch staaltje geeft een Hande
laar in een korte beschouwing over het mar
garine vraagstuk in de N. R. Crt. Met verbit
tering, aldus verklaart deze Handelaar, héb
ik gelezen, dat er een commissie benoemd
is tot bestudeering van den levensstandaard,
om tot een verlaagd levenspeil te komen.
Als dit ernstig bedoeld is, vraagt de man,
doet het toch wel onwezenlijk aan, wat er
thans met de margarine geschiedt. Marga
rine met 40 pet. roombotermenging heeft
voor vijf maanden in den groothandel onge
veer 1 gulden per kg. gekost. Met 25 pet.
menging kostte margarine eveneens 1 gul
den en met 10 pet. menging tenslotte ook
nog eens 1 gulden. Hetgeen dus feitelijk be-
teekent, dat de margarineprijs sinds de
laatste maanden omhoog gedreven is met
ongeveer 0.45 tot 0.50 per K.G. Dit is nu
een volksvoedsel; mocht de prijs soms door
den een of anderen factor omlaag kunnen
gaan, dan wordt er gauw een stokje voor
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAK0.
Hei rapport van de commissie van vijf
inzake het Abessijnsche conflict wordt mor
gen in den V. B. raad behandeld. (2de
blad).
De vruchten de devaluatie In België.
(2de blad).
Polen eascfat koloniën. (2de blad).
BINNENLAND.
Doodelijk ongeluk te Amsterdam ten
gevolge van den storm. (1ste blad).
Prof. Aalberse beantwoordt de rede van
dr. Colijn. (1ste blad).
gestoken, aldus de schrijver. De kleinhan
del verdient er geen cent aan en dus gaan
deze extra winsten naar de margarinefabri
kanten. Volgens mij, aldus besluit de han
delaar, is hier voor de bedoelde commissie
niet veel te bestoudeeren, daar het voor
iedereen, die niet totaal met blindheid ie
geslagen direct in het oog springt.
Nieuw Kamerlid.
De voorzitter van het Centraal Stembu
reau voor de verkiezing van de leden der
Tweede Kamer heeft in de vacature, ont
staan door het ontslag nemen door den heer
J. Brautigam (SD.A.P.), tot lid van deze
Kamer benoemd verklaard den heer A. B.
de Zeeuw te Rotterdam.
EXPOSITIE VAN HONGAARSCHE
SCHILDERS.
Kenyeres, vader en zoon, welke laatste
zelf een portretschilder van naam is,
brengen in de groote zaal van het Nuts-
gebouw alhier, een uitgebreide tentoon
stelling van Hongaarsche schilderkunst.
De oorlog en de na-oorlogsche politiek
hebben het Hongaarsche kunstenaarsle
ven wel sterk aangegrepen. Een der wei
nige gelukkige gevolgen hiervan is de ken
nismaking met Hong. schilders, die door
de verscheuring en vernietiging van him
land ongeveer over de heele wereld zijn
verspreid. Het hooge cultureele peil,
waarop Hongarije in tegenstelling met de
omringende landen steeds stond, bracht
tal van groote kunstenaars voort, die nu
door de economische vernietiging van het
land in Hongarije zelf van him kunst niet
meer konden leven. Zoo trokken zij naar
het buitenland, naar Amerika zelfs en ook
in ons land is de Hongaarsche schilder
kunst niet meer onbekend.
Deze tentoonstelling, die tot en met Za
terdag in de Nutszaal wordt gehouden is
een van de beste Hongaarsche exposities,
die wij nog zagen.
Veertig dér beste Hongaarsche kunst
schilders exposeer en hier. De tentoonstel
ling is wel aangekondigd als een van be
kende Hongaarsche en Oostenrijksche
kunstschilders maar de Hongaren nemen
hier verreweg de grootste plaats in.
Men concludeere echter uit het voor
gaande niet dat alle hier exposeerenden
in dergelijke omstandigheden, als boven
geschetst, verkeeren.
Er zijn onder de exposeerenden ook,
die door him groote gaven zich konden
handhaven, onafhankelijk en ook soms als
professor aan Hongaarsche universiteiten
of Kunstacademies. Maar nu de toestand
eenmaal aldus was, dat deze kunstenaars
zich tot het buitenland moesten wenden,
mochten vooral zij, wilde men een volle-
digen totaalindruk van Hongaarsche
schilderkunst geven, op deze tentoonstel
ling niet ontbreken.
Als de voornaamste noemen wij Naray
Aurél, Prof. Gal Ferenc, Prof. Peczely
Antal, A. Glatter, Negely Rudolf, Ujvari
Ferenc, Wagner Joseph, Radar Béla, Kar-
pathy Jenö en Sastegyi.
Er zijn er natuurlijk nog meerdere, die
de aandacht verdienen, maar het moge
voldoende zijn met deze namen een be
zoek aan deze expositie te onderstreepen.
Naray Aurél is vooral de teergevoelige
schilder der jeugd. Wat hij in de lijnen
opzettelijk verwaarloost, geeft hij meer
voudig terug in zijn lichte kleuren, die
zijn beelden teer en aantrekkelijk maken.
Dr. Derkx reproduceerde eenige van zijn
doeken in zijn standaardwerk „Psychologie
der Vrouw5'. Dit zegt voldoende.
Vervolgens is er Prof. Gal Ferenc met
eenige prachtige voorstudies. Eenige
prachtige interieurs, als de dorpskeuken,
een boerderij, en vooral zijn warme schil
dering van een stukje wild natuurschoon
bij het Bolatonmeer.
Van Prof. Peczely Autal treffen vooral
de Antiquair en zijn zelfportret met model
in zijn atelier.
Rembrandtiek zijn de prachtig afge
werkte meisjes, met een uitdrukking ais
men aantreft bü de oude Hollanders en
Vlamingen.
Een tweetal gezichten van Venetië van
Negely Rudolf zijn warm en stralend van
lichte schoonheid.
Bijzonder mooi is zijn „Avondgebed" in
het Hongaarsche land, dat werkelijk ont
roert en deze heele vredige sfeer ten volle
overstort Twee der allermooiste stukken
op deze expositie zijn die van Ujvari
Ferenc, die de Zondagsrust en vrede weer
gaf in een vrouw, gezeten voor haar huis
onder de bloeiende oleanders. Hier wordt
men stil, dit is de gracie der kunst.
Wij noemen voorts nog de bloemen
markt in Dalmatië van Vizkeli, de Hon
gaarsche meisjes van R. Molnar, de Bala
ton van Karpathy Jenö en vooral het
strakke, goudbruine „Herfst" van Sastegyi.
Nog willen wij de aandacht vestigen op
den impressionist Kadar Bela, die geheel
apart met een groote serie stukken ver
tegenwoordigd is.
Kadar is een der grootste impressionis
ten van dezen tijd. Zijn werk is voor ken
ners, maar dan ook de moeite waard.
Het is te hopen, dat velen deze zeer
mooie tentoonstelling, die gratis toegan
kelijk is, zullen gaan zien endat de
gene, die de zaal verhuurt voor een be
tere belichting zorg drage.
Recollectie oud-retraitanten
De oud-retraitanten worden uitgenoodigd
tot bijwoning van den recollectie-avond in
de Hartebrugskerk op Donderdag a.s., des
avonds te 8 uur.
Handelsregister K. v. K.
Nieuwe inschrijving. 6657. B. den
Elzen, Voorschoten, Leidscheweg 138a. Bo
ter- en kaashandel. (Afkomstig uit Stomp-
wjjk).
